Whitepaper Faalkosten. op basis van het BouwKennis Jaarrapport 2009/2010

Transcriptie

1 Whitepaper Faalkosten op basis van het BouwKennis Jaarrapport 2009/2010

2 Introductie Uit onderzoek speciaal voor het BouwKennis Jaarrapport Nederland 2009/2010 blijkt dat een aanzienlijk deel van de partijen door de crisis last heeft van een teruglopend aantal orders. Het valt te verwachten dat bedrijven hun strategie aanpassen aan deze ontwikkeling. De meeste ingrepen hebben vooralsnog betrekking op de out-of-pocket kosten. Dat is niet verwonderlijk, want met teruglopende inkomsten moet ook het kostenplaatje worden bijgesteld. Uit het Jaarrapport Nederland blijkt dat het terugdringen van faalkosten de populairste maatregel is om de crisis te overleven. Faalkosten zijn de extra uitgaven die ontstaan door vermijdbaar tekortschieten in het bouwproces. In onderzoek van USP Marketing Consultancy uit 2008 werden de faalkosten in de bouw geschat op maar liefst 11,4% van de omzet. Zeker nu de bouwsector in barre tijden verkeert, is er veel aangelegen om faalkosten te verminderen omdat dit direct bijdraagt aan de winstgevendheid van een project. Met deze whitepaper geven we u een beeld van de rol van faalkosten binnen de Nederlandse bouwkolom. Waar komen ze vandaan en hoe kunnen ze bestreden worden? Hierbij komen enkele moderne bouwmethoden aan de orde, zoals het bouwteam, design & build contracten en het werken met vaste partners. Boudewijn Goedhart, Directeur BouwKennis pagina 2 Whitepaper Faalkosten

3 Faalkosten In het bouwproces kan nog veel gewonnen worden op het gebied van efficiëntie en kostenbesparing. Vooral faalkosten zijn een belangrijke schadepost. Faalkosten zijn de extra uitgaven die ontstaan door vermijdbaar tekortschieten in het bouwproces. In onderzoek van USP Marketing Consultancy uit 2008 werden de faalkosten in de bouw geschat op maar liefst 11,4% van de omzet. Zeker nu de bouwsector in barre tijden verkeert, zijn bouwfouten kosten op het sterfhuis en is er veel aan gelegen om faalkosten te verminderen. De moeilijkheid is dat faalkosten verscholen liggen in verschillende facetten van het bouwproces. Daarnaast wijzen partijen elkaar aan als oorzaak. Toch zijn bouwbedrijven het over een aantal zaken eens. Door beter communiceren en bewuster ontwerpen zal het bouwproces efficiënter verlopen en zullen de faalkosten afnemen. Mede hierdoor is er steeds meer aandacht voor ketenintegratie en werken met vaste partners. Dit hoofdstuk gaat verder in op de bron van faalkosten en verschillende methoden om faalkosten te verminderen. Ook het effect van de economische recessie op de faalkosten komt aan bod. Bron van faalkosten Aan alle partijen in de bouwsector is in eerste instantie gevraagd waar volgens hen de belangrijkste bron van faalkosten ligt. De meningen hierover lopen per marktpartij behoorlijk uiteen. Gemiddeld genomen ziet de sector faalkosten het meest ontstaan in de uitvoeringsfase. Dit wordt bijna eenderde van de bedrijven genoemd. De ontwerpfase en de projectdefinitie volgen op enige afstand, met respectievelijk 28% en 22% die deze fasen aanwijzen als voornaamste bron van faalkosten. De uitvoeringsfase wordt met 44% het vaakst door fabrikanten gezien als bron van faalkosten. Ook de uitvoerende partijen zelf (installateurs, onderaannemers en klusbedrijven) zien vaak faalkosten ontstaan in dit deel van het bouwproces. Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken dat dit de partijen zijn die uiteindelijk op de werkvloer tegen de fouten aanlopen en deze moeten oplossen. Ook architecten (35%) en hoofdaannemers (34%) zien relatief vaak faalkosten ontstaan in de uitvoeringsfase. Figuur 15.1 Voornaamste bron van faalkosten in de projectdefinitie, het ontwerp of de uitvoering (in %) Uitvoering Ontwerp Projectdefinitie Geen van drieën pagina 3 Whitepaper Faalkosten

