Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer"

Transcriptie

1 Monitor Bouwketen Daan Holtackers Ad Grootenboer V01 Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2011

2 Inhoudsopgave Inleiding 3 1 Algemeen De conjunctuurontwikkeling in de bouwkolom sinds Orderportefeuille Ontwikkeling omzet Ontwikkeling personeelsbestand Stand van de conjunctuur in de bouwkolom 7 2 Architectenbureaus 8 3 Ingenieursbureaus 9 4 Bouwbedrijven 10 5 Schilders- en onderhoudsbedrijven 11 6 Installatiebedrijven 12 2

3 1 Met Inleiding Dit is de eerste van twee rapportages Monitor Bouwketen waarin het EIB in 2011 de conjunctuur in de bouwketen beschrijft. De Monitor Bouwketen is opgesteld in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, NLingenieurs en UNETO-VNI. De rapportage behandelt de bouwketen in het eerste hoofdstuk als geheel. In de volgende hoofdstukken wordt ingegaan op de afzonderlijke sectoren, die vertegenwoordigd worden door de hierboven genoemde organisaties. In Figuur 1 wordt de theoretische volgtijdelijke inschakeling van de sectoren in de bouwketen bij grote nieuwbouwprojecten geschetst, volgens de traditionele samenwerking in de bouwketen. In de praktijk is de samenwerking tussen de hier vermelde sectoren veelal complexer. Zo krijgen installatiebedrijven opdrachten waarbij ze als hoofdaannemer optreden en een bouwbedrijf1 als onderaannemer inschakelen. Zowel de installatiebedrijven als de onderhoudsbedrijven ontvangen opdrachten voor het uitvoeren van onderhoud rechtstreeks van particulieren. Figuur 1 Schematische weergave van de bouwketen Tijd: Start project Architectenbureaus Ingenieursbureaus Bouwbedrijven Schildersen onderhouds- Installatiebedrijven Oplevering Bron: EIB bouwbedrijven worden in deze rapportage zowel b&u- als gww-bedrijven bedoeld. 3

4 Gegevensverzameling Voor het opstellen van deze notitie is gebruik gemaakt van de afzonderlijke conjunctuuronderzoeken die de hiervoor vermelde organisaties laten uitvoeren. Wat betreft de respons op de verschillende onderzoeken geldt dat deze in relatie tot de onderzochte populaties bevredigend tot goed zijn met uitzondering van de respons van de installatiebedrijven. Bij het bepalen van de uitkomsten voor de totale bouwkolom wordt de personeelsomvang per sector gebruikt voor de weging van de sectorgegevens. Tabel 1 Overzicht van respons per sector, in aantal en als percentage van het aantal geënquêteerde bedrijven Aantal Percentage Architectenbureaus Ingenieursbureaus Bouwbedrijven Schilders- en onderhoudsbedrijven Installatiebedrijven Bron: Stratus, NLingenieurs, EIB, USP, MC Naarmate er voor meer perioden gegevens verzameld zijn, zal het mogelijk worden de ontwikkeling van de uitkomsten te duiden. De hierna opgenomen beschrijving van de conjunctuurontwikkeling is nu nog gebaseerd op andere gegevens. Ook wordt in de beschrijving in dit rapport en de individuele rapporten de cijfers van het tweede kwartaal bij uitzondering (indien beschikbaar) vergeleken met die in voorgaande kwartalen. 4

5 1 Algemeen 1.1 De conjunctuurontwikkeling in de bouwkolom sinds 2008 Vanaf de tweede helft van 2008 kwam de economie in een recessie die in 2009 tot een conjunctureel dieptepunt leidde. Met ingang van het derde kwartaal van 2009 zette het herstel in. In de bouw daarentegen bleek vanaf het tweede kwartaal van 2009 dat deze laatcyclische sector sterk door deze crisis werd getroffen en dat het herstel ook langer op zich laat wachten. Hiervoor zijn naast de economische crisis ook andere redenen. Mede als gevolg van grote problemen op de woningmarkt is de vraag naar nieuwe woningen afgenomen. Door de grote leegstand van bestaande kantoren worden er veel minder nieuwe kantoren gebouwd. Als gevolg van bezuinigingen bij de overheden staat ook de grond-, water- en wegenbouw onder druk. Ook andere partijen in de bouwkolom zijn sterk getroffen. De orders voor ontwerpen door architecten zijn meer dan gehalveerd. Deze daling zette al eind 2007 in. De ontwikkeling bij de architecten liep toen duidelijk voor op die in de rest van de keten. Veel grote nieuwbouwprojecten werden uitgesteld, waardoor de orders aan architecten snel terugliepen. De recente ontwikkelingen laten een wat divers beeld zien. Over heel 2010 is er volgens het CBS een geringe stijging van de orders aan architecten. De door het CBS gemelde sterke stijging van de bouwproductie in het eerste kwartaal is sterk bepaald door een zeer lage uitval van werkbare dagen als gevolg van winterweer. Wanneer hiervoor wordt gecorrigeerd, resteert een zeer kleine stijging (minder dan 1%). De inschattingen voor het tweede kwartaal van de in dit rapport gebruikte conjunctuuronderzoeken in de bouwkolom ondersteunen het beeld dat er weliswaar geen sprake meer is van grote daling, maar dat een duidelijk herstel nog op zich laat wachten. De conjunctuur wordt door middel van een aantal grootheden in kaart gebracht: de orderportefeuille, de ontwikkeling van de productie en de verwachte ontwikkeling van het personeelsbestand. 1.2 Orderportefeuille De orderportefeuille is in Tabel 2 weergegeven voor de sectoren in de bouw. De orderportefeuilles van de architecten en de ingenieurs blijken gemiddeld genomen ongeveer even groot te zijn: ze bedragen rond de 5,5 maanden. De bouwbedrijven beschikken over een grotere werkvoorraad, 6,4 maanden gemiddeld, terwijl de schilders- en onderhoudsbedrijven 4,8 maanden werk in portefeuille hebben. De omvang van de orderportefeuille op zich zegt echter nog niet alles over hoe het de bedrijven vergaat. Bij de bouwbedrijven zijn pas sinds kort tekenen van herstel te zien. Bij de architecten is de orderportefeuille ten opzichte van een jaar geleden iets toegenomen, maar een jaar eerder was er nog sprake van een sterke afname; bij de ingenieursbureaus is de werkvoorraad een punt van zorg: deze staat op het laagste niveau ooit. 1.3 Ontwikkeling omzet Ook de verwachtingen over de ontwikkeling van de omzet vormen een indicator voor de conjunctuur in de bouw. Figuur 2 toont hoe de bedrijven in de verschillende sectoren van de bouwketen verwachten dat hun omzet zich zal ontwikkelen. Bij de architectenbureaus is het aandeel bedrijven dat verwacht dat hun omzet zal afnemen het grootst (40%). Bij de installatiebedrijven geeft meer dan 40% aan dat hun omzet zal toenemen. Bij de ingenieursbureaus en de bouwbedrijven geeft de meerderheid aan dat hun omzet gelijk zal blijven. Bij de schilder- en onderhoudsbedrijven verwacht een aanzienlijk deel, ongeveer een op de drie bedrijven, een toename van de omzet, terwijl ongeveer een op de vijf bedrijven een afname verwacht. 5

