Terug naar de bron: wat kan functiedifferentiatie betekenen voor de hoofdverpleegkundigen?

Transcriptie

1 Studiedag NVKVV : hoofdverpleegkundigen, middenkader, directies verpleging 01 april 2011 In een zee van schaarste ligt een eiland van kansen 1 Terug naar de bron: wat kan functiedifferentiatie betekenen voor de hoofdverpleegkundigen? Filip Demeyere directeur verpleging, UZ Gent 2 1

2 In een zee van schaarste ligt een eiland van kansen 3 Terug naar de bron: wat kan functiedifferentiatie betekenen voor de hoofdverpleegkundigen? Functiedifferentiatie Tijdsbesteding in ziekenhuizen Functie(re)design in de verpleegkunde (ziekenhuis) Effecten van functiedifferentiatie voor de hoofdverpleegkundige (HVK) Samengevat 4 2

3 Functiedifferentiatie Definities Motieven Vormen 5 Functiedifferentiatie: definities Definitie Een systeem, ontworpen om verschillende niveaus in de verpleegkunde te onderscheiden op basis van opleiding, ervaring en competenties (Harkness et al.,1991) Herschikken van taken en verantwoordelijkheden in nieuwe en/of vernieuwde functies (Kanters, 1999) Creëren van functie met verschillende taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen eenzelfde beroepsgroep. (VVU, 2009) 6 3

4 Functiedifferentiatie: definities Definitie Functiedifferentiatie in de verpleegkundige zorg: mogelijkheden en beperkingen (KCE reports 86A, 2008). Drie globale niveaus: Instelling, team en zorgverstrekker Niveau zorgverstrekker: Verandering in rol en kwalificatie Verschuiving van taken tussen verschillende beroepsgroepen Delegeren van taken binnen dezelfde groep of creatie van nieuwe groep zorgverstrekkers. 7 Functiedifferentiatie: definities Functiedifferentiatie Taakherschikking Verschillende functies creëren met: Verschillende taken Verschillende bevoegdheden Duidelijkheid brengen in eenzelfde beroepsgroep Kan leiden tot taakherschikking Het herverdelen van taken tussen verschillende beroepsgroepen Kan leiden tot nieuwe functies Taakuitzuivering 8 4

5 Functiedifferentiatie: definities Functiedifferentiatie Verschillende functies creëren met: Verschillende bevoegdheden Verpleegkundige zorgkundige Duidelijkheid brengen in eenzelfde beroepsgroep Kan leiden tot taakherschikking VPK die alle verpl. aspecten uitvoert VPK met focus op diabeteseducatie 9 Functiedifferentiatie: definities Taakherschikking Logistieke taken uitgevoerd door VPK Logistieke taken uitgevoerd door logistieke assistent Logistieke taken uitgevoerd door automatische bevoorrading 10 5

6 Functiedifferentiatie: motieven Een veranderde zorgvraag: complex en evolutie naar specialisaties De vergrijzing van de bevolking en meer chronische zieken Verwachtingen van de zorggebruiker Turbulente zorgomgeving Aandacht voor kwaliteit van zorg Toenemende werkdruk Efficiëntie in de zorg Economische motieven Schaarste (verpleegkundigen en andere beroepsgroepen) Aantrekkingskracht van het beroep Invloeden vanuit de overheid en/of internationale trends - (Reveley, Roodbol, Knip, 2005) 11 Functiedifferentiatie: vormen 1. Horizontale en verticale functiedifferentiatie 2. Een functiehuis rond de patiënt 3. Het ervaringsmodel van Benner 4. Vlaamse Verpleegunie 12 6

7 Expert vpk Managementfuncties Directeur verpleging 1. Horizontale en verticale functiedifferentiatie Zorgmanager/DHV Hoofdvpk Ervaring Adjunct-hoofdvpk Intreder bekwame volleerde expert Expert Zorgcoördinator Verpleegkundige en zorggebonden functies Staf of projectmw Studie vpk Liaison vpk Physician assistant Gegradueerde vpk Bachelor vpk Gespecialiseerde vpk Referentie vpk Vpk consulent APN ers Opleiding Expert Expert 4 graad Bachelor BBT/BBK BBT/BBK BBT/BBK Master/Dr (BBT/BBK) 13 Functiedifferentiatie: vormen 2. Een functiehuis rond de patiënt (Beckers et al 2005) 14 7

