Profs Q2/08. De allerbeste beleggingsfondsen in Nederland. Beleggingsfondsen. Structured Products. ETF s en trackers. Hedge funds

Transcriptie

1 V o o r d e è c h t e b e l e g g e r Profs Q2/08 Structured Products ETF s en trackers Hedge funds IEXProfs Q2/08 Voor de èchte belegger De allerbeste beleggingsfondsen in Nederland IEX Lipper Fund Awards 2008 Rani Piputri, fondsmanager Aegon Equity Holland Fund, winnaar van de Fund Award Nederlandse aandelen

2 INHOUD 3 Profs Q2/08 Trends 4 Trends Stijgers, dalers, nieuwe producten, opvallende trends en transfers uit het hart van de financiële professie. Hedge funds 12 Serieuze energiehandel De aantrekkingskracht van zowel hedge funds als van energie op beleggers is sterk. Jerry de Leeuw vindt een combinatie van de twee. 47 Absolute beginners Vanaf maart verkrijgbaar: het Kempen Absolute Credit Fund. Eh, Krediet? Is dat wel veilig? Ja, de timing kan bijna niet beter, zeggen de beheerders. 14 De Nederlandse markt Q4 Een compleet statusrapport van de Nederlandse fondsenmarkt, inclusief inflows, outflows en de populairste fondscategorieën. 18 IEX Lipper Awards 2008 Op 12 februari werden de IEX Lipper Fund Awards 2008 uitgereikt. IEXProfs presenteert... de allerbeste beleggingsfondsen in Nederland en hun managers. 31 Top 400 In moeilijke beurstijden komen de beste beleggers bovendrijven. In het IEXProfs fondsenoverzicht vindt u ze allemaal overzichtelijk op een rij. 52 Real Life Hedge, afl. 2 Waarin John Hoek en Kees Collee 2007 en januari 2008 goed doorkomen, slecht begrepen worden door vermogensbeheerders en een conflict of interest vermijden. Structured Products 17 Mooie verhalen De kwaliteit van de informatie in brochures van structured products is beter dan een aantal jaar geleden, vindt Marcel Tak, maar de omschrijving van de wereld eromheen is vaak niet heel waarheidsgetrouw. Columns 11 Wereldentertainment Jacques Potuijt Tussen zum Tode betrübt tot Himmel hoch jauchzend zitten maar 75 basispunten van de Fed funds rate. Dr. Hoe 50 Hoe bescherm ik een portefeuille? Nieuw in IEXProfs: deskundig antwoord op prangende beleggingskwesties door de specialist van het huis, Dr. Hoe. 24 Kansen grijpen voor gevorderden Twee nieuwe fondsen richten zich op kansen in de Europese aandelenmarkt. Maar ieder met een geheel eigen aanpak. Een duo-interview met de beheerders van het Robeco European Opportunity Fund en het ING Opportunity Aandelen Fund. 54 Fonz Focus Stilzitten tijdens het scheren is een stuk aangenamer als je weet dat een deel van je portefeuille zichzelf aan de markt aanpast Advertorials 8 Euronext biedt een transparant marktmodel voor beleggingsfondsen 36 KBC Asset Management over de sleutels tot het succes 42 Tracker in de prijzen: de EasyETF FTSE EPRA Eurozone van AXA wint een Lipper Award 48 Hoofd Credit Rodrigo Araya van Lombard Odier over zijn strategie

3 4 Trends Structured product Hé, ze zijn het risico vergeten Hedge funds Your job is your bonus 5 een product te mooi lijkt om waar te zijn, dan is het dat Als meestal ook. Een gouden stelregel, maar toch blijven er producten langskomen die volstrekt irreële rendementen beloven tegen nul of weinig risico. En beleggers (en hun adviseurs) tuinen er keer op keer maar al te graag in. 8% Rendement met hetzelfde risico als een spaarrekening? Zoek maar eens goed in de prospectus: dat extra risico zit echt wel ergens verscholen, al ziet u het niet meteen zitten. Recent fileerde IEX-structured product specialist Marcel Tak een nieuw product dat op het eerste gezicht alle regels uit het risico-rendementsboekje aan zijn laars lapt. De AEXTRA van Partrust keert volgens de brochure/ prospectus 0,6% per maand rente uit. Dat is 7,2% nominaal per jaar. Daarnaast krijgt de belegger de koersstijging óf de koersdaling van de AEX ten opzichte van de stand van 15 februari 2008 als winst uitgekeerd en de belegger mag ook nog eens zelf bepalen op welk moment hij die extra uitkering wenst. Als bijvoorbeeld na 1 jaar de index met 40% zou zijn gedaald kan de belegger 40% rendement opeisen. Hoort u het alarmbelletje rinkelen in uw achterhoofd? Het is te hopen van wel, want we hebben volgens deze omschrijving te maken met een heuse loterij zonder nieten. 7,2% per jaar in het handje plús de verandering van de AEX of die nu stijgt of daalt. Als dit product door een bekende, betrouwbare en solide instelling zou zijn uitgegeven is dit product de winnaar van de Gouden Tak 2008 [de IEX-prijs voor beste structured product van het jaar red.] en ook voor de 10 komende jaren, zegt Marcel Tak. Volgens de wetten van het risicorendement gaat dit prachtige rendementsprofiel gepaard met een fors risico. Maar waar zit het? Het lijkt erop alsof we dat moeten zoeken bij de uitgevende instelling en de onderliggende beleggingen van dit product. Tak: Men schermt met deelname aan (duurzame) projecten met hoog rendement, zonder daarvan voorbeelden te geven. Als je euro per obligatie van beleggers vraagt, heb je als uitgevende instelling toch de plicht om volledige, gecontroleerde openheid van zaken te geven. Door de hoge nominale waarde van de obligatie valt dit product buiten het strenge toezicht van de AFM. Toch lijkt het mij geen slecht idee als de AFM zich door Partrust laat informeren over de kwaliteit van de BV en de deugdelijkheid van het product. Ook de VEB heeft beleggers inmiddels gewaarschuwd om niet klakkeloos te zwichten voor de schijnbare verlokkingen van de AEXTRA. Welke hedge fundmanagers wisten 2007 met een plus af te sluiten en zo ook een leuk bedrag mee naar huis te nemen en welke managers hebben in januari de nodige zwaar weergesprekjes met hun klanten moeten voeren - of zijn met een grote boog op straat beland? Het gemiddelde rendement dat hedge funds over 2007 behaalden is helemaal niet slecht, maar de verschillen tussen de verschillende fondsen zijn groot. Opvallend is dat de zogeheten kwantitatieve fondsen (modelmatig beleggende fondsen) al een poosje in de hoek zitten waar de klappen vallen. Ook grote miljardenfondsen die meer moeite hebben om snel op trends in te spelen en afhankelijk zijn van voldoende liquiditeit op de markt hadden het zwaar. De fondsen die o p fundamentele basis worden beherd hebben het het beste gedaan, met slimme subprimeprofiteurs bovenaan de lijstjes. Toppers 1. Paulson Credit Opportunities I 590% 2. Paulson Credit Opportunities II 352% 3. Passport Global Master Fund 219% 4. Harbinger Special Situations 170% (bron Bloomberg) Floppers De 590% die u hieronder in het lijstje tegenkomt valt volgens de Wall Street Journal onder het kopje legendary market killings. De man achter dat rendement is John Paulson, een Amerikaanse hedge fund manager, die niet alleen slim de crash van de Amerikaanse subprime-huizenmarkt bespeelde, maar dat ook nog eens met een perfect gevoel voor timing deed. Vorig jaar werd al duidelijk dat Paulson oets heel bijzonders aan het doen was, wat hem onder andere een lunchafspraak opleverde met die andere legendarische market wizard, George Soros, die in miljard dollar verdiende door het Britse pond uit het Europese monetaire systeem te speculeren. Miljardairs onder elkaar, want Paulson stelde vorig jaar diezelfde Soros zelfs in de schaduw door met zijn beleggingen persoonlijk 3 à 4 miljard rijker te worden. Dat is waarschijnlijk een nieuw wereldrecord voor een éénpersoonsloonstrookje. 1. Global Alpha -38% 2. Global Equity Opportunities 30% 3. Highbridge Statistical Opportunities 14% (bron: Bloomberg) Producten Welke emerging market bleef het best liggen tijdens de koersturbulentie in januari? Het is dezelfde markt die beleggers voorheen met geen vinger durfden aanraken, maar nu de groeimarkt du jour is: Afrika. ABN Amro zet fors in op de Afrika-trend met een serie certificaten, waaronder het pas geïntroduceerde Afrika Certificaat, dat belegt op de beurzen van Egypte, Marokko, Zuid-Afrika, Nigeria en Ghana. Ook Intereffekt uit Joure, vooral bekend door haar Japanse en Aziatische warrantfondsen, lanceert in maart een Afrika-vehikel, in de vorm van het Intereffekt Emerging Africa-fonds. Het fonds wordt genoteerd an het Damrak en belegt in Noord-Afrika en de sub-sahara. De fondsbeheerder verwacht circa 50 miljoen euro op te halen. De Britse beheerder Henderson komt met drie fondsen, die alle drie zeer geconcentreerde portefeuilles (20 tot 40 posities) hebben: - Henderson HF Global Financials Fund; wereldwijde financials. - Henderson HF Pan European Property Equities Fund Alpha Plus; Europese vastgoedaandelen. - Henderson HF China Fund; bedrijven uit de regio Groot China. Het Chinafonds is overigens een long/short fonds, zodat ook dalende markten kunnen worden bespeeld. Beleggen in de complete Europese woningmarkt. Dat was tot voor kort nog niet mogelijk, maar Bouwfonds Asset Management zet nu, samen met Catella Duitsland het Bouwfonds European Residential Fund in de markt. Het fonds biedt beleg- gers de mogelijkheid biedt deel te nemen in het risico/rendementsprofiel van de pan-europese woningmarkten. Dat is niet voor iedereen wegelegd overigens: het fonds richt zich vooral op institutionele beleggers en zeer vermogende particulieren in Duitsland. Kabelbedrijf CAIW, uit Westland en Midden-Delfland, is het eerste aanzienlijke belang van het Rabo Bouwfonds Dutch Communication Infrastructure Fund (RBCIF). Het fonds is een initiatief van Bouwfonds Asset Management. Als seed investor zal het Pensioenfonds vanaf de start in het RBCIF deelnemen. Het fonds belegt in Nederlandse telecommunicatie infrastructuur en wil doorgroeien naar een omvang van 750 miljoen euro. Aanvullend inkomen en stabiliteit: dat zijn volgens ABN Amro de belangrijkste redenen om het nieuwe Premium Global Dividend Fonds te willen kopen. Het fonds wordt beheerd door Wouter Weijand, Global Head High Income Equity bij de bank. Het fonds maakt gebruik van opties voor de stabiliteit, keert ieder kwartaal dividend uit en streeft naar een dividendrendement van 8% per jaar Het Petercam Equities AgriValue Fund richt zich geheel op landbouw. De Belgische beheerder speelt met het fonds in op de prijsstijging van soft commodities, ofwel landbouwproducten. Volgens Petercam profiteert het fonds alle belangrijke trends in de komende jaren: klimaatverandering, investeringen in een levensbelangrijke sector en inflatiebescherming.