6 Tabel 2 Overzicht per sector van orderportefeuilles in aantal maanden Orderportefeuille Architectenbureaus 5,6 Ingenieursbureaus 5,4 Bouwbedrijven 6,4 Schilders- en onderhoudsbedrijven 4,8* Installatiebedrijven niet bekend Totaal 6,0 * In de FOSAG Ondernemerspanel Rapportage is de orderportefeuille gerapporteerd in aantal weken; voor de omrekening naar aantal maanden is een omrekenfactor van 4,4 gebruikt Bron: Stratus, NLingenieurs, EIB, USP, MC Figuur 2 Verwachte ontwikkeling per sector van omzet* * Architecten en installateurs: over 2011; ingenieurs en bouwbedrijven: over 2e schilders- en onderhoudsbedrijven: over april t/m september Bron: Stratus, NLingenieurs, EIB, USP, MC kwartaal; 6

7 Figuur 3 Verwachte ontwikkeling per sector van personeelsbestand* * Architecten: over 1e kwartaal; ingenieurs, bouwbedrijven en installateurs: over 2e kwartaal; schilders- en onderhoudsbedrijven: over april t/m september Bij de installateurs was de antwoordmogelijkheid gelijk gebleven niet voorhanden Bron: Stratus, NLingenieurs, EIB, USP, MC 1.4 Ontwikkeling personeelsbestand Ook de verwachte ontwikkeling van het personeelsbestand zegt iets over de conjunctuur. Figuur 3 toont hoe de bedrijven in de verschillende sectoren de ontwikkeling van hun personeelsbestand inschatten. In deze figuur valt onmiddellijk op dat bij alle sectoren, behalve de installatiebedrijven, de meerderheid aangeeft geen toename of afname te verwachten van het personeelsbestand. Verder blijkt dat bij de schilders-, onderhouds- en de installatiebedrijven er meer bedrijven zijn die een toename verwachten van het personeelsbestand dan bedrijven die een afname verwachten. Bij de andere sectoren zijn er meer bedrijven die een afname verwachten. 1.5 Stand van de conjunctuur in de bouwkolom De financiële crisis is achter de rug, de economische situatie heeft zich sinds 2009 verbeterd, maar van duidelijk herstel is in de bouwketen nog geen sprake. Typerend hiervoor zijn de verwachtingen die de bedrijven hebben van de samenstelling van hun personeelsbestand. Slechts een klein deel van de bedrijven houdt er rekening mee dat ze meer personeel kunnen aantrekken. De schilders-, onderhouds- en de installatiebedrijven de sectoren die minder afhankelijk zijn van de grote nieuwbouwprojecten zijn in dit opzicht relatief het meest optimistisch. Ook de verwachte ontwikkeling van de omzet ziet er nog niet uitgesproken positief uit, maar ook niet negatief. Dat een groot aandeel van de architecten verwacht dat hun omzet zal dalen, wijst erop dat de productie in de andere sectoren, met name de bouwbedrijven die vaak nauw met architecten samenwerken, niet erg snel zal aantrekken. Toekomstige metingen zullen moeten uitwijzen of dit effect daadwerkelijk zal optreden. 7

8 2 Architectenbureaus Uit paragraaf 1 is gebleken dat de orderportefeuille van de architectenbureaus iets is toegenomen, terwijl het personeelsbestand bij de meeste bureaus niet verandert. De omzet zal volgens verwachting echter bij een groot aandeel van de bureaus afnemen. Tabel 3 toont de resultaten voor een aantal andere conjunctuurgerelateerde indicatoren. Uit deze tabel blijkt echter dat de architecten nog niet erg optimistisch gestemd zijn. Een op de vijf bureaus verwacht dat het aantal nieuwe opdrachten zal toenemen, maar twee op de vijf verwacht juist een afname. Bij bijna twee op de vijf bureaus wordt een daling van het honorarium verwacht. Van de acht marktsectoren zijn er twee (gezondheidszorg en gemengde projecten) waarbij er duidelijk meer bureaus zijn die aangeven dat hun belang in die sector(en) naar verwachting toeneemt, maar bij drie (woningen, kantoren en winkels) is het omgekeerde het geval (zie Tabel 3). Dat duidt erop dat in het maatschappelijk vastgoed er meer kansen liggen dan in het commercieel vastgoed en de woningmarkt. Verder is gebleken dat de meerderheid van de bureaus, 63%, hun orderportefeuille als klein beoordeelt, terwijl 7% die als groot beoordeelt. Tabel 3 Ontwikkeling van het belang van architectenbureaus in deelsectoren van de markt; diverse conjunctuurgerelateerde indicatoren (in percentages), voor de gehele branche Toename Afname Belang* per marktsector - Woningen Kantoren Winkels Onderwijs Gezondheidszorg Stedenbouw Gemengde projecten Overig Honorarium 5 37 Nieuwe opdrachten * Hier worden alleen bureaus die actief zijn in de betreffende sectoren beschouwd Bron: Stratus Al met al kan dus geconcludeerd worden dat er sprake is van een heel voorzichtig herstel van de orderportefeuille, maar dat de architectenbranche nog niet de rol van voorloper heeft die op basis van haar positie in de bouwketen verwacht zou kunnen worden. Op de andere indicatoren onderscheiden de architectenbureaus zich nauwelijks. De ontwikkelingen in hun omzet en personeelsbestand zijn niet positiever dan bij de overige sectoren (zie Figuur 2 en Figuur 3). Ze beoordelen hun orderpositie negatiever dan de ingenieurs en bouwbedrijven (zie Tabel 4 en Tabel 5). Hun vooruitzichten op nieuwe opdrachten lijken minder goed dan die van de installateurs (zie Tabel 7). 8

