Wet versterking bestuur pensioenfondsen voorziet in drie

Transcriptie

1 Governance Event KAS BANK LSP Life Sciences Fund 10 jaar MultiManager Fonds Effectief transitiemanagement bespaart kosten en tijd DPN Roundtable discussie over Administration Mark Schilstra gestart als Hoofd Client Management Wet versterking bestuur pensioenfondsen voorziet in drie bestuursmodellen Best execution door outsourcing Vernieuwde rapportage Vereist Eigen Vermogen Uitspraak Europees Hof gevraagd over BTW verplichting voor pensioenfondsen ASEAN EXCHANGES werkt aan integratie regionale kapitaalmarkten Sharing Knowledge

2 KAS Selections KAS Selections is een kwartaaluitgave van KAS BANK N.V. te Amsterdam, Londen en Wiesbaden. Hoewel deze uitgave met de meeste zorg wordt samengesteld, kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Jaargang 18, nummer 3, oktober 2011 In dit nummer: Governance Event KAS BANK 3 LSP Life Sciences Fund 5 Nieuwe klanten 7 Personalia 7 10 jaar MultiManager Fonds 8 Effectief transitiemanagement bespaart kosten en tijd 10 DPN Roundtable discussie over Administration 12 Mark Schilstra gestart als Hoofd Client Management 14 Wet versterking bestuur pensioenfondsen voorziet in drie bestuursmodellen 16 Best execution door outsourcing 17 Vernieuwde rapportage Vereist Eigen Vermogen 19 Uitspraak Europees Hof gevraagd over BTW verplichting voor pensioenfondsen 20 ASEAN EXCHANGES werkt aan integratie regionale kapitaalmarkten 21 Global Custody Network News 23 Sharing Knowledge 25 Laurens Visie 26 Commentaar op deze uitgave, suggesties voor toekomstige artikelen en verzoeken om op de verzendlijst geplaatst te worden, kunt u richten aan: Client Management Director: Mark Schilstra mark.schilstra@kasbank.com Clearing & Banking Services Associate director: Jeroen Duijn jeroen.duijn@kasbank.com Fund & Insurance Services Associate director: Sicco Plesman sicco.plesman@kasbank.com Institutional Services Associate director: Tamis Stuker tamis.stuker@kasbank.com Sales & Bussines Development (S & BD) Head of S & BD Mark van Weezenbeek mark.van.weezenbeek@kasbank.com Tekstredactie: Robbert Veltman Eindredactie: Carla Boogers carla.boogers@kasbank.com Vormgeving: Ebbenhorst Design, De Meern Druk: KAS BANK, Document & Systems Services Voorwoord Governance, ofwel goed bestuur, staat volop in de aandacht van alle stakeholders die hier iets over te zeggen (menen te) hebben: toezichthouders, institutionele beleggers, fiduciair managers, consultants, de media, politici en vakbonden. Als belangrijke governance partner in Nederland doen wij volop aan deze discussie mee. Zowel door praktische oplossingen rondom governance te ontwikkelen als door mensen samen te brengen en kennis te delen. Want dat is wat wij voor u willen zijn: een betrouwbare partner die meedenkt over de uitdagingen voor uw organisatie en daar oplossingen voor bedenkt. Om de discussie over governance verder te verdiepen organiseerden wij op donderdag 15 september een groot Governance Event met als speciale gast Kofi Annan. In zijn toespraak benadrukte Annan dat de Nederlandse pensioensector als grote internationale belegger een zeer belangrijke rol kan spelen bij het bevorderen van goed bestuur in de landen en ondernemingen waarin belegd wordt. Zijn optreden maakte grote indruk op alle aanwezigen, inclusief mijzelf. Ik zou dan ook gerust dit hele voorwoord kunnen vullen met dit bijzondere evenement. Maar daar leest u verderop in deze KAS Selections meer over. Ondertussen gaat het gewone leven weer verder. Binnen de financiële sector woeden immers nog veel meer interessante discussies dan over governance alleen. Zijn pensioefondsen als onderneming bijvoorbeeld BTW-plichtig of moeten zij daarvan worden vrijgesteld? Welke bestuursmodellen zijn het meest geschikt voor pensioenfondsen nieuwe stijl? Wat betekent MiFID II voor de effectenindustrie? Geeft de samenwerking tussen zeven regionale beurzen de Aziatische economie een belangrijke impuls? Welke voordelen biedt effectief transitiemanagement? En wat komt er allemaal kijken bij de intake van een nieuw beursgenoteerd fonds, in dit geval het LSP Life Sciences Fund? Daarmee zijn in vogelvlucht de onderwerpen in deze KAS Selections genoemd. Zij weerspiegelen de nadruk die wij leggen op compliance diensten, risicobeheersing en managementinformatie. Mark Schilstra, ons nieuwe hoofd Client Management, gaat zich daar volledig voor inzetten. Maar deze onderwerpen symboliseren ook de verandering die KAS BANK doormaakt: van een volumegedreven effectenspecialist naar leverancier van high value data en onafhankelijke managementinformatie. Voor effectieve besluitvorming moet het bestuur immers inzicht hebben in de prestaties van het fonds ten opzichte van de maatschappelijke en financiële doelstellingen. Op basis van dergelijke analyses kan het bestuur voldoen aan de maatschappelijke roep om transparantie en verantwoording over de beleggingen en het beleggingsbeleid. KAS BANK ondersteunt u daarbij. Good governance draagt bij aan herstel van het vertrouwen van burgers in overheden, instituten en ondernemingen. Dat is in ieders belang, zo betoogde Kofi Annan. Ik sluit mij daar namens KAS BANK graag bij aan. Zonder vertrouwen is onze sector immers een ruiter te voet in plaats van een ridder te paard. Sikko van Katwijk, Raad van Bestuur KAS BANK

