Jaardocument. verslag 2014 plan 2015

Transcriptie

1 Centrum voor Lectoraten en Onderzoek Jaardocument verslag 2014 plan 2015 Lectoraat: Revalidatie Meedoen met beperkingen Platform: Gezondheid, leefomgeving, technologie Lectoraten: Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving Revalidatie Meedoen met beperkingen Psychogeriatrie Mantelzorg Informatie, Technologie en Samenleving (Bert Mulder) Energie en de Gebouwde Omgeving Cyber Security & Safety

2 2 Lectoraat: Lector: Revalidatie Meedoen met beperkingen Arend de Kloet 1. Inleiding Revalidatie is een relatief onbekend, groeiend en zich ontwikkelend specialisme in de zorg. Revalidatie is gericht op het bevorderen van zelfstandigheid, kwaliteit van leven en participatie van mensen met een fysieke beperking of chronische aandoening door het verminderen van (de gevolgen van) beperkingen in bewegen, communicatie, leren en gedrag. Het doel van revalidatiezorg is de patiënt te helpen de door haar/hem gewenste rol in de samenleving (weer) zo goed mogelijk te vervullen en alle daarbij horende activiteiten naar tevredenheid uit te oefenen ondanks de vaak blijvende gevolgen van een ziekte, ongeval of aandoening. Meedoen met beperkingen is de werktitel van het lectoraat Revalidatie, dat door Sophia Revalidatie in 2009 is gestart aan en in samenwerking met De Haagse Hogeschool, met de bedoeling een verbinding te leggen tussen verschillende opleidingen en het werkveld van specialistische revalidatie. Het lectoraat Revalidatie is een bijzonder lectoraat, oftewel het lectoraat wordt samen met Sophia Revalidatie in stand gehouden. Daarbij worden de salariskosten van de lector grotendeels bekostigd door Sophia Revalidatie. Onlangs is afgesproken om toe te werken naar een verdeelsleutel, waardoor continuïteit van het lectoraat wordt gewaarborgd en inbedding in de HHS wordt versterkt. Door beide organisaties is gekozen om een bijzonder lectoraat in te stellen, t.b.v. kennisproductie en -uitwisseling en samenwerking in zorginnovatieve projecten en praktijkgericht onderzoek. Voor Sophia Revalidatie is een nevendoel het vergroten van bekendheid van revalidatie in de regio Haaglanden. Het lectoraat profileert zich als onderzoeksgroep, met een kenniskring bestaande uit docenten van de Faculteit Gezondheid, Voeding en Sport (GVS) en de Faculteit Sociaal Werk & Educatie (SW&E), een studentenpsycholoog van de TUDelft en professionals van Sophia Revalidatie. H2 Visie, trends en doelstelling 2.1 Visie en missie Participatie betekent actief deelnemen, erbij horen, gezien en gewaardeerd worden, een optimale kans krijgen om eigen mogelijkheden te realiseren en eigen regie te voeren en heeft betrekking op sociale relaties en interactie, belangrijke levensgebieden (b.v. opleiding, werk/dagbesteding, economisch leven) en sociaal/burgerlijk/ maatschappelijk leven (b.v. vrijetijdsbesteding) [WHO 2001; 2003]. Het is van belang om participatie als proces te doorgronden, inzicht te krijgen in de diversiteit aan en dynamiek in beïnvloedende factoren (modelvorming), om beter in staat te zijn participatie te meten (instrumentontwikkeling) en gericht en effectief te beïnvloeden (interventie). Het door de World Health Organization [WHO, 2001, 2004, 2007] gepubliceerde ICF-model (International Classification of Functioning disability and health) vormt het theoretisch kader om naar participatie te kijken als het resultaat van persoonlijke factoren, functies en activiteiten en omgevingsfactoren, die elkaar continu en sterk beïnvloeden. In Figuur 1 is het ICF-model in de versie voor kinderen en adolescenten weergegeven. 2

3 3 Het ICF-model fungeert daarom als onderlegger bij de verschillende activiteiten (onderwijs, zorginnovatie, onderzoek) van het lectoraat. Ervaren kwaliteit van leven is vooral het eigen oordeel over (aspecten van) gezondheid, manier van leven, ervaringen en doelen [Natterlund & Ahlstrom, 2001]. Participatie en kwaliteit van leven zijn nauw met elkaar verbonden. In projecten en onderzoek van het lectoraat Revalidatie is de vraag van de revalidant en/of professional op de revalidatie werkvloer het uitgangspunt. Zoveel mogelijk worden revalidanten betrokken bij het gehele traject binnen een project of onderzoek. Resultaten van een project en/of onderzoek behoren vervolgens ook weer bruikbaar te zijn voor de vraagsteller en waar mogelijk geïmplementeerd in de revalidatie, zoals goed praktijkgericht onderzoek betaamt. Het lectoraat wil een structurele bijdrage leveren aan de persoonlijke en professionele vorming (kennis, attitudes, (denk)vaardigheden) van studenten en de onderzoekscultuur aan De Haagse Hogeschool, ook door docenten als kenniskringlid/onderzoeker bij het lectoraat te betrekken. 2.2 Trends in relatie tot de visie en missie van het bijzondere lectoraat Revalidatie Demografische ontwikkeling: zorgvraag en zorgaanbod (in aantal zorgprofessionals) ontwikkelen zich tegenovergesteld door vergrijzing en ontgroening. Met het ouder worden neemt de kans op een fysieke beperking of chronische aandoening toe. Nederland telt in miljoen mensen met een fysieke beperking of chronische aandoening, ruim 2 miljoen (12.5%) hiervan ervaart beperkingen in 3