9 3 Ingenieursbureaus Bij de ingenieursbureaus lijkt er sprake van een zekere stabilisatie. Het personeelsbestand verandert bij de meeste bureaus niet en de verwachtingen van de omzetontwikkeling zijn gemiddeld genomen positief noch negatief. Alleen de lage stand van de orderportefeuille is nog een punt van zorg. Het is het laagste niveau sinds het begin van de metingen; in deze sector gaat het vaak om kleine bureaus met kleine orderportefeuilles. Tabel 4 toont de resultaten voor een aantal andere conjunctuurgerelateerde indicatoren. Tabel 4 Diverse conjunctuurgerelateerde indicatoren (in percentages), voor de gehele branche Ingenieurs Geen stagnatie in onderhanden werk* 58 Stagnatie vanwege onvoldoende orders 13 Stagnatie vanwege andere oorzaken 29 Groot Klein Orderpositie Toename Afname Verwachting ontwikkeling tarieven * Het beeld is hier iets vertekend aangezien respondenten in geval van stagnatie maximaal twee antwoorden mochten kiezen Bron: NLingenieurs Zes op de tien bureaus geven aan geen stagnatie te ondervinden in het onderhanden werk. Van de bureaus die dat wel ondervinden, geeft bijna een op de drie aan dat dit wordt veroorzaakt door onvoldoende orders. De helft van de bureaus beschouwt de orderportefeuille als normaal; vier op de tien bureaus beoordelen deze als klein. Het probleem van de lage stand van de orderportefeuille wordt dus niet door een meerderheid van de ingenieursbureaus onderschreven. Een grote meerderheid van de bureaus, ruim driekwart, verwacht dat hun tarieven niet zullen wijzigen. Al met al komt uit het bovenstaande het beeld naar voren dat het de ingenieursbureaus niet slechter vergaat dan de andere sectoren in de bouw. De ontwikkeling van de orderportefeuille lijkt nog achter te lopen desondanks beoordelen de ingenieurs hun orderportefeuille positiever dan de architecten (zie Tabel 3) en ongeveer even positief als de bouwbedrijven (zie Tabel 5) maar bij de andere indicatoren is dit niet het geval. Zo verandert er bij de ingenieurs gemiddeld genomen weinig in het personeelsbestand en de omzet, wat overeenkomt met het totaalbeeld. 9

10 4 Bouwbedrijven Uit paragraaf 1 blijkt eveneens dat de bouwbedrijven het ergste van de crisis achter de rug lijken te hebben. De orderportefeuille stijgt langzaam, terwijl de omzet en het personeelsbestand bij de meeste bedrijven niet veranderen. Tabel 5 toont de resultaten voor een aantal andere conjunctuurgerelateerde indicatoren. Tabel 5 Diverse conjunctuurgerelateerde indicatoren (in percentages), voor de gehele branche en voor de deelsectoren B&U en GWW Bouwbedrijven B&U GWW Geen stagnatie in onderhanden werk Stagnatie vanwege onvoldoende orders Stagnatie vanwege andere oorzaken Orderportefeuille 6,4 6,4 6,7 Bouwbedrijven B&U GWW Orderpositie* Verwachte prijsontwikkeling** * Voor orderpositie: + groot, klein ** Voor verwachte prijsontwikkeling: + toename, afname Bron: EIB Van de bouwbedrijven geeft zes op de tien aan geen stagnatie te ondervinden in de voortgang van het onderhanden werk. Een onvoldoende aantal orders in portefeuille hebben is voor de bouwbedrijven de belangrijkste reden van stagnatie. Ongeveer de helft van de bouwbedrijven vindt de omvang van de orderportefeuille normaal; van het overige deel beoordeelt het merendeel de orderpositie als klein. Verreweg de meeste bouwbedrijven verwachten dat hun prijzen de komende maanden niet zullen stijgen of dalen. Over het algemeen zijn de bouwbedrijven in de GWW positiever gestemd dan de bouwbedrijven in de B&U. Uit de resultaten blijkt een voorzichtig herstel, met name dankzij de toename van de orderportefeuille. Gemiddeld genomen verandert er in het personeelsbestand en de omzet weinig. De bouwbedrijven beoordelen hun orderportefeuille positiever dan de architecten (zie Tabel 3) en ongeveer even positief als de ingenieurs (zie Tabel 4). Ook het percentage bedrijven dat geen stagnatie ondervindt in onderhanden werk is vergelijkbaar met het percentage bij de ingenieurs. De bouwbedrijven blijken relatief vaker last te hebben van onvoldoende orders dan de ingenieurs. Relatief meer bouwbedrijven verwachten een prijsstijging dan ingenieurs het verschil is echter niet groot: in beide sectoren verwacht een ruime meerderheid geen veranderingen en de installateurs (zie Tabel 7). 10