3 Speciale gast Kofi Annan spreekt over good governance Governance Event KAS BANK Als grote internationale investeerder kan de Nederlandse pensioensector overal ter wereld een actieve rol spelen in het bevorderen van goed bestuur. Aldus Kofi Annan in zijn toespraak tijdens het Governance Event van KAS BANK op donderdag 15 september in Amsterdam. Good governance is global governance. KAS BANK is een belangrijke Governance partner in Nederland. Wij willen deze rol graag verder ontwikkelen in samenspraak met onze klanten en de markt. Om de discussie over dit onderwerp verder te verdiepen vond op 15 september een groot Governance Event plaats in de kantoren van KAS BANK. s Ochtends discussieerden zo n 45 pensioenfondsbestuurders, bankiers en consultants over het thema (pension fund) governance. s Middags namen zij samen met tal van andere genodigden deel aan de Governance lunch in de hal van KAS BANK in de Spuistraat. Tijdens de lunch sprak speciale gast Kofi Annan over de belangrijkste voorwaarden voor goed bestuur. Workstreams De ochtendsessie bestond uit drie workstreams waarin werd gediscussieerd over vier stellingen rondom governance. De streams werden ingeleid door drie externe experts, Arnoud Boot, Guus Boender en Willem Noordman. Kofi Annan tijdens zijn toespraak en transparantie. Het merendeel van de deelnemers was het erover eens dat (herstel van) vertrouwen op dit moment een van de belangrijkste aandachtspunten is voor de pensioenfondsen. Onafhankelijke informatie over de risico s en samenstelling van de beleggingsportefeuille, bijvoorbeeld via de Investment Management Services van KAS BANK, is daarbij zeker gewenst. Gedurende de discussies keerden drie belangrijke aspecten van governance telkens terug: verantwoording, vertrouwen Arnoud Boot is Professor Corporate Finance and Financial Markets aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Amsterdam Center for Law & Economics (ACLE). Ook waren de meeste bestuurders het erover eens dat pensioenfondsen een zekere maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben. Hun primaire taak is en blijft echter het waarborgen van de belangen en pensioenaanspraken van alle stakeholders van het fonds. De doelstelling van pensioenfondsen is niet om landen te redden, zo vatte een van de deelnemers het standpunt van de meeste pensioenfondsbestuurders kernachtig samen. Beleggingsrendement en good governance hoeven elkaar echter niet in de weg te staan. Integendeel, investeringen in onderontwikkelde of opkomende landen kunnen juist een belangrijke bijdrage leveren aan het verbeteren van de lokale arbeidsomstandigheden, mensenrechten en het milieu. KAS Selections oktober

4 Op de stelling dat externen lid moeten worden van het pensioenfondsbestuur om zo de deskundigheid te versterken, werd over het algemeen afwijzend gereageerd. Deskundigheid moet niet verward worden met verstandigheid, merkte een bankbestuurder daarover op. Door louter te vertrouwen op experts zou de onafhankelijkheid van het bestuur eerder worden verkleind dan vergoot. Bestuurders moeten juist generalisten zijn die waar nodig door externe deskundigen worden ondersteund. Willem Noordman houdt zich als lid van het hoofdbestuur van FNV Bondgenoten onder andere bezig met goede pensioenen voor werknemers en gepensioneerden. Noordman is voorzitter van de Stichting Pensioenfonds FNV. Governance lunch De workstreams werden gevolgd door een governance lunch in de monumentale hal van KAS BANK in de Spuistraat. Speciale gast Kofi Annan, Nobelprijswinnaar voor de Vrede en voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties, sprak namens de Kofi Annan Foundation over het enorme belang van good governance overal ter wereld. Op zijn karakteristieke wijze belichtte Annan de noodzaak van good governance vanuit drie invalshoeken. Op globaal niveau wordt de discussie nog steeds gedomineerd door de oude economieën. Dat geldt vooral voor de permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Opkomende landen zien hun veranderende positie nog te weinig vertaald in een gelijkwaardige politieke rol op het wereldtoneel. Daardoor wordt er nog steeds over hen in plaats van door hen beslist. Daarna verlegde Annan de aandacht naar de huidige crisis in de Europese Gemeenschap, die volgens hem vooral een vertrouwenscrisis is. Daarom is regaining trust een van de belangrijkste uitdagingen voor zowel politieke leiders als het bedrijfsleven. Ten slotte verwees Annan naar de financiële crisis als oorzaak voor het gedaalde vertrouwen van burgers in hun leiders en good governance. Op een vraag uit de zaal over de relatie tussen rendement en good governance, antwoordde Annan dat deze combinatie volgens hem heel goed mogelijk is. Daarbij wees hij op Afrika waar hele mooie rendementen zijn te behalen. Tegelijkertijd kunnen pensioenfondsen good governance helpen bevorderen door zich voortdurend rekenschap te geven van de arbeidsomstandigheden, de mensenrechten en het milieu in de landen waarin direct of indirect wordt geïnvesteerd. Ten aanzien van de Griekse crisis wees Annan op de noodzaak voor regeringsleiders om te blijven communiceren met alle belanghebbenden. Daarbij moeten zij niet alleen naar de economische aspecten kijken maar ook de belangen van de Griekse burgers goed in ogenschouw nemen. Anders verliezen zij hun legitimatie met mogelijk grote gevolgen, zoals de gebeurtenissen in Noord-Afrika hebben laten zien. Guus Boender is hoogleraar Asset Liability Management aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en een van de oprichters van ORTEC Finance, een toonaangevend Nederlands adviesbureau op het gebied van Asset Liability Management. Inspirerend De toespraak van Kofi Annan kreeg een warm onthaal van alle aanwezigen. Zij voelden zich door de bijeenkomst duidelijk geïnspireerd om good governance en pension fund governance nog nadrukkelijker op de agenda te zetten. KAS BANK ondersteunt u graag daarbij. In een speciale uitgave besteden wij uitgebreid aandacht aan ons Governance Event. 4 KAS Selections oktober 2011

