Wilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament. Juridische aspecten Herman NYS
|
|
- Casper van der Meer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Wilsverklaring-wilsbeschikkinglevenstestament Juridische aspecten Herman NYS
2 Plan uiteenzetting Het begrippenkader De juridische duiding Het Belgisch recht (Tussentijdse) Besluiten
3 Het begrippenkader Complexe aangelegenheid. Veel verwarring Uniforme terminologie nodig : wilsverklaring Wilsbeschikking synoniem van wilsverklaring maar wordt voornamelijk voor testament ( laatste wilsbeschikking ) gebruikt. Ook wilsuiting en wilsbesluit zijn synoniem. Levenstestament ( living will ). Niet bruikbaar. Testament regelt bestemming goederen NA het overlijden. Levenstestament regelt bestemming persoon VOOR het overlijden
4 Wilsverklaringen met een onmiddellijk gevolg Een arts doet een voorstel aan een patiënt die wilsbekwaam is. De patiënt geeft daarop zijn toestemming. Dat is een wilsverklaring met een onmiddellijk gevolg
5 Wilsverklaring met een uitgesteld gevolg Een bekwaam persoon stelt een wilsverklaring op waarin hij een medische behandeling vraagt of weigert voor het geval hij onbekwaam zou zijn geworden en dus niet meer in staat is zijn wil te uiten. Deze wilsverklaring heeft pas gevolgen wanneer de betrokken persoon inderdaad onbekwaam is geworden
6 Juridisch? Verschillen wilsverklaringen met een onmiddellijk en een uitgesteld gevolg juridisch van elkaar? Alvorens deze vraag te beantwoorden een ander onderscheid maken tussen positieve en negatieve wilsverklaringen.
7 Positieve wilsverklaring Een positieve wilsverklaring is een wilsverklaring waarin een persoon toestemt in een medische tussenkomst of een verzoek doet tot een medische tussenkomst ( bv en vooral : euthanasie) Dit kan zowel met onmiddellijk als met uitgesteld gevolg gebeuren : -Een toestemming met onmiddellijk gevolg in een medische tussenkomst. -Een verzoek om euthanasie met onmiddellijk gevolg -Een toestemming in een medische tussenkomst met uitgesteld gevolg. -Een verzoek om euthanasie met uitgesteld gevolg
8 Zijn positieve wilsverklaringen bindend? De belangrijkste positieve wilsverklaringen zijn deze met betrekking tot euthanasie Die zijn juridisch echter niet bindend
9 Negatieve wilsverklaring Een negatieve wilsverklaring is een wilsverklaring waarin een persoon weigert toe te stemmen in een medische tussenkomst Dit kan zowel gebeuren met een onmiddellijk als een uitgesteld gevolg: - Een weigering met onmiddellijk gevolg van een medische tussenkomst. - Een weigering met onmiddellijk gevolg van euthanasie. - Een weigering met uitgesteld gevolg van een medische tussenkomst. - Een weigering met uitgesteld gevolg van euthanasie
10 weigering met onmiddellijk gevolg: bindend? Weigering met onmiddellijk gevolg van een medische tussenkomst is steeds bindend : art.8 4 patiëntenrechtenwet : recht om toestemming voor een medische tussenkomst te weigeren of in te trekken Weigering met onmiddellijk gevolg van euthanasie is eveneens steeds bindend : zonder geldig verzoek is euthanasie een misdrijf.
11 weigering met uitgesteld gevolg: bindend? Art.8 4, vierde lid patiëntenrechtenwet: schriftelijke weigering van een welomschreven tussenkomst - ook als zij levensreddend kan zijn- moet worden geeërbiedigd zolang de patiënt ze niet herroept terwijl hij nog wilsbekwaam is Verwar niet rekening houden met (niet bindend) en eerbiedigen ( respecteren; naleven bindend).
12 weigering met uitgesteld gevolg van euthanasie: bindend? Voorafgaande weigering van euthanasie ( levenswilverklaring ) moet steeds worden geëerbiedigd.
13 Tussentijds besluit Positieve (met onmiddellijk en met uitgesteld gevolg) wilsverklaringen en negatieve (met onmiddellijk en met uitgesteld gevolg) verschillen grondig van elkaar wat hun bindend karakter betreft. De wet maakt geen onderscheid tussen de weigering met onmiddellijk gevolg en met uitgesteld gevolg van een welomschreven tussenkomst: allebei moeten ze worden geëerbiedigd.
14 weigering met onmiddellijk gevolg = weigering met uitgesteld gevolg? Contra : hoe kunnen we weten dat de weigering met uitgesteld gevolg van een behandeling nog beantwoordt aan wat de patiënt zou willen mocht hij nog wilsbekwaam zijn? Antwoord (van jurist) : precies omdat we de huidige wil niet kunnen kennen, moeten we de laatst bekende wil uitgedrukt in een wilsverklaring respecteren. Juridisch perfect mogelijk : huidige wilsonbekwaamheid maakt mijn vroeger genomen beslissingen (bv. huwelijk; testament; weigering afstaan van orgaan ed) niet ongeldig
15 Verschillen tussen een weigering met onmiddellijk en uitgesteld gevolg Weigering met onmiddellijk gevolg is per definitie duidelijk. Zoniet kan de patiënt ze nog verduidelijken Eenmaal wilsonbekwaam kan de patiënt zijn weigering niet meer verduidelijken. Daarom eist de wet dat ze betrekking moet hebben op een welomschreven tussenkomst. Maar ook dat laat ruimte voor discussie : antibiotica is welomschreven maar de omstandigheden waarin antibiotica wordt geweigerd moeten ook welomschreven zijn. Maar dat vereist de wet niet.
