Zorg in de laatste levensfase

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zorg in de laatste levensfase"

Transcriptie

1 Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

2 Binnen WZH staat een goede verzorging met aandacht en respect voor de persoonlijke wensen van onze cliënten centraal. Dit geldt juist voor de zorg die wij bieden aan onze cliënten wanneer zij hun laatste levensfase ingaan. Ook dan zijn veel vormen van goede zorg en begeleiding mogelijk. In deze brochure leest u wat WZH kan betekenen voor u en uw naasten in deze tijd. Begeleiding Geestelijke verzorging Wanneer u in de laatste fase van uw leven komt, krijgt u met veel dingen te maken. Het kan zijn dat u behoefte heeft aan bezinning en gesprekken over het leven en de dood. Daarin kan WZH u begeleiden. U wilt uw leven afsluiten op een manier die bij u past. Binnen onze locaties werken geestelijk verzorgers met (kennis van) diverse geloofs- en levensovertuigingen. Bij hun kunnen u en uw naasten altijd terecht voor een zorgzame begeleiding die aansluit bij uw persoonlijke behoefte. 2

3 WZH zet zich in om de laatste levensfase zoveel mogelijk naar uw wens te laten verlopen 3

4 Hospice Het is niet altijd mogelijk om tijdens de laatste levensfase thuis te blijven wonen. In onze hospice hebben mensen met een korte levensverwachting de mogelijkheid om deze fase in een huiselijke omgeving door te brengen. WZH beschikt over een sfeervolle hospice waar u alle privacy heeft. U kunt het tweekamerappartement inrichten met eigen spullen zodat u zich meer thuis voelt en uw naasten kunnen hier ook overnachten. U heeft een eigen woonkamer, keuken, slaapkamer en douche tot uw beschikking. Tijdens het verblijf in ons hospice kunnen u en uw naasten rekenen op de professionele deskundigheid van ons zorgteam. De zorg die ons team biedt, is vooral gericht op het verlichten van het lijden. Medische begeleiding WZH zet zich in om de laatste levensfase zoveel mogelijk naar uw wens te laten verlopen. Om dat mogelijk te maken, bieden wij vele vormen van medische begeleiding en goede zorg. Onderstaand leest u wat WZH u kan bieden. De verschillende mogelijkheden kunt u met uw behandelend arts bespreken. Pijnbestrijding Meestal is pijn een belangrijk signaal. Het waarschuwt als iets niet in orde is met het lichaam. Soms heeft pijn geen duidelijke functie. Wij zijn van mening dat in veel gevallen pijnbestrijding kan bijdragen aan het verlichten van het lijden. Ernstige of chronische pijn behandelen onze verpleeghuisartsen (specialisten ouderengeneeskunde) volgens een bepaald stappenplan. Hierbij voert de arts geleidelijk sterkere pijnstillende behandelingen uit zodat de cliënt minder lijdt. Deze pijnstillende behandelingen beginnen bij het voorschrijven van paracetamol tot het gebruik van morfine bij ondraaglijke pijn. 4

5 Verlichten en versterven In de laatste weken van het leven kan het lijden soms ondraaglijk zijn. Wanneer er geen mogelijkheden meer zijn tot verzachting van de pijn, kunnen onze artsen kalmerende middelen geven om zo het bewustzijn te verlagen. Wij noemen dit palliatieve sedatie in de terminale fase. Deze behandeling is erop gericht de laatste levensfase zo draaglijk mogelijk te maken door de pijn te verzachten. De behandeling begeleidt de cliënt op een kalme manier naar het levenseinde. Vaak gaat palliatieve sedatie gepaard met het achterwege laten van de kunstmatige toediening van vocht en voedsel. Dit proces heet versterving. Versterving vindt alleen plaats in de terminale levensfase. Wanneer het levenseinde nadert, neemt het lichaam steeds minder eten en drinken op. Dit duurt tot het moment waarop de opname van eten en drinken helemaal stopt, met als gevolg het overlijden. Om dit proces niet onnodig te rekken, kunnen wij op uw verzoek het toedienen van eten en drinken stilzetten. Reanimatie Reanimatie is een medische behandeling bij een acute, levensbedreigende situatie zoals een hart- en/ of ademstilstand. Het reanimatiebeleid van WZH is erop gericht om cliënten hun eigen keuze te laten maken. Goede voorlichting over de medische zinvolheid en het toekomstperspectief na reanimatie is voor het maken van deze keuze erg belangrijk. De behandelend arts bespreekt deze onderwerpen met u. Ook is het mogelijk dat u zelf aangeeft niet te willen worden gereanimeerd. Dit kan gebeuren door een schriftelijke mededeling of het opstellen van een wilsverklaring. De afspraken met betrekking tot reanimatie worden vastgelegd in uw cliëntdossier. Woont u zelfstandig in een van onze WZH-woonzorgcentra dan is uw huisarts uw behandelend arts. 5

6 Het is belangrijk dat u uw wensen kenbaar maakt aan zowel uw huisarts als de zorgmedewerkers van WZH. Wanneer besloten wordt te reanimeren, wordt bij een hartstilstand gestart met basale reanimatie en wordt 112 gebeld voor verdere specialistische behandeling. Vastleggen van uw wensen: de wilsverklaring WZH is van mening dat u in elke levensfase zoveel mogelijk zeggenschap over uw eigen leven moet kunnen behouden. U kunt daarbij gebruik maken van een wilsverklaring. Een wilsverklaring is een schriftelijk document, waarin u kunt omschrijven wat uw wensen zijn met betrekking tot een mogelijke behandeling wanneer een bepaalde situatie zich voordoet of uw levenseinde nadert. Wilt u bijvoorbeeld geen behandelingen krijgen die uw leven verlengen, dan kunt u kiezen voor een wilsverklaring die artsen géén toestemming geeft voor behandeling. Dit zijn de niet-reanimatie verklaring en het behandelverbod. Met de nietreanimatie verklaring geeft u aan bij een hart- of ademstilstand niet meer gereanimeerd of kunstmatig beademd te willen worden. 6