5 Beursgenoteerd beleggen in biotechnologie LSP Life Sciences Fund Beleggen in gespecialiseerde biotechbedrijven en aanverwante sectoren is in Nederland een nog redelijk onontgonnen terrein. Investeringen vinden vooral plaats via private equity en venture capital. Een belangrijke speler in deze markt is de in Amsterdam, München en Boston gevestigde investeringsfirma Life Sciences Partners (LSP). In april 2011 heeft LSP als eerste Nederlands bedrijf ook een beursgenoteerd life sciences beleggingsfonds gelanceerd. Het op NYSE Euronext Amsterdam genoteerde LSP Life Sciences Fund richt zich op investeringen in small- en mid-cap, voornamelijk Europese beursgenoteerde biotechnologie bedrijven. Aangezien een beursgenoteerd fonds voor LSP onbekend terrein was deden zij een beroep op KAS BANK om het proces te begeleiden. Mark Wegter (General Partner) en Merijn Klaassen (Chief Financial Officer) waren blij verrast met de manier waarop KAS BANK het hele intakeproces heeft begeleid. Vanaf het allereerste contact is actief met ons meegedacht over specifieke issues rondom ons fonds. Zo zijn wij samen tot een aantal unieke oplossingen gekomen. LSP is vooral bekend vanwege zijn private equity activiteiten. Kunnen jullie iets meer vertellen over de achtergrond van het bedrijf? Wegter: LSP is opgericht in 1998 als spin-off van Euroventures, een pan-europese investeringsfirma die vooral gefund werd door pensioenfondsen van multinationals. Zij speelden daarmee in op de groeiende vraag naar venture capital dat door hen werd gezien als een belangrijke motor achter economische groei en economisch succes. De scope van Euroventures bleek echter te breed. Euroventures Benelux is zich daarom meer gaan richten op beleggingen in hightech IT en life sciences. Met name de life sciences portefeuille heeft zich zeer goed ontwikeld over de periode 88-98, hetgeen de Nederlandse partners van Euroventures Benelux heeft doen besluiten om in 1998 een eigen, volledig op de life sciences gericht investeringsfonds te beginnen, LSP. Het startkapitaal, een bescheiden 25 miljoen euro, Mark Wegter, econoom, werkt sinds 1998 voor LSP. In 2001 werd hij General Partner. Samen met Joachim Rothe zette hij eind 2001 het LSP kantoor in München op, waarna het bedrijf steeds vastere voet aan de grond heeft gekregen in Duitsland en Zwitserland. Na zijn terugkeer naar Nederland in 2007 initieerde Wegter de investeringen in beursgenoteerde activiteiten van LSP en bouwde deze sindsdien verder uit. kwam opnieuw van institutionele beleggers die ook de potentie van venture investeringen in de life sciences sector zagen. Ook dat fonds ontwikkelde zich zeer voorspoedig. In 2001 is toen een tweede fonds in de markt gezet. Dit fonds was al een stuk groter en sindsdien zijn wij verder gegroeid tot een gespecialiseerde investeerder met drie vestigingen in Nederland, Duitsland en Amerika, 25 mensen in dienst en meer dan 600 miljoen euro aan belegd vermogen. Het zijn vrijwel uitsluitend institutionele beleggers die in dit soort venture capital fondsen investeren Klaassen: Beleggen in biotechnologie of life sciences is vrijwel altijd een kwestie van lange adem. Beleggers in dit soort bedrijven gaan niet voor de winst op korte termijn. Daarom zijn het vrijwel uitsluitend institutionele beleggers die in dit soort venture capital fondsen investeren. Wij bieden hen vooral expertise. Al onze medewerkers zijn hoogopgeleid en vaak gepromoveerd. Zij hebben een sterke wetenschappelijke achtergrond in vakgebieden relevant voor de sector, zoals moleculaire biologie, biochemie, medische biologie. Daarbovenop hebben zij ruime ervaring in het KAS Selections oktober