16 Andere leemten in de patiëntenrechtenwet Geldigheidsduur van de weigering van een welomschreven tussenkomst is niet bepaald. Dit betekent : onbepaalde duur geldig. Na verloop van tijd kan dit moeilijkheden veroorzaken voor interpretatie en toepassing Geen registratiesysteem geregeld. Opsteller van een wilsverklaring moet zelf maatregelen nemen opdat artsen tijdig ervan op de hoogte zijn. Artsen hebben geen zoekplicht! Zeker niet bij spoed : dan primeert de hulpverleningsplicht op een niet gekende weigering
17 Nog leemten in de patiëntenrechtenwet Wet stelt geen formele voorwaarden ( behalve dat het om een schriftelijke verklaring moet gaan) : datum, handtekening, getuigen. Daardoor kunnen er twijfels rijzen of de verklaring wel afkomstig is van de betrokkene. Bij twijfel zal een arts handelen in het belang van de patiënt en dus een wilsverklaring tot weigering eventueel niet eerbiedigen.
18 De vertegenwoordiger van de onbekwame patiënt Een wilsverklaring met uitgesteld gevolg kan niet alleen betrekking hebben op (weigering of toestemming) van een medische tussenkomst In zo een wilsverklaring kan iemand ook zijn vertegenwoordiger aanduiden die in zijn plaats toestemming zal geven of weigeren wanneer de betrokkene wilsonbekwaam is geworden Beide elementen kunnen in één en dezelfde wilsverklaring worden geregeld. Dat heeft ook praktische voordelen
19 De vertegenwoordiger van de onbekwame patiënt Het aanwijzen van een vertegenwoordiger wordt geregeld in art.14 1, tweede lid patiëntenrechtenwet : de aanwijzing van de door de patiënt benoemde vertegenwoordiger geschiedt bij een gedagtekend en door de patiënt en deze persoon ondertekend bijzonder schriftelijk mandaat waaruit de toestemming van laatstgenoemde blijkt
20 De vertegenwoordiger van de onbekwame patiënt Heeft de onbekwame patiënt geen vertegenwoordiger aangewezen hetgeen meestal het geval is; geen wettelijke plicht dan wordt automatisch zonder dat er een aanwijzing moet gebeuren een van de volgende familieleden vertegenwoordiger ( in dalende volgorde) : de samenwonende partner van de patiënt/ een meerderjarig kind/ een ouder/ een meerderjarige broer of zus. Ingeval van conflict of bij ontbreken/niet optreden van een vertegenwoordiger handelt de arts in het belang van de patiënt
21 Intermezzo Zeg niet vertegenwoordiger tegen de vertrouwenspersoon en omgekeerd Vertrouwenspersoon staat een patiënt bij maar heeft geen enkele juridische bevoegheid om de rechten van die patiënt uit te oefenen. Een patiënt kan meer dan één vertrouwenspersoon hebben Een vertegenwoordiger treedt maar op ingeval van wilsonbekwaamheid. Een wilsbekwame patiënt moet zelf zijn rechten uitoefenen en kan dat niet laten doen door een vertegenwoordiger. De wet is niet duidelijk of men meer dan één vertegenwoordiger kan hebben. Vertrouwenspersoon = informeel; vertegenwoordiger = formeel
22 De vertegenwoordiger van de wilsonbekwame patiënt Mag de vertegenwoordiger een behandeling die in het belang is van de patiënt weigeren? Regel : neen. De vertegenwoordiger heeft zijn bevoegdheden juist om te handelen in het belang van de patiënt. Één uitzondering : een door de patiënt benoemde vertegenwoordiger mag een behandeling weigeren op voorwaarde dat hij zich kan beroepen op de uitdrukkelijke wil ( lees : weigering met uitgesteld gevolg) van de patiënt.
23 De vertegenwoordiger van de onbekwame patiënt Met andere woorden: een niet door de patiënt benoemde vertegenwoordiger kan géén behandeling weigeren, zelfs als hij zich kan beroepen op de voorafgaande wilsverklaring van de patiënt. Wie een weigering met uitgesteld gevolg opstelt moet daarin ook een vertegenwoordiger aanwijzen om er zeker van te zijn dat de weigering zal worden geëerbiedigd
24 Tussentijds besluit In een wilsverklaring met uitgesteld gevolg kan een door de patiënt zelf benoemde vertegenwoordiger worden aangewezen Deze wordt maar bevoegd wanneer de patiënt wilsonbekwaam is geworden Niet te verwarren met de vertrouwenspersoon Enkel de zelf benoemde vertegenwoordiger kan de uitvoering van een weigering van een welomschreven medische tussenkomst afdwingen. De niet zelf benoemde vertegenwoordiger is daartoe niet bevoegd
25 Vertegenwoordiger en euthanasie Een vertegenwoordiger ook de zelf benoemde heeft niet de bevoegdheid om euthanasie te verzoeken. Dit moet door de betrokkene zelf gebeuren. De euthanasiewet spreekt enkel over vertrouwenspersonen Een vertegenwoordiger is evenmin bevoegd te vragen dat geen euthanasie zou worden toegepast wanneer de betrokkene een geldig verzoek om euthanasie heeft gedaan en alle wettelijke voorwaarden daartoe vervuld zijn. Voorzover de wil van de patiënt duidelijk is moet de vertegenwoordiger dienovereenkomstig handelen.
26 De wilsverklaring met uitgesteld gevolg inzake euthanasie Zeer formeel geregeld in hoofdstuk III euthanasie wet onder de (onjuiste) titel wilsverklaring ( déclaration anticipéé) Een model is opgenomen in bijlage bij het K.B. 2 april 2003 houdende vaststelling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt opgesteld,herbevestigd, herzien of ingetrokken. Een model, geen verplichting Sedert 1 september 2008 is de registratie van de wilsverklaring via de gemeentelijke burgerlijke stand mogelijk zijn. Geldt enkel voor de wilsverklaring opgesteld volgens het model ( K.B. 27 april 2007 tot regeling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt geregistreerd en via de diensten van het Rijksregister aan de betrokken artsen wordt meegedeeld, Belgisch Staatsblad van 7 juni 2007)
27 De wilsverklaring met uitgesteld gevolg inzake euthanasie Zeer beperkt toepassingebied : geldt niet voor het geval men niet meer in staat is zijn wil te uiten (pas dan wordt ze geldig) maar enkel indien men onomkeerbaar buiten bewustzijn is. Dementie? Neen Ook in de duur beperkte toepassing (vijf jaar).