7 Met een behandelverbod maakt u duidelijk geen actieve behandeling meer te willen in geval van bijvoorbeeld coma of dementie. Ook niet wanneer zonder een behandeling uw levenseinde sneller intreedt. Behandelingen die in de verklaring over het behandelverbod aan de orde komen, zijn bijvoorbeeld dat u in bepaalde situaties geen antibiotica of sondevoeding toegediend wilt krijgen of dat u niet in het ziekenhuis opgenomen wilt worden. Onze artsen respecteren deze wilsverklaringen in principe altijd. Alleen een gegronde reden kan een arts anders doen besluiten. Zolang u uw eigen wil nog mondeling zelfstandig kenbaar kunt maken, heeft uw eigen uiting op dat moment meer waarde dan uw geschreven wilsverklaring. Dus verandert u van gedachten, dan kunt u dat op elk moment aangeven. Het is niet mogelijk om alle medische behandelingen vast te leggen in een wilsverklaring. Bij euthanasie is het namelijk nodig dat u wilsbekwaam bent. Kunt u zelf niet meer mondeling aangeven wat u wilt, dan kan de arts uw schriftelijke wilsverklaring niet gebruiken om euthanasie toe te passen. In de huidige regelgeving kan euthanasie alleen bij wilsbekwame cliënten plaatsvinden. Of u wilsbekwaam bent ten aanzien van euthanasie wordt getoetst door een arts (zie ook pagina 9). De wilsverklaring dient te voldoen aan een aantal eisen. Uw (verpleeg)huisarts kan u bij het opstellen hiervan helpen. Dan weet u zeker dat er geen misverstanden of onzekerheden over uw verklaring ontstaan. Het is belangrijk dat onder andere uw arts en uw naaste familieleden weten van het bestaan en de inhoud van uw wilsverklaring. 7

8 Euthanasie Het is mogelijk dat u tot de moeilijke en emotionele beslissing komt om een verzoek tot euthanasie in te dienen. Euthanasie is het bewust levensbeëindigend medisch handelen. WZH neemt uw verzoek tot euthanasie serieus en wij begeleiden u en uw naasten zorgvuldig. Wij volgen hierbij de wettelijk verplichte zorgvuldigheidseisen, die zijn verwerkt in ons euthanasieprotocol. Verzoek tot euthanasie De aanvraag voor euthanasie moet worden gedaan door de cliënt zelf, die op dat moment wilsbekwaam is. Wilsbekwaam zijn betekent dat u een weloverwogen keuze kunt maken nadat u alle benodigde informatie heeft gekregen. U moet duidelijk kunnen maken dat u de informatie begrijpt en de gevolgen hiervan kunt overzien. Bij de behandeling van een verzoek tot euthanasie toetsen onze artsen op grond van deze punten of u voor een euthanasieverzoek in aanmerking komt. Het uiteindelijke besluit om over te gaan op euthanasie wordt genomen door de behandelend arts. De procedure wordt hieronder beknopt uitgelegd. Mocht u meer informatie wensen of het protocol van WZH willen inzien, kunt u altijd terecht bij de arts. Wanneer u het lastig vindt uw verzoek zelf voor te leggen aan uw behandelend arts, kunt u informeren of bijvoorbeeld een verzorgende of geestelijke dit verzoek voor u, of met u samen, wil indienen. Uw arts gaat binnen drie dagen na uw verzoek met u in gesprek. Wij accepteren en respecteren eventuele gewetensbezwaren van onze hulpverleners. Indien de arts onoverkomelijke gewetensbezwaren heeft, wordt uw vraag zo snel mogelijk voorgelegd aan een collega-arts binnen WZH. 8

9 Procedure Naar aanleiding van een aantal gesprekken bekijkt de arts of aan alle wettelijke zorgvuldigheidseisen voor euthanasie is voldaan. De wettelijke zorgvuldigheidseisen zorgen er voor dat de euthanasie voor u waardig verloopt. Als uw arts besluit dat aan alle criteria is voldaan en overgegaan kan worden tot euthanasie, dient hij/zij hierin gesteund te worden door een onafhankelijke collega-arts. Mocht de eerste arts geen gronden vinden voor de uitvoering van euthanasie, dan kunt u om de mening van een andere arts vragen. Als uw behandelend arts wil voldoen aan uw verzoek tot euthanasie, kan de uitvoering van de euthanasie niet zo maar aan een andere arts worden overgedragen. Mocht uw behandelend arts de euthanasie toch niet zelf kunnen uitvoeren, bijvoorbeeld door overmacht of ziekte van de arts, dan begint de gehele procedure opnieuw. Zorgvuldigheidseisen Bij een verzoek tot euthanasie dient de behandelend arts te voldoen aan een aantal wettelijk verplichte zorgvuldigheidseisen. Uw arts: is overtuigd dat uw verzoek vrijwillig en weloverwogen is; is overtuigd dat u uitzichtloos en ondraaglijk lijdt; geeft voorlichting over uw situatie en wat uw vooruitzichten zijn; komt tot de conclusie dat voor uw situatie geen andere redelijke oplossing is; moet tenminste één andere, onafhankelijke arts raadplegen. De onafhankelijke arts ziet u zelf en geeft zijn oordeel. 9