6 bedrijfsleven en de financiële sector. Wij zijn als team daarmee bij uitstek in staat om de producten en werkwijze van startende firma s te beoordelen als potentiële lange termijnbelegging. In april 2008 zijn jullie met APG een strategische alliantie aangegaan. Hoe is dat in zijn werk gegaan? Wegter: Onze private equity activiteiten liepen erg goed. Toch hadden wij het gevoel dat wij een opportunity misten. Wij zagen ook aan de publieke kant veel mogelijkheden om onze expertise te benutten. Aldus zijn wij in 2007 gaan praten met potentiële investeerders om een fonds op te zetten dat zich uitsluitend op het beursgenoteerde segment van de life sciences sector zou richten. Met APG raakten wij verder in gesprek en de in april 2008 aangekondigde samenwerking is daar het resultaat van. Deze samenwerking loopt tot op de dag van vandaag naar volle tevredenheid van beide partijen. Het spreekt voor zichzelf dat de resultaten er ook naar zijn. Klaassen: Het mooie is dat het vertrouwen dat wij kregen van APG, ons in staat heeft gesteld om nu ook in het beursgenoteerde segment ons eigen track record op te bouwen. Wij kregen nog al eens van andere institutionele investeerders te horen dat investeren in public equity een Merijn Klaassen, econoom, is Chief Financial Officer van LSP. Voor zijn overstap naar LSP begin 2008 werkte hij voor Amgen, een belangrijk human therapeutics bedrijf in de biotech industrie, en als Finance Manager voor Amgen Europe. Bij LSP is Klaassen verantwoordelijk voor alle financiële en administratieve zaken die verband houden met de beleggingen en desinvesteringen van de beleggingsbedrijven, inclusief financiële due diligence en alle fondsgerelateerde zaken. Samen met het intake team zijn daarvoor oplossingen bedacht die, begreep ik gaandeweg het proces, tamelijk uniek zijn in de markt geheel andere expertise vereist dan die voor private equity. Wij hebben nu bewezen dat dat - in deze sector en met onze investeringsstrategie - niet geldt. In feite hebben wij, naast onze private equity activiteiten, een tweede activiteit en daarmee een tweede poot, onder ons bedrijf geplaatst. Daar wij steeds meer verzoeken kregen van andere investeerders om via ons toegang te krijgen tot deze complexe materie, hebben wij na drie jaar besloten om zelf een beursgenoteerd beleggingsfonds op te zetten, het LSP Life Sciences Fund. Daar het fonds vrij verhandelbaar is, verschaft het de benodigde liquiditeit hetgeen voor een aantal investeerders een voorwaarde was. Daarnaast staat het fonds open voor toetreding door nieuwe investeerders, die via LSP als gespecialieerde fonds manager exposure willen opbouwen in de life sciences sector. Vervolgens hebben jullie KAS BANK als Fund Agent geselecteerd om LSP te begeleiden bij de beursgang. Wat zijn daarbij jullie overwegingen geweest? Wegter: Wij hadden erg veel vragen maar kregen op onze RFP s niet overal antwoorden op. KAS BANK had niet alleen antwoorden maar dacht vanaf het begin al direct met ons mee over de inrichting van ons fonds. LSP Life Sciences Fund is bijzonder omdat het een beursgenoteerd fonds is dat uitsluitend belegt in achterliggende beursgenoteerde biotech bedrijven. Dat heeft onder andere consequenties voor het prospectus, de toe- en uittreding en het redemption mechanisme. Samen met het intake team zijn daarvoor oplossingen bedacht die, begreep ik gaandeweg het proces, tamelijk uniek zijn in de markt. Bijzonder is ook dat de beursintroductie is verlopen zonder adviseur of distributeur. Wij hebben geen uitgebreide marketing gedaan maar zijn juist heel doelgericht te werk gegaan bij het ophalen van geld voor de introductie. KAS BANK heeft ons daar volledig in gesteund. Waar anderen zeiden: dat gaat niet werken, zei 6 KAS Selections oktober 2011

7 KAS BANK juist: wij gaan jullie helpen om een oplossing te bedenken. Performance is immers key bij het overtuigen van toekomstige investeerders Bij KAS BANK krijgen nieuwe klanten een intake team toegewezen. Hoe hebben jullie het intakeproces ervaren? Klaassen: Als zeer professioneel en down to earth. KAS BANK is natuurlijk een sterke naam in Nederland en dat is zeker voor institutionele beleggers een belangrijke overweging om al dan niet met LSP in zee te gaan. Voor ons was ook jullie brede productenpalet belangrijk. De toegevoegde waarde van LSP ligt primair bij het nemen van de juiste investeringsbeslissingen, voor de ondersteunende processen gebruiken wij graag de kennis en infrastructuur van gespecialiseerde dienstverleners. En dus nemen wij behoorlijk wat diensten af van KAS BANK. Dan is het zeer prettig om met één contactpersoon zaken te doen. Tegelijker tijd weet je dat daar een heel team van specialisten achter staat. Hun enthousiasme werkte ook weer aanstekelijk op ons. Want uiteindelijk vinden wij aandacht en expertise belangrijker dan de laagste prijs. De introductie van LSP Life Sciences Fund was met 40 miljoen euro zeer succesvol. Staan er al nieuwe introducties op stapel? Wegter: In Europa zijn rond de 230 kleine en middelgrote biotechbedrijven met een totale marktwaarde van zo n 30 tot 35 miljard euro. Dat is het segment waar wij ons nu op richten. Echter, de totale sector, neem alleen al de Verenigde Staten, is vele malen groter. Ook daar zien wij veel kansen. Dus ja, wij zien zeker meer investeringsmogelijkheden dan wij nu aan assets hebben. Maar laten wij eerst dit fonds tot een succes maken met een aansprekend track record. Performance is immers key bij het overtuigen van toekomstige investeerders. De performance rapportages en andere tools van KAS BANK zijn daarbij een waardevol instrument. Nieuwe klanten St. Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf Global Fund Services; Compliance Monitoring; Financial Accounting; Investment Accounting; FTK-rapportage; Performance Measurement; IMS-Dashboard St. Bedrijfstakpensioenfonds Verf- en Drukinktindustrie Compliance Monitoring; Financial Accounting; Investment Accounting; FTK-rapportage; IRM Monitor; Performance Measurement; IMS-Dashboard Personalia Institutional Services Caspar Nijland en Jesper Kuyvenhoven zijn op 1 augustus begonnen als Account Manager. Pol de Jaeger is per 1 oktober benoemd als Relationship Manager. Maurits Klaassen vervult de rol van Management Trainee per 22 augustus. Funds & Insurers Services Per 1 augustus is Jaap Piek benoemd als Relationship Manager en Sander de Boer als Account Manager. Clearing & Banking Services Astrid Helms is per 1 augustus benoemd als Relationship Manager. UK Steven Polese begon 1 September als Relationship Manager Institutional Investors bij KAS BANK UK. KAS Selections oktober