28 Algemene besluiten TIEN PUNTEN OM NIET TE VERGETEN Een ingewikkelde materie Onthoud verschil tussen wilsverklaringen met onmiddellijk en uitgesteld gevolg Onthoud dat een wilsverklaring met uitgesteld gevolg maar geldig wordt vanaf de wilsonbekwaamheid van de opsteller ervan Onthoud verschil tussen positieve en negatieve wilsverklaringen Onthoud dat positieve wilsverklaringen voor de arts niet bindend zijn Onthoud dan naar Belgisch recht negatieve wilsverklaringen voor de arts bindend zijn
29 Algemene besluiten Onthoud dat de weigering met uitgesteld gevolg door de wet veel te summier is geregeld om goed bruikbaar te zijn Onthoud dat in een wilsverklaring met uitgesteld gevolg een vertegenwoordiger kan worden benoemd Onthoud het verschil tussen een vertegenwoordiger en een vertrouwenspersoon Onthoud dat het verzoek met uitgesteld gevolg om euthanasie een zeer beperkt toepassingsgebied heeft
30 Meer informatie H.Nys, Recht en bio-ethiek, LannooCampus,2010 Model wilsverklaring met uitgesteld gevolg: website van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
Wilsverklaring invullen. Juridische informatie. Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven
Wilsverklaring invullen Juridische informatie Manu Keirse Hoogleraar Faculteit der Geneeskunde, KULeuven Meer dan levenseinde Mijn gezondheidszorg Levenseinde Regelingen nadien zoals: afstaan organen,
Nadere informatieWww.wilsverklaring.be
Www.wilsverklaring.be Wegwijs in het web van de wilsverklaringen Herman Nys * en Bart Hansen ** 1. Inleiding In de maatschappelijke discussie over het levenseinde speelt er één constante: patiënten hebben
Nadere informatieNu denken aan dan Wegwijs in het web van wilsverklaringen rondom het levenseinde
Nu denken aan dan Wegwijs in het web van wilsverklaringen rondom het levenseinde Bekkevoort, 24 april 2015 Paul Schotsmans (i.s.m. Herman Nys, medisch recht KU Leuven) Wilsverklaring? Een wilsverklaring
Nadere informatieVERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE
VERDUIDELIJKING WETGEVING ROND HET LEVENSEINDE Alle wetteksten en/of documenten, beschreven in dit document zijn te downloaden op www.palliatieve.org > professionele gebruiker > wetgeving en documenten
Nadere informatieDr. Marc Desmet Palliatieve Dienst Virga Jesseziekenhuis Hasselt
Dr. Marc Desmet Palliatieve Dienst Virga Jesseziekenhuis Hasselt Inhoud Codes Beperking Therapie Vroegtijdige zorgplanning (VZP) Wilsverklaringen Vertegenwoordiger / vertrouwenspersoon = middelen (geen
Nadere informatieZONDER BLOED OP VRAAG VAN DE PATIENT
ZONDER BLOED OP VRAAG VAN DE PATIENT ETHISCH EN JURIDISCH AANVAARDBAAR? HERMAN NYS Leuven en Maastricht INHOUD VOORSTELLING 1. WETTELIJK KADER 2. MEDISCH DEONTOLOGISCH KADER 3. RAADGEVEND COMITE BIOETHIEK
Nadere informatieVERSLAG AAN DE KONING
2 APRIL 2003. - Koninklijk besluit houdende vaststelling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt opgesteld, herbevestigd, herzien of ingetrokken Sire, 1. Context VERSLAG AAN DE KONING
Nadere informatieWAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN?
CONCRETE ZORGPLANNING WAT PLAN JE ZOAL IN JE LEVEN? 1 ZORGZAME ZORG OP MEERDERE DOMEINEN OMTRENT MEDISCHE ZORGEN 3 OMTRENT HET BLIJVEN WONEN ALS JE EEN DAGJE OUDER WORDT DE KINDEREN NIET KORTBIJ WONEN
Nadere informatieChristophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie
Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen AHLEC Effectief lid Federale Controle- en Evaluatiecommissie Euthanasie DE WILSVERKLARING EUTHANASIE JURIDISCH DOORGELICHT Overzicht
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning - juridische omkadering -
Voorafgaande zorgplanning - juridische omkadering - Sylvie Tack 23 april 2014 Doctor in de Rechten Advocaat Praktijkassistent Gezondheidsrecht Overzicht Inleiding Wat is voorafgaande zorgplanning? Wat
Nadere informatieAanvraagdocument: verzoek om afschrift gegevens uit patiëntendossier
Aanvraagdocument: verzoek om afschrift gegevens uit patiëntendossier Identiteit van de patiënt Naam en voornaam:...... Geboortedatum:... Telefoon/GSM:... Ik wens: verzending via de post de gegevens persoonlijk
Nadere informatieKONINKRIJK BELGIE Wettelijke basis: KB 2/04/2003. Formulier van wilsverklaring inzake euthanasie
1 KONINKRIJK BELGIE Wettelijke basis: KB 2/04/2003 Formulier van wilsverklaring inzake euthanasie Rubriek I. Verplichte gegevens A. Voorwerp van de wilsverklaring De Heer/Mevrouw (*) (naam en voornaam):
Nadere informatieRechten van de patiënt?