4 4 het dagelijks leven (CBS 2011). De prognose is dat dit aantal stijgt naar 7 miljoen in 2030 (RIVM 2014). Terwijl de omvang van de zorgvraag de komende 20 jaar groeit, daalt de omvang van de beroepsbevolking, in de zorg in het algemeen en in de revalidatie in het bijzonder. Hier ligt ook voor het HBO een enorme taak, waar tijdig en met visie op ingespeeld zal moeten worden. De Haagse Hogeschool heeft meerdere opleidingen waar binnen studenten worden voorbereid op een loopbaan in of in relatie tot de revalidatie. Het lectoraat vormt een verbinding tussen dit specialistisch werkveld en de hogeschool, op verschillende niveaus: Voor De Haagse Hogeschool zijn dat studenten, docenten en lectoren. Voor Sophia Revalidatie zijn dat professionals in verschillende disciplines. Zorgstelsel: de kosten voor de zorg stijgen sterk en de gezondheidszorg in Nederland dreigt onbetaalbaar te worden. Herstructurering van de financiering van zorg in het algemeen en in dit geval van revalidatie kan leiden tot minder professionele aandacht voor patiënten en minder kostbare behandelingen. Door de transformatie van de gezondheidszorg, in het bijzonder ook de positie en rol van een specialistisch revalidatiecentrum, verandert ook de hele keten: de taken van traditionele stakeholders, zoals ziekenhuizen, verschuiven en nieuwe stakeholders, zoals de sociale omgeving van het individu, komen in beeld. Hierdoor moet de hele keten rondom gezondheid en zorg opnieuw in beschouwing worden genomen en moeten modellen ontwikkeld worden die recht doen aan de belangen van alle stakeholders. Het is van belang om de expertise en visie van organisaties als De Haagse Hogeschool en Sophia Revalidatie te bundelen op zoek naar oplossingen voor nu en straks. Efficiëntie (kosten-inzet-rendement) en effectiviteit (richtlijnen, meetbare resultaten, Evidence Based Practice) zijn resultaten, waaraan revalidatie (en HBO) bestaansrecht ontlenen. Werken volgens Evidence Based Practice (EBP), in zorgpaden, specialiseren (kennis- en expertisecentrum), onderscheidend zijn (concurrentie, financiering) en samenwerken (ketenzorg, allianties opleidingzorg-onderzoek, community-based care) bieden kansen. Participatie en kwaliteit van leven: een samenleving waarin participatie en kwaliteit van leven voor iedereen een groot goed zijn, maar het model van de verzorgingsstaat wordt geminimaliseerd, vraagt om een andere kijk op revalideren. Dit vergt een gezamenlijke inzet en verantwoordelijkheid, ook van een student in verschillende rollen en verantwoordelijkheden, nu en straks. Zowel mensen met beperkingen (zelfredzaamheid, autonomie, coping, empowerment), hun directe omgeving als de maatschappelijke omgeving (buurt, sportclub, opleidingsinstituut, werkgever, overheid) moeten dit gaan inzien en zich hier levenslang en optimaal voor inzetten. Hiertoe zijn visie en beweging nodig, onder meer in opvoeding, onderwijs, culturele en maatschappelijke normen en waarden, wet- en regelgeving. Maatschappelijk worden patiënten en hun sociale systeem gestimuleerd eigen verantwoordelijkheid te nemen en zelf organiserend te worden. Een verdere verschuiving van aanbod naar meer vraag gestuurd werken, met optimale zelfsturing en eigen regie, met een belangrijke rol voor het sociale systeem en de sociale omgeving is hiertoe noodzakelijk. Revalidatie en nazorg, bij voorkeur in en in samenwerking met de eigen omgeving. Met eigen regie en controle over wanneer, waar, hoe lang, wat en met wie geoefend wordt. Het lectoraat zet daarom in op het begrijpen, meten en beïnvloeden van participatie van mensen met een fysieke beperking of chronische aandoening, rekening houdend met ontwikkelingen in de samenleving en veranderingen in de revalidatie en aanpalende zorg. Samen met de andere lectoraten in het onderzoeksplatform wordt hierin geïnvesteerd. Bewegen en sport: inzicht in belang van bewegen, sport en een gezonde leefstijl: evident als voorwaarde voor vitaliteit (fysiek, mentaal), participatie en kwaliteit van leven, in nog sterkere mate voor mensen met een fysieke beperking of chronische aandoening. Het stimuleren van (aangepast) bewegen en sport is een belangrijke gezamenlijke missie, waarin de faculteit GVS met lectoraten en Sophia Revalidatie samen optrekken. Verenigingen en gemeenten lijken bereid om zich hiervoor in te zetten. Het technologisch centrum Sport, Bewegen en Gezondheid (Sportcampus) kan de samenwerking versterken en biedt sterke kansen op innovatie van aanbod en onderzoek. 4