8 Words from Wiesbaden 10 jaar MultiManager Fonds Op 31 oktober 2011 vierden de vijf door KAS Investment Servicing GmbH geadministreerde BMW MultiManager Fondsen hun tienjarig bestaan. Fondsbeheerders dr. Holger Bachmann en Markus Baumgartner van BMW Bank blikken terug op een succesvol decennium. Kunt u om te beginnen iets vertellen over de achtergrond van de MultiManager Fondsen van BMW Bank? Bachmann: Zeker. BMW Bank is tien jaar geleden gestart met de effectenhandel door de oprichting op 31 oktober 2001 van vijf beleggingsfondsen, de MultiManager Fonds 1-5. Delta Lloyd Investment Managers GmbH (DLIM) admini streerde de fondsen als Master KAG. Na de overname van DLIM door KAS BANK in 2008 worden de fondsen nu geadministreerd door KAS Investment Servicing GmbH. * Was u beide vanaf het begin als vermogensbeheerders bij de fondsen betrokken? Baumgartner: Met het oog op een exclusief concept voor het beleggen in effecten hebben wij in eerste instantie Frank Russell aangesteld als asset manager. De fondsen werden vervolgens overgenomen door Eckhart Sauren in 2004 en uiteindelijk door ons in 2008, gelijktijdig met de overgang naar KAS Investment Servicing als KAG. Kunt u uitleggen wat de verschillen tussen de vijf fondsen zijn en wat uw rol daarin is? Baumgartner: Ieder fonds vertegenwoordigt een bepaalde mate van risico. MultiManager Fonds 1 is een defensief fonds. Met elk fonds neemt het inherente risico verder toe tot aan MultiManager Fonds 5, dat een zeer offensieve beleggingsstrategie hanteert. Ik treed samen met dr. Holger Bachmann op als vermogensbeheerder/beleggingsadviseur voor alle vijf de fondsen. Gedurende de afgelopen tien jaar zullen uw fondsen veel hoogte- en dieptepunten hebben meegemaakt als gevolg van de turbulente markten? Bachman: Inderdaad, wij hebben veel moeilijke periodes doorgemaakt, bijvoorbeeld nadat de aandelenmarkten crashten na 11 september 2001, de geo-politieke crisis in de Golf in 2003 of meest recent de nucleaire ramp in Japan. Fondsbeheerders dr. Holger Bachmann en Markus Baumgartner van BMW Bank 8 KAS Selections oktober 2011