10 Hoe verloopt de euthanasie? Euthanasie is een zeer persoonlijke en emotionele aangelegenheid. Daarom ondersteunen wij alle betrokkenen in het proces. Uw verzoek tot euthanasie wordt altijd samen met u en andere betrokkenen op een open manier besproken. Wij vinden het belangrijk dat niet meer personen dan gewenst en nodig geïnformeerd worden. Uw privacy en wensen zijn hierbij verzekerd. Per situatie wordt met u bepaald wie de direct betrokkenen zijn. Vanuit de organisatie zijn dit uw direct betrokken verzorgenden en de deelnemers van het Multidisciplinair Overleg (MDO). Betrokkenen, zoals familie, zorgverleners en het Multidisciplinair zorgteam worden - na uw toestemming - door de arts op de hoogte gebracht van het verzoek. De behandelend arts is wettelijk verplicht om ook een onafhankelijke collegaarts te raadplegen, de apotheker op de hoogte te stellen en de Locatiemanager in te lichten. U bent zelf degene die met de arts bepaalt op welke datum en tijd de euthanasie zal plaatsvinden. U geeft ook aan wie hierbij aanwezig mogen zijn en wanneer de familie en het verplegend personeel op de hoogte gebracht kunnen worden. Meldingsprocedure Nadat de euthanasie heeft plaatsgevonden is het wettelijk verplicht hiervan melding te maken. WZH doet dit niet alleen omdat het wettelijk verplicht is, wij vinden het van belang dat op deze manier de handelswijze en besluitvorming van artsen toetsbaar en transparant blijven. Ook in de periode nadat de euthanasie heeft plaatsgevonden, ondersteunen wij uw naasten en onze hulpverleners en artsen. 10

11 Wij vinden het belangrijk dat onze artsen achteraf de mogelijkheid krijgen dit emotionele proces te bespreken met de familie en de direct betrokkenen uit de organisatie. Betrokkenen worden hierbij waar mogelijk en gewenst geestelijk ondersteund. Meer informatie WoonZorgcentra Haaglanden (WZH) is een vernieuwende, toonaangevende organisatie op het gebied van wonen, zorg en welzijn voor ouderen en mensen met Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) in de regio Haaglanden. Vanuit dertien woonzorgcentra in Den Haag en Leidschendam-Voorburg bieden wij verpleeg- en verzorgingshuiszorg, thuiszorg en allerlei welzijnsactiviteiten. Elk WZH-woonzorgcentrum heeft een eigen identiteit en cultuur. Zo bieden wij voor iedereen een woonomgeving die bij u past: een plek waar u zich thuis voelt. Informatie over begeleiding bij uw levenseinde, kunt u altijd verkrijgen bij het verzorgend personeel op uw afdeling. Ook uw verpleeghuisarts of huisarts kan de nodige informatie verschaffen en u kunt bij de arts het protocol van WZH inzien. Daarnaast bestaan in Nederland de volgende verenigingen die u kunnen informeren: Nederlandse Patiënten Vereniging of (voor spreekuren en consultatie) Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde Postbus 75331, 1070 AH Amsterdam of U kunt hier modellen voor een wilsverklaring kopen. Wilt u meer weten over pijnbestrijding, kijk dan op de website of naar info@ernstigepijn.nl. 11

12 Scheveningen Haagse Hout Leidschendam Segbroek Centrum Voorburg Laak Leidschenveen Ypenburg Loosduinen Escamp Rijswijk Westland WZH-Woonzorgcentra WZH Polanenhof MP Den Haag Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

SAMEN IN GESPREK OVER ETHISCHE VRAAGSTUKKEN

SAMEN IN GESPREK OVER ETHISCHE VRAAGSTUKKEN WAT VINDT U BELANGRIJK? SAMEN IN GESPREK OVER ETHISCHE VRAAGSTUKKEN LEVEN OP EEN MANIER DIE BIJ U PAST Wat heeft u nodig om te kunnen leven op een manier die bij u past? Om u te leren kennen, gaan we met

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u het beleid van de Frankelandgroep

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder leest u de visie en het beleid van

Nadere informatie

Basisarrangement 1. Beschut wonen met enige begeleiding CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 1 (ZZP VV1) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Basisarrangement 1. Beschut wonen met enige begeleiding CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 1 (ZZP VV1) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Basisarrangement 1 Beschut wonen met enige begeleiding CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 1 (ZZP VV1) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 1 Dit basisarrangement is bestemd voor mensen

Nadere informatie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie

Zorg en behandeling rondom het levenseinde. Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Zorg en behandeling rondom het levenseinde Het beleid van de Frankelandgroep inzake reanimatie, palliatieve sedatie, versterving en euthanasie Inleiding In deze folder kunt u de visie en het beleid van

Nadere informatie

Basisarrangement 2. Beschut wonen met begeleiding en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 2 (ZZP VV2) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Basisarrangement 2. Beschut wonen met begeleiding en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 2 (ZZP VV2) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Basisarrangement 2 Beschut wonen met begeleiding en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 2 (ZZP VV2) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 2 Dit basisarrangement is bestemd voor

Nadere informatie

Basisarrangement 8. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Basisarrangement 8. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Basisarrangement 8 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen, met de nadruk op verzorging/verpleging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 8 (ZZP VV8) Voor elkaar WoonZorgcentra

Nadere informatie

Basisarrangement 7. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Basisarrangement 7. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Basisarrangement 7 Beschermd wonen met zeer intensieve zorg, vanwege specifieke aandoeningen, met de nadruk op begeleiding CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 7 (ZZP VV7) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Nadere informatie

Basisarrangement LG6

Basisarrangement LG6 Basisarrangement LG6 Lichamelijk gehandicapt Wonen met intensieve begeleiding en intensieve verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 6 (ZZP LG6) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement 4. Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 4 (ZZP VV4)