4 6 Trends Sharia-beleggen in opkomst Rein op de beurs Transfers in de financiële sector Komen & gaan 7 N ee, de kop hierboven betekent niet dat u eerst uw handen moet wassen voordat u achter het koersenscherm kruipt. Het gaat om beleggingsproducten die speciaal ontwikkeld zijn voor moslims die de plichtenleer, oftewel de sharia, volgen. Net als een paar eeuwen geleden de christenen, is het moslims vanuit geloofsoverwegingen verboden rente te vangen. Beleggen in de varkens-, gok-, of drankenindustrie wordt ook gezien onrein en het is vaak verboden om te handelen in financiële risico s (of bedrijven die financiële risico s nemen) omdat dat gezien wordt als gokken. Zuiver beleggen Met opkomende markten zoals India, Maleisië en het Midden-Oosten neemt beleggen volgens de wet van God echter een steeds belangrijkere positie in op de wereldwijde beleggingsmarkt. De cijfers: 61% van de in India genoteerde bedrijven voldoet aan de plichtenleer. Dat is meer dan de 57% in Maleisië, 51% in Pakistan en 6% in Bahrein. En India is niet eens het land met de grootste moslimspopulatie ter wereld. Indonesië en Pakistan gaan voor, wat dat betreft. De sterk groeiende groep moslims, die steeds hoger opgeleid en welvarender is, zorgt ervoor dat steeds meer banken speciale zuivere beleggingsproducten op de markt brengen. Barclays introduceerde eind januari drie nieuwe beleggingsfondsen voor moslims op de Amsterdamse beurs. Drie islamitische geleerden zien erop toe dat de regels van de sharia strikt worden nageleefd. Barclays belegt in onder andere Telecom, Energie en Informatietechnologie. Allemaal reine sectoren dus. Beleggers krijgen dividend uitgekeerd, maar kunnen dat eventueel zelf schenken aan een goed doel. Vrome fondsen Vooraanstaande geleerden Om de performance van sharia-aandelen of -fondsen te meten, heeft Standard & Poor s (S&P) drie nieuwe wereldwijde benchmark-indices gelanceerd. De indices beslaan een universum van reine aandelen met een gezamenlijke beurswaarde van meer dan 20 biljoen dollar. Een groep van vooraanstaande islamitische geleerden heeft S&P geholpen bij het selecteren van de juiste aandelen. De indices S&P LargeCap World Shariah, S&P SmallCap World Shariah & S&P UK Shariah volgen 26 volwassen markten in Europa, Azië en Amerika. In de Lipperdatabase staan maar liefst twintig fondsen die de kwalificatie Islamitisch hebben. Of ze allemaal even rein beleggen, staat er niet bij (de islam kent geen vast leergezag dus de precieze regels hiervoor verschillen per land) maar de rendementen kunnen in ieder geval wedijveren met reguliere fondsen. Hieronder een lijstje met rendementen over één en drie jaar, voor zover beschikbaar in de Lipperdatabase. Fonds Rend. 1 jaar in % Rend. 3 jaar in % ADIG Clients plc-alsukoor European Equity Fund - - Afdaal Asia Pacific Equity Fund - - Al Dar-World Equities -0,13 31,44 Alfanar Europe A 15,28 58,41 Alfanar Investment Holdings A 0,48 19,71 Alfanar US Capital Value A -8,34 11,52 Alfanar US Large Cap A -8,79-2,27 BNP Paribas Islamic Fund - Equity Optimiser C 8,83 - Citi Islamic Portfolios Global Equity A -0,27 26,89 Crescent Global Equity 0,38 46,89 Crescent Global Property Equity -6,47 - CS Sicav One (Lux) Equity Al-Buraq B - - EasyETF DJ Islamic Market Titans 100 1,73 - HSBC Amanah Americas Equity A -2,61 - HSBC Amanah Asia Pacific Equity A 12,23 - HSBC Amanah Global Equity Index USD 3,22 26,81 HSBC Amanah Pan European Equity A 0,93 - SWIP Islamic Global Equity B USD 3,57 - UBS (Lux) Islamic Fund - Global Equities 1,27 25,10 Wellington Hegira Global Equity A -0,87 29,09 Gemiddelde 1,20 27,36 Jan de Kreij Slechte timing: bonus-payday moet nog komen, maar door het grove geschut op de beurs houden werkgevers op het moment bij voorkeur de hand op de knip. Niet dat die bonussen achterwege zullen blijven banken en beleggingshuizen gaan heus geen oorlog met hun medewerkers uitlokken maar lachend worden ze niet verstrekt. Ook op de arbeidsmarkt lijkt het even onzekerheid troef te zijn. Er zijn op het moment nauwelijks transfers van betekenis in de financiële sector. We zitten duidelijk in de gesloten periode, zegt een professionele belegger. Volgens mij wacht iedereen tot z n bonus betaald wordt in maart of april. En dan zou, in het tweede kwartaal, de banencarroussel weer op gang moeten komen. Ondertussen gebeurt er natuurlijk wel wat. Vooral de honger van ING valt op. ING Wholesale Banking gaat 45 nieuwe mensen werven, lazen we eind december in FEM Business. Of die lege stoelen al gevuld zijn weten we niet, maar elders trok ING wel een grote vis binnen, in de vorm van het hoofd sales van ABN Amro, Gerbrand Terbruggen. Die zal na de bonusronde wel een paar collega s halen, zegt een belegger. Of het door de bonusronde komt of niet, het valt op dat de uitstroom bij ABN Amro/Fortis tot nu toe wel meevalt, hoewel NRC Handelsblad wel al een lijstje met hoge uitvliegers bij ABN Amro publiceerde. Op de beleggingsvloer is er nog weinig uitval, terwijl Fortis al wel heeft aangegeven dat het met name bij het fondsmanagement in geval van overlap voor de beste van de twee teams zal kezen. Iets om in het achterhoofd te houden als we binnenkort fondsmanagers van een van de twee zien opstappen. De meeste uitstroom is te vinden bij de bank, waar ook de instroom het omvangrijkst is: ING ziet beleggingsadviseur Jeroen Hoogveld vertrekken naar multi-manager specialist Mercer en het hoofd vermogensbeheer van ING Private banking, Diane Griffioen is gevallen voor de duurzame lokroep van Triodos Fonds management, waar ze directeur wordt. Kennelijk zijn de bonussen voor private bankers minder dan die voor traders en portfoliomanagers, want in het particuliere beheer zitten de mensen wat minder vast aan hun loonstrookjes. Zo waagt een senior banker van de Rabobank, Wilbert Franssen, de overstap naar Merrill Lynch, waar hij vermogende particulieren en DGA s gaat adviseren. Van Lanschot ziet private banker en oude IEX-bekende Norbert van Veldhuizen vertrekken naar Barclays, nota bene naar de institutionele kant. Succes, Norbert! En dan waren er nog de nodige shuffles op hoog bestuursniveau: Coriotopman en alleenheerser Jan de Kreij gaf na zeven jaar de scepter over aan protégé Gerard Groener en Binck, zojuist verkozen tot beste broker in het IEX-Netprofiler onderzoek, zet met de ervaren Evert Kooistra een heuse CFO naast de huidige bestuurders. Tot slot nemen we na Peter Paul de Vries wederom afscheid van een verbale belangenbehartiger voor aandeelhouders. Waar De Vries voor keffertje werd versleten, doet Paul Frentrop meer denken aan een brommende, maar vasthoudende Sint-Bernard. Hij zwaait af als directeur van Deminor, het adviesbureau voor minderheidsaandeelhouders. Zijn hobby Corporate Governance blijft hij uitoefenen, nu als hoofd van de gelijknamige afdeling van ABP Vermogensbeheer. Q2 Paul Frentop

5 Opinie 11 Wereldentertainers Humoristische zelfspot, zoals van de Britten, kan goed helpen bij het relativeren van alle finaniciële ellende in de afgelopen weken. Of moeten we toch naar Amerika voor de nodige humor. door Jacques Potuijt Jacques Potuijt is onafhankelijk beurscommentator. Regelmatig schrijft hij fundamentele analyses op iex.nl. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen. Is op de beurzen het ergste al weer achter de rug? Hebben beleggers hun periodieke potlatch gevierd? Een potlatch werd door Indianenstammen georganiseerd als ze in te goede doen dreigden te komen. In een wild feest werden alle eigendommen tot gruzelementen geslagen, zodat ze daarna weer opgewekt aan de wederopbouw konden beginnen. Pafferige welstand is niets voor een heroïsch nomadenvolk. Weergaloze humor Als de moderne mens van het digitale tijdperk nog op de zelfde wijze in elkaar zit, dan moet hij de recente waardevernietiging op de internationale beurzen voor Amsterdam van top tot dal bijna 30% als een ware catharsis hebben beleefd. Vooralsnog heeft het er veel van weg. Tussen zum Tode betrübt tot Himmel hoch jauchzend zitten maar 75 basispunten van de Fed funds rate. Alle aandelen die zijn gedumpt, die van de blunderende banken voorop, worden weer liefdevol in de armen gesloten. De megafraude bij Société Générale, qua omvang vijf maal zo groot als die van Barings in 1995, kan nauwelijks voor een dissonant in de nieuwe golf van euforie zorgen. Meer dan andere volken hebben de Engelsen de genadige gave tot relativerende zelfspot. Wie geneigd is de financiële perikelen van de afgelopen maanden, de subprime crisis, de credit crunch en de rol van de monetaire autoriteiten daarin aan een te rigide analyse te onderwerpen, kan veel baat hebben bij een dosis weergaloze Britse humor zoals toegediend door John Bird en John Fortune. De twee komieken, beiden rond de zeventig, hekelen in de rol van investment banker en interviewer genadeloos de mentale leegte van de soort die de Londense city bevolkt. Bush en Bernanke Humor is een goede remedie tegen existentiële angst. In de diepzwarte beursanalyses van de laatste weken ontbrak die ten enenmale. Doemscenario s gooiden weer hoge ogen. Beleggers werden voor de zoveelste keer geïntimideerd met beschrijvingen van een bloedbad, het einde der tijden of op z n minst dan toch het kapitalistische stelsel. Wonderwel Bush en Bernanke hebben met goed gevoel voor timing gezorgd voor een hoognodige omslag in de stemming werden ze even serieus genomen, zoals nu de fabel dat de gezamenlijke actie van Bush en Bernanke het systeem voor ondergang behoedt. Deze twee acteurs, entertainers voor een wereldpubliek, hebben met goed gevoel voor timing gezorgd voor een omslag in de stemming. Maar niet veel meer dan een renteverlaging en de toegezegde 150 miljard dollar aan belastingverlichting hebben ze samen te makken. Echte oplossingen Aan de werkelijke oplossing van s werelds financiële problemen wordt nu gewerkt in Abu Dhabi, Singapore en Peking, locaties die tot voor kort als zeer onwaarschijnlijk voor financieel topoverleg golden. Met hun te beleggen kapitaal van bijna 3 biljoen dollar, dat volgens Morgan Stanley de komende acht jaar aangroeit tot 12 biljoen dollar, beschikken Sovereign Wealth funds over een aanzienlijk veelvoud van wat het Amerikaanse duo in stelling kan brengen. Nog een geluk dat de nieuwe rijken de symbolen van de vergane glorie zoals Citibank en Merrill Lynch, en wellicht straks ook Société Générale, begeren. Q2

6 12 Hedge Funds Serieuze energiehandel De aantrekkingskracht van zowel hedge funds als van energie op beleggers is sterk. Een combinatie van die twee een hedge fund gespecialiseerd in energie lijkt dan ook ideaal. Het MMT Energy Fund is zo n hedge fund. door Jerry de Leeuw Jerry de Leeuw is derivatenspecialist bij Mercurious. Meer informatie over het MMT Energy Fund staat op: Hedge funds worden in de media vaak betiteld als sprinkhanen. Minister Bos van Financiën sprak dit gelukkig tegen. En terecht, want hedge funds spelen een nuttig rol in de vrije markt. Bedrijven worden bijvoorbeeld geforceerd om beter te presteren omdat ze anders worden opgeslokt of opgesplitst. Dat klinkt mij heel begrijpelijk in de oren, logica ten top. Een gevoel van financiële rechtvaardigheid komt daarbij eveneens om de hoek kijken. Handel in energie Energie speelt een steeds voornamere rol: in de maatschappij in het algemeen, maar ook meer specifiek in de financiële wereld en op het beleggingsvlak., private equity-partijen en hedge funds duiken op alles wat verbonden is met energie. Van duurzame beleggingen tot specialistische beleggingsstrategieën. Ik werp een blik op wat er te doen is op het vlak van energie en hedge funds. Uiteraard ben ik op zoek naar een serieuze kandidaat waarbij de professionele insteek voorop staat. Hedge funds moeten immers omgeven zijn door specialisten die tot in de puntjes weten wat er in de markt speelt waarin ze opereren. Het meest primaire en misschien wel enige doel dat daarbij telt is een zo hoog mogelijk rendement. De aantrekkingskracht van hedge funds is goed te verklaren. Kijk maar naar de resultaten op de aandelen- en obligatiemarkt. Uniek energiefonds Na wat pluiswerk kom ik uit bij Energy Capital Management dat MMT Energy Fund aanstuurt. MMT onderscheid zich van de massa doordat het in een nichemarkt opereert. Het fonds begon in oktober 2006 en is dus al meer dan een jaar onderweg. MMT is een specialistisch energiefonds. De investeringsbenadering is gericht op het benutten van relatieve waarde (relative value). Een intensief researchproces zorgt ervoor dat inefficiënties worden gezocht en gevonden in de Europese energiemarkten. Het fonds handelt in Nederlandse, Duitse, Engelse, Franse en Scandinavische elektriciteit, maar ook in de commodities die daaraan verbonden zijn, zoals gas, olie, kolen en CO2. Daarbij wordt geopereerd op een handvol Europese energiebeurzen, waaronder Endex, EEX, ICE en ECX. Dit hedge fund heeft weinig tot geen gelijken en is daarmee dus uniek. Het fonds maakt zich sterk door bedachtzaamheid, de research die ze plegen, kennis en kunde op het gebied van risicomanagement en de hoeveelheid expertise die aan boord zit. MMT onderscheid zich van andere hedge funds door hun relative value-investeringsproces waarbij location spreads (prijsverschillen tussen verschillende locaties), calender spreads (prijsverschillen tussen termijncontracten met verschillende looptijden) en cross commodity spreads (clean, dark and spark spreads) worden gekocht of verkocht. MMT heeft daarbij de overtuiging dat inzicht in het geheel van factoren in de energiemarkten tot betere investeringsbeslissingen leiden, dan focus op een specifieke markt. Zij handelen op de termijnmarkten door middel van derivaten, zoals forwards en futures. De kortetermijnmarkten laten ze links liggen, omdat daarbij sprake kan zijn van leverings- en afnameverplichtingen. Louter professionals Vanaf de start participeert een tiental investeerders in het fonds. Zij brachten destijds een kleine 50 miljoen euro bijeen. Desondanks kan het fonds natuurlijk nieuwe investeerders gebruiken. Daarbij merk ik wel op dat particuliere investeerders helaas niet kunnen deelnemen. Het fonds doet louter zaken met professionele investeerders. Mocht u tot die laatste categorie behoren en u wilt uw interesse omzetten in actie, dan wordt u regelmatig getrakteerd op een conference call. Zo blijft u op de hoogte en wordt de transparantie verhoogd. In datzelfde kader volgt iedere maand een nieuwsbrief en een uitgebreid verslag van de genomen risico s. Het clearing instituut is het internationaal gelouterde UBS, terwijl de Fund Auditing onder de verantwoording valt van KPMG. Deze zaken dragen eraan bij dat MMT hun werk zeer serieus neemt. Q2