5 5 Het lectoraat kiest voor bewegen en sport, ook in relatie tot technologie, ten behoeve van het verbeteren van participatie en kwaliteit van leven. Health and Technology: toepassing van nieuwe mogelijkheden van ICT kunnen in het anticiperen op bovenstaande trends en knelpunten een belangrijke rol spelen. Om die mogelijkheden te kunnen realiseren zijn visie, beleid, samenwerking in innovatie, implementatie en onderzoek nodig. In een ambitieuze en inspirerende leeromgeving wil de hogeschool health-technology professionals opleiden, die over de grenzen van het eigen vak heen samen kunnen werken aan concrete oplossingen op het snijvlak van technologie en gezondheid. Tegen de achtergrond van de participatiesamenleving en de verwachte afname van welzijns -en gezondheidszorgprofessionals is dit thema meer dan ooit urgent. Een belangrijk deel van de oplossingen om deze problematiek het hoofd te bieden, ligt in de synergie tussen technologie en gezondheid. De verbinding tussen de werelden van technologie en gezondheid is dan ook kenmerkend voor de samenwerking binnen health-technology labs. De kernwoorden die hierbij horen: interdisciplinaire samenwerking, co-creatie met de eindgebruikers, duurzame onderzoekslijnen met een doorvertaling naar het onderwijs voor de health-technology professionals. Het lectoraat kiest voor revalidatie en technologie, met speciale aandacht voor e-revalidatie, ten behoeve van het verbeteren van participatie. Het lectoraat Revalidatie anticipeert op bovengenoemde trends, bedreigingen en kansen, onder meer door: Regionale en landelijke samenwerking in projecten en onderzoek te initiëren, bv gericht op Evidence Based werken en bewegingsregistratie en -monitoring (i.s.m. het Rijnlands Revalidatiecentrum, LUMC en TUDelft, ook in het kader van de Medical Delta). Vragen van de werkvloer in de revalidatie te vertalen in projecten/onderzoek op de werkvloer (thuisomgeving, revalidatiecentrum, ziekenhuis); altijd met een praktisch toepasbare, te implementeren opbrengst. Kostenefficiënt werken en anticiperen op meer zorg op afstand, community based en met optimale zelfregie zijn hierin belangrijke pijlers. Betrokkenheid van patiënten bij opzet en uitvoering projecten en onderzoek; intensief contact met patiënten- en belangenverenigingen, die ook als adviseurs bij projecten betrokken zijn Voor participatie belangrijke partijen (leeftijdgenoten, sportclub, buurt, werkgevers) te betrekken t.b.v. community-based denken en werken, onder andere uitgewerkt in de projecten Friends4Friends, SportopMaat en Brains4U. Expertise en netwerken te verbinden, b.v. met het Lectoraat Informatie, Technologie en Samenleving in e-revalidatie (ICT en gamen in revalidatie), met een digitale revalidatie thuisomgeving als stip op de horizon. Met de faculteit Gezondheid, Voeding en Sport en de discipline revalidatietechniek en bewegingsagogiek van Sophia Revalidatie, t.b.v. het beoogde technologisch centrum (aangepast) bewegen, sport en gezondheid in de Sportcampus in het Zuiderpark. 2.3 Doelstellingen en ambities lectoraat Revalidatie De doelstelling van het lectoraat is meerledig: 1. Revalidatie onder de aandacht van hbo-studenten brengen; studenten van allerlei opleidingen met de werkvloer van Sophia Revalidatie laten kennismaken 2. Het bevorderen van samenwerking tussen Sophia Revalidatie als praktijkinstelling voor specialistische revalidatie en De Haagse Hogeschool als opleidingsinstituut 3. Onderzoek doen en innovatieve projecten starten, gericht op het bevorderen van participatie en kwaliteit van leven van mensen met een lichamelijke beperking of chronische aandoening. 4. Participatie, Sport en bewegen en E-revalidatie zijn hierbij de 3 belangrijke, onderling samenhangende onderzoekslijnen. In principe richt het lectoraat zich op alle revalidatie 5

6 6 doelgroepen, maar in onderzoek zal de focus liggen op niet-aangeboren hersenletsel (NAH/CVA) en de leeftijdsgroep kinderen en jongeren ongeacht de revalidatiediagnose. 5. Als kenniscentrum niet-aangeboren hersenletsel (NAH) onder de aandacht brengen 6. Kenniscirculatie en samenwerking regionaal en landelijk stimuleren. 3. Inbedding en samenwerking 3.1 De inbedding en positionering van het lectoraat binnen De Haagse Hogeschool Vanaf 2015 worden lectoraten in het licht van de profileringsdiscussie ondergebracht in een viertal platforms. Het lectoraat Revalidatie valt onder platform 2, Gezondheid, leefomgeving, technologie. De lector valt organisatorisch binnen de Faculteit Gezondheid, Voeding en Sport. De details van de toekomstige positionering van het lectoraat staan in de notitie onderzoeken in netwerken, 7 oktober 2014 en de hierbij behorende bijlagen en nadere uitwerkingen (oktoberdecember 2014). Onderzoek en daarmee het CLO behoort tot de portefeuille van Susana Menéndez, lid van het College van Bestuur. Bij de start van een jaarcyclus wordt door de lector het jaardocument (jaarverslag en -plan) opgemaakt dat vervolgens wordt vastgesteld. Vervolgens wordt halfjaarlijks een gesprek gevoerd over de voortgang, wat kan leiden tot aanpassing en bijstelling van de activiteiten. Balansopname aan het eind van de cyclus wordt opgevat als de startsituatie van de nieuwe cyclus. In het jaardocument wordt tevens aangegeven welke bijdrage het lectoraat levert aan de profilering van de hogeschool en aan het platform waartoe het lectoraat behoort. De ontwikkelingen met betrekking tot professionalisering en de reorganisatie van De Haagse Hogeschool kunnen aanleiding zijn voor wijzigingen in bovenstaande werkwijze. De administratieve ondersteuning van het CLO wordt verzorgd door de diensten van de hogeschool. Daarnaast zal in ieder geval tot de reorganisatie van de diensten is afgerond (naar verwacht in de loop van 2015) secretariële en administratieve ondersteuning worden geboden door: - Dhr. A.H. de Hollander (beleidsmedewerker bedrijfsvoering) - Mw. A.L. Legters (senior managementassistent) - Mw. M. Schoenmaeckers (managementassistent) - Mw. N. van der Voort (administratief medewerkster) 3.2 Inbedding in de kennisinfrastructuur Het lectoraat Revalidatie is een bijzonder lectoraat, oftewel het lectoraat wordt samen met Sophia Revalidatie in stand gehouden. Het lectoraat maakt deel uit van het cluster van lectoraten kwaliteit van leven binnen De Haagse Hogeschool en sluit aan bij het zwaartepunt Health and Technology: Quality of Life. Bij Sophia Revalidatie valt de lector onder het Kenniscentrum en maakt deel uit van de lokale Revalidatie Onderzoekscommissie (RONCO) en de regionale Wetenschapscommissie (WeCo). De drie verbanden kort toegelicht: Inbedding in het cluster lectoraten kwaliteit van leven Het lectoraat Revalidatie maakt deel uit van dit cluster, samen met de lectoraten: Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving Psychogeriatrie Mantelzorg 6