Basisarrangement 4. Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 4 (ZZP VV4) Basisarrangement 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 4 (ZZP VV4) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 4 Dit basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement 5. Beschermd wonen met intensieve dementiezorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 5 (ZZP VV5) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Basisarrangement 5. Beschermd wonen met intensieve dementiezorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 5 (ZZP VV5) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Basisarrangement 5 Beschermd wonen met intensieve dementiezorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 5 (ZZP VV5) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 5 Dit basisarrangement is bestemd voor

Nadere informatie

Basisarrangement LG1

Basisarrangement LG1 Basisarrangement LG1 Lichamelijk gehandicapt Wonen met enige begeleiding en enige verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 1 (ZZP LG1) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement LG1 Dit

Nadere informatie

Basisarrangement LG7

Basisarrangement LG7 Basisarrangement LG7 Lichamelijk gehandicapt Wonen met zeer intensieve begeleiding en zeer intensieve verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 7 (ZZP LG7) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement 9. Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 9 (ZZP VV9)

Basisarrangement 9. Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 9 (ZZP VV9) Basisarrangement 9 Verblijf met herstelgerichte verpleging en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 9 (ZZP VV9) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 9 Dit basisarrangement is bestemd

Nadere informatie

Basisarrangement 10. Beschermd verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 10 (ZZP VV10)

Basisarrangement 10. Beschermd verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 10 (ZZP VV10) Basisarrangement 10 Beschermd verblijf met intensieve palliatief-terminale zorg CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 10 (ZZP VV10) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 10 Dit basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement LG2

Basisarrangement LG2 Basisarrangement LG2 Lichamelijk gehandicapt Wonen met begeleiding en enige verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 2 (ZZP LG2) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement LG2 Dit basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement LG3

Basisarrangement LG3 Basisarrangement LG3 Lichamelijk gehandicapt Wonen met enige begeleiding en verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 3 (ZZP LG3) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement LG3 Dit basisarrangement

Nadere informatie

Basisarrangement 3. Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 3 (ZZP VV3)

Basisarrangement 3. Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 3 (ZZP VV3) Basisarrangement 3 Beschut wonen met begeleiding en intensieve verzorging CIZ-indicatie: zorgzwaartepakket 3 (ZZP VV3) Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden basisarrangement 3 Dit basisarrangement is bestemd

Nadere informatie

Algemeen. Euthanasie.

Algemeen. Euthanasie. Algemeen Euthanasie www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG051 / Euthanasie / 09-11-2018 2 Euthanasie Artsen kunnen in bijzondere omstandigheden

Nadere informatie

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven.

Wat deze uitgangspunten betekenen voor behandeling en verzorging in de laatste levensfase, wordt in het navolgende omschreven. Medisch Beleid Medisch ethisch beleid De waardigheid van de mens en de kwaliteit van leven staan centraal in de zorg van De Blije Borgh. Zo ook in de zorg tijdens de laatste levensfase van onze bewoners

Nadere informatie

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek

De laatste levensfase. Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek De laatste levensfase Hoe IJsselheem omgaat met een euthanasieverzoek In gesprek In de laatste levensfase krijgen mensen te maken met allerlei vragen. Misschien ziet u op tegen de pijn en benauwdheid die

Nadere informatie

Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u?

Ethische kwesties. bij de Zorgboog. Behandeling en zelfbeschikking. Wat betekent dit voor u? Ethische kwesties bij de Zorgboog In deze folder leest u over een aantal levensaspecten die een rol kunnen spelen bij uw behandeling, verzorging en verpleging binnen de Zorgboog. Het gaat hierbij om vragen

Nadere informatie

ALGEMENE INFORMATIE CLIËNTENRAAD

ALGEMENE INFORMATIE CLIËNTENRAAD ALGEMENE INFORMATIE CLIËNTENRAAD Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Cliëntenraad De Cliëntenraad biedt cliënten en hun vertegenwoordigers de mogelijkheid mee te praten en mee te beslissen over zaken

Nadere informatie

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde

Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Pastoraat Beslissingen rond het levenseinde Inleiding Wie opgenomen wordt in het ziekenhuis, hoopt na de behandeling weer genezen te zijn en door te gaan met zijn of haar leven. Helaas verloopt een ziekte

Nadere informatie

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven

Agenda. Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen. Wetten. Keuzes aan het einde van het leven Levenseinde: keuzes, wil, wet en praktijk t.b.v. Parkinsoncafé Rosmalen Jannie Willemsen Medewerker Presentatiedienst Agenda Wetten en patiëntenrechten Keuzes aan het einde van het leven NVVE en Wilsverklaringen

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Publieksversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Publieksversie Waarom nadenken en praten over uw levenseinde? Misschien denkt u wel eens na over uw levenseinde. In dat laatste deel van uw leven kan uw dokter

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet.

Euthanasie en hulp bij zelfdoding vallen beiden onder de euthanasiewet. 00 Euthanasie 1 Inleiding Euthanasie of actieve levensbeëindiging is in dit ziekenhuis bespreekbaar en wordt serieus benaderd. Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken.