4 Volgens vier op de tien hoofdaannemers en aannemers GWW gaat er het meest mis in de ontwerpfase. Ook ontwikkelaars ervaren met 39% dat er veel faalkosten voortkomen uit een gebrekkig ontwerp. Op zich ligt deze uitkomst voor de hand, aangezien deze partijen vaak werken met een ontwerp dat door een ander is opgesteld. Zodra ze er mee aan de slag gaan komen onvolkomenheden aan het licht. Het is voor deze partijen dan ook logisch om de fouten aan het ontwerp toe te schrijven. Als makers van het ontwerp zien veruit de minste architecten (11%) in deze fase van het bouwproces faalkosten ontstaan. De architecten zeggen op hun beurt dat de meeste bouwfouten ontstaan in de projectdefinitie. Ook van advies en bouwmanagementbureaus en de overheid ziet ruim eenderde de projectdefinitie als voornaamste bron van faalkosten. Net als de architecten steken ook de aannemers de hand hierbij niet in eigen boezem. Zowel hoofdaannemers (13%) als onderaannemers zien (12%) zien weinig fouten ontstaan in de projectdefinitie. Het algemene beeld dat van faalkosten ontstaat, is dat ze door het hele bouwproces voorkomen. Bovendien wijzen de belangrijkste coördinerende partijen, te weten architecten en hoofdaannemers, naar elkaar als ze moeten aangeven waar de belangrijkste bron van faalkosten ligt. Hieruit blijkt dat er nog steeds heel veel mis gaat bij de overdracht van de verschillende fasen en de communicatie tussen de bouwpartijen. Bedrijven die hebben aangegeven dat de belangrijkste bron van faalkosten niet ligt in één van de drie hoofdfasen van het bouwproces, wijten de bouwfouten dan ook vooral aan gebrekkige communicatie. Daarnaast wordt de complexiteit van de projecten en een gebrek aan tijd en geld regelmatig genoemd als voornaamste bron van faalkosten. Faalkosten verminderen De bron van faalkosten bepalen is één ding, belangrijker is echter ze te verminderen. Aan alle partijen binnen de bouwsector is daarom gevraagd welke drie methoden het beste gehanteerd kunnen worden om de faalkosten te beperken. Gemiddeld zegt bijna de helft van de bedrijven in de bouwkolom dat er in de ontwerpfase meer aandacht moet zijn voor de uitvoerbaarheid. Hiermee is dit veruit de populairste manier is om faalkosten te verminderen. Opvallend is dat ook veel architecten (36%) vinden dat er in het ontwerp meer rekening moet worden gehouden met de uitvoerbaarheid. pagina 4 Whitepaper Faalkosten

5 Naast de uitvoerbaarheid van ontwerpen denkt gemiddeld bijna drie op de tien bedrijven dat verbetering van de communicatie zal leiden tot een vermindering van de faalkosten. Vooral de uitvoerende partijen (onderaannemers, klusbedrijven, aannemers GWW en hoofdaannemers B&U) zien communicatie als een belangrijke oplossing. Met name de ontwikkelende partijen zoals woningcorporaties en ontwikkelaars zien heil in meer samenwerking vroeger in het proces, al tijdens het opstellen van het Programma Van Eisen (PVE). Het is niet verwonderlijk dat installateurs veruit het meeste waarde hechten aan een betere afstemming tussen bouwkunde en installatietechniek. Maar liefst 59% van de installateurs ziet dit als dé manier om faalkosten in de bouw te verminderen. Figuur 15.2 Manieren om faalkosten binnen de bouw te verminderen, top 3 (in %) Aannemer Advies en Onderaan- Hoofdaan- Instal- Klus- Ontwik- Woning- GWW bouwman. nemer nemer B&U lateur bedrijf kelaar corporatie Aandacht uitvoerbaarheid in ontwerpfase Verbetering communicatie Al tijdens Programma Van Eisen (PVE) samenwerken Meer afstemming bouwkunde en installatietechniek Duidelijke contracten Meer integraal ontwerpen Minder versnippering verantwoordelijkheden Verbetering (gegevensuitwisseling) Leveren kwaliteit aan eindgebruiker centraal stellen Verbetering Informatiestromen Meer nakomen afspraken Ervaringen gebruiken bij volgende projecten Kwaliteit personeel overige partijen verhogen Logistiek tijdens uitvoering verbeteren Zorgen dat de vergunningen op tijd zijn Kwaliteit eigen personeel verhogen De logistiek naar bouwplaats verbeteren Anders pagina 5 Whitepaper Faalkosten