9 Uw fondsen hebben ook enkele onderscheidingen ontvangen? Bachman: In 2010 behaalden wij met het MultiManager Fonds 1 een tweede plaats in de categorie Dachfonds Anleihen Global van de Deutschen Fondspreis plus een derde plaats in de categorie Dachfonds Globale Aktien voor MultiManager Fonds 5. Standard & Poor s beoordeelde de fondsen 1 en 3 in september 2010 met een A-rating voor de kwaliteit van het beheer en MultiManager Fonds 1, 4 en 5 kregen het uro fonds teken 2. Maar wij moeten niet vergeten dat de markten daarna uiteindelijk weer zijn opgeveerd. Zelfs na de dot.com crash en de financiële crisis als gevolg van het faillissement van Lehman Brothers was bij vier van de vijf fondsen nog altijd sprake van out-performance. De MultiManager Fondsen 1 en 2 presteerden het best, terwijl 3, 4 en 5 acceptabele prestaties lieten zien. Wat is het geheim achter het succes van de MultiManager Fondsen? Baumgartner: Ongetwijfeld de diversificatie binnen de fondsen. Beleggers die in individuele aandelen en obligaties hebben belegd, zoals bijvoorbeeld Enron of Parmalat, hebben het meest onder de crises geleden, net als beleggers in bedrijven met een exposure op Bear Stearns en Lehman Brothers. Zij hebben vrijwel zeker hun totale investering verspeeld. Bij beleggingsfondsen is dat scenario grotendeels voorkomen doordat zij meer gespreid beleggen en daardoor het risico spreiden. Operationeel gezien helpt het dat er een scheiding bestaat tussen adviseurs en de Master-KAG. Iedere partner kan zich daardoor concentreren op zijn kernactiviteit. Het fonds (en daarmee de investeerder) profiteert daarmee van the best of both worlds. Operationeel gezien helpt het dat er een scheiding bestaat tussen adviseurs en de Master-KAG Men doet er daarom goed aan bijzondere aandacht te besteden aan de structuur en de richting van de beleggingsportefeuille in plaats van alleen maar te investeren Gefeliciteerd. Hoe zou u de afgelopen tien jaar tenslotte willen samenvatten? Baumgartner: De ontwikkeling van de markten in het afgelopen decennium staat stevig in tegenstelling tot wat ons allemaal altijd is voorgehouden, namelijk dat beleggingen na een periode van 5 tot 7 jaar altijd winst opleveren. Men doet er daarom goed aan bijzondere aandacht te besteden aan de structuur en de richting van de beleggingsportefeuille in plaats van alleen maar te investeren en verder achterover te leunen en af te wachten. Wij zien echter nog steeds duidelijke mogelijkheden in de markt zoals bijvoorbeeld blijkt uit de performance van het MultiManager Fonds 1. * KAS BANK heeft in 2008 de Master KAG activiteiten van Delta Lloyd Investment Managers GmbH in zijn geheel overgenomen en daarna voortgezet onder de naam van de nieuwe entiteit KAS Investment Servicing GmbH. KAS Selections oktober

10 Effectief transitiemanagement bespaart kosten en tijd Pensioenfondsenland beleeft turbulente tijden. Vanuit de toezichthouders komen tal van eisen voor verbetering van de dekkingsgraad. Beleggingen worden scherp tegen het licht gehouden. Een van de consequenties is dat er veel veranderingen plaatsvinden in de samenstelling van de pensioenfondsbeleggingen. Om deze veranderingen efficiënt te laten verlopen, wordt er steeds meer gebruik gemaakt van transitiemanagement. KAS BANK biedt hiervoor een unieke dienst aan. Transities komen frequent voor in de portefeuilles van pensioenfondsen. Bijvoorbeeld als de strategische en/of tactische asset allocatie wordt aangepast. Maar ook wanneer bestaande beleggingen worden aangepast naar de strategische en/of tactische asset allocatie. Daarnaast Beheersen transitie worden er geregeld vermogensbeheerders vervangen voor nieuwe als gevolg van bijvoorbeeld een tegenvallende performance. Tot slot zijn cash toevoegingen of onttrekkingen aan de portefeuille soms zo omvangrijk dat deze het beste benaderd kunnen worden als transities. Transities kunnen een behoorlijke impact hebben op het pensioenfonds. Het proces van een transitie is namelijk vrij complex. Naast het opstellen van een goed transitieplan zijn er verschillende marktpartijen die gedurende het proces frequent het een en ander met elkaar moeten afstemmen. Niet alleen de fonds beheerders, maar ook de administrateur, risk manager, overlay managers, fiduciair manager, custodians en brokers moeten allemaal op de hoogte gebracht worden over welke stappen, wanneer en op welke wijze genomen dienen te worden. Risico beheersing Kosten reductie Operationeel risico Rapportage & transparantie Door analyse en kennis Geen verborgen kosten Overdracht uitvoerings risico Verantwoording 1) Sector 2) Duration 3) Currency 4) Markt impact 5) Handhaving exposure 1) Expliciete kosten Transactiekosten Beurskosten Belastingen 2) Impliciete kosten Bid/ask spread Marktimpact Opportunity risk 1) Projectmanagement 2) Trade management Bron & doelportefeuille In-kind leveringen Cash management 3) Settlements 1) In control 2) Uitgebreide rapportages 3) Geen verborgen kosten 4) Conform T-charter 4) Corporate actions 10 KAS Selections oktober 2011