Nadere informatie

Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde

Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp. Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde Medische beslissingen aan het einde van het leven: een belangrijk gespreksonderwerp Rozemarijn van Bruchem-Visser Internist ouderengeneeskunde Wat zegt de wet? Belangrijkste argument is wilsbekwaamheid

Nadere informatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Uw rechten bij wilsverklaringen Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap mca.nl Inhoudsopgave Wilsverklaringen 3 Levenstestament

Nadere informatie

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven

Levenseinde. Presentatie KBO Riethoven 18 april Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Levenseinde Presentatie KBO Riethoven 18 april 2017 Corien van der Sluijs Suzanne Schellekens Huisartsen Riethoven Video ter introductie https://youtube/rtjce7zlkos Keuzes rond het levenseinde Waar wil

Nadere informatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Uw rechten bij wilsverklaringen Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap gemini-ziekenhuis.nl Inhoudsopgave Wilsverklaringen 3 Levenstestament

Nadere informatie

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod

2. Niet-reanimeren Formulier Niet-reanimeren Verklaring 3. Niet-beademen Formulieren Verklaring Niet-reanimeren of Verklaring Behandelverbod Levenskwesties Iedereen kan in een situatie komen waarin ingrijpende beslissingen rond het levenseinde moeten worden genomen. Dan is het goed dat u een mening heeft gevormd over zaken als stervensbegeleiding,

Nadere informatie

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg

Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien. Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Wilsverklaringen vanuit de (huis)arts gezien Els Roelofs kaderhuisarts palliatieve zorg Uitgebreide volmacht: Wie beslist namens een patiënt als deze dat zelf (tijdelijk) niet meer kan Voorkomen: Onder

Nadere informatie

zelfstandig wonen met zorg

zelfstandig wonen met zorg Hoge Veld zelfstandig wonen met zorg Voor Gewoon elkaar heel & Met bijzonder elkaar WoonZorgcentra Haaglanden zelfstandig Wonen met zorg WZH Hoge Veld: Gewoon heel bijzonder WZH Hoge Veld is één van de

Nadere informatie

Het toetsingsproces toegelicht

Het toetsingsproces toegelicht Het toetsingsproces toegelicht Drs. Ronald T.C.M. van Nordennen Specialist Ouderengeneeskunde/ Hospice arts SCEN-arts / RTE-arts. 1 Wat is allemaal geen euthanasie? 1. Staken of niet starten van kunstmatige

Nadere informatie

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen

goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen IKNL, lid van coöperatie Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) goede zorg voor mensen met ernstig hartfalen Informatie voor mensen met hartfalen die palliatieve zorg krijgen of daar binnenkort voor in aanmerking

Nadere informatie

Uw rechten bij wilsverklaringen

Uw rechten bij wilsverklaringen Uw rechten bij wilsverklaringen Behandelverbod, niet-reanimeren, euthanasie, weefsel- en orgaandonatie, ter beschikking stellen van de wetenschap www.nwz.nl Inhoud Wilsverklaringen 3 Levenstestament 4

Nadere informatie

Informatie over euthanasie

Informatie over euthanasie Informatie over euthanasie Inleiding Euthanasie is een onderwerp waar mensen heel verschillend over kunnen denken. Wat u van euthanasie vindt, hangt onder meer af van uw (religieuze) achtergrond, opvoeding,

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek: samen uw zorg tijdig plannen Uw specialist heeft u verteld dat u ongeneeslijk ziek bent. Niet meer kunnen genezen is een bericht met ingrijpende gevolgen en het valt niet mee om hier

Nadere informatie

Wilsverklaring. Belangrijke documenten

Wilsverklaring. Belangrijke documenten Wilsverklaring Belangrijke documenten Bijlage 1: Voorbeeld wilsverklaring Behandelverbod Lees voordat u deze verklaring invult de toelichting bij het behandelverbod. Naam : Geboortedatum : Geboorteplaats:

Nadere informatie

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg

PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE. Cor Spreeuwenberg PRAKTISCHE VRAGEN OVER BESLISSINGEN ROND HET LEVENSEINDE Cor Spreeuwenberg HOE KOMT HET DAT OVER DIT SOORT BESLISSINGEN MEER WORDT GESPROKEN DAN VROEGER? vroeger dood door infectieziekten en ongevallen

Nadere informatie

Euthanasie en hulp bij zelfdoding

Euthanasie en hulp bij zelfdoding Euthanasie en hulp bij zelfdoding Richtlijn bespreking voor verpleegkundigen. Irene Bas, verpleegkundige Astrid Hofstra, verpleegkundige Marian Zuure, specialist ouderengeneeskunde en SCEN arts. www.netwerkpalliatievezorg.nl/rotterdam

Nadere informatie

Wat als ik niet meer beter word

Wat als ik niet meer beter word Wat als ik niet meer beter word moeilijke keuzes & beslissingen rondom levenseinde Manon Boddaert Arts palliatieve geneeskunde Consulent en adviseur IKNL Antoon van Dijck Palliatieve zorg is integrale

Nadere informatie

11 februari Rob Bruntink

11 februari Rob Bruntink 11 februari Rob Bruntink Stelling 1: Als je een euthanasieverzoek wilt doen, moet je een euthanasieverklaring hebben. Stelling 2: Als je een euthanasieverzoek doet (en daarbij ook kunt verwijzen naar

Nadere informatie

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar

Inleiding. Wat is euthanasie? Euthanasie bespreekbaar Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke

Nadere informatie

Rond het einde van het leven

Rond het einde van het leven Rond het einde van het leven Rond het einde van het leven Gisteren is slechts de herinnering van vandaag en morgen is de droom van vandaag. - Kahil Gibran - Inleiding Deze brochure is een uitgave van

Nadere informatie

Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 1 Palliatieve zorg is de totale zorg voor de zorgvrager en zijn naasten vanaf het moment

Nadere informatie

Wilsbeschikking en -verklaring

Wilsbeschikking en -verklaring Wilsbeschikking en -verklaring Inleiding Iedereen kan in een situatie terechtkomen waarin ingrijpende beslissingen genomen moeten worden. Dan is het goed alvast een mening te hebben gevormd over onderwerpen

Nadere informatie

Niet-reanimeren verklaring

Niet-reanimeren verklaring Niet-reanimeren verklaring 1 van 4 Niet-reanimeren verklaring Algemene informatie over een wilsverklaring Een wilsverklaring is een document waarin u uw wensen rondom het levenseinde vastlegt. Schriftelijke

Nadere informatie

Tijdig spreken over het levenseinde

Tijdig spreken over het levenseinde Tijdig spreken over het levenseinde foto (c) Ben Biondina voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl Cliëntenbrochure van Goedleven foto (c) Jan Kooren voor DNA-beeldbank op www.laatzeelandzien.nl 1.