6 Prefab bouwen Naast eerder genoemde oplossingen kan ook het gebruik van prefab bouwdelen bijdragen aan het verlagen van de faalkosten. Bij prefabbouw worden veel elementen kanten-klaar aangeleverd. Doordat er minder technische aanpassingen en veranderingen op de bouwplaats nodig zijn, kan dit de kans op bouwfouten verkleinen. Gemiddeld vier op de tien bouwmarktpartijen is het er (zeer) mee eens dat prefabbouw faalkosten vermindert. Hierbij is echter opvallend dat onderaannemers en klusbedrijven minder positief zijn. Van hen denkt circa eenderde dat prefab faalkosten verminderd. Deze partijen, die vooral actief zijn met afbouw, hebben waarschijnlijk de ervaring dat er in de laatste fase van een bouwproces toch veel maatwerk nodig is om alles op orde te krijgen. en staan als leveranciers van prefab bouwmaterialen logischerwijs het meest positief tegenover het effect van prefab op de faalkosten. Figuur 15.3 Door meer in prefab te bouwen, nemen faalkosten af (in %) Samenwerking Zoals eerder gezegd komen bouwfouten in het hele bouwproces voor. Daarnaast kan een behoorlijk deel van de fouten niet aan één specifieke fase van het project worden toegeschreven. Veel faalkosten ontstaan door gebrekkige samenwerking tussen verschillende partijen in het bouwproces. Het kan zijn dat de communicatie tussen de samenwerkende partijen niet goed verloopt of dat er überhaupt te weinig samenwerkingsverbanden zijn. Soms komt de samenwerking ook pas te laat in het bouwproces tot stand. Om na te gaan wat het effect is van een betere samenwerking op Figuur 15.4 Door meer te werken met vaste partners de faalkosten, is de verschillende marktpartijen een aantal nemen faalkosten af (in %) stellingen voorgelegd met betrekking tot samenwerkingsverbanden. Ten eerste is de bedrijven in de bouwsector de volgende stelling voorgelegd: Door meer te werken met vaste partners nemen de faalkosten af. Samenwerking met vaste partners heeft als voordeel dat de partijen elkaar en elkaars manier van werken goed leren kennen, waardoor de samenwerking soepeler zal verlopen. Daarnaast wordt een vaste partner uiteraard alleen gekozen als eerdere ervaringen met deze partij goed zijn. Gemiddeld 72% van de partijen in de bouwsector is het dan ook (zeer) met de stelling eens. Vooral hoofdaannemers, installateurs en ontwikkelaars hechten veel waarde aan samenwerking met vaste partners. Voor opdrachtgevers, zoals woningcorporaties en de overheid is een vaste partner in het bouwproces duidelijk minder belangrijk. Bovendien zijn overheden vaak verplicht elk project opnieuw aan te besteden. Toch zegt ook van deze partijen meer dan de helft dat faalkosten afnemen door het werken met vaste partners. pagina 6 Whitepaper Faalkosten