11 5 Schilders- en onderhoudsbedrijven In de schilders- en onderhoudsbranche lijkt het eind van de conjuncturele achteruitgang in zicht. Uit de cijfers in paragraaf 1 blijkt dat ruim 40% van de bedrijven verwacht dat hun omzet gelijk zal blijven, terwijl een ruime meerderheid van de bedrijven verwacht dat het personeelsbestand gelijk zal blijven. Tabel 6 toont de resultaten voor een aantal andere conjunctuurgerelateerde indicatoren. Tabel 6 Percentage bedrijven dat t.o.v. een jaar eerder een toe- /afname in omzet/werkgelegenheid gerealiseerd heeft in oktober maart, voor de gehele branche Tot. Gerealiseerde omzet Toename 26 Afname 41 Gerealiseerde Toename 21 werkgelegenheid Afname 37 Bron: FOSAG / USP Uit de tabel blijkt dat de omzet en de werkgelegenheid zich in de afgelopen periode nog enigszins negatief ontwikkelden. Ruim 40% van de bedrijven geeft aan dat hun omzet is afgenomen; bijna 40% van de bedrijven geeft aan dat hun personeelsbestand afgenomen is. Zoals uit Figuur 2 en Figuur 3 blijkt, zijn de verwachtingen van de schilders- en onderhoudsbedrijven dus duidelijk positiever dan de ontwikkelingen in de afgelopen periode. In het algemeen geven de resultaten aan dat de conjunctuur in de onderhoudssector voorzichtig aan verbetert. Bij de beoordeling van de uitkomsten moet wel rekening worden gehouden met het seizoenpatroon van de activiteiten in de onderhoudssector. 11

12 6 Installatiebedrijven Bij de installatiebedrijven lijkt de situatie te verbeteren: meer dan 40% geeft aan dat hun omzet zal toenemen en de meerderheid van de bedrijven geeft aan een toename van het personeelsbestand te verwachten. Tabel 7 toont de resultaten voor een aantal andere conjunctuurgerelateerde indicatoren die het voorgaande nuanceren. Tabel 7 Diverse conjunctuurgerelateerde indicatoren (in percentages), voor de gehele branche Toename Afname Resultaatverwachting Verwachting ontwikkeling prijsniveau Aantal offerteaanvragen Bron: UNETO-VNI / MC Over hun toekomstig resultaat zijn de installatiebedrijven echter minder optimistisch. Bijna twee op de drie bedrijven verwacht dat hun resultaat niet zal veranderen; ongeveer een kwart voorziet een daling van hun resultaat. Ook over het toekomstige prijsniveau wordt niet positief geoordeeld: bijna vier op de tien bedrijven voorziet een daling van hun tarieven, terwijl de helft geen verandering verwacht. Wel positief is de ontwikkeling van het aantal ontvangen offerteaanvragen: dit aantal is bij vier op de tien bedrijven toegenomen, terwijl het bij twee op de tien bedrijven is afgenomen. Installatiebedrijven zijn zowel in grote nieuwbouwprojecten als in het onderhoud actief. Aan de ene kant is daarom te verwachten dat veranderingen in de conjunctuur bij de bouwbedrijven met vertraging ook bij de installateurs doorwerken. Aan de andere kant voeren deze bedrijven ook andersoortige projecten uit waarbij ze niet afhankelijk zijn van andere sectoren. Dit kan een verklaring zijn voor de positieve verwachtingen van de ontwikkeling van de omzet en het personeelsbestand. 12

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juli 2014 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Najaar Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Najaar 2014 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2015. Marien Vrolijk Monitor Bouwketen Voorjaar 2015 Marien Vrolijk 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 6 1.1 Recente ontwikkelingen 6 1.2 Conjunctuur bouwketen 8 2 Architectenbureaus 10 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Ad Grootenboer Monitor Bouwketen Daan Holtackers Ad Grootenboer Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, FOSAG, Hibin, NLingenieurs en UNETO-VNI December 2012 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 2 3 4

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers

Monitor Bouwketen. Daan Holtackers Monitor Bouwketen Daan Holtackers Rapport in opdracht van BNA, Bouwend Nederland, NLingenieurs en UNETO-VNI Juni 2013 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 3 1 Bouwkolom 5 1.1 Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Najaar 2015. Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Najaar 2015 Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 10 2 Architectenbureaus 12 3 Ingenieursbureaus

Nadere informatie

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019

Monitor bouwketen. Voorjaar 2019 Monitor bouwketen Voorjaar 2019 Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend toegestaan met

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2017

Monitor Bouwketen. Najaar 2017 Monitor Bouwketen Najaar 2017 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2017

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2017 Monitor Bouwketen Voorjaar 2017 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer

Monitor Bouwketen. Voorjaar Nylas Visser Jerzy Straatmeijer Monitor Bouwketen Voorjaar 2016 Nylas Visser Jerzy Straatmeijer 2 Inhoudsopgave Conclusies op hoofdlijnen 5 1 Bouwketen 7 1.1 Recente ontwikkelingen 7 1.2 Conjunctuur bouwketen 11 2 Architectenbureaus

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 23 e meting Hoogseizoen 2013

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 23 e meting Hoogseizoen 2013 OnderhoudNL Ondernemerspanel 23 e meting Hoogseizoen 2013 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag, drs. Marjon Drenth, drs. Linda Aders-van der Geest November 2013 a13fsgov2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014 OnderhoudNL Ondernemerspanel 25 e meting Hoogseizoen 2014 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE, drs Hanane Bouazzaoui Januari 2015 a14onlov2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Orderportefeuille in de bouw stabiel

Orderportefeuille in de bouw stabiel PERSBERICHT Nummer MK-78 Datum 1 juli 2014 Inlichtingen bij Martin Koning mkoning@eib.nl Contact Basisweg 10 1043 AP Amsterdam Postbus 58248 1040 HE Amsterdam f (020) 583 19 99 eib@eib.nl www.eib.nl Orderportefeuille

Nadere informatie

BNA Conjunctuurmeting

BNA Conjunctuurmeting BNA Conjunctuurmeting September 2011 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66 F 020 555 36

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 27 e meting Hoogseizoen 2015

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 27 e meting Hoogseizoen 2015 OnderhoudNL Ondernemerspanel 27 e meting Hoogseizoen 2015 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag & Stephane Mennen MA November 2015 a15onlmvk1b Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2016

Monitor Bouwketen. Najaar 2016 Monitor Bouwketen Najaar 2016 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 25 e meting Hoogseizoen 2014 OnderhoudNL Ondernemerspanel 25 e meting Hoogseizoen 2014 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE, drs Hanane Bouazzaoui Januari 2015 a14onlov2 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 26 e meting Laagseizoen 2015

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 26 e meting Laagseizoen 2015 OnderhoudNL Ondernemerspanel 26 e meting Laagseizoen 2015 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE & Inge Vuik MSc Juni 2015 a15onlmvk1a Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015

Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar 2015 Conjunctuurpeiling BNA Voorjaar René Vogels Zoetermeer, 10 april De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij Panteia. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen,

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan.