Nadere informatie

Klachtenregeling. Informatie voor cliënten, familieleden en vertegenwoordigers. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden

Klachtenregeling. Informatie voor cliënten, familieleden en vertegenwoordigers. Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Klachtenregeling Informatie voor cliënten, familieleden en vertegenwoordigers Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden klachtenregeling wzh Het kan voorkomen dat u niet tevreden bent over de zorg van WoonZorgcentra

Nadere informatie

Een kraakheldere wilsverklaring

Een kraakheldere wilsverklaring Een kraakheldere wilsverklaring Mag euthanasie bij dementie? JA, zowel bij beginnende als bij gevorderde dementie, als de euthanasie voldoet aan de zorgvuldigheidseisen. Vrijwillig en weloverwogen verzoek

Nadere informatie

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN

Keuzes rond het levenseinde. Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Keuzes rond het levenseinde Miep de Putter Annemieke Delhaas Petra Blommendaal PTMN Palliatieteam midden nederland 24 uur/7 dagen per week telefonisch bereikbaar voor hulpverleners Allerlei disciplines

Nadere informatie

beslissingen bij het levenseinde

beslissingen bij het levenseinde beslissingen bij het levenseinde Het doet goed af en toe eens aan de dood te denken Uw dagen worden er duidelijker van U dient te weten dat geen mens voor je kan leven Maar ook dat niemand voor je sterven

Nadere informatie

Brochure. Medisch - ethische zaken

Brochure. Medisch - ethische zaken Brochure Medisch - ethische zaken Informatie vanuit Wittenbergzorg over medisch-ethische zaken In een veranderende maatschappij en een veranderend zorglandschap wil Wittenbergzorg kwalitatief hoogwaardige

Nadere informatie

dasfwefsdfwefwef Euthanasie

dasfwefsdfwefwef Euthanasie Euthanasie Inleiding Euthanasie, ofwel een verzoek om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende keuze die mensen kunnen maken. U heeft aangegeven dat u met de afweging tot een dergelijke

Nadere informatie

Als genezing niet meer mogelijk is

Als genezing niet meer mogelijk is Algemeen Als genezing niet meer mogelijk is www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG043 / Als genezing niet meer mogelijk is / 06-10-2015 2 Als

Nadere informatie

5 Levenseindebeleid Inleiding In gesprek met uw arts Niet-reanimeren

5 Levenseindebeleid Inleiding In gesprek met uw arts Niet-reanimeren 5 Levenseindebeleid Inleiding In de kwaliteitswet Zorginstellingen staat dat de instelling als zorgaanbieder verplicht is verantwoorde zorg te bieden. Dat geldt ook voor zorg rond het levenseinde. Ook

Nadere informatie

Beleid rondom het levenseinde

Beleid rondom het levenseinde Beleid rondom het levenseinde V1_2012 Inleiding Veel van onze cliënten zijn op vergevorderde leeftijd en dan komt het levenseinde dichterbij. Omdat veel cliënten binnen de muren van onze organisatie overlijden

Nadere informatie

Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming

Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming Workshop Palliatieve Zorg 11 oktober 2012 Hedi ter Braak Monique van den Broek 1 Wat is palliatieve zorg? Pallium = Latijns woord voor mantel Palliatieve zorg, een mantel van warmte en bescherming 2 1

Nadere informatie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie

Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek. Artsenversie Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek Artsenversie Waarom nadenken en praten over het levenseinde? Misschien denkt uw patiënt wel eens na over zijn levenseinde. In dat laatste deel van zijn leven

Nadere informatie

Oordeel 2015-80 OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek

Oordeel 2015-80 OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de Regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek Oordeel: Gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Samenvatting: Patiënte, een vrouw van 60-70 jaar, leed aan een onbehandelbaar ovariumcarcinoom. Enkele maanden voor het overlijden kreeg zij te

Nadere informatie

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland

Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Folder Steun en Consultatie bij Euthanasie in Nederland Landelijke richtlijn, Versie: 1.0 Laatst gewijzigd : 01-01-2007 Methodiek: Consensus based Verantwoording: KNMG Inhoudsopgave Folder SCEN...1...3

Nadere informatie

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen?

Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Kunnen wij ook het laatste stuk van ons levenspad in eigen regie afleggen? Maaike Veldhuizen Arts palliatieve zorg in het Elkerliek ziekenhuis, palliatief consulent en SCEN arts Ingrid van Asseldonk, verpleegkundige

Nadere informatie

Achtergrondinformatie

Achtergrondinformatie Onderdeel van de patiëntenbrochure Spreek tijdig over het levenseinde. - www.knmg.nl/spreken-over-levenseinde Achtergrondinformatie Hieronder leest u achtergrondinformatie die u kan helpen om het gesprek

Nadere informatie

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen

Ongeneeslijk ziek. Samen uw zorg tijdig plannen Ongeneeslijk ziek Samen uw zorg tijdig plannen Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 1.1 Een naaste die met u meedenkt...3 1.2 Gespreksonderwerpen...3 2. Belangrijke vragen...3 2.1 Lichamelijke veranderingen...3

Nadere informatie

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM???