8 Functiedifferentiatie: vormen 3. Het ervaringsmodel van Benner (1984) Verpleegkundige intreder Bekwame verpleegkundige Volleerde verpleegkundige Expert verpleegkundige 15 Functiedifferentiatie: vormen 4. Vlaamse Verpleegunie Verpleegkundige en verzorgende functies: Basisverpleegkundige Gespecialiseerde verpleegkundige Managementfuncties Hoofdverpleegkundige Verpleegkundig diensthoofd, zorgmanager, middenkader Verpleegkundig directeur Expertfuncties Referentieverpleegkundige Verpleegkundig consulent Verpleegkundig specialist 16 8

9 17 Tijdsbesteding in ziekenhuizen In een zee van schaarste ligt een eiland van kansen 18 9

10 Tijdsbesteding in ziekenhuizen Verpleegkundige tijdsbesteding DPZ: Directe Patiëntenzorg IPZ: Indirecte Patiëntenzorg Studie % DPZ % IPZ Som Myny, et al. J Advanced Nursing (2010) 66(1); Williams, et al. J Advanced Nursing (2009) 65(10); Hobgood, et al. Annals of Emergency Medicine (2005) 46(6); Lundgren & Segesten J Nursing Management (2001) 9; Minyard, et al. J Nursing Administration (1986) 16; Tijdsbesteding in ziekenhuizen Verpleegkundige tijdsbesteding Het percentage DPZ varieert van 25 tot 37% en blijft relatief stabiel over de tijd. Het percentage IPZ lijkt toe te nemen met de tijd. Er is nog veel opportuniteit voor tijdswinst We zullen in de komende jaren overspoeld worden door consultancy 20 10

11 Tijdsbesteding in ziekenhuizen Zorgondersteuning vzw Congres 25/03/2011 Tijd voor zorg?zorg voor tijd! Waarom deelnemen: Uit onderzoek in Nederland blijkt dat verpleegkundigen slechts één derde van hun tijd aan DPZ besteden en twee derde aan allerlei bijkomende taken zoals administratie,overleg, patiëntenvervoer, logistieke taken en overdracht en verzameling van informatie. 21 Tijdsbesteding in ziekenhuizen Donderdag 17 maart 2011, in Amersfoort Opzij, opzij, opzij! - Doelmatig werken voor verpleegkundigen - Hoe organiseert u uw werk?

12 Tijdsbesteding in ziekenhuizen 23 Tijdsbesteding in ziekenhuizen Resultaten Gemiddeld 30% meer tijd voor de patiënt, door o.a. 50% minder tijd nodig voor medicijnronde 30% minder tijd nodig voor overdrachten 24 12

13 Tijdsbesteding in ziekenhuizen 25 Functie(re)design in de verpleegkunde Welke activiteiten, die vandaag worden uitgevoerd door een vpk, vereisen niet het kennisniveau (competenties en vaardigheden) van een vpk en kunnen bijgevolg uit het takenpakket van de functie verpleegkundige naar een ander profiel overgeheveld worden? 26 13

14 Functie(re)design in de verpleegkunde Doel Een globaal concept uit te werken: voor algemene hospitalisatiediensten m.b.t. het herschikken van zorgfuncties om op die manier: meer efficiënte organisatie van de zorgprocessen te installeren meer focus op de patiënt het beroep aantrekkelijker te maken en of de schaarste aan verpleegkundigen in de toekomst op te vangen. 27 Functie(re)design in de verpleegkunde Generieke benadering in UZG dmv 4 piloten Stappenplan: STAP 1: IST-situatie Ontwikkeling van generiek model m.b.t. het zorgproces (o.a. via interviews, beschikbare documentatie,workshops) Huidige tijdsbesteding in kaart brengen o.b. MMO STAP 2: Hergroepering van taken STAP 3: Voorstel van functie(re)design 28 14

15 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Tijdsbesteding en -verdeling verpleegkundige Onbekend; 0% Logistieke taken; 9% Waken/wachten; 1% Andere; 7% Besturing; 0% DPZ; 23% = 23% Persoonlijke tijd; 10% Administratie; 16% IPZ; 18% = 18% DPZ IPZ Communicatie Administratie Persoonlijke tijd Logistieke taken Andere Waken/wachten Onbekend Besturing Communicatie; 17% Com = 17% 29 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Tijdsbesteding verpleegkundige: uitsplitsing adm. taken Persoonlijke tijd 10% Logistieke taken 9% Andere 7% Waken/wachten 1% Communicatie 17% Administratie 16% Adm. m.b.t. zorgverlening 11% IPZ 18% Regelende adm. 4% Andere adm. 1% DPZ 23% ADM = 5% 30 15