Rechten van de patiënt? Belangrijke Belgische wetgevende initiatieven rond de eeuwwisseling Euthanasiewet 2002 Wet Patiëntenrechten 2002 Wet Palliatieve Zorg 2002 Recht op correcte informatie over zijn
Nadere informatieTOELICHTING BIJ VOORAFGAANDE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE Enkel van toepassing in een situatie van onomkeerbare coma
TOELICHTING BIJ VOORAFGAANDE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE Enkel van toepassing in een situatie van onomkeerbare coma Wat? Via dit document kan je euthanasie aanvragen voor het geval dat je ooit (later)
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning en wilsverklaringen. Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen
Voorafgaande zorgplanning en wilsverklaringen Christophe Lemmens Advocaat Dewallens & partners Gastprofessor UAntwerpen 1 Overzicht Begrippenkader Positieve wilsverklaring Euthanasieverklaring Negatieve
Nadere informatieJuridisch kader van vroegtijdige zorgplanning anno 2015
Juridisch kader van vroegtijdige zorgplanning anno 2015 Tom Goffin Griffier Nationale Raad Orde der geneesheren Projectmanager KB 78 Gastdocent Gezondheidsrecht KULeuven Wilsverklaring 1 Wilsverklaring
Nadere informatieVROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN
VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING - VEEL GESTELDE VRAGEN VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Wat is vroegtijdige zorgplanning? Patiënten en de hulpverleners hebben niet altijd gelijklopende ideeën, verwachtingen en percepties
Nadere informatieJURIDISCHE OMKADERING VAN MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIE NAAR MEER ZELFBESCHIKKING, VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING EN ONDERSTEUNING BIJ WILSONBEKWAAMHEID
JURIDISCHE OMKADERING VAN MAATSCHAPPELIJKE EVOLUTIE NAAR MEER ZELFBESCHIKKING, VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING EN ONDERSTEUNING BIJ WILSONBEKWAAMHEID Luc Goutry Ere-Volksvertegenwoordiger HET MAATSCHAPPELIJK
Nadere informatieVerzoek om inzage/afschrift patiëntendossier
Verzoek om inzage/afschrift patiëntendossier (art. 9, Wet betreffende de Rechten van de patiënt, 22/08/2002) Verzoek tot Inzage (voor gegevens overleden patiënt, enkel mogelijk via beroepsbeoefenaar) Afschrift
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening wordt gehouden
Nadere informatieHet levenstestament. De regie zelf in handen houden. Wat is een levenstestament? Wat is het verschil met een gewoon testament?
Pagina 1 Het levenstestament De regie zelf in handen houden Wellicht heeft u wel eens nagedacht over wat er gebeurt wanneer u een zwaar ongeluk krijgt, ernstig ziek wordt of gaat dementeren? Wie kan dan
Nadere informatieRechten van de patiënt Vertrouwenspersoon en Vertegenwoordiger
Uw zorg, onze zorg Vallen en fixatie Palliatieve zorg Wondzorg Zorg voor de bewoner Incontinentiezorg Vroegtijdige zorgplanning Mentorschap Aandachtspersoon Voeding RZL Dementie Rechten van de patiënt
Nadere informatieTopics in levenseindezorg
Topics in levenseindezorg Wetgeving i.v.m. levenseindezorg 1.Patiëntenrechtenwet (aug. 2002): centraal staat de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht d.w.z. dat zorgverleners respect moeten hebben voor
Nadere informatieDe krachtlijnen van de Wet Patiëntenrechten. Overzicht gewaarborgde rechten. Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking
De krachtlijnen van de Wet Patiëntenrechten René Heylen, M.D., Ph.D. Licentiaat in de Rechten Medisch Coördinator Urgentiegeneeskunde Ziekenhuis Oost-Limburg Overzicht gewaarborgde rechten Recht op kwaliteitsvolle
Nadere informatieOverdracht van medische gegevens door een behandelend arts aan de voorlopige bewindvoerder van een patiënt
Overdracht van medische gegevens door een behandelend arts aan de voorlopige bewindvoerder van een patiënt Doc: a117016 Tijdschrift: 117 p. 11 Datum: 14/07/2007 Origine: NR Thema's: Arts (Behandelend-)
Nadere informatieVaak gestelde vragen
Vaak gestelde vragen 1. Wat is een voorafgaande wilsverklaring inzake euthanasie? Het is een schriftelijke wilsverklaring van een persoon die, ingeval hij wilsonbekwaam zou zijn, wenst dat een arts euthanasie
Nadere informatieINFORMED CONSENT OP INTENSIEVE ZORGEN EN BIJ WILSONBEKWAAMHEID. Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen
INFORMED CONSENT OP INTENSIEVE ZORGEN EN BIJ WILSONBEKWAAMHEID Christophe Lemmens Advocaat Gastprofessor UAntwerpen INLEIDING Artikel 8 WPR 1. De patiënt heeft het recht om geïnformeerd, voorafgaandelijk
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en mijn levenseinde Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening wordt gehouden
Nadere informatieZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten
ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten 2 Wat zijn jouw rechten als patiënt? Wat zijn jouw rechten als patiënt? 3 Wat zijn je rechten als patiënt? > > De zorgverlener
Nadere informatieDossier Voorafgaande zorgplanning
Dossier Voorafgaande zorgplanning Elk jaar komen heel wat mensen in een situatie terecht waarin ze, omwille van een onomkeerbare coma, dementie of een andere aandoening, niet meer in staat zijn om zelf
Nadere informatieINFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE.
INFORMATIE BETREFFENDE EUTHANASIE, LEVENSTESTAMENT EN LEVENSEINDE. Levenseinde. Levenstestament. Euthanasie. Wat als ik dement wordt? Wat als ik in een uitzichtloze toestand van lijden terechtkom? Wat
Nadere informatie22 AUGUSTUS Wet betreffende de rechten van de patiënt. (B.S. 26/09/2002)
22 AUGUSTUS 2002. - Wet betreffende de rechten van de patiënt. (B.S. 26/09/2002) HOOFDSTUK I. - Algemene bepaling. Artikel 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet.