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan. Fedecom Economische Barometer Export herstelt zich, prijsdruk houdt aan. De Fedecom Economische Barometer over het 4 e kwartaal van 2014 laat een duidelijke verbetering zien ten opzichte van het teleurstellende

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 22 e meting Laagseizoen 2012/2013

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 22 e meting Laagseizoen 2012/2013 OnderhoudNL Ondernemerspanel 22 e meting Laagseizoen 2012/2013 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Ing. Florens van der Gaag, drs. Marjon Drenth, drs. Linda Aders-van der Geest Mei 2013 a13fsgov1 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurpeiling voorjaar Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurpeiling voorjaar Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Brancheonderzoek BNA Conjunctuurpeiling voorjaar 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36

Nadere informatie

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014

Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Visie op Architecten- en Ingenieursbureaus Update 2014 Daling bouwproductie raakt architecten harder dan ingenieurs, eerste herstel zichtbaar In 2013 krimpt omzet van architectenbureaus met 12,2% en van

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2016

Monitor Bouwketen. Voorjaar 2016 Monitor Bouwketen Voorjaar 2016 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit!

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit! Fedecom Economische Barometer De sombere voorspellingen komen in het 2 e kwartaal uit! De Fedecom Economische Barometer over het 2 e kwartaal van 2015 laat een verslechtering zien van de orderportefeuille

Nadere informatie

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april?

Crisismonitor. SSC / Onderzoek en Informatie. uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? SSC / Onderzoek en Informatie Crisismonitor uitgave juni Wat is in Breda veranderd ten opzichte van crisismonitor van april? stijgingstempo werkloosheid neemt toe, meer jongeren werkloos fors minder hypotheken

Nadere informatie

Monitor Bouwketen. Najaar 2015

Monitor Bouwketen. Najaar 2015 Monitor Bouwketen Najaar 2015 Monitor Bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen van de inhoud (of delen daarvan) is uitsluitend

Nadere informatie

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten

Brancheonderzoek BNA. Conjunctuurmeting oktober 2012. Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Brancheonderzoek BNA Conjunctuurmeting oktober 2012 Koninklijke Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst Bond van Nederlandse Architecten Jollemanhof 14 Postbus 19606 1000 GP Amsterdam T 020 555 36 66

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Nieuw: metingen op provinciaal niveau Conjunctuurenquête Nederland Rapport eerste kwartaal 212 Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat

Nadere informatie

Stemming onder ondernemers in het MKB

Stemming onder ondernemers in het MKB Stemming onder ondernemers in het MKB Vertrouwen van ondernemers in de economie weer toegenomen In het voorjaar van 2010 is het vertrouwen in de Nederlandse economie onder MKB-ondernemers flink toegenomen.

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 215 Bedrijfsleven onveranderd positief Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het tweede kwartaal 215.

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016

Conjunctuurenquête Technologische industrie. november 2016 Conjunctuurenquête Technologische industrie november 2016 Voorzichtige groei in onzekere markt Het CBS kwam vorige week donderdag naar buiten met het bericht dat de positieve stemming onder ondernemers

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 11 Coenrapportomslag eerstekwartaal.indd 1 3-5-11 :36 Economisch herstel zet door Horeca en detailhandel haken aan Na een lichte afzwakking in het eerste kwartaal

Nadere informatie

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 24 e meting Laagseizoen 2013/2014

OnderhoudNL Ondernemerspanel. 24 e meting Laagseizoen 2013/2014 OnderhoudNL Ondernemerspanel 24 e meting Laagseizoen 2013/2014 Rapportage T.b.v. OnderhoudNL Mark de Graaf MSc RE, drs. Marjon Drenth Mei 2014 a14onlov1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Respons en bedrijfskenmerken

Nadere informatie

HISWA Conjunctuurenquête. 1 e kwartaal Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg

HISWA Conjunctuurenquête. 1 e kwartaal Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg HISWA Conjunctuurenquête 1 e kwartaal 2016 Amsterdam, 27 mei 2016 Jeroen van den Heuvel Sjoerd van Tilburg Inleiding Voor u ligt alweer de rapportage van het eerste kwartaal 2016. Het rapport geeft de

Nadere informatie

KvK-barometer provincie Utrecht

KvK-barometer provincie Utrecht KvK-barometer De economie in de blijft zwaar onder druk staan. Dit blijkt vooral uit het aantal bedrijven dat een verslechtering ziet van het economisch klimaat. Daarnaast verwachten meer ondernemers een

Nadere informatie

Bedrijfsleven optimistischer

Bedrijfsleven optimistischer Conjunctuurenquête Nederland tweede kwartaal 214: Bedrijfsleven optimistischer - Minder belemmeringen voor activiteiten - Ondernemers verwachten verbetering van economisch klimaat - Ondernemers minder

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg

Vierde kwartaal 2013. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Limburg Vierde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8

Saldo economisch klimaat. Q (verwacht) -39,8 BEDRIJFSLEVEN TOTAAL 1. Bedrijfsleven eind 2008 in onzekerheid Het bedrijfsleven in het gebied van Kamer van Koophandel Den Haag heeft in het derde kwartaal van 2008 niet slecht gepresteerd, zeker niet