11 Wanneer een pensioenfonds het transitieproces niet goed beheerst, worden onnodige kosten en risico s gelopen. Stel soorten activiteiten voor, zoals de pre-trade, de executiefase en de post-trade fase. Het verkoopmoment van de huidige manager zal niet aansluiten op het koopmoment van de nieuwe beheerder dat u een van uw vermogensbeheerders wilt vervangen. Beide hanteren dezelfde beleggingsstrategie. De kans is groot dat de gewenste portefeuille van de nieuwe fondsbeheerder posities bevat die ook zijn opgenomen in de portefeuille van de bestaande fondsbeheerder. Bij een traditioneel transitieproces, waarin de bestaande fondsbeheerder alle posities verkoopt en de opbrengst aan de nieuwe beheerder betaalt, worden nu onnodig posities verkocht en aangekocht. Hier zitten hoge transactiekosten aan vast. Daarnaast zal het verkoopmoment van de huidige manager niet aansluiten op het koopmoment van de nieuwe beheerder. Hierdoor neemt het pensioenfonds tijdelijk een kaspositie in. Het rendement van de kaspositie kan aanzienlijk afwijken van die van de benchmark. Het operationeel risico bij een transitie is dus vrij groot. Een communicatiefout kan een onjuiste aankoop of verkoop creëren. Maar ook het onjuist afstemmen van corporate actions betekent dat de nieuwe fondsbeheerder uit een corporate action ongewenste posities krijgt. Hieraan zijn weer de nodige kosten verbonden. Samengevat bestaat een transitie slechts voor een deel uit aan- en verkoopactiviteiten. Naast expertise op het gebied van crossing, netting en trading algoritmen, is vooral kennis nodig van custody, coördinatie, settlements, corporate actions, risk management, monitoring en juridische zaken. Om structuur aan te brengen in dat proces, wordt het in verschillende fasen ingedeeld. Per fase komen verschillende KAS BANK heeft een unieke aanpak op transitiegebied. Per transitie wordt geanalyseerd welke expertise nodig is. Daarna worden verschillende specialisten in een projectteam geplaatst inclusief een vertegenwoordiger van het pensioenfonds. Op deze manier is alle benodigde kennis aanwezig in het team. Omdat de gegevens van uw mandaten reeds in onze systemen aanwezig zijn, is er sprake van korte communicatielijnen. Vanuit het projectteam krijgt u één vast aanspreekpunt. Naast expertise van crossing, netting en trading algoritmen, is vooral kennis nodig van custody, coördinatie, settlements, corporate actions, risk management, monitoring en juridische zaken Ook in onze transitiedienstverlening komt de onafhankelijkheid van KAS BANK goed naar voren. Bij een meer complexe executiefase maken wij gebruik van ons uitgebreide brokernetwerk die op basis van hoogwaardige criteria zijn geselecteerd. Zo moeten zij o.a. best of class trading faciliteiten bieden, maatwerk leveren en bij voorkeur alleen als agency broker optreden. Gedurende en na de transitie krijgt u transparante rapportages aangeleverd conform het T-charter. Verder krijgt u regelmatig updates en vindt regelmatig onderlinge afstemming plaats. Hierdoor bent en blijft u voortdurend in control. KAS Selections oktober

12 DPN Roundtable discussie over Administration In haar augustus/september nummer publiceerde het Duitse vakblad DPN een rondetafelgesprek over het thema Administration. Zeven deskundigen bespraken de actuele ontwikkelingen in de Duitse markt. Namens KAS Investment Servicing nam CEO en Managing Director Jörg Sittmann aan de discussie deel. KAS Selections geeft een samenvatting van zijn bijdrage aan de geanimeerde discussie, een vervolg op het rondetafelgesprek van DPN in juni 2010.* Een van de eerste vragen aan de deelnemers was of zij nog een verdergaande consolidatie verwachten op de Duitse markt en wat eventueel de rol van buitenlandse aanbieders hierin kan zijn. Aanleiding voor deze vraag is de toenemende regelgeving in Duitsland voor administrateurs van fondsen zoals KAS Investment Servicing. Sittmann: Voor ons als kleinere speler in de markt is de uitdaging natuurlijk om verder te groeien. De consolidering zal onverminderd verdergaan. De Duitse markt groeit niet dusdanig dat alle mededingers er een gezond bedrijfsmodel op na kunnen houden. Dat kun je nu al voorspellen. Bij kleinere KAG s die niet genoeg Assets under Administration hebben zullen de kosten niet tegen de baten opwegen. Jörg Sittmann, CEO en Managing Director, KAS Investment Servicing Zijn de komende veranderingen in toezicht en regelgeving voor u geen probleem? Die vertaalslag is ook voor ons lastig. Omdat wij met zo n 30 medewerkers een relatief kleine organisatie zijn is het aansturen daarvan echter wel makkelijker dan bij een grote Master-KAG met 200 tot 300 medewerkers. Wij kunnen onze processen veel flexibeler aanpassen. Waar zal het administratiebedrijf de komende drie jaren het meest door beïnvloed worden? De veranderingen en aanscherpingen op het gebied van toezicht zullen onverminderd verdergaan. En het afbakenen van onze positie ten opzichte van de Luxemburgse markt in het kader van Ucits IV en Ucits V. In Azië is het simpeler om een Luxemburg fonds te verhandelen dan een Duits fonds. Niemand weet waar dat aan ligt. Maar het is duidelijk dat veel buitenlandse managers liever naar Luxemburg dan naar Duitsland gaan. In Duitsland is sprake van een verscherpt consolidatieproces. Overweegt uw organisatie in dat verband de komende jaren een overname? Wij hebben twee jaar gelden een overname gedaan. Weliswaar geen reuze overname maar het ging toch altijd nog om 1,3 miljard Euro aan assets. Deze fondsen hebben 12 KAS Selections oktober 2011