7 Een bouwteam is een tijdelijke vorm van samenwerking tussen opdrachtgever, architect en aannemer. De deelnemers uit het bouwteam maken een gezamenlijk ontwerp, waarbij iedereen zijn eigen expertise inbrengt. Doordat er binnen een bouwteam meer deskundigheid op verschillende vakgebieden aanwezig is, kan een ontwerp gemaakt worden dat beter aansluit op de praktijk. Logischerwijs nemen ook de faalkosten hierdoor af. Het is overigens niet vanzelfsprekend dat het bouwteam dat het ontwerp maakt uiteindelijk ook het project mag uitvoeren. Gemiddeld 73% van de bedrijven binnen de sector is het (zeer) eens met de stelling dat faalkosten afnemen door werken in een bouwteam. Van de partijen die in een bouwteam vertegenwoordigd zijn, is de architect het minst overtuigd van het effect hiervan op de faalkosten. Dit kan komen doordat een taak die ze normaal alleen uitvoeren, nu met twee extra partijen ingevuld moet worden, wat het proces van ontwerpen ingewikkelder maakt. Toch staat ruim tweederde van de architecten positief tegenover werken in een bouwteam. Van ontwikkelaars en hoofdaannemers denkt ruim acht op de tien dat een bouwteam een positief effect heeft op de faalkosten. Figuur 15.5 Door in een bouwteam te werken nemen faalkosten af (in %) Een samenwerkingsvorm die steeds meer voorkomt is het zogenaamde consortium, een vereniging van tijdelijke aard die is opgericht door een aantal partijen om een bepaald project uit te voeren. Verschillende partijen binnen de bouwkolom bundelen hun krachten om zo tot een ontwerp en optimale uitvoering te komen. Iedereen brengt hierbij Figuur 15.6 Door het werken in een consortium nemen de zijn eigen specialisme in. Er komt aan het begin van het faalkosten af (in %) proces een samenspel tussen de architect die naar het esthetisch aspect kijkt, de bouwkundige die kijkt wat er bouwtechnisch mogelijk is en de installateur die kijkt naar de functionaliteit en het gebruik. Een consortium is over het algemeen een langduriger samenwerkingsvorm dan een bouwteam. Over de positieve invloed van een consortium op de faalkosten zijn de meningen behoorlijk verdeeld. Van de verschillende partijen in de bouwkolom denkt gemiddeld 17% dat de faalkosten afnemen door het werken in een consortium. Eenzelfde percentage is het oneens met de stelling. Gemiddeld 18% weet het niet of heeft geen mening, hieruit blijkt dat een aanzienlijk deel van de bedrijven nog geen ervaring heeft met het werken in consortia of deze niet als zodanig bestempelt. Er zijn immers meerdere namen die door elkaar gebruikt worden voor min of meer dezelfde aanbestedingsvorm. Zo worden DBFM-contracten vaak door een consortium uitgevoerd en wordt een bouwteam als consortium gezien. pagina 7 Whitepaper Faalkosten

8 Design & Build Een andere manier om faalkosten te verminderen is ervoor zorgen dat partijen langer betrokken blijven bij een project. Als bedrijven langere tijd verantwoordelijk blijven, zullen ze vaak kwalitatief beter, flexibeler, onderhoudsvriendelijker en/of hoogwaardiger werk afleveren. Een bedrijf zit immers niet te wachten op hoge aanvullende kosten, waardoor ze extra gemotiveerd zijn om zo goed mogelijk aan de gestelde eisen te voldoen. Figuur 15.7 Door DB-contracten (Design & Build) nemen faalkosten af (in %) Een veelvoorkomende manier om verantwoordelijkheden in het bouwproces beter te verdelen zijn Design & Build (DB-)contracten. Bij DB-contracten formuleert de opdrachtgever functionele eisen. De opdrachtnemer werkt deze eisen uit tot een ontwerp. In het traditionele bouwproces staat de architect vaak nog aan de opdrachtgevende kant. Het werken met DB-contracten heeft als voordeel dat de uitvoerende partij hetzelfde is als de ontwerpende. Hierdoor is er meer controle over de uitvoering en meer vrijheid in het ontwerp. Gemiddeld 23% van de bedrijven is het dan ook (zeer) eens met de stelling dat door DB-contracten de faalkosten afnemen. Opvallend is dat gemiddeld 18% van de bedrijven het niet weet of geen mening heeft. Vooral uitvoerende partijen zoals onderaannemers en klusbedrijven lijken niet precies te weten wat een DB-contract inhoudt of wat de voordelen hiervan zijn. Bedrijven die direct met DB-contracten te maken hebben, zijn over het algemeen enthousiaster. Van de ontwikkelaars denkt 45% dat door DB-contracten de faalkosten afnemen en onder hoofdaannemers B&U is 37%. DBFMO-contracten (Design Build Finance Maintain Operate) is de termijn en de mate van verantwoordelijkheid nog een stuk verder doorgevoerd dan bij DB-contracten. Een DBFMO-contract is vergelijkbaar met een operational lease contact van een auto. De eindgebruiker legt het ontwerp, de realisatie, financiering, beheer en onderhoud en vaak ook de facilitaire dienstverlening van een project langdurig bij een externe partij of groep partijen. Hierbij blijft de partij die het contract is aangegaan soms meerdere decennia verantwoordelijk voor het project. Voor deze bedrijven is het essentieel om al bij het ontwerp en de bouw rekening te houden met de levensduur en gebruiksvriendelijkheid van het project, waardoor kwalitatief hoogwaardiger gebouwen worden opgeleverd. Figuur 15.8 Door DBFMO-contracten (Design, Build, Finance, Maintain & Operate) nemen faalkosten af (in %) pagina 8 Whitepaper Faalkosten