7 7 Het cluster Kwaliteit van Leven ontwikkelt en onderzoekt interventies (producten, programma s, diensten) om de kwaliteit van leven van diegenen te waarborgen en te verbeteren, die buiten de grenzen van de participatiemaatschappij dreigen te vallen. Een gezonde leefstijl, vitaliteit, eigen regie en verantwoordelijkheid, participatie en kwaliteit van leven zijn beoogde uitkomsten. Het cluster Kwaliteit van Leven richt zich daarbij specifiek op mensen die nog niet, of niet meer, in staat zijn om te voldoen aan de door de overheid vereiste zelfredzaamheid. De lectoraten binnen het cluster Kwaliteit van Leven hebben zich tot taak gesteld de rand van de participatiemaatschappij en de hier voorkomende problemen te onderzoeken en oplossingen aan te dragen, die overheidstaken, verantwoordelijkheid voor jezelf en de ander en zelfredzaamheid in balans brengen. Onderzoek naar de sociaaleconomische situatie van mensen aan de rand van de participatiemaatschappij heeft uitgewezen dat standaardoplossingen niet werken. Alleen als rekening gehouden wordt met de specifieke situatie en de behoeften van individuen en subgroepen kan succesvol geïntervenieerd worden Inbedding in het zwaartepunt Health and Technology: quality of life De Haagse Hogeschool wil door onderwijs en onderzoek een substantiële bijdrage leveren aan deze maatschappelijke uitdaging en heeft daarom Kwaliteit van Leven: technologie voor gezondheid als 'zwaartepunt gekozen. De Haagse Hogeschool heeft via onderwijs, expertisecentra en lectoraten brede expertise opgebouwd op het snijvlak van technologie en gezondheidszorg. Technologie wordt ingezet om de zorg te ondersteunen en om bij te dragen aan een toename van activiteiten en participatie, waardoor de kwaliteit van leven toeneemt. Om dit te realiseren moeten technologische innovaties in co-creatie tussen technici, revalidanten, mantelzorgers en revalidatieprofessionals tot stand komen. Multidisciplinaire samenwerking binnen en buiten de hogeschool is hierbij vanzelfsprekend, De Haagse Hogeschool is partner in een uitgebreid regionaal, nationaal en internationaal netwerk op het gebied van Health & Technology. Het doel van het zwaartepunt is, ondersteuning te leveren zodat mensen zo lang mogelijk (zelfstandig) een gezond leven kunnen leiden en zorgbehoevenden in hun sociale omgeving zo zelfstandig mogelijk kunnen blijven en hun potentieel volop kunnen benutten. De hogeschool legt de nadruk op twee aspecten: 1) technologie als katalysator voor de transitie van de zorg; 2) innovatieve methoden om de transformatie van de gezondheidszorg te realiseren. Het lectoraat Revalidatie valt onder het zwaartepunt Kwaliteit van leven: technologie voor gezondheid. Aansluiting met de onderzoekslijnen van Sophia Revalidatie en het lectoraat en activiteiten van het lectoraat in zorginnovatie (zie overzicht activiteiten op blz. 12) ligt vooral in de programmalijn technologie, toegespitst op e-revalidatie en bewegen en gezondheid. In Gezondheidstechnologie liggen kansen voor het lectoraat in het Expertisecentrum Bewegingstechnologie (ECBT, faculteit TIS), de opzet van een Health-meetlab (Faculteit GVS), en het voornemen tot opzetten van een ICT- en gamelab. Het is de bedoeling dat deze activiteiten onderdeel worden van één of meerdere H/Health Technology Lab, een fysieke omgeving waar studenten, docenten, lectoren, gezondheidsorganisaties, zorginstellingen en technologie- en medische bedrijven in een multidisciplinaire, praktijkgerichte setting werken aan vraagstukken op het snijvlak van techniek en gezondheid. Het lectoraat werkt al intensief samen met het ECBT en zal vanuit deze samenwerking inzetten op e- revalidatie en bewegen en sport (zie overzicht activiteiten lectoraat ). In de programmalijn Bewegen en Gezondheid zal het Technologisch Centrum Sport, Bewegen en Gezondheid (sportcampus Zuiderpark) een centrale rol gaan spelen. Met Sophia Revalidatie wordt overlegd over structurele samenwerking. Enkele projecten van het lectoraat i.s.m. het ECBT, bijvoorbeeld Quick Plus, Sport op Maat en golf. Ten behoeve van bovenstaande ambities is Sophia Revalidatie in januari 2013 gestart met de SportTechpoli, een speciaal spreekuur waar mensen terecht kunnen met vragen over hulpmiddelen en sporten, voor zowel de top- als de breedtesport. Het spreekuur staat onder leiding van revalidatiearts mw. drs. E. Jacobs en draait in samenwerking met Livit Orthopedie en het Expertisecentrum Bewegingstechnologie van De Haagse Hogeschool. Zowel 7