Nadere informatieZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten
ZNA Ombudsdienst Wat zijn jouw rechten als patiënt? Informatie voor patiënten 2 Wat zijn jouw rechten als patiënt? Wat zijn je rechten als patiënt? > > De zorgverlener biedt je kwalitatieve zorg. Als patiënt
Nadere informatieWilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde
Wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde Rijksregisternummer: Mijn persoonlijke waarden en opvattingen Naast de uitdrukkelijke wilsverklaringen die volgen, wil ik dat altijd rekening
Nadere informatieWet betreffende de rechten van de patiënt
Wet betreffende de rechten van de patiënt ALBERT II, Koning der Belgen, Aan allen die nu zijn en hierna wezen zullen, Onze Groet. De Kamers hebben aangenomen en Wij bekrachtigen hetgeen volgt : HOOFDSTUK
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten
Voorafgaande zorgplanning en omgaan met het levenseinde informatie voor patiënten 2 Wilsverklaring en levenseinde Stilstaan bij je levenseinde is nooit gemakkelijk. Toch kan het zinvol zijn erover na te
Nadere informatieBeslissingen omtrent het levenseinde
Beslissingen omtrent het levenseinde Heb je er al over nagedacht? Als ik mijn vrouw niet meer herken, wil ik euthanasie (Etienne Vermeersch) Dit is volgens de wet onmogelijk! als ik mijn vrouw niet meer
Nadere informatieHET LEVENSTESTAMENT. Wat is een levenstestament?
HET LEVENSTESTAMENT U heeft er waarschijnlijk al over gehoord of iets over gelezen: het maken van een levenstestament. Maar wat is een levenstestament nu precies? En wanneer is het maken van een levenstestament
Nadere informatieTherapeutische hardnekkigheid en wilsverklaringen: Juridische omkadering
Therapeutische hardnekkigheid en wilsverklaringen: Juridische omkadering Lezing Geneeskundige Kring Oudenaarde 18 februari 2014 Sylvie Tack Doctor in de Rechten Praktijkassistent Universiteit Gent Advocaat
Nadere informatieVroegtijdige Zorgplanning
Vroegtijdige Zorgplanning Theoretisch kader Dr Ruth Piers Dienst Geriatrie UZ Gent 1 Inleiding Wetgevend kader MAAR praktijk Kanttekeningen vanuit de patiënt Kanttekeningen vanuit de zorgverstrekkers Toegepast
Nadere informatieDe heer/mevrouw (*) (naam en voornaam) :
Pagina 1 van 6 WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE (verschenen in het Belgisch Staatsblad van 13 mei 2003 p 25594 tot en met 25596) Rubriek I. Verplichte gegevens A. Voorwerp van de wilsverklaring De heer/mevrouw
Nadere informatieVeelgestelde vragen over vertrouwenspersonen en vertegenwoordigers
1 Veelgestelde vragen over vertrouwenspersonen en vertegenwoordigers Wat is het verschil tussen een vertrouwenspersoon en een vertegenwoordiger? De vertrouwenspersoon is een familielid, vriend of een andere
Nadere informatieFormulier van wilsverklaring inzake euthanasie
KONINKRIJK BELGIE Wettelijke basis: KB 2/04/2003 Rubriek I. Verplichte velden A. Voorwerp van de wilsverklaring De Heer/Mevrouw (*) (naam en voornaam) : (*) verzoekt dat voor het geval hij/zij (*) niet
Nadere informatieWilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg
Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Uitgebreide volmacht: Wie beslist namens een patiënt als deze dat zelf (tijdelijk) niet meer kan Voorkomen: Onder
Nadere informatieVoorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE
Voorafgaande zorgplanning Wetgeving en communicatie SEL Zuid-West-Vlaanderen Lokale Steunpunten Thuiszorg 18 mei, 15 juni en 27 juni 2017 VRAGEN ROND HET LEVENSEINDE Halve eeuw medische spitstechnologie
Nadere informatieINFORMATIEBUNDEL IN VERBAND
INFORMATIEBUNDEL IN VERBAND MET HET LEVENSEINDE 1/14 Colofon Samenstelling Inbreng gemeentelijke diensten T 016 85 30 20 Spoorwegstraat 6 3020 Herent www.herent.be Redactie Burgerzaken T 016 85 30 20 burgerzaken@herent.be
Nadere informatieWILSVERKLARINGEN BETREFFENDE MIJN GEZONDHEIDSZORG EN MIJN LEVENSEINDE
WILSVERKLARINGEN BETREFFENDE MIJN GEZONDHEIDSZORG EN MIJN LEVENSEINDE Wilsverklaringen betreffende levenseinde 1/14 Toelichting bij het gebruik van de wilsverklaringen betreffende uw gezondheidszorg en
Nadere informatieGegevens verplicht in te vullen door de aanvrager
FORMULIER VOOR DE REGISTRATIEVAN DE WILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE dienst burgerzaken Sint-Pieterstraat 1 T 011 88 04 91 bevolking@gingelom.be De wet voorziet de mogelijkheid om een wilsverklaring op
Nadere informatieCoordinatie--Euthanasie--wilsverklaring-registratie--EN--mededeling-aan-de-artsen--KB doc
27 APRIL 2007. - Koninklijk besluit tot regeling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt geregistreerd en via de diensten van het Rijksregister aan de betrokken artsen wordt meegedeeld
Nadere informatieOmzendbrief ter informatie van de gemeentebesturen - burgemeesters - diensten bevolking - lokale beheerders. Mevrouw, Mijnheer,
Directoraat-generaal Organisatie Gezondheidszorgvoorzieningen Cel "Organen, Embryo's en Bio-ethiek" UW BRIEF VAN UW REF. ONZE REF. EGO/036 DATUM 07/06/2010 BIJLAGE(N) 2 Omzendbrief ter informatie van de
Nadere informatiePatiëntenrechten. Dr. Christina Tobback