9 Gemiddeld 24% van de bedrijven is het dan ook (zeer) eens met de stelling dat door DBFMO-contracten faalkosten afnemen. Ook hier zijn vooral de bedrijven die regelmatig met dergelijke contracten te maken hebben (ontwikkelaars en overheden) het meest positief met respectievelijk 40% en 34%. Uitvoerende partijen hebben beduidend minder te maken met (de afspraken rond) dergelijke contracten, wat terug te zien is in het hoge percentage weet niet/geen mening. Opvallend is dat onder aannemers GWW meer tegenstanders (25%) dan voorstanders (24%) te vinden zijn. Dit terwijl ze in de vorm van PPS regelmatig met dergelijke contracten te maken hebben. Waarschijnlijk heeft dat te maken met de lange voorbereidingstijd en de administratieve rompslomp die bij dergelijke projecten komt kijken. ICT-oplossingen Naast verbeteringen in het proces, kunnen ook met innovatieve ict-oplossingen faalkosten verminderd worden. Nieuwe geïntegreerde ict-oplossingen maken het bijvoorbeeld mogelijk dat verschillende partijen en fasen in het bouwproces in dezelfde software worden ontworpen. Dit is efficiënter omdat de kans op doublures en fouten in het proces wordt verkleind. Gemiddeld eenderde van de bedijven in de sector is het dan ook (zeer) eens met de stelling dat de toename van ict-toepassingen in de bouwketen faalkosten verminderen. en zijn het meest uitgesproken, van hen is 50% het met de stelling eens, maar ook hoofdaannemers en adviesbureaus staan positief tegenover ict-toepassingen in de bouw. 3D ontwerpen is één van de nieuwe ict-toepassingen die de bouwsector sinds een aantal jaren tot z n beschikking heeft. Een 3D gebouwmodel geeft ruimtelijk inzicht en is daardoor veel sneller duidelijk dan een 2D tekening. De onderlinge communicatie over een gebouwmodel wordt daarnaast verbeterd, omdat een 3D model maar op één manier te interpreteren is. Dit in tegenstelling tot 2D tekeningen die verkeerd gelezen kunnen worden. Bovendien worden met 3D ontwerpen fouten voorkomen die in 2D niet zichtbaar zouden zijn, bijvoorbeeld bij aansluitingen van verschillende elementen. Hierdoor worden in de uitvoering kosten bespaard. Gemiddeld 35% van de bedrijven in de bouwsector denkt dat door het toepassen van 3D ontwerpen faalkosten afnemen. Ook hier zijn fabrikanten, met 48%, het meest enthousiast. Opvallend is dat architecten over 3D ontwerpen positiever zijn dan over de toename van ict-toepassingen in het algemeen, 39% tegen 32%. Ook hier is zichtbaar dat bedrijven die minder in (de ontwerpfase van) het bouwproces actief zijn, zoals de overheid, klusbedrijf en onderaannemers minder waarde hechten aan het effect van ict-toepassingen op de faalkosten. pagina 9 Whitepaper Faalkosten