8 8 voor deelnemers van Quick Plus, Sport op Maat als andere sportprojecten is de SportTechpo li toegankelijk. In de programmalijn Vitaal Wonen werken docenten en studenten aan het ontwikkelen van een methodologie voor het levensbestendig maken van woningen, zodat ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Overleg over een lijn voor mensen met beperkingen wordt gestart in Inbedding in het kenniscentrum Sophia Revalidatie Sophia Revalidatie hecht veel belang aan kwaliteit, innovatie en het initiëren en uitvoeren van klinisch relevant, wetenschappelijk revalidatieonderzoek, in samenwerking met partners in de regio en landelijk. Het kenniscentrum speelt hierin een coördinerende rol en kent 3 onderdelen: opleiden, kwaliteit, innovatie en veiligheid, en onderzoek. Zorginnovatie en onderzoek versterken elkaar, in onderzoek liggen praktijkgerichtt onderzoek (lectoraat, HBO-onderzoek studenten) en wetenschappelijk onderzoek in lijn met elkaar en is er vaak sprake van overlap. Aanvragen voor wetenschappelijk onderzoek worden getoetst op kwaliteit, lokale uitvoerbaarheid en relevantie door de Revalidatie Onderzoeks Commissie (RONCO). Onderzoek met patiënten dat niet direct aan reguliere zorg is gekoppeld wordt vervolgens ook getoetst door de Medisch Ethische Toetsings Commissie (METC) van het LUMC. Voor projecten en HBO-onderzoek is toetsing doorgaans niet noodzakelijk. Een afvaardiging van de RONCOO (Revalidatie Onderzoekscommissie), waaronder de lector, heeft zitting in de wetenschapscommissie (WeCo) Revalidatiee OOR Leiden/Den Haag, waarin het LUMC (afdeling Revalidatiee Leids Universitair Medisch Centrum), het Rijnlands Revalidatiecentrum en Sophia Revalidatie zorgt voor samenhang in het onderzoek van de partijen en samenwerking nastreeft. De aandachtsgebieden voor het onderzoek van het Kenniscentrum Sophia Revalidatie in nauwe samenwerking met het lectoraat Revalidatie van De Haagse Hogeschool zijn: Hierin wordt waar mogelijk samengewerkt met andere revalidatiecentra en kenniscentra (hogescholen, universiteiten). Het lectoraat maakt deel uit van het Centrum van Lectoraten en Onderzoek en het cluster van lectoraten kwaliteit van leven binnen De Haagse Hogeschool, sluit aan bij het zwaartepunt Health and Technology: Quality of Life en is integraal onderdeel van het kenniscentrum van Sophia Revalidatie Samenwerking met andere partners Samenwerking is een belangrijk middel en doel van het bijzonder lectoraat Revalidatie: Tussen De Haagse Hogeschool en Sophia Revalidatie. 8

9 9 Met de voor Sophia Revalidatie relevante faculteiten wordt samengewerkt, variërend van stagebeleid, studentenprojecten, (onderzoeks-) projecten en inzet van expertise van Sophia Revalidatie in de curricula. Van deze faculteiten zijn docenten actief in de kenniskring (zie bijlage kenniskring ). Regionaal en landelijk. In juni 2009 is binnen Sophia Revalidatie een start gemaakt om, samen met het LUMC, het klinisch wetenschappelijk revalidatie onderzoek verder te gaan ontwikkelen. Het doel van de investering van Sophia Revalidatie in wetenschappelijk onderzoek en innovatie is om vragen en behoeften vanuit de dagelijkse praktijk van de revalidatie te vertalen in nieuwe kennis en bewezen effectieve, implementeerbare methoden en producten. Deze ambitie en de hieruit volgende activiteiten overlappen grotendeels met die van het Lectoraat Revalidatie aan De Haagse Hogeschool. Het lectoraat maakt ook deel uit van een regionale onderzoeksgroep met het Rijnlands Revalidatiecentrum Leiden, het Leids Universitair Medisch centrum en Sophia Revalidatie. Het lectoraat is mede initiator van Hersenletsel en Jeugd (HeJ) landelijk overleg en samenwerking over innovatie en onderzoek t.b.v. kinderen en jongeren met NAH en implementatie van best-practice. Het lectoraat vindt aansluiting bij de Medical Delta in verschillende projecten, zoals e-revalidatie, Technology in Motion en het onderzoeksplan Internationaal. Met enkele internationale onderzoeksgroepen bestaan contacten behoeve van de projecten en onderzoek: Tufts University Boston, Sarah Networks Brazilië en LumosLabs San Francisco. Het lectoraat participeert in de IPBIS, D-ACD en E-ACD (resp. International Pediatric Brain Injury Society, Dutch en European Academy of Childhood Disorders). Bovengenoemde relaties zijn in de afgelopen 5 jaar opgebouwd en zijn relevant, intensief en duurzaam. Alleen in concrete projecten of onderzoeken worden afspraken contractueel vastgelegd. 9

10 10 4. Voortgang van de werkzaamheden Het overzicht activiteiten van het lectoraat geeft de activiteiten en ambities van het lectoraat weer: 4.1 Onderzoek In H2 beschreven visie, trends en doelstellingen zijn actueel en relevant, lenen zich sterk voor praktijkgericht onderzoek. Hierbij maken we gebruik van diverse methoden van onderzoek zoals: ontwikkelingsgericht onderzoek, implementatieonderzoek en effectstudies. Steeds met een praktijkgerichte inslag, gebruik makend van wetenschappelijk verantwoorde methodieken en gericht op praktisch toepasbare, relevante en verantwoorde resultaten voor het werkveld revalidatie en publicaties in zowel een HBO-kennisbank, vakbladen als wetenschappelijke tijdschriften. Fondsenn gaven in een externe evaluatie van het lectoraat aan, dat geld en middelen goed zijn ingezet en waarderen, evenals de andere partners de resultaten van en de samenwerking gedurendee de onderzoeksprojecten, de samenhang tussen de verschillende activiteiten en de implementatiee van de resultaten Resultaten 2014 Bovenstaand schema met onderzoekslijnen is tot stand gekomen na intensief overleg met de kenniskring, betrokken opleidingen en de coördinator van het zwaartepunt. 10