7 14 15 Een markt van euro Bullet points IEX Profs statusrapport van de Nederlandse fondsenmarkt. Wij constateren een ietwat verontrustende uitstroom van belegd vermogen en een run op mixfondsen, duurzame beleggingen en grondstoffen. door Pieter Kort Hoewel de AEX op het nippertje in de plus eindigde in 2007, was het voor de Nederlandse fondsenindustrie niet echt een feestjaar. Per saldo verloren de Nederlandse beleggingsfondsen tot en met november 8,5% van hun vermogen. Dat kwam door zowel een daling van de waarde van de beleggingen als een netto uitstroom van belegd geld. Per ultimo november was er in totaal 60,0 miljard euro belegd in de vaderlandse fondsenmarkt. Leeglopende fondsen Vaste voorkeur Aandelenfondsen nemen daar gewoontegetrouw het grootste deel van voor hun rekening. Sterker, dat aandeel nam gedurende 2007 zelfs toe, van 52,4 tot 54,3%. Voor de rest liggen de voorkeuren van de Nederlandse belegger redelijk vast, al is het opvallend dat de populariteit van obligaties in 2007 afnam, ten gunste van beleggingen in mixfondsen. Sinds juni zijn de mixfondsen voor het eerst een grotere asset class dan obligaties, die van oudsher de hoeksteen van de klassieke beleggingsportefeuille waren. In de laatste maand waarover we gegevens hebben, november 2007, was de netto uitstroom van geld aan de forse kant. Het was een slechte maand voor aandelen en dat was dan ook goed terug te zien in de cijfers: aandelenfondsen verloren per saldo 208 miljoen euro in die maand. Daarmee was het met afstand de slechtste assetcategorie, hoewel obligaties met een verlies van 68 miljoen euro ook aardig deelden in de malaise. In totaal verloren alle fondsen bij elkaar in november alleen 5,1% van het belegd vermogen. Belegd vermogen in Nederlandse beleggingsfondsen, per asset class (in miljoen euro s) Schuilplaatsen In 2007 tekenen een paar duidelijke trends zich af. Die hangen duidelijk samen met het steeds minder zekere beursklimaat en een paar andere bijzondere fenomenen, zoals de commodity-boom, de groei van de economieën in het Verre Oosten en de klimaattrend. Boven alle andere trends torent eentje uit: de vlucht van beleggers naar veiliger terrein. Met een netto instroom van meer dan 840 miljoen euro zijn gebalanceerde mixfondsen met ruime voorsprong op de rest de fondscategorie van het jaar geweest. Een comeback mogen we het haast wel noemen, want de trend in fondsenland was de afgelopen jaren toch juist naar steeds specifiekere nicheproducten. Beleggers zijn de laatste tijd juist op zoek gegaan naar producten die spreiding bieden, laten de cijfers overduidelijk zien. Werk aan de winkel voor de marketing-mensen, zouden we zeggen, want tot nu toe merken we nog weinig van een bombardement van gloednieuwe mixfondsen, terwijl de markt er overduidelijk rijp voor lijkt te zijn. januari februari maart arpril mei juni juli augustus september oktober november Obligaties Aandelen Mixfondsen Geldmarkt Overig Liever niet conservatief Overigens is het wel frappant dat niet alle categorieën mixfondsen even populair zijn. Ze zijn er in drie smaken: gebalanceerd, dynamisch en conservatief. Gebalanceerd is op het moment gloeiend heet, dynamisch groeit ook aardig, maar de conservatieve fondsen werden in 2007 juist per saldo vérkocht. Kennelijk lijken deze fondsen zó op obligaties dat ze meedelen in de collectieve afkeer van beleggers voor deze asset class. Onvermijdelijke sectoren Een andere hit van 2007 is de categorie Duurzaam. Ook in deze fondsen zijn in meerdere smaken verkrijgbaar, Uw geld zit in te weten groene en eco-fondsen, sociaal-ethische fondsen en nieuwe energie/klimaatfondsen. Als we ze voor het gemak even op een hoop vegen, komen we in 2007 uit op een netto instroom van 156 miljoen euro in deze fondsen. Gezien de marketing-inspanningen en productlanceringen rond dit thema in 2007 kon zo n effect haast niet uitblijven; 2008 zal uitwijzen of de trend een blijvertje is. Belegd vermogen in Nederlandse fondsen, per categorie (in miljoen euro) Categorieën november 2007 Aandelen wereldwijd ,20 Mixfondsen gebalanceerd ,30 Euro-obligaties 9.074,70 Aandelen Nederland 6.752,20 Fund of Funds dynamisch 3.676,20 Aandelen Europa 2.669,80 Aandelen vastgoed 2.339,90 Aandelen euroland 1.709,40 Obligaties wereldwijd 1.505,30 Mixfondsen conservatief 1.402,80 Garantiefondsen 1.173,60 Fund of Funds gebalanceerd 981,00 Bedrijfsobligaties (euro) 960,40 Mixfondsen dynamisch 847,30 Landenfondsen 679,70 Aandelen Europa mid & smallcaps 643,80 Aandelen Pacific ex Japan 639,70 Aandelen banken & financials 626,20 High yieldobligaties (eur) 565,50 Aandelen Basismaterialen/energie 554,50 Aandelen Duurzaam 546,90 Aandelen IT & technologie 495,80 Aandelen Centraal- en Oost-Europa 481,90 Fund of Funds obligaties 473,00 Fund of Hedge Funds 413,90 Converteerbare obligaties & opties 386,30 Derivatenfondsen 364,70 Aandelen comsumptiegoederen 321,80 Aandelen euroland mid & smallcaps 271,10 Aandelen emerging markets 211,50 Bron: Lipper FERI Mixfondsen waren de populaiste fondscategorie van miljoen euro stroomde naar duurzame fondsen Beleggers switchen massaal van Europa- naar eurolandfondsen Een andere onvermijdelijke categorie dit jaar is die van de grondstoffen en basismaterialen. Of het nu landbouwproducten, goud of olie was, ze hebben allemaal nieuwe records aangetikt in het voorbije jaar. Beleggers sprongen met gevaar voor eigen leven op de rijdende trein en kochten en masse fondsen die op deze trend inspelen. De categorie basismateri- Voorliefde voor aandelen De verdeling van de Nederlandse fondsenmarkt, in asset class Bron: Lipper FERI 2 Aandelen 54% Obligaties 20% Mixfondsen 22% Veehouderij 1% Edelmetalen 1% 1

8 16 Run op mix, duurzaam en grondstoffen In- en outflows in Nederlandse fondsen in 2007, per categorie (tot en met november 2007, in miljoen euro). Mixfondsen gebalanceerd Aandelen Sociaal & Duurzaam Aandelen Europa Sectorfondsen Basismaterialen & Energie Mixfondsen dynamisch Aandelen wereldwijd High yieldobligaties (eur) Levensloopfondsen Aandelen wereldwijd small- & midcaps Converteerbare obligaties & opties Aandelen Nieuwe energie & Klimaat Dollarobligaties Geldmarkt Sectorfondsen Nutsbedrijven Aandelen Pacific Aandelen emerging markets Fund of Hedge Funds Sectorfondsen Biotech Aandelen Noord-Amerika Aandelen Industrie Sectorfondsen Telecom & Media Beschermde fondsen Aandelen Centraal- en Oost-Europa Aandelen Japan Aandelen Gezondheid Aandelen Nederland Garantiefondsen Aandelen Pacific ex Japan Sectorfondsen Banken en Financials Obligaties wereldwijd Sectoirfondsen Consumptiegoederen Derivatenfondsen Mixfondsen conservatief Sectorfondsen IT & Technologie Bedrijfsobligaties (eur) Aandelen Europa mid- & smallcaps Aandelen vastgoed Euro-obligaties Bron: Lipper FERI alen/energie kreeg er in 2007 tot en met november 100 miljoen aan vermogen bij, oftewel ruim 20%. Massale overstap Een sector die het met name in de laatste maanden opvallend goed deed is die van de converteerbare obligaties en opties. In november was het de sector met de twee-nagrootste instroom: 22,3 miljoen euro. Ook de derivatenfondsen deden het goed in november, evenals de euroland-aandelenfondsen. Die laatste categorie neemt een interessante positie in. Door de gestage stijging van de euro in 2007 zijn beleggers massaal overgestapt van de bredere (ook in andere valuta beleggende) Europa-fondsen naar pure eurolandfondsen. Waar Europese aandelenfondsen in 2007 per saldo een uitstroom van ruim 280 miljoen euro zagen, kregen de eurolandfondsen er juist 391 miljoen euro aan belegd vermogen bij. Met name in maart en oktober vond er een reusachtige shift van de ene naar de andere categorie plaats. Bron van het kwaad Europa had het in meerdere asset classes zwaar te verduren, want het geïnvesteerde geld in euro-obligaties kelderde in 2007 (tot november) dramatisch, met meer dan 700 miljoen euro. Ironisch genoeg bleven de beleggingen in de geplaagde dollarobligaties - min of meer de bron van alle kwaad - op miraculeuze wijze op peil. Toegegeven, het was al geen populaire fondscategorie bij Nederlandse beleggers, maar de uitstroom uit de fondsen was minimaal - en dan hebben we nog niet eens gecorrigeerd voor de daling van de dollar. Ook vastgoed zat in 2007 in de hoek waar de klappen vallen. Dat mocht op zich ook wel eens na een aantal topjaren, maar het blijft opvallend dat vastgoed op dit moment niet echt wordt beschouwd als zekerheidje in barre tijden. Q2

9 Structured Products 17 Mooie verhalen De kwaliteit van de informatie in brochures van structured products is zeker beter dan een aantal jaar geleden, maar de omschrijving van de wereld eromheen is vaak niet heel waarheidsgetrouw. door Marcel Tak Marcel Tak is special products-specialist. In de rubriek 10 van Tak ontleedt en recenseert hij op IEX.nl alle nieuw uitgegeven notes en certificaten. Bullet points Wat is de wereld toch mooi. Tenminste, als ik de brochures geloof van nieuw uitgebrachte gestructureerde producten. Zij ademen een sfeer van onbezorgd positivisme uit. De afgelopen jaren heb ik in miijn rubriek 10 van Tak op IEX.nl veel aandacht besteed aan de kwaliteit van de informatie in deze brochures. Legt de uitgevende instelling wel goed uit hoe de constructie in elkaar zit en is er duidelijkheid over de kansen en risico s? Worden er voldoende voorbeelden gegeven en zo ja, geven deze dan wel een evenwichtig beeld van de rendementsperspectieven? Het zijn allemaal criteria waarop ik een brochure beoordeel. Het moet gezegd, de afgelopen jaren is de kwaliteit van de informatie enorm vooruitgegaan. In het algemeen kunnen beleggers uit de brochure goed begrijpen hoe het product werkt. Maar hoe zit het met de wervende teksten over de onderliggende waarde van de betreffende note? Die zijn uiterst rooskleurig. Té rooskleurig. Dat is begrijpelijk. In een note met Chinese indices als onderliggende waarde staat natuurlijk niet dat de Chinese economische groei weliswaar zeer hoog is, maar dat deze voor een belangrijk deel afhangt van de Amerikaanse consument. En bij grondstoffennotes lees ik geen woord over de mogelijkheid dat nieuwe mijnen, tegen de afloopdatum van de note, volop in productie kunnen zijn. Met alle gevolgen voor de prijsontwikkeling van grondstoffen. De positieve benadering van de kansen van de onderliggende waarden zal niet door elke belegger in het juiste perspectief worden gezien. Als de Informatie in brochures is sterk verbeterd Uitleg over onderliggende waarden vaak te rooskleurig Verkeerd beeld geschetst over economie, aandeel, grondstof of rente prachtige voorwaarden van het product zelf de belegger al niet kunnen verleiden de note aan te schaffen, dan moet de overtuigende schets van de economie, het aandeel, de grondstof of de rente dat doen. Ik denk dat hier een belangrijke taak voor de beleggingsadviseur ligt. Zij moeten ervoor te zorgen dat beleggers de geschetste zonnige perspectieven in het juiste perspectief gaan zien. Een goede adviseur gaat aan de andere kant van het positieve scenario zitten en toont aan dat er ook minder gunstige ontwikkelingen denkbaar zijn. Belangrijk is ook om aan te geven wat de gevolgen voor het resultaat zijn als het fraaie scenario niet uitkomt. Grillige situaties Ondertussen weten de ingevoerde beleggers wel dat de mooie scenario s zelden met de werkelijke ontwikkelingen overeenkomen. Het is jammer dat er niet meer gestructureerde producten uitkomen die juist op die grillige situatie inspelen. Dat de wereld niet zo mooi in elkaar zit. Dat rentecurves wel eens langer dan verwacht niet normaal verlopen. Dat de Aziatische economieën ook kwetsbaar zijn en een aantal jaren weinig, geen of zelfs een negatieve groei kunnen laten zien. De vastgoedprijzen zijn flink gestegen, maar dat is verleden tijd. Een crash staat voor de deur. Kijk, dat zou een ander geluid zijn en ik ben ervan overtuigd dat een note die daarop inspeelt, aangevuld met een (omgekeerde) garantie, in een behoefte van beleggers zou voorzien. Profiteren van dalingen Zijn er de afgelopen jaren dan helemaal geen producten uitgebracht die inspeelden op een negatief scenario. Toch wel! Begin vorig jaar waren lookback- notes populair die de gelegenheid boden (indirect) te profiteren van mogelijke koersdalingen van de aandelenindices. Gedurende een beperkte periode van de looptijd clicken deze notes het laagste niveau van de index vast. De ellendige koersdalingen van de afgelopen maanden zagen de bezitters van deze notes met een glimlach aan. In veel gevallen beliep het verlies op deze notes slechts enkele procenten, terwijl de onderliggende indices meer dan 20% daalden sinds de uitgifte. Als er een koersherstel vanaf deze niveaus optreedt, profiteren deze lookbacks volledig mee. De (financiële) wereld is misschien niet altijd zo mooi, maar wel profijtelijk voor de houders van deze notes. Q2