10 Figuur 15.9 Door de toename van ict-toepassingen in de bouwketen nemen faalkosten af (in %) Figuur Door het toepassen van 3D ontwerpen nemen faalkosten af (in %) Wie betaalt de faalkosten? Naast de bron van de faalkosten en de methoden om faalkosten te verminderen, is het natuurlijk ook van groot belang wie er uiteindelijk voor de faalkosten opdraait. Gemiddeld denkt de bouwsector dat de hoofdaannemer B&U de faalkosten veelal betaalt. Ruim eenderde van de bedrijven is deze mening toegedaan. Vooral hoofdaannemers zelf (76%) en ontwikkelaars (67%) denken dat de hoofdaannemer opdraait voor de faalkosten. Ook de opdrachtgever wordt met 29% regelmatig genoemd als partij die de faalkosten uiteindelijk moet bekostigen. Vooral woningcorporaties zijn hiervan overtuigd, maar ook architecten en adviesbureaus denken dat vooral de opdrachtgever uiteindelijk de rekening voor de faalkosten gepresenteerd krijgt. Circa één op de vijf bedrijven denkt dat de uitvoerende onderaannemers of de eindgebruiker de faalkosten betalen. Ook hier is duidelijk zichtbaar dat de partijen denken dat ze vooral zelf opdraaien voor de faalkosten. Zo denken vooral installateurs (50%) en onderaannemers (40%) dat de uitvoerende partijen de faalkosten betalen en denkt de overheid (36%) vooral dat de eindgebruiker dit bekostigt. Figuur Wie betaalt de faalkosten? (in %) Hoofdaannemer Opdrachtgever Uitvoerende onderaannemers Eindgebruiker Anders Bron: BouwKennis, juli 2008 pagina 10 Whitepaper Faalkosten

11 Faalkosten en kredietcrisis Door de kredietcrisis staat de bouwsector behoorlijk onder druk. Er zijn minder projecten en de concurrentie neemt toe. Bijna een kwart van de bedrijven in de bouwkolom denkt dan ook dat door de kredietcrisis de faalkosten (sterk) toenemen. Vooral fabrikanten zijn deze mening toegedaan. en en hoofd- en onderaannemers denken dat de kredietcrisis minder invloed zal hebben op de faalkosten. Van alle bedrijven in de bouwsector denkt gemiddeld 17% dat faalkosten door de crisis juist afnemen. De bedrijven die aangeven dat door de kredietcrisis de faalkosten toenemen, zeggen vooral dat dit komt doordat de prijzen onder druk komen te staan. De focus verschuift weer terug naar de laagste prijs in plaats van naar de hoogste kwaliteit. Hierdoor komen veel projecten onder grote (tijds)druk te staan en wordt er minder aandacht besteed aan arbeidsintensieve trajecten zoals een goed ontwerp en een degelijke voorbereiding. Figuur Door de kredietcrisis nemen faalkosten (in %) sterk toe toe niet toe en niet af af sterk af Daarnaast geven de bedrijven die denken dat de faalkosten toenemen door de kredietcrisis vaak aan dat er grotere risico s worden genomen omdat de continuïteit van bouwbedrijven op het spel staat. Daardoor wordt er gekort op duurder en meer ervaren personeel en wordt er meer in het personeelsbestand geschoven om zoveel mogelijk mensen aan het werk te houden. Door onduidelijkheid over de financiering en winstgevendheid van projecten neemt ook het wantrouwen in de sector toe. Al met al staat de sector op verschillende fronten onder druk, waardoor de kans groot is dat de faalkosten toenemen. pagina 11 Whitepaper Faalkosten