11 11 Meer focus, massa en continuïteit in afstudeeronderzoek en daarmee in de onderzoekslijnen van het lectoraat. Door 7 studenten SP&E werd in een onderzoeksgroep Revalidatie samengewerkt aan praktijkgerichte opdrachten, die zich lenen voor estafette-onderzoek. Afstudeeronderzoek wordt door 1 student Sportstudies verricht op de lijn Bewegen en Sport en door 6 studenten Bewegingstechnologie op de lijn SmartLab. Een externe opdracht (pilot onderzoek met de Pictoplanner) wordt uitgevoerd door kenniskringlid Wil IJzereef. In wetenschappelijk onderzoek startte Brains4U en werd de dataverzameling van Spelenderwijs afgerond. Zie verder rapportage in Over de verschillende onderzoeksprojecten werd gepresenteerd tijdens nationale en internationale congressen en gepubliceerd in nationale en internationale peer reviewd tijdschriften (zie bijlagen). De kenniskring wordt uitgebreid met onderzoekscoördinator HALO/Sportstudies Jora Wolfgram. Doelstelling 2015 In studiejaar zal ook in de faculteit GVS en de faculteit SWE afstudeeronderzoek en andere studentenactiviteiten zoveel als mogelijk in 3 onderzoeksgroepen worden gebundeld: Gezondheid, Sport en Bewegingstechnologie. Per onderzoeksgroep zullen 5-10 studenten deelnemen. De in bovenstaand schema genoemde kenniskringleden worden verantwoordelijk voor onderzoeksgroepen en gaan binnen het onderzoekskader meer een eigen onderzoekslijn bepalen. Dit moet steeds vaker tot mooie kruisbestuivingen leiden, waarin bijvoorbeeld technische studenten worden uitgenodigd om hun expertise in te zetten op het maatschappelijke terrein van participatie en kwaliteit van leven, in samenspraak met studenten van sport, gezondheid en sociale professies. Ingezet wordt op literatuuronderzoek naar Evidence Based diagnostiek van participatie en kwaliteit van leven, pilotonderzoek met gevonden aanbevolen instrumenten, waarna bij Sophia Revalidatie het meten en monitoren van participatie en kwaliteit van leven van alle revalidanten ingevoerd kan worden. Vervolgens kunnen verschillende onderzoeksvragen worden beantwoord, zoals mate en beloop van participatieproblemen bij specifieke doelgroepen en de effectiviteit van verschillende interventies. In de lijn bewegen en sport worden onderzoeksvragen geformuleerd i.o.m. Sophia Revalidatie, in lijn met de innovatieve projecten (b.v. meetlab) en anticiperend op het Zuiderpark. In de lijn SmartLab is een projectenbank, waarin vragen van revalidanten, mantelzorgers en revalidatieprofessionals worden verzameld leidend voor afstudeeronderzoek. Samen met de betrokken kennisinstellingen (HHS, Hogeschool leiden, TUDelft, Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) wordt deze onderzoekslijn verder uitgebouwd. Op beide onderzoekslijnen start Monique Berger als onderzoekscoördinator, gefaciliteerd door het zwaartepunt. In 2015 worden (ex-)revalidanten ingezet als innovatie- en onderzoekspartner in alle stadia van vraagformulering tot aan evaluatie van resultaten en implementatie. In 2015 wordt geïnvesteerd in de expertise kenniskringleden in methoden en technieken van onderzoek, zoals SPSS en Questback, en in het benutten van de bibliotheek (b.v. RefWorks, literatuursearch) ten behoeve van onderzoek. Drie nieuwe projecten worden aangevraagd: Fast@Home (RAAK-PRO), participatieonderzoek (Revalidatiefonds en Hersenstichting Nederland) en Cognitief gamen bij kinderen en jongeren (o.a. Johanna Kinderfonds, Revalidatiefonds). In de samenwerking met Sophia Revalidatie krijgt verpleegkundig HBO-onderzoek gestalte in de Praktijk Leer Unit bij Sophia Revalidatie en zal onderzoek in oncologische nazorg worden verkend. Ook zal vitaal wonen, met name gericht op domotica en robotica, als onderdeel van e-revalidatie worden opgepakt. 11