Patiëntenrechten Dr. Christina Tobback Patiënt de natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek hij ontvangt zorg omdat hij ernaar vraagt op vraag van een vertegenwoordiger
Nadere informatieRechten van de patiënt
Rechten van de patiënt (KB 22/08/02) In het Belgisch Staatsblad van 26 september 2002 verscheen de wet van 22 augustus 2002 wet betreffende de rechten van de patiënt. In de wet op de patiëntenrechten staan
Nadere informatieWet betreffende de rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 : art.9 Recht op inzage/afschrift van het patiëntendossier
Wet betreffende de rechten van de patiënt van 22 augustus 2002 : art.9 Recht op inzage/afschrift van het patiëntendossier Cathérine Beele Juridisch adviseur 7 februari 2009 1 Inhoud Inleiding Wat is inzage
Nadere informatie22 AUGUSTUS Wet betreffende de rechten van de patiënt (1)
22 AUGUSTUS 2002. - Wet betreffende de rechten van de patiënt (1) BS : 26-09-2002 in voege vanaf 06-10-2002 Gewijzigd door: Wet 24/11/2004 BS 17/10/2005 Wet (I) 13/12/2006 BS 22/12/2006 Wet 23/05/2013
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Sociale Zekerheid»
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Sociale Zekerheid» SCSZ/08/133 BERAADSLAGING NR. 08/039 VAN 1 JULI 2008 MET BETREKKING TOT DE MEDEDELING VAN PERSOONSGEGEVENS UIT
Nadere informatieWilsverklaring inzake euthanasie
Wilsverklaring inzake euthanasie Rubriek I. Verplichte gegevens A. Voorwerp van de wilsverklaring De heer/mevrouw (*) voor (*) verzoekt dat voor het geval hij/zij (*) niet meer in staat is tot wilsuiting,
Nadere informatieDEFINITIES WELKE RECHTEN HEB JE ALS PATIËNT?
Als patiënt heb je heel wat rechten. Een patiënt ben je, ook al ben je niet echt ziek, bijvoorbeeld bij een bezoek aan je tandarts, apotheker, kinesitherapeut, Op 22 augustus 2002 keurde het federaal parlement
Nadere informatieexemplaar voor in medisch dossier 2 e exemplaar (voor aanvrager)
AANVRAAGFORMULIER TOT HET BEKOMEN VAN EEN AFSCHRIFT VAN GEGEVENS UIT EEN PATIENTENDOSSIER In uitvoering en volgens de modaliteiten van artikel 9 van de wet op de patiëntenrechten van 22 augustus 2002 IDENTITEIT
Nadere informatieWilsverklaring en levenseinde. Informatiebrochure Patiënten
Wilsverklaring en levenseinde Informatiebrochure Patiënten 1. Vroegtijdige zorgplanning...4 1.1 Nu denken aan later...4 1.2 Euthanasieverklaring...5 1.3 Wilsverklaring...5 2. Euthanasie...6 2.1 Wat is
Nadere informatieexemplaar voor in medisch dossier 2 e exemplaar (voor aanvrager)
AANVRAAGFORMULIER TOT HET BEKOMEN VAN INZAGE VAN GEGEVENS UIT PATIENTENDOSSIER In uitvoering en volgens de modaliteiten van artikel 9 van de wet op de patiëntenrechten van 22 augustus 2002 IDENTITEIT VAN
Nadere informatieRichtlijnen Palliatieve en Supportieve zorg
Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Oncologisch Handboek Euthanasie V1.2008 EUTHANASIE: TOELICHTING EN PRAKTISCHE RICHTLIJNEN 1 Inleiding In 2002 werden drie wetten met betrekking tot de zorg voor patiënten
Nadere informatieLezing Levenstestament
Lezing Levenstestament Jaap Boon Notaris in Lisse: Heereweg 266 Lisse Woonadres: Cobetstraat 59 Leiden Inleiding Inleiding 1. Wat is een levenstestament 2. Verschil testament en levenstestament 3. Hoe
Nadere informatieAdvanced care planning in cardiogeriatrie. Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010
Advanced care planning in cardiogeriatrie Gert Ghijsebrechts Huisarts Cardio 2010 Hartcentrum De wet op de patiëntenrechten (2002) Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking Behandeling die meeste kwaliteit
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Formulier bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden naar de Federale Controle- en Evaluatiecommissie voor de toepassing van de wet betreffende de euthanasie,
Nadere informatieJehova s Getuigen en het ontvangen van bloed(producten) in het Slingeland ziekenhuis
1 Jehova s Getuigen en het ontvangen van bloed(producten) in het Slingeland ziekenhuis Algemeen Op religieuze gronden verwerpen Jehova s Getuigen het toedienen van bloed(producten). In dit document wordt
Nadere informatieNu praten over later: zinvol!?
Nu praten over later: zinvol!? Op weg naar waardig levenseinde 21 april 2018 Netwerk Palliatieve Zorg Limburg 1 De context van levenseinde : Medisch-technische evolutie : - overlijden = medisch falen -
Nadere informatieZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE
ZORG VOOR EEN MENSWAARDIG LEVENSEINDE 1. INLEIDING De beslissing nemen om te verhuizen naar een WZC is niet vanzelfsprekend. Vele zaken worden afgewogen vooraleer de beslissing valt. Dit ook voor wat het
Nadere informatieHet nieuwe beschermstatuut
Het nieuwe beschermstatuut gebaseerd op Studienamiddag (On)bekwaamheid, Een eerste doorlichting van de nieuwe wet 30/01/2014 Vormingscentrum Guislain Oude bestaande wetgeving Statuut Persoon Goederen Flexibel
Nadere informatieWET OP DE RECHTEN VAN DE PATIENT
WET OP DE RECHTEN VAN DE PATIENT (22 augustus 2002, B.S. 26 september 2002) Bijgaande samenvatting verwoordt de beperkte folder uitgegeven door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van
Nadere informatieTel.: 011/ Vrederechter Hasselt kanton 1 / 2 Fax: 011/ Naam:.. Voornaam:... Beroep: Adres:... Tel.:...GSM.:... .:...
