Gedeelde smart, halve smart? Over samenwerken in de bouw

Transcriptie

1 Gedeelde smart, halve smart? Over samenwerken in de bouw mr. Marijn Nuijens PlasBossinade Legal Updates 8 oktober 2015

2 Faalkosten Krijgen we maar niet omlaag in de bouw. Al jarenlang 5 tot 35% van alle gemaakte kosten in de bouw (rapport Ketensamenwerking in de bouw, 13 januari 2011).

3 Oorzaak faalkosten? Onder andere: (gebrek aan) samenwerking, mogelijk zelfs tegenwerking? Complexiteit?

4 Uitstapje:

5 Inderdaad, een Koga Supermetro Koga maakt fietsen van de allerhoogste kwaliteit. Werkt altijd samen met Miyata: de beste framebouwer ter wereld. Dat is efficiënt en effectief. Ze zijn op elkaar ingespeeld én ze gebruiken vaste bouwstenen. Hoeven het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden.

6 Verschil met de bouw? Vindplaats:

7 Voor ieder bouwproject 1) een nieuwe coalitie van 2) tijdelijk samenwerkende partijen die 3) elkaar niet of nauwelijks kennen Vaak worden partijen (onderaannemers, leveranciers) ook nog eens erg laat geselecteerd En mag die onderaannemer en leverancier vooral niet te veel kosten Partijen zijn niet bekend met elkaars voorwaarden, elkaars werkwijze

8 En dat terwijl elk bouwproject in vele opzichten uniek en complex is!

9 Dat leidt dus tot problemen? Ja zeker. Het is niet efficiënt en niet effectief. Wat zijn de problemen zoal? Gebrekkige kwaliteit, clashes, meer- en minderwerk, tijdsoverschrijding, schadeclaims over en weer.

10 Uitstapje: Alphen aan den Rijn De oude Koningin Julianabrug:

11 De gemeente Alphen aan den Rijn geeft opdracht aan de Combinatie Mourik/BSB Staalbouw tot de realisatie van de nieuwe Koningin Julianabrug.

12 Het nieuwe val (brugdek)

13 Ondertussen, tijdens de bouw:

14 Er wordt een onderaannemer ingeschakeld: hijsspecialist Peinemann. Die moet de nieuwe brug inhijsen. De rest is geschiedenis. Bij het inhijsen van die brug gaat het mis. Grote faalkosten zijn het gevolg. Schade, vertraging, procedures, et cetera. Wat blijkt : de hijsplannen zijn niet goed door de betrokken partijen gecheckt, iets dat BSB staalbouw zich zelf ook aanrekent blijkens de media:

15 BSB Staalbouw ( ) heeft de hijsplannen van te voren niet laten beoordelen door een onafhankelijk instituut. Dat zal in de toekomst anders gaan. Aannemer BSB Staalbouw zegt als bedrijf gefaald te hebben ( ) Het hijsplan had moeten worden voorgelegd aan een gespecialiseerd bedrijf. Aldus Jan Pesie, directeur BSB Staalbouw, in een interview met studio Alphen. Bron: studioalphen.nl

16 De gemeente spreekt haar contractspartij aan: de Bouwcombinatie Mourik/BSB Staalbouw. Logisch: als aannemer ben je verantwoordelijk voor je onderaannemer (o.a. art. 7:751 BW en 6 lid 26 UAV). Uiteraard wordt onderaannemer Peinemann op haar beurt weer aangesproken door de Combinatie: Wij zijn de leverancier van de stalen brug met alles wat erbij hoort. Maar het plaatsen hebben wij weer uitbesteed aan onderaannemer Peinemann. Uit dat deel van de opdracht is het voorval ontstaan." Aldus opnieuw Jan Pesie. Bron: ad.nl

17 Nare situatie Zonder meer. Gedeelde smart, halve smart?

18 Onduidelijke verhoudingen Op dit soort momenten blijkt vaak voor ons juristen dat de contractuele verhoudingen tussen partijen ook nog eens niet duidelijk zijn. Daardoor komt de smart niet altijd daar terecht waar ie hoort. Bovendien: faalkosten worden nog hoger. We tweaken de casus een beetje ter verduidelijking.