COMMUNICEREN OVER HET LEVENSEINDE : WAAROM??? Ik wil niet leven zoals een plant Als ik mijn familie niet meer ken, wil ik liever dood Ik wil niet afzien! Mijn broer denkt zus, en ik zo, wat moeten we nu doen? Hebben wij nu wel de juiste keuzes gemaakt?

Nadere informatie

Doel van de palliatieve sedatie

Doel van de palliatieve sedatie Palliatieve sedatie U heeft met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie. In deze folder kunt u alles nog eens nalezen. Als u na het lezen nog vragen heeft kunt u deze met hem of haar bespreken.

Nadere informatie

Toelichting bij de wilsverklaringen

Toelichting bij de wilsverklaringen Toelichting bij de wilsverklaringen NVVE, VE, Amsterdam 2015 NVVE Postbus 75331 1070 AH Amsterdam Tel. 020-620 06 90 E-mail: info@nvve.nl Website: www.nvve.nl Eerste druk: oktober 2006 Elfde herziene druk:

Nadere informatie

Praten over behandelwensen en -grenzen

Praten over behandelwensen en -grenzen Praten over behandelwensen en -grenzen Praten over behandelwensen en -grenzen Informatie voor patiënten en familie Inleiding Als patiënt komt u in het UMC Utrecht met een bepaalde behandelwens. Meestal

Nadere informatie

OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek

OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek Oordeel 2013-95 (casus 5 RTE Jaarverslag 2013) Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Bij patiënte, een vrouw van 80 90 jaar, werd vier jaar voor overlijden Lewy Body dementie vastgesteld. Met de ziekte waren

Nadere informatie

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team

PALLIATIEVE ZORG. IFPC Turnhout 23 oktober Hilde Michiels coördinator palliatief support team PALLIATIEVE ZORG IFPC Turnhout 23 oktober 2017 Hilde Michiels coördinator palliatief support team Palliatieve zorg - definitie Palliatieve zorg is de actieve totaalzorg voor mensen die ongeneeslijk ziek

Nadere informatie

Zorgvuldig handelen rond het levenseinde

Zorgvuldig handelen rond het levenseinde Zorgvuldig handelen rond het levenseinde Zo uniek als mensen Moeilijke beslissingen rond de laatste levensfase Met deze folder willen wij u informeren over het levenseindebeleid van Vivantes Zorggroep.

Nadere informatie

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg

Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen: een begaanbare weg Jeroen Janssens Specialist Ouderengeneeskunde, commissielid 8-12-2016 Opbouw Workshop 1. Vragen

Nadere informatie

Voorbeeld voorpagina wilsverklaringen

Voorbeeld voorpagina wilsverklaringen Voorbeeld voorpagina wilsverklaringen Met deze set wilsverklaringen en formulieren geef ik... aan dat ik mij verdiept heb in situaties die zich kunnen voordoen omtrent mijn levenseinde en/of in situaties

Nadere informatie

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen

Vragenlijst. KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen Vragenlijst KOPPEL-studie: Kennis en Opvattingen van Publiek en Professionals over Einde Leven beslissingen 2 Inleiding op de vragenlijst Deze vragenlijst is onderdeel van een onderzoek naar medische beslissingen

Nadere informatie

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC

Zorg in de laatste levensfase. Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Zorg in de laatste levensfase Agnes van der Heide Afd. Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Verschillen Nederland buitenland Palliatieve zorg is geen specialisme Palliatieve zorg is in principe

Nadere informatie

Reanimeren, wel of niet

Reanimeren, wel of niet Reanimeren, wel of niet 2 Inleiding U wordt voor onderzoek of behandeling opgenomen in het ziekenhuis. De medisch-specialist (toen u op het spreekuur was) of de arts-assistent (als u acuut wordt opgenomen)

Nadere informatie

GERIATRISCHE REVALIDATIEZORG

GERIATRISCHE REVALIDATIEZORG GERIATRISCHE REVALIDATIEZORG Chronische bronchitis en longemfyseem (COPD) OP EIGEN KRACHT VERDER Voor elkaar WoonZorgcentra Haaglanden Zelf de trap weer op kunnen, omdat u zo graag in uw eigen bed wilt

Nadere informatie

Patiëntenrechten en -plichten

Patiëntenrechten en -plichten Patiëntenrechten en -plichten Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Rechten 1 Toestemming voor behandeling 2 Minderjarige patiënten 2 Het recht op inzage in uw dossier 3 Wetenschappelijk

Nadere informatie

OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek

OORDEEL. van de Regionale toetsingscommissie euthanasie voor de regio ( ) betreffende de melding van levensbeëindiging op verzoek Oordeel: zorgvuldig Samenvatting: Patiënt koos voor palliatieve sedatie, maar was met arts overeengekomen dat deze zou overgaan tot euthanasie, indien sedatie lang zou duren of patiënt niet goed behandelbare

Nadere informatie

De laatste fase van de ziekte van Parkinson. Bespreken en vastleggen

De laatste fase van de ziekte van Parkinson. Bespreken en vastleggen De laatste fase van de ziekte van Parkinson Bespreken en vastleggen 1 Inhoud 3 4 5 6 6 7 8 9 9 10 11 11 12 12 13 13 14 15 16 Inleiding De laatste fase van de ziekte van Parkinson Hoe ziet de laatste fase

Nadere informatie

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN

BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN BESLISSEN RONDOM HET EINDE VAN HET LEVEN Palliatieve sedatie, morfine en euthanasie in de praktijk; enkele juridische aspecten, waaronder de tuchtrechtelijke Begrippenkader palliatieve sedatie euthanasie

Nadere informatie

Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Oordeel: gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: arts en consulent zijn overtuigd van wilsbekwaamheid van dementerende patiënte ten aanzien van haar euthanasiewens. Arts is specialist

Nadere informatie

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is.

Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Euthanasie Wij willen u informatie geven over euthanasie en vertellen wat het standpunt van VU medisch centrum (VUmc) op dit gebied is. Wij gaan in op de volgende onderwerpen: Wat is euthanasie? Aan welke

Nadere informatie

Terminaal ziek. Wat nu?

Terminaal ziek. Wat nu? Terminaal ziek. Wat nu? U heeft van uw (huis)arts te horen gekregen dat u in het laatste stadium van uw leven bent gekomen. Dan volgt al snel de vraag hoe en waar u die laatste fase wilt doorbrengen. Thuis

Nadere informatie

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen

Scen. Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen Scen Malaga 2014 Petrie van Bracht en Rob van Lier scenartsen inhoud Inleiding Getallen Zorgvuldigheidscriteria Valkuilen Euthanasie versus palliatieve sedatie De scenarts S: staat voor steun: informatie,

Nadere informatie

Medische beslissingen

Medische beslissingen Algemeen Medische beslissingen Rondom het levenseinde Inhoud Inleiding Niet reanimeren Weigering behandeling door de patiënt Minderjarige kinderen Wilsonbekwaam Vertegenwoordiger Abstineren Palliatieve

Nadere informatie

Afspraken maken over uw behandelgrenzen

Afspraken maken over uw behandelgrenzen Algemeen Afspraken maken over uw behandelgrenzen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG044 / Afspraken maken over uw behandelgrenzen / 06-10-2015

Nadere informatie

Wat kan de NVVE voor u betekenen?

Wat kan de NVVE voor u betekenen? Wat kan de NVVE voor u betekenen? at is euthanasie? Wat is geen euthanasie? Verzoek tot euthan el of niet behandelen Wilsverklaringen, volmacht en getuigen laring Bespreek uw wensen Niet-reanimeren penning

Nadere informatie

Richtlijn Reanimatie. Richtlijn Reanimatie, De Lichtenvoorde, verpleegkundig adviseur, oktober 2012 1

Richtlijn Reanimatie. Richtlijn Reanimatie, De Lichtenvoorde, verpleegkundig adviseur, oktober 2012 1 Richtlijn Reanimatie Inleiding Binnen De Lichtenvoorde leven met enige regelmaat vragen met betrekking tot het reanimeren van cliënten: heeft De Lichtenvoorde beleid ten aanzien van reanimatie, wie mag

Nadere informatie

U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie

U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie Palliatieve sedatie U hebt met uw behandelend arts gesproken over palliatieve sedatie voor uzelf of uw familielid. In deze folder kunt u nalezen wat palliatieve sedatie inhoudt. Heeft u na het lezen nog

Nadere informatie

Heeft u het er wel eens over?

Heeft u het er wel eens over? Heeft u het er wel eens over? Met wie? Waarom? Moeilijk? Mensen zijn verschillend Sommigen vinden het niet moeilijk en willen alles regelen. Anderen hebben er wel moeite mee en hebben het er liever niet

Nadere informatie

Wel of niet reanimeren?

Wel of niet reanimeren? Wel of niet reanimeren? wel of niet reanimeren? Wel of niet reanimeren is een ingrijpende beslissing. U en uw behandelend arts kunnen voor deze keuze komen te staan. Het Kennemer Gasthuis houdt zoveel

Nadere informatie

Conclusies, aanbevelingen en vervolgstappen

Conclusies, aanbevelingen en vervolgstappen De rol van de arts bij het zelfgekozen levenseinde 39 5 Conclusies, aanbevelingen en vervolgstappen In dit hoofdstuk wordt puntsgewijs een opsomming gegeven van de conclusies over de rol, de verantwoordelijkheden,

Nadere informatie

Reanimeren, wel of niet

Reanimeren, wel of niet Reanimeren, wel of niet Inleiding Het uitgangspunt bij een behandeling in de OZG is dat alles gedaan wordt wat medisch gezien noodzakelijk, mogelijk en wenselijk is voor een goede behandeling. Dat geldt

Nadere informatie

Oordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen

Oordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Oordeel: niet gehandeld overeenkomstig de zorgvuldigheidseisen Inhoudsindicatie: euthanasie bij patiënte met een verlaagd bewustzijn waarbij een schriftelijke wilsverklaring ontbreekt en de ondraaglijkheid

Nadere informatie

Voorbeeld wilsverklaring

Voorbeeld wilsverklaring Voorbeeld wilsverklaring Behandelverbod Een wilsverklaring is een schriftelijke verklaring. Hierin beschrijft u uw wensen op medisch gebied voor situaties waarin u uw wensen niet meer zelf kunt vertellen.

Nadere informatie

Beslissingen rond de laatste levensfase. Algemeen

Beslissingen rond de laatste levensfase. Algemeen Beslissingen rond de laatste levensfase Algemeen Inhoudsopgave Beslissingen rond de laatste levensfase...5 1. Stervensbegeleiding...6 2. (Niet) reanimeren...7 Wat is reanimeren?...7 Waarom niet-reanimeren?...7

Nadere informatie

Wilsverklaring. Grenzen, wensen en verwachtingen rond uw levenseinde

Wilsverklaring. Grenzen, wensen en verwachtingen rond uw levenseinde 00 Wilsverklaring Grenzen, wensen en verwachtingen rond uw levenseinde 1 Hoe maak ik mijn wensen duidelijk in mijn laatste levensfase? In de laatste levensfase van zieke mensen moeten er moeilijke beslissingen

Nadere informatie