VERZOEKSCHRIFT AANSTELLING BEWINDVOERING VREDEGERECHTEN HASSELT Parklaan 25 bus 7 3500 HASSELT Tel.: 011/37.44.05 Vrederechter Hasselt kanton 1 / 2 Fax: 011/37.44.62 De verzoekende partij: Naam:... Voornaam:...
Nadere informatieHOOFDSTUK I. - De registratie van de wilsverklaring.
27 APRIL 2007. - Koninklijk besluit tot regeling van de wijze waarop de wilsverklaring inzake euthanasie wordt geregistreerd en via de diensten van het Rijksregister aan de betrokken artsen wordt meegedeeld.
Nadere informatiet Zitemzo... met het informed consent & minderjarige patiënten
Nele Desmet Juriste Kinderrechtswinkel vzw t Zitemzo... met het informed consent & minderjarige patiënten Principiële onbekwaamheid minderjarigen uitzonderlijke bekwaamheid voor minderjarige patiënten
Nadere informatieVFB Event Financiële planning. Langer leven zonder zorgen?
VFB Event Financiële planning Langer leven zonder zorgen? LEO STEVENS & CIE. PUUR EN PERSOONLIJK VERMOGENSBEHEER. P. 2 De impact van familiale zorgen : welke voorzorgen moet u nemen LEO STEVENS & CIE.
Nadere informatieADVIES Aanwijzing van de vertrouwenspersoon
FOD VOLKSGEZONDHEID, 23/06/2006 VEILIGHEID VAN DE VOEDSELKETEN EN LEEFMILIEU --- DIRECTORAAT-GENERAAL ORGANISATIE GEZONDHEIDSZORGVOORZIENINGEN --- FEDERALE COMMISSIE RECHTEN VAN DE PATIËNT --- Ref. : FCRP/6
Nadere informatieNetwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen
Het Leven Helpen VZW Netwerk Palliatieve Zorg Zuid-Oost-Vlaanderen Zorgplanning, ook voor morgen Waarover gaat het? De zekerheden van het leven: Geboorte Ziekte en gezondheid Sterven Plots overlijden,
Nadere informatieVANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN
VANDAAG ZORGEN VOOR MORGEN BROCHURE VROEGTIJDIGE ZORGPLANNING Beste bewoner, Dat is immers onze zorg: betrokken zijn op u en uw naasten en u zoveel als mogelijk gelukkig zien. Wij zijn blij dat u koos
Nadere informatieCasus Hoe wensen mensen te sterven? Samen werken rond. vroegtijdige zorgplanning. Samen werken rond. Vroegtijdige Zorgplanning
DEELSEL Gent : (SEL : samenwerking Eerste Lijn) Samen werken rond vroegtijdige zorgplanning Samen werken rond Vroegtijdige Zorgplanning Palliatieve Zorg Gent-Eeklo Uitgangspunt van dit project : Toename
Nadere informatieArtikel 1. Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 78 van de Grondwet.
28 MEI 2002. - Wet betreffende de euthanasie. Bron : JUSTITIE Publicatie : 22-06-2002 Inwerkingtreding : 20-09-2002 (ART. 16) Dossiernummer : 2002-05-28/37 Art. 1 HOOFDSTUK I. - Algemene bepalingen. Art.
Nadere informatieDe Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer;
1/6 Advies nr 59/2013 van 27 november 2013 Betreft: Advies betreffende het ontwerp van koninklijk besluit tot wijziging van het koninklijk besluit van 27 april 2007 tot regeling van de wijze waarop de
Nadere informatieBEGINSELEN VAN EUROPEES FAMILIERECHT BETREFFENDE OUDERLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID
BEGINSELEN VAN EUROPEES FAMILIERECHT BETREFFENDE OUDERLIJKE VERANTWOORDELIJKHEID PREAMBULE Erkennende dat ondanks de bestaande verschillen in de nationale familierechten er evenwel een toenemende convergentie
Nadere informatieWILSVERKLARING INZAKE EUTHANASIE
Koninkrijk Belgïe Brussels Hoofdstedelijk Gewest Gemeente Watermaal-Bosvoorde Antoine Gilsonplein, 1 Watermaal-Bosvoorde Tél 02 / 674.74.11 Fax 02 / 672.52.19 Rubriek I. Verplichte gegevens WILSVERKLARING
Nadere informatieVrije Basisschool De Papaver Adegemdorp 16a 9991 Adegem. Ouderraad: huishoudelijk reglement
Vrije Basisschool De Papaver Adegemdorp 16a 9991 Adegem Tel en fax 050/71.15.93 e-mail vbs.depapaver@telenet.be Hoofdstuk 1 Oprichting Ouderraad: huishoudelijk reglement Art.1. Art. 2. In uitvoering van
Nadere informatieSint-Donatusinstituut Middenschool Bovenbouw Merchtem
Sint-Donatusinstituut Middenschool Bovenbouw Merchtem Ouderraad: huishoudelijk reglement Hoofdstuk 1 Oprichting Art. 1. In uitvoering van het Decreet van 2 april 2004 betreffende participatie op school
Nadere informatieBest Bewindvoering, de Vucht 25, 5121 ZK RIJEN, Tel. Mobiel: 06-25213624 of 06-12879818 www.bestbewindvoering.nl / info@bestbewindvoering.