10 18 19 IEX Lipper Fund Awards 2008 Op 12 februari werden de IEX Lipper Fund Awards 2008 uitgereikt. IEXProfs presenteert... de allerbeste beleggingsfondsen in Nederland en hun managers. Wat zijn de IEX Lipper Fund Awards? Op 12 februari werden voor de derde maal in Nederland de IEX Lipper Fund Awards uitgereikt. In meer dan 20 landen gelden die awards als zeer prestigieuze prijzen voor de best presterende beleggingsfondsen. Iedereen kan een prijs bedenken en uitreiken, maar als Lipper het zegt is dat toch wat anders. In de professionele fondsenwereld is Lipper een volle dochter van Reuters - al sinds de jaren zeventig toonaangevend als data- en research-leverancier voor en over beleggingsfondsen. De IEX Lipper Fund Awards worden uitgereikt op basis van het eigen rating-systeem, de zogeheten Lipper Leaders. Die classificeert fondsen op basis van vier criteria: rendement, consistentie, vermogensbehoud en kosten. Per criterium mag een fonds dat zich tot de bovenste 20% kan rekenen zichzelf een Lipper Leader noemen. Van de bijna 7000 (!) in Nederland te verkrijgen fondsen zijn er anno 2008 slechts 29 die op alle vier gebieden Lipper Leader zijn. Lipper geeft bewust geen overall-ratings voor fondsen, zoals Morningstar bijvoorbeeld doet met zijn sterren, zegt het hoofd research Detlev Glow. Je krijgt dan ten onrechte de indruk dat er zoiets is als een beste fonds. Dat soort ratings zegt niets over de toekomst. Wij kiezen er bewust voor om geen lijstjes te produceren. Aandelen emerging markets Europa JPM Eastern Europe Equity Aandelen emerging markets wereldwijd Jyske Invest Emerging Market Equities Aandelen sector Biotechnologie Pictet F (LUX)-Biotech En de winnaars zijn... Aandelen Europa DWS Invest European Equities Aandelen Europa small- & midcaps Orange Sense Aandelen Eurozone MLIIF Euro-Markets Fund Aandelen Japan MLGSP Japan Equity Aandelen Nederland AEGON Equity Holland Fund Aandelen Noord-Amerika ABN AMRO Columbia Securities Aandelen sector Banken & Financials KBC Equity Asset Management Aandelen sector Cyclische Consumentengoederen Odin Maritim Aandelen sector Gezondheid & Farmacie Fortis L Equity Pharma Europe Aandelen sector Grondstoffen Odin Offshore Aandelen sector Informatietechnogogie JF Pacific Technology A Dist USD Aandelen sector Niet-cyclische Consumentengoederen StreetTRACKS MSCI Europe Consumer Staples ETF Aandelen sector Nutsbedrijven & Energie KBC Eco Alternative Energy Aandelen sector Telecommunicatie Fidelity Funds - Global Telecommunications Aandelen sector Vastgoed Europa EasyETF FTSE EPRA Eurozone Aandelen sector Vastgoed wereldwijd EasyETF FTSE EPRA Eurozone Aandelen Verre Oosten DWS Invest Top 50 Asia Aandelen wereldwijd SKAGEN Vekst Aandelen wereldwijd small- & midcaps OHRA Milieutechnologie Fonds Mixfondsen wereldwijd - agressief Fortis Personal Portfolio FoF Growth Mixfondsen wereldwijd - conservatief Jyske Invest Stable Strategy Mixfondsen wereldwijd - flexibel Carmignac Profil Reactif 100 Mixfondsen wereldwijd - gebalanceerd Jyske Invest Balanced Strategy Mixfondsen wereldwijd conservatief MLIIF Global Allocation Fund USD Obligaties - euro KBC Renta Emurenta Obligaties euro - bedrijven LODH Invest - Euro Corporate Bond Obligaties Europa CAAM Funds European Bond EUR Obligaties eurozone Petercam Bonds EUR Obligaties wereldwijd Templeton Global Bond USD Obligaties wereldwijd - high yield CIF Global High Yield USD Beste fondsenhuis overall - Dexia Belgisch bankgeheim Voor de tweede keer op rij wint het van oorsprong Belgische huis Dexia Asset Management de Fund Award voor het beste grote fondsenhuis. Opgeteld is dit de derde Overall award inclusief één Global Balanced award in de drie jaar dat Dexia AM actief is op de Nederlandse markt. En dat terwijl Dexia AM, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in België en Frankrijk, geen heel bekende naam is op de Nederlandse markt hooguit voor de beleggers die zich het geval Legio Lease nog kunnen herinneren, dat via via uiteindelijk bij de Belgische bank onderdak vond. IEX sprak met Wim Vermeir, binnen het directiecomité verantwoordelijk voor Investment Management, om er achter te komen wat het geheim van de smid is en wat dat toch is met Belgische fondsenhuizen. Zes van de 33 winnaars van een Nederlandse Fund Award zijn, soms met een beetje fantasie, te herleiden tot een Nederlandse beheerder. De Belgen kapen er vier weg en gaan ook met vier van de zes prijzen voor beste fondsenhuis aan de haal. Wim Vermeir van Dexia wil de Nederlanders niet afvallen, maar oppert voorzichtig dat de wat rustiger, consistente stijl van de Vlaming het kennelijk toch wat beter doet op de beurs. Mixfondsen wereldwijd - gebalanceerd dollar Sivek Global Low Consistente performance is een zwaar wegend criterium voor deze prijs. En het is iets wat wij heel belangrijk zo niet het belangrijkst vinden bij het beheer van het vermogen van onze klanten, glundert Vermeir. Bij Dexia AM draait het niet om het behalen van extreme beleggingsrendementen, maar om goed risicomanagement. De bank hanteert een modelmatige beleggingstrategie, waarbij het kwantitatieve methoden en fundamentele research inzet. Die manier van aandelen, hedge funds en bijvoorbeeld obligaties selecteren blijft Dexia ook in het huidige marktklimaat trouw. Wat betreft aandelen bieden de huidige niveaus

11 20 juist interessante instapmogelijkheden, zegt Vermeir. We zijn positief voor de lange termijn en zien genoeg kansen in de markt. Daarbij houden wij natuurlijk wel vast aan onze filosofie van voorzichtig en niet teveel risico nemen. Naast groei in het beheer van alternatieve fondsen zoals hedge funds, hedge fund of funds, high yield funds en cash-enhanced funds, richt Dexia zich op de verwachte verdere groei van duurzaam beleggen. We hebben op dat gebied iets waar Dexia al sinds de jaren 90 mee bezig is ons eigen team van specialisten. Corporate governance en sociaal beleid wordt een steeds belangrijker beleggingscriterium. Op dit moment zit ongeveer 15 %, zo n 17,6 miljard euro, van ons belegd vermogen wereldwijd, in duurzame beleggingen. Dat er op deze markt steeds meer concurrentie komt en dat beleggers (en journalisten) wellicht een beetje duurzaammoe worden, vindt Vermeir geen bedreiging. Dat andere partijen deze markt willen betreden, is voor ons bewijs dat het concept aanslaat en dat wij goed zitten. Wim Vermeir Lintjesregen Behalve awards looft Lipper jaarlijks ook certificaten uit aan fondsen die exceptioneel presteerden. De eervolle vermeldingen van 2008: Aandelen eurozone Aandelen wereldwijd Aandelen wereldwijd small- & midcaps Aandelen groot China Aandelen Japan Aandelen Japan small- & midcaps Aandelen Nederland Aandelen Noord-Amerika Aandelen Noord-Amerika small- & midcaps Aandelen sector Banken & Financials Aandelen sector Biotechnologie Aandelen sector Cyclische Consumentengoederen Aandelen sector Informatietechnologie Aandelen sector Grondstoffen Aandelen sector Niet-cyclische Consumentengoederen Aandelen sector Gezondheid & Farmacie Aandelen sector Vastgoed Europa Aandelen sector Telecommunicatie Aandelen sector Nutsbedrijven & Energie Aandelen Verenigd Koninkrijk Mixfonds wereldwijd - agressief (eur) Mixfonds wereldwijd - gebalanceerd (eur) Mixfonds wereldwijd - conservatief (eur) Obligaties emerging markets wereldwijd Obligaties euro Obligaties Europa Obligaties wereldwijd Obligaties dollar Aandelen Verre Oosten Aandelen Verre Oosten (exclusief Japan) Aandelen emerging markets Europa Aandelen emerging markets wereldwijd Aandelen emerging markets Latijns-Amerika Aandelen Europa Aandelen Europa small- & midcaps Aandelen wereldwijd Aandelen China Aandelen Japan Aandelen Japan small- & midcaps Aandelen Nederland Aandelen Noord-Amerika Aandelen Noord-Amerika small- & midcaps Aandelen sector Informatietechnologie Aandelen Verenigd Koninkrijk Mixfonds wereldwijd - gebalanceerd (eur) Degroof Equities EMU Behavioral Benelux SKAGEN Vekst KBC Equity New Shares CAAM Funds Greater China AIG Japan New Horizon AIG Japan Small Companies AEGON Equity Holland Fund Vanguard US Opportunities Janus US Venture USD Dexia Equities L Europe Finance Sector Pictet F (LUX)-Biotech Odin Maritim UBS European Smaller Technology Odin Offshore StreetTRACKS MSCI Europe Consumer Staples ETF Fortis L Equity Pharma Europe Henderson HF Pan European Property Equities Fortis L Equity Telecom Europe MLIIF New Energy Fund USD New Star GIF UK Dynamic GBP Fortis Personal Portfolio FoF Growth Jyske Invest Balanced Strategy Jyske Invest Stable Strategy JPM Emerging Markets Debt DWS Vermoegensbildungsfonds DWS Eurorenta Petercam L Bonds Universalis Credit Suisse Bond (Lux) JF Pacific Equity USD Fidelity Funds - Asian Special Situations DWS Osteuropa Carmignac Emergents CAAM Funds Latin America Equities (USD) HSBC GIF European Equity Threadneedle European Smaller Companies SKAGEN Global CAAM Funds Greater China (USD) JF Japan Equity USD AIG Japan Small Companies Allianz Holland Fund Threadneedle American UBS (Lux) Equity Fund - Small Caps USA Goldman Sachs Global Technology Pf Base Curr CHF Threadneedle UK Growth & Income Degroof Global ISIS Medium Aandelen Wereldwijd Small- & Midcaps Fondsnaam: OHRA Milieutechnologie Fonds Fondshuis: Ohra Beleggingen Beheer BV Beheerder: Ad Schellen sinds de start van het fonds in 1997 Fondsomvang (per eind 2007): 38,7 miljoen euro Performance: 1 jaar: 41,4% 3 jaar: 30,1% (gemiddeld per jaar) Drie grootste belangen: First Solar (6%), Thermo Fisher Scientific (4,7%) en Vestas Wind Systems (4,4%) Het Milieutechnologiefonds gaat uit van het idee dat de mens verkeerd bezig is met het milieu en dat er oplossingen in de vorm van nieuwe technologieën nodig zijn om het milieu te conserveren. Fondsmanager Ad Schellen is een pionier van dit Aandelen Nederland Fondsnaam: Aegon Equity Holland Fund Fondshuis: Aegon Investment Management Beheerder: Rani Piputri (sinds Oktober 2006) Fondsomvang per : 8,2 miljoen euro (totaal beheerd vermogen Nederlandse aandelen: 412,3 miljoen euro) Performance: 1 jaar 5,0%, 3 jaar 19,1% Drie grootste belangen Absoluut: ING, Unilever, Philips. Relatief t.o.v. benchmark: KPN, Reed Elsevier, Ahold De meeste categorieën van de Lipper Awards 2008 zie je ook terug in de Awarduitreikingen die Lipper in het buitenland organiseert. Maar op een LIpper Award voor Nederlandse Aandelen hebben we hier het alleenrecht. Dat maakt het beleggingsthema: Die oplossingen worden bedacht en ontwikkeld door het bedrijfsleven. Bij de start van het fonds in 1997 waren er niet meer dan een handvol beursgenoteerde bedrijven die zich bezig hielden met milieuaspecten zoals waterzuivering en recycling. Nu kan ik wereldwijd kiezen uit een omvangrijk universum van ondernemingen die zich bezig houden met zonne-energie, windmolens, maar uit ook producenten van roetfilters en chemiebedrijven die biologisch afbreekbaar plastic ontwikkelen. tot een prijs met flink lokaal prestige: wie weet het best de weg op het Damrak? Het antwoord: Rani Piputri van het Aegon Equity Holland Fund. Piputri belegt met haar fonds hoofdzakelijk in Nederlandse genoteerde aandelen met een marktwaarde groter dan 100 miljoen euro. Het doel is het behalen van een driejaars gemiddelde outperformance (voor beheerkosten) van 1,25% boven de FT Netherlands index. Daarvoor hanteert ze een combinatie van een kwantitatieve benadering, aangevuld met fundamentele research. In de loop der jaren hebben we ons beleggingsmodel continue verbeterd, legt Piputri uit. We kijken naar beleggingen vanuit vier invalshoeken: macro-economisch, waardering, technisch en kwalitatief. Per aandeel brengen we in kaart hoe het scoort op elk van die invalshoeken. Dat zorgt voor de juiste balans. Als fondsmanager zie je zo weinig zaken over het hoofd en kun je je focussen op de aandelen die het beste scoren. Daarbij hebben we een duidelijke koop- en 21 De brede spreiding onderscheidt het Milieutechnologie Fonds van andere groene beleggingsfondsen. Collega-fondsbeheerders richten zich vaak op één aspect van het milieu, terwijl de portefeuille van het milieutechnologie fonds - volgens de denkwijze van Aristoteles - is onderverdeeld in vuur (energie), water, lucht en aarde. De lange termijnperformance van het fonds is bovengemiddeld, maar net als reguliere aandelen zijn de milieuaandelen in de eerste weken van 2008 behoorlijk afgestraft. Het fonds heeft in het eerste kwartaal ingeleverd wat er in het vierde kwartaal van 2007 is bijgekomen, vertelt Schellen. En dat is gezien de grote klap op de beurzen - wellicht optimistisch geschat. Sommige aandelen zijn met 35% of meer gedaald. Maar de lucht is er uit en dat maakt dat de aandelen aantrekkelijk gewaardeerd zijn. Toch blijft het lange termijn verhaal volgens Schellen in tact. De mens wil energie, maar die moet dan liefst zo schoon mogelijk zijn. verkoopdiscipline ingebouwd. Aandelen die het goed gedaan hebben -zonder dat daar bijvoorbeeld een stijgende winstgevendheid tegenover staat- zullen immers automatisch van ons kooplijstje verdwijnen. Rani Piputri mag even van haar prijs genieten, maar daarna is het weer vol aan de bak, want bij Aegon Asset Management rekenen ze op een turbulent Als de economie verslechtert zijn kwaliteitsbedrijven met een betere balans en stabiele inkomsten beter bestand tegen een neergang. Dat zijn meestal de grotere bedrijven. Daarnaast zijn beleggers meer bereid een premie te betalen voor groeibedrijven als de groei schaars wordt. Opkomende markten bieden nu meer mogelijkheden met relatief minder risico dan voorheen. Bedrijven met veel activiteiten in emerging markets blijven daarom aantrekkelijk. Daar blijft onder andere de vraag naar grondstoffen sterk. Nederlandse ondernemingen met grote exposure naar deze thema s zullen meer kans hebben de stagnatie te overleven.