12 Onderwijs en curriculumontwikkeling Het lectoraat droeg hiertoe bij door een bijdrage te leveren aan o.a. het gesprek binnen de hogeschool over onderwijsvernieuwing, zwaartepuntvorming met kenniskringleden, docenten en management van verschillende opleidingen, een expertgroep Sociale Professies en lectorenoverleg. Door met de dienst Studie en beperking contact te zoeken over hun aanbod en studenten hier onderzoek naar te laten doen. In een minor orthopedie en een minor revalidatie. De laatste is in 2014 ontwikkeld en voor een eerste keer hogeschoolbreed aangeboden, in een vernieuwende vorm van onderwijs (Blended Learning) vormgegeven. In gastcolleges en workshops, ook met revalidanten (o.a. NAH vanuit patiëntperspectief ), in verschillende opleidingen gegeven. In samenwerking met Sophia Revalidatie: via het kenniscentrum zijn verschillende revalidatieprofessionals ingezet in het onderwijs aan de HHS. Een praktijkdocent van Sophia Revalidatie heeft een onderwijscontract aan De Haagse Hogeschool gekregen. In de Brain Awareness Week, jaarlijks in maart 2 symposia over hersenen-hersenonderzoekhersenletsel, is voor de 5e achtereenvolgende keer met succes georganiseerd. In 2015 wordt internationalisering verder uitgewerkt, binnen een samenwerkingsovereenkomst die met SARAH networks, een keten van revalidatie instellingen in Brazilië, werd gesloten ten behoeve van kennisuitwisseling en stages. 4.3 Professionalisering Het lectoraat zette in op het vergroten van de kennis bij docenten van het werkveld revalidatie en ontwikkelingen en trends hierin. Docenten en revalidatieprofessionals ontmoetten elkaar, o.a. via de kenniskring, in werkbezoeken, gastcolleges, de Brain Awareness Week en studiedagen in beide organisaties. Ook in de minoren en afstudeeronderzoek kwamen de HHS docenten met het werkveld in aanraking. Faculteitsdirecteuren stimuleren een combinatie van lesgeven en werkzaamheden in het praktijkveld. Het kenniscentrum van Sophia Revalidatie faciliteert het uitdragen van expertise, het lectoraat speelt hierin een brugfunctie. Het is een uitdaging om in 2015 meer uitwisseling van professionele expertise te bewerkstelligen, ook t.b.v. carrièreperspectief. Als goed voorbeeld een verpleegkundige van Sophia Revalidatie, die al incidenteel les gaf en studenten begeleidde, en nu een onderwijscontract aan De Haagse Hogeschool heeft gekregen. In een PraktijkLeerUnit, waarin structureel 6-7 studenten praktijkleren door volledige diensten mee te draaien en mede verantwoordelijkheid te dragen voor een aantal patiënten, gaan professionalisering en onderwijsvernieuwing hand in hand. In 2013 zijn de voorbereidingen gestart, de PLU zal begin 2015 daadwerkelijk starten. In de PLU wordt ook les gegeven door een docent, vindt intensieve begeleiding door professionals plaats en wordt een klimaat voor verpleegkundig (afstudeer)onderzoek gerealiseerd. De start van een Praktijk Leer Unit (PLU) biedt een uitgelezen kans voor wederzijdse professionalisering door transfer van kennis en vaardigheden van Sophia Revalidatie naar De Haagse Hogeschool en v.v. Een hogeschooldocent zal voor 4 uur per week aangesteld worden in de PLU. 12

13 13 Een docent Bewegingstechnologie zal tweewekelijks aanwezig zijn in het SmartLab om, naast het begeleiden van studenten, te zorgen voor de kennistransfer en professionalisering op het gebied van e- revalidatie. Gestreefd moet worden naar een multiplier effect, bijvoorbeeld door een eerste cirkel gevormd door de kenniskringleden en de tweede cirkel bestaand uit docenten die op een andere wijze bij het lectoraat worden betrokken. Kenniskringleden worden dan nog meer de ambassadeurs van het lectoraat, die structureel en intensief contacten onderhouden met hun eigen opleiding, maar daarnaast ook contacten tussen opleidingen en met de buitenwereld starten en onderhouden. Dit komt de zichtbaarheid van het lectoraat ten goede, in lijn met een suggestie van de externe toetsingscommissie. 4.4 Kenniscirculatie In gastcolleges, minoren en workshops, ook met revalidanten (o.a. NAH vanuit patiëntperspectief ), in verschillende opleidingen gegeven. In de Brain Awareness Week, jaarlijks in maart 2 symposia over hersenen-hersenonderzoekhersenletsel, is voor de 5e achtereenvolgende keer met succes georganiseerd. Vanuit verschillende faculteiten en lectoraten wordt een bijdrage aan het programma geleverd en wordt kennis uit zorginnovatieve projecten en praktijkgericht onderzoek verspreid. In 2015 wordt internationalisering verder uitgewerkt, binnen een samenwerkingsovereenkomst die met SARAH networks, een keten van revalidatie instellingen in Brazilië, werd gesloten ten behoeve van kennisuitwisseling en stages. Met enkele lectoraten van andere hogescholen en onderzoeksgroepen van universiteiten wordt kennis uitgewisseld en bestaat samenwerking in onderzoek. 4.5 Clusteractiviteiten De lectoren in het cluster ontwikkelen gezamenlijk interventies op de gebieden vitality, care en cure, die zich op het individu of op kleine groepen richten, met als doel een optimaal niveau van levenskwaliteit te vinden, rekening houdend met fysieke, psychische, morele en omgevingsfactoren. Het lectoraat Revalidatie werkt in diverse projecten vooral nauw samen met het lectoraat Informatie, Technologie en Samenleving m.b.t. nieuwe technologie in de revalidatie. Samen met het lectoraat Mantelzorg is een projectplan geschreven en ingediend voor financiering: de jonge mantelzorger. Het plan richt zich vooral op kinderen van een ouder na een beroerte of traumatisch hersenletsel (niet-aangeboren hersenletsel, ofwel NAH) of broers of zussen, die opgroeien in een gezin met een kind dat last heeft van de gevolgen van NAH. Met het lectoraat Psychogeriatrie is vindt afstemming plaats over de projecten zwemmen voor mensen met dementie (project zwementie van psychogeriatrie) en voor mensen met een niet-aangeboren hersenletsel (NAH-zwemmen, dat o.b.v. het lectoraat bij Sophia Revalidatie is gestart). Met het lectoraat Gezonde leefstijl wordt samengewerkt in kenniscirculatie, innovatie en onderzoek t.a.v. gamen. 5. Condities, randvoorwaarden en kwaliteitszorg Het bijzonder lectoraat is in belangrijke mate afhankelijk van extern geld, ook in 2014 is het gelukt om fondsen te vinden voor de verschillende nieuwe projecten en onderzoeken. Wel bleek dat het vinden van extern geld een zeer arbeids- en tijdsintensieve klus is, de kans op succes afneemt om verschillende redenen. 13