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Utrecht Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Vierde kwartaal 2015

Conjunctuurenquête Nederland. Vierde kwartaal 2015 Conjunctuurenquête Nederland Vierde kwartaal 15 Ondernemers positiever over werkgelegenheid 16 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het vierde

Nadere informatie

Innovatie in de bouwketen. Uitslag extra vragen enquête Monitor Bouwketen

Innovatie in de bouwketen. Uitslag extra vragen enquête Monitor Bouwketen Innovatie in de bouwketen Uitslag extra vragen enquête Monitor Bouwketen Innovatie in de bouwketen Het auteursrecht voor de inhoud berust geheel bij de Stichting Economisch Instituut voor de Bouw. Overnemen

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Vervoer, opslag en communicatie Kwartaalcijfers Pagina 1 van 26 Inhoud Ontwikkeling productie 2 Verwachting productie 3 Oordeel productiecapaciteit 4 Ontwikkeling aantal orders 5 Verwachting aantal orders 6 Verwachting aantal exportorders 7 Oordeel orderpositie 8 Oordeel

Nadere informatie

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar

Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Bouwproductie 15 procent lager in komende twee jaar Het CPB heeft haar vooruitzichten voor de Nederlandse economie sterk neerwaarts aangepast. Het bbp daalt volgens het CPB dit jaar met 3,5 procent en

Nadere informatie

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Vierde kwartaal 2012. Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Vierde kwartaal 2012 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis

M Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat. A. Ruis M200814 Na regen komt? De MKB-ondernemer als weerman van het economische klimaat A. Ruis Zoetermeer, december 2008 Prognoses vanuit het MKB Ondernemers in het MKB zijn over het algemeen goed in staat

Nadere informatie

UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE

UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE UITSLAGEN WONEN ENQUÊTE 3 E KWARTAAL 211 Gemaakt voor NVM Wonen Gemaakt door NVM Data & Research Inhoudsopgave 1 Introductie enquête... 3 1.1 Periode... 3 1.2 Respons... 3 2 Staat van de woningmarkt...

Nadere informatie

rapportage Producentenvertrouwen kwartaal 1. Deze resultaten zijn tevens gepubliceerd in de tussenrapportage economische barometer (5 juni 2002)

rapportage Producentenvertrouwen kwartaal 1. Deze resultaten zijn tevens gepubliceerd in de tussenrapportage economische barometer (5 juni 2002) Rapportage producentenvertrouwen oktober/november 2002 Inleiding In de eerste Economische Barometer van Breda heeft de Hogeschool Brabant voor de eerste keer de resultaten gepresenteerd van haar onderzoek

Nadere informatie

Persbericht USP Bouwsignalen

Persbericht USP Bouwsignalen Internationale BouwBeurs nog steeds dé beurs voor bouwend Nederland Persbericht USP Bouwsignalen Rotterdam USP Marketing Consultancy heeft net na afloop van de Internationale BouwBeurs onder 700 bedrijven

Nadere informatie

ONDERNEMERSVERTROUWEN MINDER HOOG. Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 2019

ONDERNEMERSVERTROUWEN MINDER HOOG. Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 2019 ONDERNEMERSVERTROUWEN MINDER HOOG Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 19 Voorwoord Dit rapport bevat de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het eerste kwartaal 19.

Nadere informatie

Herstel in de industrie zet door. Samenvatting. Totale industrie. Omzet stijgt. Eerste kwartaal 2014

Herstel in de industrie zet door. Samenvatting. Totale industrie. Omzet stijgt. Eerste kwartaal 2014 Eerste kwartaal 214 Herstel in de industrie zet door Samenvatting Totale industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Derde kwartaal Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe

Conjunctuurenquête Nederland. Derde kwartaal Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe Conjunctuurenquête Nederland Derde kwartaal 215 Vertrouwen bedrijfsleven neemt toe Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het derde kwartaal 215.

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Flevoland

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Flevoland Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal

Derde kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Nederland totaal Derde kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Conjunctuurbericht, 1 e kwartaal 2017

Conjunctuurbericht, 1 e kwartaal 2017 Beroepsgoederenvervoer over de Weg Deelmarktrapportage Sierteeltvervoer 14 e jaargang nr. 1 Zoetermeer, 19 juni 2017 INHOUDSOPGAVE Conjunctuurbericht, 1 e kwartaal 2017 Hogere bedrijvigheid Verwachte bedrijvigheid

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2015. Vertrouwen ondernemers verder toegenomen

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2015. Vertrouwen ondernemers verder toegenomen Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 215 Vertrouwen ondernemers verder toegenomen Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het eerste kwartaal

Nadere informatie

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland

Tweede kwartaal Conjunctuurenquête Nederland. Provincie Zeeland Tweede kwartaal 2013 Conjunctuurenquête Nederland Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête Nederland

Nadere informatie

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27

Inhoud. KvK Oost Nederland - Kennis- en Adviescentrum COEN Oost Nederland Groothandel Kwartaalcijfers Pagina 1 van 27 Inhoud Ontwikkeling aantal orders 2 Verwachting aantal orders 3 Verwachting aantal exportorders 4 Verwachting inkopen bij leveranciers 5 Oordeel orderpositie 6 Oordeel orderpositie buitenland 7 Oordeel

Nadere informatie

Nieuwsbrief Zeeuwse arbeidsmarktmonitor Nummer 5: december 2015

Nieuwsbrief Zeeuwse arbeidsmarktmonitor Nummer 5: december 2015 Nieuwsbrief Zeeuwse arbeidsmarktmonitor Nummer : december 2 Zeeuwse ondernemers blijven gunstig gestemd Winstgevendheid bouwondernemers pas volgend jaar op peil Krapte aan personeel in sectoren ICT en

Nadere informatie

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014

COEN in het kort. Inhoud rapport. Toelichting. Nederland. Herstel komt in zicht. Conjunctuurenquête Nederland I rapport vierde kwartaal 2014 Inhoud rapport COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting De Conjunctuurenquête (COEN) ondervraagt elk kwartaal ondernemers over onderwerpen

Nadere informatie

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur.