19 De getweakte casus (1) Peinemann laat ingevlogen en wellicht uitgeknepen. Peinemann: eigen belang voorop! Dus: eigen algemene voorwaarden met aansprakelijkheidsbeperking. Combinatie ziet die over het hoofd. Wat nu? Om het wat ingewikkelder te maken: kan de gemeente Peinemann eigenlijk ook rechtstreeks aanspreken? Schakeljurisprudentie: Wanneer iemand zich contractueel heeft gebonden, waardoor de contractverhouding ( ) een schakel is gaan vormen, waarmee de belangen van derden ( ) in allerlei vormen kunnen worden verbonden, staat het hem niet in alle omstandigheden vrij de belangen te verwaarlozen die derden bij de behoorlijke nakoming van het contract kunnen hebben (o.a. HR 24 september 2004, NJ 2004/587). Kan Peinemann de aansprakelijkheidsbeperking dan ook inroepen?

20 De getweakte casus (2) In de algemene voorwaarden tussen de gemeente en de Combinatie is de RvA van toepassing verklaard, in de algemene voorwaarden van Peinemann de rechtbank. Wat nu?

21 Conclusie Waak dus voor contractuele verschillen in de keten! Hoe doe je dat?

22 Back to Back Wellicht denkt u dan meteen aan Back to back contracteren.

23 Wat is dat, back to back? In onderaannemingsovereenkomsten wordt vaak geprobeerd back to back te contracteren. Kort gezegd wil de hoofdaannemer daarbij alle bedingen uit zijn overeenkomst één op één doorleggen naar de onderaannemer.

24 Klinkt goed Inderdaad.

25 Is dat dan de oplossing? Je zou zeggen van wel, maar, ook weer niet helemaal. Waarom? 1) Wijze van contractering; ingewikkeld! 2) Uitvoering: hoe gaat het met afspraken tijdens werk?

26 Er is nog een probleem. Relatie opdrachtgever hoofdaannemer (waarop vaak de UAV van toepassing zijn) is anders dan de relatie hoofdaannemer onderaannemer!

27 Verklaar je nader Nou, neem nu de planning bijvoorbeeld. Leidraad! 26 lid 5 UAV Bovendien: in de UAV gaat het over directie, bouwvergaderingen, et cetera. Bouwvergaderingen zijn geen werkbesprekingen, de directie is geen hoofdaannemer. Dat kan dus niet één op één worden doorgecontracteerd.

28 Maar is het dan wel ergens goed voor? Doorleggen technische prestatie. Niet dé oplossing voor contractuele verschillen (het is erg ingewikkeld) en zeker niet voor fouten en samenwerkingsproblemen tijdens het werk.

29 Zijn er alternatieve oplossingen Om samenwerkingsproblemen op te lossen en faalkosten tegen te gaan?

30 Terug naar de:

31 Seriematige bouw? Vindplaats:

32 Structuur en versimpeling dus. Nog meer? Ketensamenwerking Definitie: Ketensamenwerking is de (projectoverstijgende) samenwerking tussen partners, betrokken bij het bouwproces, met als doel de prestatie van de gehele keten te optimaliseren. Wat betekent dit precies en waar leidt het toe?

33 Het lijkt een mooi concept Zeker. Is er ook een maar?

34 Nog meer? Wat te denken van BIM?

35 Samenwerking is dus Geen standaardcontracten en standaardriedels Wel (iedere keer weer) goed nadenken over hoe, wat en met wie Er is niet één allesoverheersende oplossing voor samenwerkingsproblemen Ter overdenking nog: Opdrachtgevers en architecten: moet het elke keer weer uniek zijn? Wat te denken van werken met bouwstenen/ Legoblokjes? Aannemers: projectoverstijgende samenwerking?

36 Vragen? Marijn Nuijens