16 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Tijdsbesteding verpleegkundige: uitsplitsing logistieke taken Communicatie 17% Administratie 16% IPZ 18% Persoonlijke tijd 10% DPZ 23% Andere 7% Logistieke taken 9% Waken/wachten 1% Voedingsdistributie 4% Beddenopmaak 2% Orde en netheid 1,5% Materiaalbeheer 1% Log = 9% DPZ IPZ Communicatie Administratie Persoonlijke tijd Andere Waken/wachten Onbekend Besturing Voedingsdistributie Beddenopmaak Orde en netheid Materiaalbeheer Andere Boodschappen Materiaal patiënt 31 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Logistieke taken Beddenopmaak, boodschappen, materiaal patiënt, materiaalbeheer, orde en netheid, distributie voeding 9% taakherschikking Administratieve taken gelinkt aan zorgverlening regelende administratieve taken administratieve taken mbt mentorschap 5% à 6 % taakherschikking 32 16

17 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Zorgtaken Directe patiëntenzorg niet specifiek verpleegkundige taken Op een verpleegafdeling met veel ADL activiteiten en/of long stays (bv sp locomotorische eenheid) Voorzichtige inschatting o.b.v. afdeling met dit type patiënt ongeveer 10% taakherschikking 33 Tijdsbesteding in ziekenhuizen: MMO in UZG Conclusie: mogelijke taakherschikking binnen de functie verpleegkunde door hergroepering van de taken : > 15% van het huidige takenpakket kan overgeheveld worden naar een ander functieprofiel door herschikking van logistieke en administratieve activiteiten Dit % kan voor bepaalde verpleegafdelingen nog oplopen tot 25%, door herschikking van bepaalde zorgtaken 34 17

18 Functie(re)design in de verpleegkunde Herschikken van taken: Alle logistieke processen Administratieve processen Ondersteuning van zorginhoudelijke aspecten (horizontale differentiatie): Referentieverpleegkundige Verpleegkundig consulent Verpleegkundig specialist 35 Verschillende functies en relaties rond patiënt 38 18

19 Effecten van functiedifferentiatie voor de hoofdverpleegkundige (HVK) HOOFD-verpleegkundige of Hoofd-VERPLEEGKUNDIGE 39 De functie hoofdverpleegkundige Verantwoordelijkheden en bevoegdheden (KB 13 juli 2006) Algemeen Organisatie continuïteit kwaliteit verpl activiteit Bijzondere aspecten Strategische visie Zorg Personeelsbeleid Beheer van middelen Opleiding en ontwikkeling Communicatie en overleg 40 19

20 De functie hoofdverpleegkundige In een zee van schaarste ligt een eiland van kansen 41 De functie hoofdverpleegkundige Hoe verhouden zich de functies tot de hoofdverpleegkundige? Wie ondersteunt wie? Wie stuurt wie aan? Binnen een verpleegeenheid Buiten de verpleegeenheid 42 20

21 Binnen een verpleegeenheid Artsen Paramedici Adjunct-hoofd verpleegkundige Vpk specialist/ consulent Sociale dienst Logistieke medewerker Administratieve m.w. 43 Externe netwerken Directie Hoofdverpleegkundige Afdelingsverpleegkundige Staffuncties Hoofdverpleegkundige Sectorraad BOS & KOS Buiten de verpleegeenheid 44 21

22 De functie hoofdverpleegkundige Enkele vaststellingen Wetgevend kader is breed Complexiteit van de functie neemt toe Functiedifferentiatie in de zorg: nog vele mogelijkheden 45 Model verpleging UZ Gent Model met 4 functiegroepen: 1. Verpleegkundige managementfuncties 2. Verpleegkundige en zorggebonden functies 3. Zorgondersteunende functies 4. Algemene en klinisch ondersteunende functies 46 22

23 Huidig model verpleging UZ Gent BOS Algemene en klinisch ondersteunende functies KOS StafMW Project MW Verpleegk. specialist Directeur verpleging Zorgmanager/DHV Administratieve MW Vpk consulent Studie vpk Referentie/ liaison vpk Gespec. vpk HVK Adjunct HVK Bachelor vpk Logistiek assistent Gegradueerde vpk Zorgondersteunende functies Verpleegkundige en zorggebonden functies Verpleegkundige managementfuncties Huidig model medische dienst HVK HVK HVK HVK Para med MA H MDH MA H (AHV) (AHV) Onderzoek Hospitalisatie Polikliniek Behandeling artsen Medische dienst 48 23