Curateles Curatele is een rechterlijke maatregel ter bescherming van een meerderjarige die als gevolg van bijvoorbeeld een geestelijke stoornis niet meer staat is om zijn vermogensrechtelijke belangen
Nadere informatieLEVENSTESTAMENT. Kort verslag lezing 21 maart 2016
LEVENSTESTAMENT CHANIEN ENGELBERTINK, van EWIJK ESTATEPLANNING BUSSUM Kort verslag lezing 21 maart 2016 Vraag je iemand op straat of hij een levenstestament heeft of weet wat het is, dan zal je, meer dan
Nadere informatieSterilisatie met contraceptief doel van een mentaal gestoorde persoon
Sterilisatie met contraceptief doel van een mentaal gestoorde persoon Doc: a147012 Tijdschrift: 147 Datum: 15/11/2014 Origine: NR Thema's: Kwetsbare personen Patiëntenrechten Personen met een handicap
Nadere informatieDEMENTIE & RECHT. www.levenstestamentmaken.nl
DEMENTIE & RECHT Voordat ik het vergeet, of ik het niet meer kan regelen Gelegenheid maakt de dief PRESENTATIE Erwin Kienhuis App Store: http://bit.ly/1btu9al Play Store: http://bit.ly/1btu6vf HTML5: http://bit.ly/1btu9qs
Nadere informatieJuridische bescherming van de goederen en de persoon. Martine De Moor Kenniscentrum persoonsgerichte bewindvoering Ieper/22 november 2017
Juridische bescherming van de goederen en de persoon Martine De Moor Kenniscentrum persoonsgerichte bewindvoering Ieper/22 november 2017 Waarom beschermen? Meerderjarig persoon Wegens gezondheidstoestand
Nadere informatieNTR richtlijn. Ethische Commissie PCC. NTR-codes, september 2004
NTR- Formulier 1: niet reanimeren in geval van circulatiestilstand: korte hartmassage toegelaten geen hartmassage, geen defibrillatie, geen intubatie in geval van respiratoir falen: geen kunstmatige beademing,
Nadere informatieSAMEN WERKEN AAN EEN GEZONDHEIDSZORG OP MENSENMAAT DE WET OP DE PATIENTENRECHTEN
DE WET OP DE PATIENTENRECHTEN SAMEN WERKEN AAN EEN GEZONDHEIDSZORG OP MENSENMAAT Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu 1 2 INHOUD INLEIDING 4 Waarom een
Nadere informatieArtikel 1240 van het Gerechtelijk Wetboek
BIJLAGE 7 bij het koninklijk besluit van 31 augustus 2014 tot vaststelling van de inhoud en de vorm van modellen van verslagen, van vereenvoudigde boekhouding en van verzoekschrift ter uitvoering van de
Nadere informatieMedische beslissingen rond het levenseinde
Medische beslissingen rond het levenseinde Adri Jobse, huisarts, kaderarts, consulent PTMN Gon Uyttewaal, gesp. vpk pz, consulent PTMN 26 juni 2014 1. Wet geneeskundige op de behandelingsovereenkomst 2.
Nadere informatieJuridische mogelijkheden inzake patiëntenrechten 18 februari 2013. Sylvie Tack Doctor in de Rechten postdoctoraal medewerker UGent Advocaat
Juridische mogelijkheden inzake patiëntenrechten 18 februari 2013 Sylvie Tack Doctor in de Rechten postdoctoraal medewerker UGent Advocaat Overzicht Patiëntenrechten vandaag omvangrijk Vandaag beperken
Nadere informatieRechterlijke beschermingsmaatregelen - bewindvoering. Wet van 17 maart2013
Wet van 17 maart2013 tot hervormingvan de regelingen inzakeonbekwaamheid en tot instelling van een nieuwe beschermingsstatus die strooktmet de menselijkewaardigheid(bs 14 juni2013) Wanneer Wie Hoe Gevolgen
Nadere informatieDe vertrouwenspersoon in de gezondheidszorg: visie Vlaams Patiëntenplatform vzw
De vertrouwenspersoon in de gezondheidszorg: visie Vlaams Patiëntenplatform vzw Els Meerbergen Projectverantwoordelijke patiëntenrechten en eerstelijnsgezondheidzorg VPP Studiedag Decreet rechtspositie
Nadere informatieREGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE
REGISTRATIEDOCUMENT EUTHANASIE Registratiedocument bij aangetekend schrijven met ontvangstbewijs te zenden, binnen de vier werkdagen na de euthanasie, op volgend adres: Federale Controle en Evaluatiecommissie
Nadere informatieReglement Geschillenadviescommissie Saxion
Reglement Geschillenadviescommissie Saxion Vastgesteld door de plenaire vergadering van de GAC op 25.03.2010 Goedgekeurd door de Raad van Bestuur van Saxion op 06.04.2010 Kenmerk: 2015001720 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieFEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN
FEDERALE CONTROLE- EN EVALUATIE- COMMISSIE EUTHANASIE INFORMATIEBROCHURE VOOR DE ARTSEN 2 INHOUDSTAFEL 1. Euthanasie op verzoek van de patiënt vs. euthanasie op basis van een voorafgaande wilsverklaring
Nadere informatieChecklist levenstestament
Checklist levenstestament Welke keuzes kunt u nu maken voor straks? In een levenstestament legt u keuzes en wensen vast voor uw eigen toekomst. U legt vast wat er moet gebeuren als u zelf niet meer kunt
Nadere informatieWilsonbekwaamheid in de zorg. PGGM&CO Renée Smid 6 december 2017
Wilsonbekwaamheid in de zorg PGGM&CO Renée Smid 6 december 2017 Programma Wim de Bie maakt zich zorgen Ethiek en het zelfbeschikkingsrecht Wils(on)bekwaamheid Voorbeeld: Nemen we de juiste beslissing?
Nadere informatie