12 22 Aandelen Emerging Markets Wereldwijd Fondsnaam: Jyske Invest Emerging Market Equities Fondshuis: Jyske Invest/ Berbens Effectenkantoor Beheerder: Søren Nemec Fondsomvang: 43 miljoen dollar Performance: 1 jaar 55,37%, 3 jaar 172,24% 3 grootste belangen: Petrobas (6,3%), Gazprom (5%), Cia Vale Do Rio Doce (4,7%) In welke emerging market moeten beleggers zijn in 2008? Vanuit macroperspectief zou dat Rusland wel eens kunnen zijn, aldus fondsmanager Søren Nemec. Met die visie Fondsnaam: Orange SeNSe Fund Fondshuis: Kempen Capital Management Beheerder: David Simons Fondsomvang (per ): 117,5 miljoen euro Performance: 1 jaar -3,3%, 3 jaar 25,4% 3 grootste belangen: Cola Hellenic Bottling, Hochtief, Puma doet hij zelf niet veel, want hij selecteert de aandelen voor het Emerging Market Equities fonds bottom-up, dus zonder rekening te houden met macro-variabelen als landen of sectoren. Nemec begint op aandelenniveau en maakt daarvoor gebruik van een speciaal door Jyske Invest ontwikkeld screening model, met de joyeuze naam VAMOS. Hij legt uit: Wekelijks worden zo n 7000 aandelen aan een strenge selectie onderworpen. Hierbij zitten ongeveer 2000 emerging market-aandelen. Het systeem kent de aandelen cijfers toe op basis van waardering, earnings & price momentum en een gezonde balans. De aandelen met de hoogste score worden vervolgens aan een uitgebreide due diligence onderworpen en als we een aandeel op alle punten aantrekkelijk vinden kan het uiteindelijk in portefeuille worden genomen. Om ervoor Aandelen Europa Small- & Midcaps Mocht u zich afvragen waar die vreemde hoofdletters voor staan in de naam Orange SeNSe Fund: de duurzaamheidscriteria die het fonds hanteert zijn opgesteld in samenwerking met SNS. Het fonds zelf belegt in Europese small- en midcaps en heeft de afgelopen jaren gewerkt aan een concentratie van de portefeuille. Dit houdt in dat het aantal ondernemingen in portefeuille is teruggebracht van ongeveer 50 naar 36. Deze bedrijven kennen we heel goed en daarom kunnen we met sterke overtuiging een grotere positie opbouwen, vertelt David Simons, die het fonds beheert vanuit Edinburgh. Om tot 30 à 40 aandelen te komen, wordt het universum van 5000 aandelen door een kwantitatieve voorselectie fors teruggebracht. De aandelen die overblijven worden vervolgens fundamenteel gescreend, vertelt Simons. We doen bedrijfsbezoeken, uitgebreid boekenonderzoek en volgen al het nieuws rondom het bedrijf en de sector. De beste beleggingsideeën staan soms namelijk gewoon op de voorpagina. De focus van het 7-koppige researchteam ligt op kwaliteitsaandelen - bijvoorbeeld bedrijven die een hoog rendement op het geïnvesteerde kapitaal behalen - en special situations, zoals herstructureringen. Bovendien moeten de aandelen ondergewaardeerd zijn. Een voorbeeld van een bedrijf dat aan onze criteria voldoet, is Coca Cola Hellenic Bottling. Een heel bijzonder bedrijf dat veel exposure naar Oost-Europa heeft. Daar groeit het aantal coladrinkers, in tegenstelling tot in West-Europa, nog fors. te zorgen dat een land of sector niet alsnog een te zware weging in de portefeuille krijgt, wijkt Nemec niet meer dan 10% af van de MSCI Emerging Markets index. De outperformance in 2007 van Emerging Market Equities schrijft Nemec toe aan de rally in de grondstoffensector. Vooral mijnbouw-, cementbedrijven en kolenmijnen deden het erg goed. En omdat China nu meer steenkool importeert dan exporteert, blijft de prijs van steenkool stijgen en zullen de mijnaandelen ook in 2008 naar verwachting goed blijven presteren, besluit Nemec. Gemiddeld blijft een aandeel 6 tot 7 jaar in portefeuille. Het huidige sentiment op de beurzen verandert daar niets aan, benadrukt Simons. We hebben vertrouwen in onze posities en als een aandeel 20% daalt, dan kopen we eerder bij dan dat we verkopen. Tot slot: over de vraag welke belegger Simons bewondert, hoeft hij niet lang na te denken: dat is Martin Whitman van Third Avenue Management uit New York. Ik ben geen deep-value belegger, maar van zijn boek The Aggressive Conservative Investor and Value Investing - A Balanced Approach heb ik veel geleerd. Whitman, zelf een ervaren belegger en voormalig Yale docent, legt perfect uit waar je op moet letten bij beleggen. Aandelen Noord-Amerika Fondsnaam: ABN Amro Colombia Securities NV Fondshuis: ABN Amro Investment Management Funds Beheerder (sinds): François Moute (sinds 2001) Fondsomvang (per ): 53,96 miljoen dollar Performance: YTD ,7%, en sinds oprichting in maart ,2% Aandelen Wereldwijd Fondsnaam: Skagen Vekst Fondshuis: Skagen AS Beheerder (sinds): Kristian Falnes Fondsomvang (per ): 11,56 miljard Noorse kronen Performance: 1 jaar, 9,9%, 3 jaar 29,2% Drie grootste belangen (eind 2007): Petrobas 3,1%, StatoilHydro 3,1% Pride International 2,9% Consequent en overtuigend de S&P 500 index verslaan. Dat is het doel van de beheerder van het beleggingsfonds Colombia Securities. Gelukkig voor François Moute slaagt hij daar ook in, met vlag en wimpel zelfs. Zijn geheim is een niet aan de benchmark gebonden beleggingsstrategie. Dit geeft hem de ruimte om alleen Noord-Amerikaanse aandelen te selecteren waar hij echt in gelooft. Daarnaast heeft de fondsmanager de mogelijkheid om de exposure naar aandelen voor 20% af te dekken met derivaten. Als hij negatief is over de Amerikaanse aandelenmarkt, dan kan hij de aandelenexposure dus terugbrengen tot maximaal 80%. Dit zorgt ervoor dat eventuele dalingen in de markt minder effect hebben op het rendement. Onze strategie bestaat grofweg uit drie stappen, vertelt Moute. Asset allocatie bepaalt de verhouding tussen aandelen en derivaten in de portefeuille. De tweede stap is sector allocatie. We richten ons op de sectoren met het meeste opwaarts potentieel. Dat lijkt wel het minste wat je kunt doen als fondsmanager, maar bij Columbia Securities waren dat de afgelopen periode geen loze woorden. De Wereldwijd is een relatief begrip bij Skagen Vekst. Minimaal de helft van het fonds is namelijk belegd in Noorse aandelen en de andere helft in de rest van de wereld. Investment Director en fondsbeheerder Kristian Falnes is sinds 2000 verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van het fonds. Dit beleid is voor Noorse aandelen en alle aandelen daarbuiten hetzelfde. Falsen: De belangrijkste criteria om een aandeel in portefeuille te nemen zijn onderwaardering, een slechte coverage door analisten en het moet onpopulair zijn. De onderwaardering moet wel absoluut zijn, een aandeel dat relatief goedkoop is, is niet goedkoop genoeg. Bronnen zoals Bloomberg, researchrapporten, maar ook kranten en internet, helpen het 13-koppige portfolio team aan goede beleggingsideeën. Vooral veel lezen, dan kom je al heel wat te weten over een onderneming, gaat Falsen verder. Verder bezoekt de beheerder regelmatig de bedrijven die in de aandelenportefeuille zitten. De koers van het fonds is in 2008 zo n 10% lager. De Noorse beurs heeft hardere klappen gekregen dan de rest van de wereld: -17%. Dat we nu aan het begin staan van een wereldwijde recessie, is iets waar Falsen niet in gelooft. Skagen Vekst is, ondanks de onzekerheid op de wereldwijde beurzen, vol belegd. We houden de macro-economische problemen goed in de gaten, maar selecteren aandelen 23 laatste stap, legt Moute uit, is het ouderwetse handwerk: stockpicken op fundamentele basis. Toch is het zelfs voor een Lipperawardwinnaar geen sinecure om in de Amerikaanse markt op zoek te gaan naar rendement. De Amerikaanse aandelenmarkt is volgens Moute en zijn collega s in een volatiele en lange bearmarkt terecht gekomen. Moute zoekt de mogelijkheden nu vooral in sectoren en bedrijven die niet leunen op de binnenlandse economie, maar wereldwijd opereren en kunnen profiteren van de groeiende wereldeconomie, die weer gevoed wordt door de opkomende markten. Favoriet zijn goud, energie, basismaterialen, defensie en industriële sectoren. Van de positie in goudbedrijven verwacht de fondsmanager veel in de komende periode, terwijl het fonds onderwogen is in de financiële en consumentensectoren. vooral op micro-niveau. Op de lange termijn werpt dat zijn vruchten af. Met de huidige lage koersen loopt Falsen eerder likkebaardend rond op de beursvloer dan dat hij huiverig is. Aan beleggingsideeën hebben we bepaald geen gebrek. Het is zó moeilijk kiezen, want er zijn op dit moment zoveel aantrekkelijk geprijsde aandelen. Q2