24 Complexiteit van functie HVK en functiedifferentiatie in de zorg Durf keuzes maken!!!! Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden zijn te herleiden tot 3 hoofdgroepen: Beleid voeren en coördinatie van processen Dagelijkse zorgverlening organiseren Medewerkers patiënten Ondersteunende taken Zorginhoudelijk Bedrijfsondersteunende taken 49 Huidig model (2) Voor elke hoofdverpleegkundige en voor elke entiteit zijn 3 grote takengroepen te onderscheiden: Algemeen beleid- en coördinerende taken (C-taken) Dagelijkse afstemming patiënt personeel (X-taken) Ondersteunende taken (Y-taken) 50 24

25 Huidig model medische dienst (3) HVK C HVK C HVK C HVK C Para med MA H MDH MA H X X X X Y Y Y Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 51 Complexiteit van functie HVK en functiedifferentiatie in de zorg Durf keuzes maken!!!! Afhankelijk van een aantal variabelen: Grootte van een medische dienst Lokalisatie van medische dienst één of meerdere locaties De patiëntenpopulatie en turn-over De samenstelling en de werking van het multidisciplinair team De complexiteit van de zorg De organisatieprocessen

26 Conceptueel model medische dienst en rol HVK (1) C X Para med MA H MDH MA H Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 53 Conceptueel model medische dienst en rol HVK (2) C Para med MA H MDH MA H X Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 54 26

27 Conceptueel model medische dienst en rol HVK (3) C C Para med MA H MDH MA H X X Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 55 Conceptueel model medische dienst en rol HVK (4) C Para med MA H MDH MA H X X X X Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 56 27

28 Conceptueel model medische dienst en rol HVK (6) C X Para med MA H MDH MA H X Y Hospitalisatie Polikliniek Onderzoek Behandeling artsen Medische dienst 57 Toekomstig model verpleging UZ Gent BOS Algemene en klinisch ondersteunende functies KOS StafMW Project MW Verpleegk. specialist Directeur verpleging Zorgmanager/DHV Vpk consulent Referentie/ liaison vpk HVK C,X,Y taken HVK C,X taken HVK C taken Administratieve MW Studie vpk Gespec. vpk Bachelor vpk Teamleider X taken Logistiek assistent Gegradueerde vpk Zorgondersteunende functies = Y-taken Verpleegkundige en zorggebonden functies Verpleegkundige managementfuncties 28

29 Toepassing van deze principes leidt tot: Hertekening van de functie van hoofdverpleegkundige UZG door het invoeren van verschillende varianten van rol van de hoofdverpleegkundige Invoering van het begrip teamleider voor de uitvoering van X- taken De keuzemogelijkheid om de Y-taken te laten uitvoeren door: verpleegkundige inhoudelijke functies en/of zorgondersteunende functies en/of klinische en bedrijfsondersteunende functies 59 Samengevat In een zee van schaarste ligt een eiland van kansen Terug naar de bron: wat kan functiedifferentiatie betekenen voor de hoofdverpleegkundigen? 60 29

30 Functiedifferentiatie: Definities Motieven Vormen Samengevat Tijdsbesteding en functie(re)design in de verpleegkunde (ziekenhuis) Taakherschikking in de zorg (min 15 %) Laat VPK verpleegkundig werk doen Ondersteun de VPK met focus op Logistieke en administratieve taken Zorginhoudelijke expertise indien gevraagd 61 Samengevat Effecten van functiedifferentiatie voor de hoofdverpleegkundige (HVK) Durf keuzes maken!!!! Herdenk de functie van HVK in termen van Algemeen beleid- en coördinerende taken (C-taken) Dagelijkse afstemming patiënt personeel (X-taken) Ondersteunende taken (Y-taken) 62 30

31 Dank aan Leden projectgroep HVK 2015: Bart Cooreman Lucie Danneels Elsie Decoene Erik Decorte Tom De Keyser Tamara Leune Mario Naeye Matthieu Ongenae Katrien Schelfout Berna Van de Winckel Jan Vercruysse Leden werkgroep functiedifferentiatie: Bart Cooreman Elsie Decoene Brabara Janssens Ann Misplon Francine Van Steenbrugge Jan Vercruysse Bea Vervinckt 63 31