12 Samenvatting Faalkosten zijn de extra uitgaven die ontstaan door vermijdbaar tekortschieten in het bouwproces. Gemiddeld genomen ziet de sector faalkosten het meest ontstaan in de uitvoeringsfase (figuur 15.1). Het algemene beeld is echter dat faalkosten in het hele bouwproces voorkomen. Bovendien wijzen de coördinerende partijen naar elkaar als ze moeten aangeven waar de belangrijkste bron van faalkosten ligt. Bijna de helft van de bedrijven denkt dat er in de ontwerpfase meer aandacht moet zijn voor de uitvoerbaarheid. Hiermee is dit de populairste manier om faalkosten te verminderen. Bijna drie op de tien bedrijven denkt dat verbetering van de communicatie zal leiden tot een vermindering van de faalkosten (figuur 15.2). Gemiddeld 72% van de partijen in de bouwsector is het dan ook (zeer) eens met de stelling dat samenwerking met vaste partners faalkosten vermindert (figuur 15.4). Vooral een bouwteam is een populaire samenwerkingsvorm (figuur 15.5). Een andere manier om faalkosten te verminderen, is te zorgen dat partijen langer betrokken blijven bij een project. Bijna een kwart van de bedrijven denkt dan ook dat door DB- en DBFMO-contracten de faalkosten afnemen (figuur 15.7 en 15.8). Ook met innovatieve ict-oplossingen en in het bijzonder 3D ontwerpen kunnen volgens circa eenderde van de bedrijven faalkosten worden verminderd (figuur 15.9 en 15.10). De bouwsector denkt dat de hoofdaannemer en de opdrachtgever meestal opdraaien voor de faalkosten, maar ook hier is duidelijk zichtbaar dat de partijen denken dat ze zelf veel faalkosten moeten betalen. De kredietcrisis heeft een negatieve invloed op de bouwfouten. Bijna een kwart van de bedrijven in de bouwkolom denkt dat door de kredietcrisis de faalkosten (sterk) toenemen. pagina 12 Whitepaper Faalkosten

13 BouwKennis Bouwen begint met BouwKennis. Want BouwKennis is dé marktinformatieleverancier voor de bouw-, vastgoed- en installatiesector. BouwKennis volgt alle relevante bronnen uit de markt en doet zelf gericht marktonderzoek. Het resultaat: informatie waarop u kunt bouwen. BouwKennis geeft u een objectief beeld van alle marktkenmerken, trends en ontwikkelingen. Veel bedrijven hebben behoefte aan betrouwbare marktinformatie. Het verzamelen en onderzoeken ervan kost veel tijd en capaciteit. Daarom doet BouwKennis dit voor u. Zo beschikt u over relevante en actuele marktinformatie zonder dat u zelf hoeft te investeren in eigen onderzoek. U hebt direct de bouwstenen om uw marketingstrategie te bepalen. Een deel van de vragen uit de markt beantwoordt BouwKennis met informatie uit bestaande bronnen. Voor een groot aantal vragen verricht BouwKennis eigen, doelgericht en onafhankelijk marktonderzoek. BouwKennis werkt hierin nauw samen met USP Marketing Consultancy. Dat betekent unieke content. En omdat het gaat om multi client onderzoek, wordt er altijd gezocht naar informatie die voor meerdere marktpartijen relevant is. Meer dan duizend organisaties hebben het gemak en de unieke informatie van BouwKennis al ontdekt. Zij gebruiken de marktinformatie als basis voor hun strategie en beleid. Omdat niet alle bedrijven dezelfde informatiebehoefte hebben, biedt BouwKennis verschillende producten aan. Een deel van de marktinformatie krijgt u periodiek toegestuurd wanneer u zich hierop abonneert. Andere marktinformatie is ook los te koop als onderzoeksrapport. pagina 13 Whitepaper Faalkosten

14 Colofon Uitgever BouwKennis BV Max Euwelaan MA ROTTERDAM T E info@bouwkennis.nl Redactie Remco Tuns (hoofdredacteur) Lieneke de Boer Guido van Beek Jesse van Wayenburg Leo Kranenburg Verkoop Jacco Ridderhof Frank Oberink Maurice van Dijk T Inlichtingen T E info@bouwkennis.nl Bestellingen info@bouwkennis.nl Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd of gedupliceerd. pagina 14 Whitepaper Faalkosten