13 24 25 Defensieve en offensieve opportunities Terwijl de dalingen wereldwijd eind januari in een stroomversnelling raken, schuift IEX Profs aan bij de fondsbeheerders van twee Nederlandse Opportunity fondsen. Twee fondsen met vergelijkbare namen, maar met een totaal verschillende aanpak. door Peter van Kleef/fotografie Mark van den Brink De gemene deler tussen het Robeco European Opportunity Fund en ING Opportunity Aandelen Fund zit hem niet in de aandelenselectie. Ook niet in het speelveld en al helemaal niet in de rendementsdoelstellingen. De overeenkomst is vooral dat de twee fondsen volledig de vrije hand hebben gekregen bij het samenstellen van de portefeuilles. De fondsbeheerders hoeven zich van geen enkele index ook maar iets aan te trekken. Goed, er zijn veel meer fondsen met zo n vrij mandaat, maar voor Robeco en ING Investment Management is het een hele stap om de benchmark los te laten. Een kleine stap voor de belegger, maar een grote sprong voor de traditionele fondshuizen. Schoorvoetend lijken ze daarmee de concurrentie aan te gaan met de kleine, gespecialiseerde beleggingsboutiques die vanuit het buitenland de Nederlandse consumentenmarkt hebben betreden in de achterliggende jaren. En ook in de trend van open architecture is er behoefte aan onderscheidende fondsen, om zo in de schappen van de concurrentie te kunnen liggen. Weg van de benchmark Het is een natuurlijke evolutie, vindt Ad van Tiggelen, strateeg voor het ING Opportunity Aandelen Fonds. Het hele spectrum aan regio s, sectoren en thema s is al afgegrazen. De volgende stap is een logische: zowel bij de aanbieders als bij de klanten is er behoefte aan fondsen die de index links laten liggen. Dat betekent niet dat Van Tiggelen helemaal de vrije hand heeft. Het ING-fonds De Die: We zijn een Opportunity Fund, geen opportunistisch fonds zit vast aan een value at risk van 15%. We zijn een fonds dat zowel long- als shortposities kan innemen, maar wel met een structurele long-bias. Het Van Tiggelen: Ons doel is het rendement van aandelen te evenaren, maar met een veel lagere downside risk ING Opportunity Aandelenfonds heeft geen individuele namen in portefeuille, maar een selectie van huisfondsen, een aantal indexposities (waaronder op dit moment een long largecap, short smallcap pair trade) en een aanzienlijke hoeveelheid kasgeld (45% op moment van schrijven) index en pair trades op indices. Grote namen Roland de Die, fondsbeheerder van Robeco European Opportunity Fund, belegt wel uitsluitend in individuele bedrijven. Daarbij worden de grenzen van het Europese speelveld opgezocht, onder anderen met een viertal aandelen in Rusland. Het is een all cap-fonds, maar de nadruk ligt wel op smallcaps. Uit risico-oogpunt hebben we ook diverse grote namen in portefeuille. Het fonds is behoorlijk geconcentreerd met circa veertig posities, waarvan 40% in de grootste tien holdings. De Die: Risk management wordt te vaak beperkt tot de tracking error de afwijking ten opzichte van de index. Maar beleggen aan de hand van de index behelst ook risico s. je neemt immers ook aandelen op met als enige reden dat ze toevallig in de index zitten. Natuurlijk, met een free style all cap-fonds kunnen de uitslagen een stuk groter zijn. Maar in de MSCI Europe wegen financials bijvoorbeeld voor meer dan 30% mee. Wat moet je als je niet in financials gelooft, maar wel aan de benchmark vastzit? Zijn deze managerfondsen minder risicovol dan indexfondsen? Ad van Tiggelen (AvT): Ons risicoprofiel ligt een stuk lager omdat we desnoods 100% cash kunnen gaan. We kiezen momenteel voor defensievere huisfondsen als utilities, telecom en global growth. Daarnaast hebben we de kaspositie verlaagd van 25% bij aanvang in oktober 2007 tot 50% nu. Bovenop de huisfondsen hebben we long-shortposities op indices Roland de Die (RdD): Op de lange

14 26 termijn willen we een beduidend hoger rendement laten zien dan de index. Dat doen we long only, met minimaal 80% belegd. In markten zoals in januari gaan we daarom ook hard naar beneden, maar daarom moet je ook de langere termijn in de gaten houden. En hoe ziet de portefeuille er dan uit? AvT: Naast de defensievere huisfondsen en kas, zitten we long S&P 500, short Russell 2000 en long DAX, short MDAX. En long FTSE 100, short FTSE 250 omdat we geloven dat de afstraffing van smallcaps als geheel gerechtvaardigd is. Individueel zijn er wel smallcaps te vinden die goedkoop en koopwaardig zijn, natuurlijk. Maar per saldo bevat de FTSE 250 meer aandelen die een directe relatie hebben met de Britse huizenmarkt. De MDAX bestaat voor de helft uit cyclicals. Die willen we nu dus niet hebben. RdD: Als bottom up-belegger zijn smallcaps nog steeds ruim vertegenwoordigd in de portefeuille, omdat je daar als fondsbeheerder meer waarde kunt toevoegen. Het zijn bedrijven die slecht gevolgd zijn, die actief zijn in de beleggingsthema s waar wij in geloven. Als bedrijven heel goedkoop lijken en binnen onze thema s passen dan komen ze hoog op de ideeën-watchlist. Daarna komt de analysefase, waarin je het bedrijf in detail analyseert en naar het management kijkt hetgeen noodzakelijk is om tot een price target te komen. Hieruit Grootste posities Fonds ING Opportunity Aandelenfonds ING Geldmarktfonds, ING Global Growth Fund, ING Internet Fund, ING Utilities Fund en ING Telecom Fund ING Opportunity Aandelenfonds volgt het opwaarts potentieel na vergelijking met de beurswaarde. Voor smallcaps is liquiditeit verder een belangrijk issue. Die thema s hebben onder anderen met schaarste te maken. Voeding, energie, grondstoffen. De vraag neemt alleen maar toe, het aanbod loopt terug of stijgt in elk geval minder hard dan de vraag. We zitten midden in een volatiele markt. Hoe snel schakelen jullie? AvT: We hebben sinds oktober de kaspositie vergroot van 25% naar 50% omdat we de daling toch wel ingecalculeerd hadden. Als onze modellen extreem negatief zijn, mogen we 100% cash aanhouden. Het is onze verantwoording in de eerste plaats om het neerwaarts risico voor onze beleggers te dempen. Voorlopig zijn we het model steeds voor geweest met het verkopen. Dat de markt zo hard daalde in januari was wel uitzonderlijk overigens. Voor het eerst in twintig jaar zagen we zo n daling ondanks redelijke waarderingen en rentestappen van de Fed. We kunnen trouwens niet volledig long, omdat de value at risk dan boven de 15% uitkomt. Het kan zijn dat we wat bijkopen als er een echt herstel inzet, maar we hebben geen vangverplichting. RdD: We zijn niet opportunistisch. We hanteren een gedisciplineerd beleggingsproces en dat is ook onze houvast in turbulente markten. Daar moet je niet aan willen tornen. Maar goed, als het geld op straat ligt, moet Robeco European Opportunit Fund Arques Vinci Novartis Total Punch Tavern Robeco European Opportunit Fund Sinds oktober 2007 november 2006 Fondsomvang 130 miljoen 136 miljoen Rendement -1,6% in ,6% (bruto sinds lancering) Speelveld wereldwijd Europa Aantal posities 10 tot tot 55 Kosten beheerfee 1,50%, aankoop 0,7% beheerfee 1,25%, performance fee 15% je het wel oprapen. Maar dat doen we slechts met een klein deel van het fondsvermogen. Geen index om je achter te verschuilen. Hoe belangrijk is in jullie fonds de rol van de beheerder? AvT: Heel groot, ook al zitten onze vangrails wat dichter op elkaar dan bij het Robeco-fonds. Onze performance wordt deels afgerekend op de geldmarkt, deels op de aandelenmarkt. RdD: Die rol is heel groot. Bijna alle ideeën in de portefeuille komen bij ons team vandaan. Natuurlijk brainstorm je met andere fondsbeheerders en met brokers, maar de fundmanager neemt de beslissingen. Dat is ook de enige manier om full accountability te creëren. Beleggers willen zich nogal eens ergens achter verschuilen. Ja, de daling is te wijten aan het smallcap-effect. Nou, dan had je dat dus aan moeten zien komen. Welk rendement mogen beleggers op de lange termijn verwachten? AvT: Op de lange termijn moet dit fonds de wereldwijde aandelenindex bijbenen. Historisch komt dat neer op 8%. Omdat we gemiddeld 30% cash zullen zitten, ligt het aandelenrendement bij ons dus lager. Dat verschil moeten we goedmaken door die huisfondsen te selecteren die de wereldindex outperformen en door de juiste long-short pair trades op aandelenindices. Op die manier haal je hetzelfde rendement als de markt, bij een lager risico. RdD: Ik geef nooit een expliciet antwoord op die vraag. Maar op de lange termijn moet het rendement van dit fonds veel hoger liggen dan het gemiddelde rendement op Europese aandelen. Mooie combinatie Daarmee is misschien nog wel het beste aangetoond dat de twee fondsen die qua naam zoveel op elkaar lijken, inhoudelijk mijlenver van elkaar afstaan. Waar ING het begrip 0pportunity defensief invult, is dezelfde term voor Robeco aanleiding geweest tot een offensieve portefeuille. Samen kan dat een heel aardige mix opleveren, overigens. Q2

15 31 Top 400 Als alle koersen stijgen kan iedereen beleggen. Daarom wordt het in moeilijke tijden pas echt interessant om te zien wie het hoofd boven water houdt. De 400 fondsen op de volgende pagina s slaagden daar niet alleen in, maar zwommen ook nog eens een stuk harder dan alle andere fondsen in dezelfde categorie. Aandelen Nederland RVS Aandelen Fonds 9,1-3,6 12,3 18,6 NN Nederland Fonds 9,1-3,6 12,3 18,6 14,5 ING Bank Dutch Polis 9,0-3,7 12,1 18,4 TU Holland Fonds 8,4-3,7 11,6 17,8 Postbank Nederlandfonds 8,0-3,8 11,2 17,6 20,4 AEGON Index Plus Fund 7,4-4,2 12,0 17,8 17,5 ING (L) Invest Dutch Equity 7,2-4,9 10,8 16,2 14,7 Robeco Hollands Bezit 6,9-3,3 11,7 18,5 7,7 Levob AEX+ fonds 6,8-4,6 10,4 17,3 15,2 ishares AEX EUR 6,7-4,4 11,2 16,6 Delta Lloyd Nederland 6,6-4,9 13,6 18,4 FBTO Nederland Aandelenfonds 6,1-4,8 10,1 16,6 15,9 SNS Nederlands Aandelenfonds 6,1-4,6 10,0 17,0 12,3 Centraal Beheer Achmea Nederland fonds 6,1-4,7 10,0 16,6 11,6 AXA Aandelen Nederland 5,9-4,6 10,9 17,1 13,0 ING Dutch 5,6-3,7 10,3 17,1 11,6 Teslin Midlin 5,4-6,7 11,3 Avero Achmea Nederland Aandelenfonds 5,3-4,9 9,3 15,8 Dexia Equities L Netherlands 5,1-5,1 10,1 15,8 StreetTRACKS AEX Index ETF 5,0-6,2 10,4 16,5 14,4 AEGON Equity Holland Fund 5,0-6,1 12,4 19,1 15,0 Allianz Aandelen Fonds 4,9-6,1 10,5 17,4 Allianz Holland Fund 4,8-6,2 10,2 17,0 12,0 EMIF Netherlands Index Plus 4,3-4,9 10,1 16,1 14,7 AEGON Nederland-Index Fonds 4,2-4,1 8,9 14,7 14,6 Aandelen Nederland small- & midcap Delta Deelnemingen Fonds 7,5-4,9 22,2 26,2 Teslin Todlin 2,0-6,1 15,1 20,8 15,8 Orange -2,8-12,0 17,1 24,4 16,3 Teslin Darlin -4,8-13,7 16,0 17,9 11,9 Orange Oranje Participaties -9,3-13,1 11,4 19,6 18,5 ABN AMRO Small Companies Netherlands -12,4-15,5 10,9 20,8