Fedecom Economische Barometer. Deelnemers Fedecom Economische Barometer. Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur. Fedecom Economische Barometer Zowel de realisatie als de verwachtingen stellen teleur. De Fedecom Economische Barometer over het 1 e kwartaal van 2015 laat een lichte verbetering zien voor de dealerbedrijven

Nadere informatie

Productiegroei industrie afgenomen in derde kwartaal

Productiegroei industrie afgenomen in derde kwartaal Derde kwartaal 214 groei industrie afgenomen in derde kwartaal Industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010

Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie Bedrijfseconomische Statistieken Statistische analyse Den Haag Postbus 24500 2490 HA Den Haag Ontwikkeling R&D-uitgaven industrie 2009 en 2010 Gert Buiten, Andries

Nadere informatie

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel

M Starters en de markt. drs. A. Bruins drs. D. Snel M201010 Starters en de markt drs. A. Bruins drs. D. Snel Zoetermeer, juni 2010 Starters en de markt Ondernemers die met een bedrijf zijn begonnen in de maanden voordat de economie in 2008 van groei omsloeg

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland Vierde kwartaal 14 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het vierde kwartaal 14. De Conjunctuurenquête Nederland brengt

Nadere informatie

Huidig economisch klimaat

Huidig economisch klimaat Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal Ondernemersvertrouwen op hoogste niveau sinds crisis

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal Ondernemersvertrouwen op hoogste niveau sinds crisis Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 217 Ondernemersvertrouwen op hoogste niveau sinds crisis Voorwoord Dit rapport bevat de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het

Nadere informatie

bouw sectormonitor november 2011

bouw sectormonitor november 2011 sectormonitor bouw november 211 > ABN AMRO verwacht na klein herstel in 211 een terugval in 212 > Daling verkoop nieuwbouwwoningen leidt tot krimp woningbouw > Ondernemers focussen in krimpende markt meer

Nadere informatie

Conjunctuurtest voorjaar 2012

Conjunctuurtest voorjaar 2012 Conjunctuurtest voorjaar 0 Vereniging FME-CWM, Zoetermeer, februari 0 Kasper Buiting, beleidsadviseur Onderzoek en Economie www.fme.nl Alle rechten voorbehouden. Niets van deze uitgave mag zonder bronvermelding

Nadere informatie

igg bouweconomie marktanalyse

igg bouweconomie marktanalyse igg bouweconomie marktanalyse indices en prognoses kwartaalbericht, - Het herstel van de bouwmarkt krijgt steeds duidelijker vormen. Na een periode van circa zeven jaar waarin de prijzen eigenlijk continu

Nadere informatie

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016 CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE EERSTE HELFT 2016 Sterk voor u en onze branche EERSTE HELFT 2016 CONJUNCTUURMONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE Voorwoord CBM wil een goed en betrouwbaar

Nadere informatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Oktober 2015 (4 e meting) Presentatie

Monitor Nieuwe Aanbestedingswet. Oktober 2015 (4 e meting) Presentatie Monitor Nieuwe Aanbestedingswet ober (4 e meting) Presentatie Drs. Henri Busker 28 oktober Achtergrond ober : 0-meting April/mei : 1-meting ober : 2-meting ober : 3-meting 149 Opdrachtgevers: Gemeenten

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland

Conjunctuurenquête Nederland Conjunctuurenquête Nederland Derde kwartaal 14 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het derde kwartaal 14. De Conjunctuurenquête Nederland brengt

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Record aantal ondernemers verwacht toename personeel

Conjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal Record aantal ondernemers verwacht toename personeel Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 218 Record aantal ondernemers verwacht toename personeel Voorwoord Dit rapport bevat de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het

Nadere informatie

Meting economisch klimaat, november 2013

Meting economisch klimaat, november 2013 Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,

Nadere informatie

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche TWEEDE HELFT 2016

CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE. Sterk voor u en onze branche TWEEDE HELFT 2016 CONJUNCTUUR MONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE TWEEDE HELFT 2016 Sterk voor u en onze branche 2 CBM Conjunctuur Monitor 2016 TWEEDE HELFT 2016 CONJUNCTUURMONITOR INTERIEURBOUW EN MEUBELINDUSTRIE

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 2014 Resultaten Conjunctuurenquete 1e helft 214 Willemstad, Maart 214 Inleiding In juni 214 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) de bedrijven benaderd met vragenlijsten op Curaçao. Doel van deze

Nadere informatie

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie;

Verschuiving van grootschalige nieuwbouw in buitengebied naar kleinschalige (her-) bouw in bestaande situatie; Bouw De sector bouwnijverheid bestaat uit een diversiteit aan bedrijven. Belangrijke bedrijfsgroepen zijn: Aannemersbedrijven Burgerlijke en Utiliteitsbouw (algemeen en gespecialiseerd)* Aannemersbedrijven

Nadere informatie

Economische crisis tbv Koninklijke Hibin. 8 juni 2009 Gerwin Sjollema Managing Consultant Kitty Joosten Project Manager

Economische crisis tbv Koninklijke Hibin. 8 juni 2009 Gerwin Sjollema Managing Consultant Kitty Joosten Project Manager Economische crisis tbv Koninklijke Hibin 8 juni 2009 Gerwin Sjollema Managing Consultant Kitty Joosten Project Manager 1 Inhoud Onderzoeksbevindingen Conclusies 2 Onderzoeksbevindingen 3 Ervaring van gevolgen

Nadere informatie

Coen in het kort. Inhoud rapportage. Toelichting. Provincie Limburg. Negatief beeld bij alle indicatoren

Coen in het kort. Inhoud rapportage. Toelichting. Provincie Limburg. Negatief beeld bij alle indicatoren Conjunctuurenquête Nederland I rapport eerste kwartaal 212 Inhoud rapportage COEN in het kort Economisch klimaat Omzet Export Personeelssterkte Investeringen Winstgevendheid Toelichting Hoe staat het Nederlandse