14 14 Het lectoraat Revalidatie werkt met een relatief lage formatie in relatie tot de activiteiten en ambities. De samenstelling van de kenniskring, met deelname hogeschooldocenten, collega s van Sophia Revalidatie en externe partijen, is van grote meerwaarde maar vergt goede afstemming. Sterke veranderingen in de beide organisaties, die dit bijzonder lectoraat mogelijk maken, vergen de nodige lenigheid en veel tijd om qua visie, inhoud en uitvoering te kunnen voldoen aan de ontwikkelingen enerzijds en de hoge verwachtingen die worden gesteld anderzijds. De uitstekende secretariële en financieel-administratieve ondersteuning van CLO en Sophia Revalidatie, de support vanuit het CLO en het management en kenniscentrum van Sophia Revalidatie zijn belangrijke voorwaarden voor het realiseren van het jaarplan Terecht constateert de externe toetsingscommissie in november 2014 dat de lectoraten in diverse projecten samenwerken met andere lectoraten, zowel binnen het cluster als daarbuiten, maar dat er geen gezamenlijk project is van alle vier lectoraten die het cluster vormen. Met het lectoraat Mantelzorg is een gezamenlijke aanvraag ingediend (zie 4.5). Er is ook geen systematisch gezamenlijk overleg van de lectoren. In het nieuwe onderzoeksplatform Gezondheid, Leefomgeving en Technologie moeten de gemeenschappelijke activiteiten, ambities en uitdagingen in een gezamenlijke kennis-en onderzoeksagenda resulteren. Hierover zijn in 2014 al verschillende gesprekken gevoerd, waarin de activiteiten van het lectoraat revalidatie zich voldoende onderscheiden, maar tegelijk ook goed lijken te passen bij de betrokken faculteiten en lectoraten. Een ander aspect van kwaliteitszorg is het streven naar een strategic alignment tussen de lectoraten, de faculteiten, de onderzoeksplatforms en de buitenwereld (zowel praktijkveld als de externe financiers), die moet leiden tot meer focus en massa en een betere inzet van beschikbare en externe gelden. 6. Slotanalyse; Reflectie en toekomstperspectief Visie en doelstellingen van het bijzonder lectoraat Revalidatie zijn actueel, relevant en lenen zich sterk voor zorginnovatie en praktijkgericht onderzoek. In 2014 zijn de activiteiten en ambities, rekening houdend met ontwikkelingen binnen zowel Sophia Revalidatie als De Haagse Hogeschool, en in nauw overleg met de kenniskring gefocust op 3 samenhangende thema s. Het lectoraat focust op participatie, bewegen en sport en e-revalidatie (ICT in de revalidatie). Qua revalidatiedoelgroepen ligt het accent op niet-aangeboren hersenletsel (NAH/CVA) en de leeftijdsgroep kinderen en jongeren, ook met het oog op optimale aansluiting bij de ontwikkelingsfase en belangstelling van studenten. De hierbinnen lopende en beoogde activiteiten in zorginnovatie en praktijkgericht onderzoek sluiten aan bij de profilering van De Haagse Hogeschool en de gezamenlijke ambities van de cluster lectoraten kwaliteit van leven. De bewegingsruimte, inbedding en impact van het lectoraat wordt versterkt door de koppeling aan de faculteit Gezondheid, Voeding en Sport en de samenwerking met de faculteit Sociaal Werk & Educatie. Deze verbinding bestaat al enkele jaren, is sterk en biedt mogelijkheden tot duurzaam onderzoek. Gewerkt wordt in onderzoeksgroepen, die op (overlappende) onderzoekslijnen actief zijn, die continuïteit en verdieping ( estafette-onderzoek ) en multidisciplinair werken mogelijk maken. Andere sterke kansen liggen in de 2 minoren (orthopedie en revalidatie), de PraktijkLeerUnit (praktijkleren en verpleegkundig onderzoek) en het Technologisch centrum Sport, Bewegen en Gezondheid, dat in het Zuiderpark vlakbij Sophia Revalidatie wordt gerealiseerd in Samenwerking met partners is een ander sterk punt van dit lectoraat. Met andere lectoraten, partijen in de regio, landelijk en internationaal bestaan duurzame contacten. Vanuit het Expertisecentrum Bewegingstechnologie (Monique Berger) is dit netwerk uitgebreid en versterkt. Een bedreiging vormt de financiering. Enerzijds door het verminderd kapitaal bij externe fondsen, anderzijds door een groeiend aantal aanvragers. Ook de bekostiging van het lectoraat zal een punt van aandacht zijn in 2015, ook met het oog op mogelijke continuering na september Het 14

15 15 Lectoraat Revalidatie sluit haar 2 e termijn af in september Het is de intentie van zowel De Haagse Hogeschool als Sophia Revalidatie om, met een andere financiële verdeelsleutel, het lectoraat te continueren. Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen vormen een bedreiging waar het gaat om participatie en kwaliteit van leven van mensen met een fysieke beperking of chronische aandoening. De behaalde resultaten, een uitdagende innovatie- en onderzoeksagenda, een zeer gedreven en inspirerende kenniskring bieden mooie kansen om in lijn met dit jaarplan doelen na te streven, die enerzijds tot optimale kwaliteit van revalideren leiden als ook tot gemotiveerde en competente toekomstige (health and technolgy) professionals. 15

16 16 Bijlage. Overzicht Personele samenstelling Lector De lector Revalidatie is met ingang van september 2008 voor 0,6 fte verbonden aan het lectoraat. Het lectoraat heeft en omvang van 0,6 fte. De lector stuurt het lectoraat en de bijbehorende kenniskring aan en is bovendien het aanspreekpunt voor het lectoraat. Kenniskring Aan het lectoraat is een kenniskring verbonden. Deze is gestart per januari De huidige samenstelling is als volgt: BERGER, MAM ,2 GEUZE, L ,2 HAASDRECHT, KJ ,1 IJZEREEF, WAM ,2 JANSEN, M ,1 LANGENDONK, M ,05 VERHOEVEN, IMAJ ,15 WENTINK, MM ,4 WOLFGRAM, J ,2 16