16 32 Aandelen wereldwijd Aandelen Europa 33 Aandelen wereldwijd small- & midcap Aandelen Europa Small- & midcap Allianz-dit Global EcoTrends 53,1 13,0 9,0 Fortis OBAM 30,8-1,1 25,0 29,9 DWS Invest New Resources 30,2 6,5 9,2 CAAM Funds Global Resources & Industry 25,5 1,5 8,2 Janus Global Research USD 25,0 1,3 9,1 Fidelity Funds - Inst Global Focus USD 24,8 2,1 20,8 18,4 8,5 Mellon Global Intrepid USD 23,6 5,8 23,2 21,4 Fortis L Equity Environmentl Sustainability Wrld 23,3 2,4 Mellon Global Equity USD 20,4 5,5 19,6 17,3 7,0 Allianz RCM Global Equity USD 20,0 1,5 19,7 17,5 7,3 Fidelity Funds - Global Focus USD 19,5 1,9 17,6 16,4 8,4 Carmignac Investissement 19,2 1,8 15,0 25,2 8,4 Franklin Global Growth 18,9-2,9 20,3 17,4 10,5 MLIIF Global Dynamic Equity Fund USD 18,9 1,6 8,1 Newton Global Higher Income 18,3 5,8 17,2 7,4 GAM Star International Equity USD 17,8 0,9 20,4 17,9 8,2 Morgan Stanley Global Equity Growth Fund USD 17,3 0,5 10,4 Henderson HF Global Opportunities 16,4-1,6 18,0 14,5 8,6 OHRA Aandelen Fonds 15,8 0,8 8,0 14,2 ING Global Growth 15,8-0,3 9,5 17,5 9,2 Credit Suisse Equity (Lux) Global Security 15,8-2,4 Aberdeen Global-World Equity 15,0 3,3 19,0 17,9 6,6 MLIIF Global Focus Fund USD 15,0 0,8 15,5 10,0 Franklin Templeton Global Growth&Value 14,7-1,5 18,8 16,1 7,3 Threadneedle Global Select 14,5 2,0 9,8 16,9 OHRA Milieutechnologie Fonds 41,1 10,9 26,2 30,0 15,6 MLIIF Global Opportunities Fund USD 17,1 0,0 14,5 15,2 10,8 MLIIF Global SmallCap Fund USD 17,0 0,4 17,4 15,8 Schroder ISF Global Smaller Companies 8,9-3,0 Invesco Global Small Cap Equity USD 7,9-3,9 17,2 14,7 8,3 Franklin Global Small-Mid Cap Growth 5,8-5,3 11,8 14,8 16,1 AXA Rosenberg Global Small Cap Alpha USD 2,2-6,0 10,2 12,4 10,3 KBC Equity New Shares 0,9-2,9 11,5 19,8 Robeco US MidCap Equities USD 0,0-3,9 IdB Multi Manager Emerging Companies -0,7-9,4 4,0 12,2 3,2 Threadneedle Pan European Smaller Companies 16,3 1,1 29,2 30,1 Invesco Continental European Small Cap USD 11,1-3,7 28,9 25,6 22,2 AIG Europe Small Companies 8,5-7,5 25,3 23,9 28,4 DWS Invest European Small/Mid Cap 6,7-4,6 29,7 Petercam Equities European Small & Midcaps 6,3-7,4 17,7 24,8 27,3 Fidelity Funds - European Smaller Cos 2,7-6,2 13,4 19,7 Carmignac Euro - Entrepreneurs 2,3-2,5 15,3 19,5 Dexia Equities B EMU Small Caps 2,0-9,5 16,8 29,8 Martin Currie GF Pan-European Opportunities 1,8-0,5 20,7 25,7 26,1 Dexia Equities L Growth Companies Europe 1,7-2,3 4,1 9,4 Franklin Mutual European USD 18,3 0,4 24,6 19,5 3,4 GAM Star Continental European Equity GBP 18,2 3,7 17,3 21,0 2,9 Fidelity Inst Select European Equity 17,4 4,4 17,3 19,1 3,4 JOHCM Continental European Retail GBP 16,3 3,6 17,8 21,3 3,3 Investec European 16,2 3,3 15,0 18,9 3,1 Threadneedle Pan European Accelerando 16,0 4,1 17,5 21,3 2,7 Threadneedle Pan European 15,3 6,0 15,7 17,6 3,3 Dexia Equities B EMU Growth 14,1 0,5 14,8 3,1 SEI SGMF Pan European Equity USD 14,0-0,7 24,2 19,9 1,3 Fidelity Inst Pan-European 13,9 3,3 14,5 18,0 Vanguard European Stock Index USD 13,6-0,6 23,1 18,3 JOHCM European Select Values Retail GBP 13,3 1,1 17,0 20,2 3,2 Principal GI European Equity Investor 13,2 0,3 23,7 19,9 1,0 Fidelity Funds - European Aggressive 13,1-0,5 13,8 21,2 3,6 Permal Long - Pan European USD 13,1 1,0 18,3 20,4 2,6 ishares DJ Euro STOXX Growth 12,9 1,3 13,2 2,8 JOHCM European Retail GBP 12,7 2,9 16,7 20,3 3,2 MLIIF Continental European Flexible Fund GBP 12,6 3,6 16,7 21,5 2,4 Threadneedle European 12,1 3,8 15,4 18,1 MLGSP European Large Cap Core II 12,1-0,8 18,7 21,0 2,9 Threadneedle European Select 11,6 3,4 14,6 17,5 Threadneedle Pan European Eq Div GBP 11,5 3,5 2,3 MLIIF Euro-Markets Fund 11,4-0,7 14,5 18,6 ishares FTSEurofirst 80 10,6 0,5 14,9 17,8 2,4 ishares DJ Euro STOXX Value 10,4-0,3 18,1 3,2 Aandelen Noord-Amerika ABN AMRO Columbia Securities 33,7 10,2 25,0 21,8 11,8 Janus US Twenty 30,2 6,9 19,2 16,4 Janus US All Cap Growth 23,7 0,9 13,3 12,9 13,9 Pictet F (LUX)-US Eq Selection 23,4 3,2 Henderson HF American Equity 22,4 2,2 16,4 13,5 MLGSP North American Large Cap Growth 22,3 6,5 10,0 6,6 Morgan Stanley US Equity Growth 20,6 1,3 11,2 12,1 13,6 Loomis Sayles US Large Cap Growth 20,5 5,4 6,9 7,7 12,9 ABN AMRO US Equity Growth 20,0 2,9 13,3 10,2 14,1 Franklin US Opportunities 19,1-2,5 12,4 11,7 13,5 Ikano US Growth 18,5 1,3 6,1 12,5 Lehman Brothers US Large Cap Growth 17,9 3,2 KBC Equity Nasdaq 16,7-0,7 10,9 7,2 10,7 Dexia Equities L Nasdaq 16,3-1,3 10,6 6,9 10,8 UBS (Lux) Equity Sicav - USA Growth 16,0-0,5 9,7 11,0 MLGSP North American Large Cap Growth 15,1 0,0 10,6 9,4 Threadneedle American Select 14,4 1,4 5,2 11,6 RIC II US Growth 13,8-0,8 9,1 7,8 AllianceBernstein-American Growth 13,8 0,7 6,4 8,6 Legg Mason Growth 13,6-5,2 6,8 5,4 Goldman Sachs US Blend Equity 13,2 0,4 MLGSP North American Large Cap Core 13,0 1,6 7,3 8,0 Jyske Invest US Equities 12,4-1,4 15,1 11,5 12,7 KBL Key - America 11,7-0,7 Invesco US Growth Equity 11,3-2,4 8,1 7,9 14,8

17 34 Aandelen Noord-Amerika small- & midcaps 35 Lehman Brothers US Small Cap Growth 25,0 2,1 18,6 SGAM Fund Equities US Mid Cap Growth 24,9-0,8 12,8 11,5 MLGSP North American Mid Cap Growth 21,9 2,1 17,6 14,8 16,0 Goldman Sachs US Growth Opps Pf Base 16,6-3,6 11,4 8,8 Parvest US Small Cap 16,5 3,1 10,1 10,2 15,5 Janus US Venture 15,1-0,4 21,1 15,7 15,4 MLGSP North American Small Cap Growth 14,6 1,1 12,7 10,8 17,2 WIP US Aggressive Growth 13,8-2,5 10,6 12,1 MLIIF US Opportunities Fund 13,6 1,6 11,9 12,2 18,2 Schroder ISF US Small & Mid-Cap Equity 11,5-1,5 13,5 13,1 14,7 Aandelen Verre Oosten CAAM Funds Asia Pacific Renaissance USD 30,1-4,7 25,4 25,0 Fidelity Funds - Asia Pacific Growth 29,1 0,9 25,4 21,2 SGAM Fund Equities Asia Pacific 24,8-2,5 Fidelity Funds - Pacific 24,2-0,2 20,1 24,0 Magna Asia A EUR 24,0-3,3 ishares DJ Asia/Pacific Select Dividend USD 18,6-3,4 Invesco Pacific Equity USD 18,4 0,1 19,5 20,0 DWS Invest Top 50 Asia 17,8-4,2 16,9 25,1 JF Pacific Equity USD 17,7-3,7 13,1 16,5 ABN AMRO Asia Pacific High Income Equity 15,2-3,6 21,6 Aandelen Verre Oosten exclusief Japan Aandelen Japan MLGSP Asia Ex Japan Equity USD 67,4 1,8 41,5 32,2 Templeton Asian Growth USD 62,1 2,6 46,6 39,4 CAAM Funds Asian Growth USD 55,7 1,5 47,1 37,4 19,7 Fidelity Funds - South East Asia 53,5-2,7 44,7 40,5 17,5 Investec Asia ex Japan 50,3 4,0 35,0 JF Asia Alpha Plus USD 49,2-1,5 44,3 Absolute Asia AM Pacific Rim Equities USD 49,2 0,8 47,8 36,5 Threadneedle Asia 46,4 2,8 34,1 34,6 JF Asia Diversified USD 45,6 1,4 38,0 32,4 17,1 Jyske Invest Far Eastern Equities 45,2-1,2 39,2 35,5 10,4 Aandelen Japan small- & midcaps Aandelen China Aandelen India Invesco Japanese Small/Mid Cap Equity USD -11,3-2,7-20,6-4,5 16,2 AIG Global Funds - AIG Japan Small Companies -11,9-3,4-10,6 2,0 22,7 Henderson HF Japanese Smaller Companies -15,7-5,8-16,0-2,0 18,6 AXA Rosenberg Japan Small Cap Alpha JPY -15,9-13,1-14,1 5,1 22,4 Martin Currie GF Japan Mid-Cap JPY -16,1-10,2-9,0 8,1 Fortis Primera Equity China 95,5-4,9 7,6 Schroder ISF China Opportunities 82,3-0,7 UBS (Lux) Equity Fund - Greater China 70,5-2,4 66,2 46,2 7,1 Invesco PRC Equity USD 70,2-4,2 74,8 51,6 6,6 CAAM Funds Greater China USD 68,4 0,7 71,6 47,9 JF China USD 66,7-2,3 82,3 52,7 6,1 Jyske Invest Chinese Equities 64,8-6,8 76,2 50,8 5,9 Martin Currie GF Greater China 61,9-4,9 56,4 34,4 6,8 Invesco Greater China Equity 61,1-3,7 61,1 40,7 6,6 SGAM Fund Equities China 61,0-6,0 71,3 48,3 6,0 Himalayan Fund 93,5 31,4 62,7 53,0 39,4 CAAM Funds India 83,8 24,8 HSBC GIF Indian Equity USD 77,9 30,6 61,0 51,7 33,3 AIG Global Funds - AIG India Equity 77,8 25,7 57,9 33,5 Invesco India Equity 74,8 25,1 Aandelen emerging markets wereldwijd Fidelity Inst Japan -2,4-4,2-7,5 8,0 29,7 SGAM AI Equisys Fund Japan -3,1-7,5 0,7 6,9 Invesco Japanese Equity Core -4,3-0,6 1,7 6,6 32,0 Vanguard Japan Stock Index Fund USD -4,6-6,2 0,5 8,3 27,3 AIG Global Funds - AIG Japan New Horizon -5,7-8,4-3,5 10,5 ishares MSCI Japan USD -5,9-7,3-0,2 7,6 39,2 Investec Japan GBP -5,9-8,4 JF Japan Alpha Plus USD -5,9-9,7-13,7 5,5 Morgan Stanley Japanese Value Equity JPY -6,0-8,8 2,4 12,0 IdB Multi Manager Japan USD -6,1-3,4-8,3 2,9 Goldman Sachs BRICs Portfolio Base USD 57,5 5,9 2,3 Jyske Invest Emerging Market Equities 56,7 7,3 41,3 41,3 Schroder ISF BRIC 54,5 6,7 53,9 Templeton BRIC USD 49,7 8,0 49,0 2,8 Resolution Intl Hexam Global Emer Mkts GBP 48,8 10,1 2,7 KBL Key - Major Emerging Markets 46,2 7,6 2,3 Fidelity Funds - Inst Emerging Markets USD 44,6 5,8 2,1 New Star GIF Global Emerging Markets USD 43,7 5,5 36,9 34,3 2,6 JPM Emerging Markets Value USD 43,7-0,3 32,6 31,6 Allianz RCM BRIC Equity EUR 43,2 8,2 46,7