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2016

Conjunctuurenquête Nederland. Eerste kwartaal 2016 Conjunctuurenquête Nederland Eerste kwartaal 16 Ondernemers beginnen positief aan 16 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het eerste kwartaal

Nadere informatie

Regionale resultaten voor de Kamer van Koophandel Brabant

Regionale resultaten voor de Kamer van Koophandel Brabant COEN, Conjunctuurenquête Nederland Q3, 3e kwartaal 2009 Regionale resultaten voor de De ConjunctuurEnquête Nederland (COEN) is het gezamenlijke conjunctuuronderzoek van VNO-NCW, MKB Nederland samen met

Nadere informatie

Bouwmaterialenvervoer

Bouwmaterialenvervoer 3 e kwartaal 2016 Zoetermeer, 7 december 2016 INHOUDSOPGAVE Hoger dan verwacht Een groot aantal bouwmaterialenvervoerders moet het in het afgelopen derde kwartaal onverwacht druk hebben gehad. Het niveau

Nadere informatie

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015

Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Resultaten conjunctuurenquête 1 e halfjaar 2015 Inleiding Chris M. Jager In mei en juni 2015 zijn in het kader van de conjunctuurenquête (CE) een groot aantal bedrijven benaderd met vragenlijsten. Doel

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor Oktober 2010 (cijfers t/m augustus 2010) Inhoud: 1. Werkloosheid (algemeen) 2. Werkloosheid naar leeftijd (jongeren en ouderen) 3. Vacatures, bedrijven en leegstand 4. Woningmarkt Hoe staan

Nadere informatie

Marktontwikkeling koopwoningen

Marktontwikkeling koopwoningen 7 0,0 0, 0,20 0, 0,10 0,05 0,00 16 201 Het dieptepunt voorbij In 2012 werd de Amsterdamse woningmarkt hard geraakt door de Europese Schuldencrisis. De Amsterdamse woningmarkt verloor in 2012 in toenemende

Nadere informatie

4.1 Ontwikkeling van de bouwmarkt

4.1 Ontwikkeling van de bouwmarkt 4.1 Ontwikkeling van de bouwmarkt 4.1.1 Conjunctuur Voor de bouwwereld relevante vakbladen/media zorgen voor een continue stroom aan informatie over de marktontwikkeling in de woning- en utiliteitsbouw.

Nadere informatie

Starters zien door de wolken toch de zon

Starters zien door de wolken toch de zon M201206 Starters zien door de wolken toch de zon drs. A. Bruins Zoetermeer, mei 2012 Starters zien door de wolken toch de zon Enkele jaren nadat zij met een bedrijf zijn begonnen, en met enkele jaren financieel-economische

Nadere informatie

Economische outlook Nederlandse regio s 2 e kwartaal 2011

Economische outlook Nederlandse regio s 2 e kwartaal 2011 Economische outlook Nederlandse regio s 2 e kwartaal 2011 Verwachtingen in West-Nederland positiefst De productie van industriële bedrijven in Nederland groeide in april 2011 met 0,8% nauwelijks ten opzichte

Nadere informatie

Conjunctuurenquête Nederland. Vierde kwartaal 2017

Conjunctuurenquête Nederland. Vierde kwartaal 2017 Conjunctuurenquête Nederland Vierde kwartaal 217 Verdere groei verwacht in 218 Voorwoord Dit rapport bevat de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het vierde kwartaal 217. De

Nadere informatie

Dienstensector houdt vertrouwen

Dienstensector houdt vertrouwen Stand van de Zakelijke Dienstverlening Dienstensector houdt vertrouwen Kasper Buiting Senior Sectoreconoom December 18 Inhoudsopgave pagina 1 Macro-economie: Eurozone en NL Voorlopende economische indicatoren

Nadere informatie

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER VIERDE KWARTAAL 2014

WERKGELEGENHEIDSBAROMETER VIERDE KWARTAAL 2014 INDICATOREN VOOR WERKGELEGENHEIDSREALISATIE EN -VERWACHTINGEN, 2009-2014 In januari 2014 vond de vierde meting plaats van de Arbeidsmarktmonitor Metalektro 2014. Metalektrobedrijven keken hierin onder

Nadere informatie

Thermometer economische crisis

Thermometer economische crisis 7 Thermometer economische crisis maart 2011 15/03/2011 Inleiding In deze zevende Thermometer economische crisis worden de recente ontwikkelingen op belangrijke gemeentelijke thema s gevolgd (economie,

Nadere informatie

Crisismonitor Drechtsteden

Crisismonitor Drechtsteden Crisismonitor Januari 211 (cijfers t/m oktober 21) Hoe staan de er voor op de arbeidsmarkt en de woningmarkt? Dat leest u in deze zesde editie van de crisismonitor, die het OCD eens in de twee maanden

Nadere informatie

Omzet industrie daalt door lagere prijzen

Omzet industrie daalt door lagere prijzen Eerste kwartaal 21 Omzet industrie daalt door lagere prijzen Industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie

Regionale resultaten voor de Kamer van Koophandel Brabant

Regionale resultaten voor de Kamer van Koophandel Brabant COEN, Conjunctuurenquête Nederland Q2, 2e kwartaal 29 Regionale resultaten voor de De ConjunctuurEnquête Nederland (COEN) is het gezamenlijke conjunctuuronderzoek van VNO-NCW, MKB Nederland samen met het

Nadere informatie

De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie

De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie De Amsterdamse woningmarkt: voorzichtige stabilisatie De problemen op de wereldwijde financiële markten hebben de economie inmiddels meer dan twee jaar in haar greep. Vanaf oktober 28 zijn de gevolgen

Nadere informatie

Omzet daalt voor negende kwartaal op rij

Omzet daalt voor negende kwartaal op rij Derde kwartaal 216 daalt voor negende kwartaal op rij Industrie Voedings- en genotmiddelenindustrie Aardolie-, farmaceutische, chemische, rubber- en kunststofproductenindustrie Basismetaal- en metaalproductenindustrie

Nadere informatie