18 38 39 Aandelen emerging markets Europa Fortis L Equity Turkey 52,1 0,8 17,1 11,7 East Capital Turkish 51,9 4,1 14,5 Magna Turkey 44,1 2,2 11,4 30,7 12,2 Jyske Invest Turkish Equities 42,5-2,6 11,6 13,7 East Capital Balkan 41,4-0,4 31,3 43,2 AIG Emerging Europe Equity 36,7 13,3 35,4 41,2 ishares MSCI Eastern Europe USD 34,1 12,3 43,8 14,9 KBC Equity Turkey 32,1-1,7 12,9 Natixis Emerging Europe USD 30,4 7,9 38,8 42,6 12,6 JPM Eastern Europe Equity 29,5 7,5 31,4 42,1 35,5 Aandelen emerging markets Latijns-Amerika Aandelen emerging markets Verre Oosten Sectorfondsen Grondstoffen CAAM Funds Latin America Equities USD 50,5 3,3 48,6 49,8 3,0 JPM Latin America Equity 44,7 2,7 46,7 48,3 2,7 Fortis L Equity Latin America 44,6 5,4 42,7 46,5 3,4 ABN AMRO Latin America Equity USD 44,4 4,0 42,0 44,9 2,3 Credit Suisse Equity (Lux) Latin America 44,2 2,4 45,3 45,8 Fortis L Equity Best Selection Asia 51,1 1,6 45,6 35,4 Fidelity Funds - ASEAN 41,1 8,7 41,5 29,5 Absolute Asia AM Emerging Asia USD 35,5-1,0 30,3 28,6 Schroder ISF Emerging Asia 34,1 2,6 31,5 31,3 2,6 Sarasin EmergingSar-Asia 31,8-0,2 33,3 28,8 2,7 Invesco ASEAN Equity USD 30,0 1,5 36,8 25,1 2,4 MLIIF World Mining Fund USD 59,6-0,4 51,3 48,1 9,8 Schroder ISF Global Energy 45,6 11,2 8,8 Invesco Energy 44,8 9,7 25,5 33,5 8,6 Baring Global Resources USD 44,5 4,5 40,2 39,9 6,0 Van Eck Global Hard Assets Fund 42,6 7,2 32,3 37,6 4,0 MLIIF World Energy Fund USD 40,2 6,5 23,1 31,3 4,3 Martin Currie GF Global Resources 36,6 4,0 44,1 11,3 SGAM Fund Equities Global Resources 36,4 3,3 10,9 Credit Suisse Equity (Lux) Global Resources 35,2 0,6 33,8 30,4 1,9 SGAM Fund Equities Global Energy 34,5 7,2 0,6 Sectorfondsen Banken & Financials Sectorfondsen Biotechnologie Sectorfondsen Gezondheid & Farmacie CAAM Funds Global Finance USD 2,9-0,5 11,7 13,2 KBC Equity Asset Management -2,6-1,9 5,3 14,8 Davis Financial -5,1-9,7 5,9 5,9 Goldman Sachs Global Financial USD -5,4-4,1 10,6 11,3 JPM Global Financials USD -6,0-8,7 7,3 9,2 Pictet F (LUX)-Biotech 15,4-2,2 14,2 13,4 JPM Global Life Sciences USD 6,6-2,0 3,9 0,8 Nordea 1 Biotech Fund USD 6,4-1,0 5,7 8,9 23,1 UBS (Lux) Equity Fund - Biotech 4,8-4,7 2,3 2,5 19,7 OHRA Medical Technology Fonds 2,4-3,6-2,3 2,8 15,0 MLIIF World Healthscience Fund USD 19,8 2,6 9,8 9,3 23,1 Janus Global Life Sciences USD 19,6 3,7 7,3 8,2 36,9 KBC Equity Medical Technologies 11,1 1,5 6,1 8,9 25,2 Invesco Global Health Care USD 11,0 2,2 7,0 6,9 19,9 LODH Invest - Healthcare Expertise 8,9 2,4-0,1 8,0 Sectorfondsen Industrie Algemeen Fidelity Funds - Global Industrials 17,4 0,9 15,8 26,0 Dexia Equities B European Industrials 12,2-1,8 20,7 26,5 9,3 Dexia Equities L Europe Indust & Transp Sect 12,2-1,4 20,4 26,4 11,7 StreetTRACKS MSCI Europe Industrials ETF 9,4-1,8 18,2 24,1 Fortis L Equity Industrials Europe 6,3-3,8 14,6 21,2 5,8

19 40 41 Sectorfondsen IT & Telecom Sectorfondsen IT & Telecom 2007,0 Q jaar 3 jaar 5 jaar Jyske Invest Telecom Equities 37,0 6,4 36,7 22,1 7,0 LODH Invest - Infology 27,8-1,7 20,4 15,3 7,8 JF Pacific Technology USD 24,3-1,5 18,6 21,3 6,0 Henderson HF Global Technology USD 22,6-0,9 16,9 13,2 Pictet F (LUX)-Telecom 22,1 3,7 27,4 16,4 EasyETF Euro Telecom 21,4 7,6 18,6 10,2 7,2 ING (L) Invest Telecom 20,8 3,6 27,7 15,8 9,4 Invesco Global Telecom USD 20,5-1,3 22,7 14,6 Janus Global Technology USD 20,4 1,4 13,4 11,8 Credit Suisse Equity (Lux) Global InfoTech 20,4-0,7 11,4 8,9 9,4 Sectorfondsen Nutsbedrijven & Energie Sectorfondsen Nutsbedrijven & Energie 2007,0 Q jaar 3 jaar 5 jaar OHRA New Energy Fonds 60,1 19,2 28,4 31,0 2,9 MLIIF New Energy Fund USD 56,5 16,9 43,5 35,6 KBC Eco Alternative Energy 44,9 14,5 29,3 35,4 Fortis L Equity Utilities World 28,8 13,2 24,4 26,2 Credit Suisse Equity (Lux) Future Energy 27,5 8,9 6,8 Vastgoedfonden wereldwijd Vastgoedfondsen wereldwijd 2007,0 Q jaar 3 jaar 5 jaar MSMM Global Real Estate Securities -7,8-10,6 13,3 4,0 Henderson HF Global Property Equities USD -8,0-11,0 14,4 WIP Global Real Estate Securities USD -10,0-11,0 10,8 3,8 Schroder ISF Global Property Securities -11,4-12,2 13,7 1,9 JPM Global Real Estate Securities -12,1-12,4 Robeco Hoog Dividend Onroerend Goed -12,4-15,9 4,5 3,9 Sarasin Real Estate Equity - Global -12,5-11,2 5,1 11,5 3,2 Franklin Global Real Estate USD -12,7-11,0 4,0 5,4 Janus Global Real Estate USD -12,9-10,4 3,0 3,7 3,9 NN Vastgoed Fonds -13,3-13,3 9,7 13,2 4,0 Commodityfondsen Commodities 2007,0 Q jaar 3 jaar 5 jaar ETFS Soybeans 60,0 18,9 ETFS Wheat 57,5-7,8 ETFS Soybean Oil 57,1 21,6 10,6 ETFS Brent Oil 52,3 20,9 18,4 10,7 ETFS Heating Oil 51,9 18,3 ETFS WTI Oil 51,4 22,9 14,1 ETFS Gasoline 51,2 19,8 ETFS Petroleum 47,5 19,9 9,7 ETFS Crude Oil 45,2 20,4 8,6 ETFS Grains 40,7 9,2 Mixfondsen wereldwijd agressief Mixfondsen wereldwijd gebalanceerd Mixfondsen wereldwijd conservatief Mixfondsen Europa agressief Ikano All Seasons 9,1 1,2 6,4 IVM Mix Fonds 4,7 2,0 9,0 12,1 Fortis Personal Portfolio FoF Growth 4,4-1,3 6,8 11,3 13,1 Fortis L Strategy Growth World 3,9-1,4 6,2 10,7 22,6 Parvest Growth 3,6-0,3 4,4 9,1 12,2 Jyske Invest Balanced Strategy 7,7 0,4 10,2 14,0 25,7 Petercam L Balanced Low Risk 6,1 1,1 7,3 8,9 OHRA Totaal Fonds 5,9 0,1 3,3 6,4 JPM Blue and Green 5,5 1,8 4,2 5,5 LFP Allocation 5,5 0,5 6,3 Jyske Invest Stable Strategy 4,8 0,7 6,0 8,6 13,5 Parvest Conservative 3,6 0,8 2,9 4,0 12,0 Franklin Templeton Strategic Income 3,6-1,0 13,2 Sivek Global Low 2,8-0,8 3,0 4,7 12,4 Robeco Safe Mix 1,4-0,3 2,0 3,0 Allianz Holland Selectie Fonds 6,6-1,8 7,9 11,2 Allianz Holland Euro Selectie Fonds 5,6-1,3 8,4 10,9 AEGON Europees Mix Fund 2,1-2,3 8,3 11,6 Fortis L Strategy Growth SRI Europe 1,0-1,5 6,6 10,6 10,2 KB Lux Diversified Securities - 75/25 0,4-2,5 2,6 6,8 11,9 Mixfondsen Europa gebalanceerd Fidelity Funds - Euro Balanced 5,0-0,4 7,3 11,0 6,6 Centraal Beheer Achmea Euro Mixfonds 4,1-0,6 6,3 9,6 6,8 Achmea Euro Mixfonds 50/50 4,1-0,6 6,4 9,6 2,8 FBTO Euro Mixfonds 4,0-0,6 6,3 8,7 4,3 Avero Achmea Euro Mixfonds 3,4-0,8 5,7 8,9

20 44 45 Mixfondsen Europa conservatief NN Protected Mix Fonds 70 7,4 0,3 10,7 11,8 2,4 F&C HVB Stiftungsfonds 4,5 1,1 4,2 5,6 8,6 AXA Portfolio 1,7 0,1 4,1 6,0 6,4 KB Lux Diversified Securities - 25/75 1,3-0,4 1,4 3,7 6,7 Dexia Sustainable European Balanced Low 0,9-0,9 2,6 5,2 Obligaties wereldwijd Obligaties Europa Obligaties Verre Oosten Templeton Global Bond USD 10,9 1,4 12,0 6,5 14,2 Aberdeen GlobalSpectrum World Bonds USD 10,7 4,6 7,9 2,8 SGAM Fund Bonds World 10,6 3,4 7,5 1,8 16,2 Gartmore SICAV Global Bond USD 10,3 4,6 7,7 13,4 Mellon Global Bond USD 10,0 3,2 7,7 3,4 12,9 Goldman Sachs Global Fixed Income USD 9,5 3,6 7,4 3,0 13,9 Invesco Bond USD 9,5 3,6 6,9 2,3 12,9 SEI SGMF Global Opportunistic Fixed Income Instl 9,0 2,7 8,2 3,9 17,5 Legg Mason Brandywine Glbl Opps USD 8,9 2,3 6,4 2,8 11,0 Morgan Stanley Global Bond USD 8,7 3,3 6,8 1,8 14,8 Threadneedle European Bond 6,4 5,8 1,3 1,4 3,6 LFP Index Variable 4,1 1,8 2,8 2,1 2,4 CAAM Funds European Bond 3,2 0,0 2,2 3,7 3,9 Pioneer SF Vintage Euro Low 3,0 0,9 2,2 PIMCO GIS EuriborPLUS 2,9 1,2 DWS Eurorenta 2,6 0,4 1,4 3,6 MFS Meridian Funds Euro Reserve 2,5 0,7 1,9 KBC Renta Nokrenta 2,4 1,6 0,8 1,4 KBC BDS Europe 2,2 1,0 0,8 2,8 Dexia Bonds Total Return 2,0 0,5 Credit Suisse Bond (Lux) Asia 8,2 3,4 7,2 Pictet F (LUX)-Asian Local Curr Debt 7,7 1,5 7,0 Schroder ISF Asian Bond 7,2 1,4 6,7 4,7 2,2 Templeton Asian Bond USD 6,6 0,0 12,3 ABN AMRO Asia Bond USD 5,3 2,1 6,6 6,1 Obligaties emerging markets Obligaties dollar Hedgefondsen Mellon Emerging Markets Debt Local USD 19,9 4,5 Investec Emerging Markets Debt Gross 18,1 5,5 Fortis L Bond World Emerging Local 17,5 3,5 Invesco Emerging Local Currencies Debt 17,2 2,7 15,3 ING (L) Renta Fund Emerging Mkts Debt 14,6 3,7 12,3 9,1 11,3 Pictet F (LUX)-Emerging Local Curr Debt 14,3 3,1 10,6 PIMCO GIS Developing Local Markets Inst 13,2 3,1 Loomis Sayles Emerging Debt & Ccies USD 11,4 2,0 Credit Suisse Bond (Lux) Emerging Markets 11,0 3,3 11,5 10,7 9,7 KBC Bonds Central Europe 9,5 3,1 6,7 8,1 10,8 Dexia Bonds USD Government 8,8 4,3 5,5 4,4 11,3 Parvest US Dollar Bond 8,4 3,8 5,0 4,0 11,2 Vanguard US Government Bd Index 8,3 3,6 5,7 4,6 8,7 Nordea 1 Dollar Bond Fund BP 8,2 3,6 4,7 4,1 9,7 KBC Renta Dollarenta 7,9 3,8 5,2 4,2 10,8 Barclays International North American Bond 7,9 3,8 5,2 3,4 13,9 Credit Suisse Bond (Lux) 7,8 3,2 4,9 3,9 Dexia Bonds 7,7 3,8 5,1 4,2 ING (L) Renta Fund Dollar 7,7 3,7 5,3 4,1 10,7 LODH Invest - Dollar Bloc Bond 7,7 3,4 4,8 4,2 KB Lux Special Opps Long/Short Equity 22,8 4,3 Prisma Plus Fonds 17,7 7,7 15,5 10,4 9,6 Permal Natural Resources USD 17,0 4,2 13,9 14,7 KB Lux Special Opps Investing Strategies USD 12,7 1,8 13,2 11,0 11,9 Attica Long/Short Selector 11,3 1,8 14,3 15,0 Vermeer Mid Volatility 10,8 0,7 10,3 10,5 Permal Global Multi-Manager Long/Short USD 10,7 2,3 9,6 9,8 11,8 Permal Multi-Strategy USD 7,7 2,2 8,3 7,7 Parworld Quam 7,7 0,4 ING Multi-Strategies Topaz 5,5-0,2 6,9 5,6