13 Startende vermogensbeheerders hoeven geen eigen infrastructuur te onderhouden wij binnen het jaar volledig in onze administratie geabsorbeerd. Vandaar dat ik denk dat overnames lonend kunnen zijn. De vraag is of je iemand kunt overnemen die hetzelfde systeem gebruikt of dat je tussen twee verschillende systemen moet kiezen. Voor die tweede variant zijn overigens aanbieders in de markt die via een uitgekiende interface een hoge mate van automatisering bieden bij het overzetten van één van beide systemen. Een overname is echter allerminst iets waarmee men in het eerste of tweede jaar meteen al geld verdient. Dat moet je echt op de langere termijn bekijken. Ziet u ook exportmogelijkheden voor het fondsenadministratiemodel van Duitse KAG s? Oost-Europese landen als Polen, Slowakije en ook Roemenië lenen zich daar zeker voor. Weliswaar zijn de volumes daar nog niet groot genoeg, maar dat komt wel. Een overname is echter allerminst iets waarmee men in het eerste of tweede jaar meteen al geld verdient Zonder de financiële crisis van 2008 waren wij al een stuk verder geweest. Maar ik denk dat het moeilijk is om het Duitse fondsenadministratiemodel naar bijvoorbeeld Italië of Spanje te exporteren. Onze thuismarkt groeit niet zo hard als wij dat allemaal graag zouden willen. Grote mandaten worden altijd wel opnieuw uitgegeven. Voor ons zijn die nu nog te groot of zij worden alleen maar uitgegeven om weer eens te kijken hoe de markt erbij staat waar het de prijs betreft. Dat is in deze markt heel gebruikelijk. Wij willen in ieder geval zowel organisch als niet organisch verder groeien. Zo kunnen wij onze systeemkosten over een groter volume aan assets verdelen en daarmee winstgevender worden. Ik zie in ieder geval mogelijkheden in diensten met een Front End Tool voor kleinere vermogensbeheerders. Net als in een systeem waarbij zij transacties kunnen invoeren en tegelijkertijd compliance checks kunnen uitvoeren en bij overtredingen zelfs al risicowaarderingen krijgen. Dat is bij uitstek interessant voor startende vermogensbeheerders. Zij hoeven dan geen eigen infrastructuur te onderhouden maar kunnen hiervoor een Application Server Provider (ASP) toepassing van een Master-KAG gebruiken. Welke onderwerpen zijn op dit moment voor uw klanten nog meer van belang? Vooral verzekeraars houden zich bezig met Solvency II, ook al zijn de precieze eisen die vanaf 2013 gaan gelden nog niet vastgesteld. Wij krijgen steeds meer vragen hoe wij verzekeraars kunnen ondersteunen om aan de eisen te voldoen of de beleggingen zo te sturen dat het beslag op het eigen vermogen uiteindelijk zo gering mogelijk is. Hoe staat het met het uitlenen van effecten als aanvullende dienstverlening? Loopt dat nog door in de huidige moeilijke markt? Voor het uitlenen van effecten maken wij gebruik van onze moederonderneming in Amsterdam. In Nederland zien wij het vertrouwen van de marktdeel nemers langzaam herstellen na de grote klap in Het tegenpartijrisico speelt nu wel een veel grotere rol dan in 2006 en Welke innovatieplannen heeft u voor de komende twaalf maanden? KAS BANK heeft voor de Nederlandse markt een app ontwikkeld waarmee pensioenfondsbestuurders direct inzage hebben in de performance gegevens en risico s van het fonds. Deze app willen wij de komende periode geschikt maken voor de Duitse markt. * Het volledige artikel kunt u online lezen op Vervolgens klikt u op Roundtables in het linker menuscherm. KAS Selections oktober

14 Mark Schilstra gestart als Hoofd Client Management Mark Schilstra is per 1 augustus benoemd als Hoofd Client Management van KAS BANK. Zijn nieuwe functie voelt een beetje als thuiskomen. Bij KAS BANK ervaar ik opnieuw de voordelen van een relatief kleine en gespecialiseerde organisatie: geen onnodige ballast, oplossingsgericht, intensief contact met de klant en daardoor snel kunnen schakelen. De afgelopen jaren was Schilstra binnen Fortis Bank (NL) en ABN AMRO als Director Central Risicomanagement verantwoordelijk voor het operationele risicobeleid van de bank. Daarvoor deed hij binnen Fortis Bank als risicomanager in de Merchant Bank kennis op van de clearing en custody processen en de daarbij behorende risico s. Bij KAS BANK krijgt hij daar nu opnieuw mee te maken. Zijn ervaring als risicomanager ziet hij in zijn nieuwe commerciële functie vooral als een pré. Vanuit risico-oogpunt is het voor de klant van belang als wij intern zo nodig eerst even aan de bel trekken. Mark Schilstra, Hoofd Client Management van KAS BANK Het commitment van de medewerkers is groot en de klant staat als vanzelfsprekend centraal Vanuit mijn bancaire ervaring als riskmanager zie ik vele raakvlakken met de functie van Hoofd Client Management. Door de aangescherpte regelgeving en eisen op het gebied van in control zijn, is risicomanagement één van de belangrijkste thema s geworden voor zowel banken, pensioenfondsen als verzekeraars. Maar ook in de traditionele transaction- en asset servicing zien wij een versnelling in de lancering van nieuwe risico monitoring tools. Bij KAS BANK willen wij graag samen met onze klanten, prospects en consultants verder discussiëren over hun eisen en wensen op dit gebied. Op die manier kunnen wij gezamenlijk tot oplossingen komen die waardevol zijn voor de klant en waarmee KAS BANK zich onderscheidt van zijn concurrenten. Zo geef je inhoud aan actief partnerschap. Schilstra startte zijn bancaire carrière midden jaren 90 als Relationship Manager Derivatives en Structured Products bij Mees Pierson. Zijn terugkeer naar een relatief kleine organisatie is een bewuste keuze. Juist vanuit die specialisatie en het feit dat je een niche speler bent, is het commitment van de medewerkers groot en staat de klant als vanzelf sprekend centraal. Na amper drie maanden bij KAS BANK ervaar ik opnieuw hetzelfde gevoel als 15 jaar geleden. Daar komt mijn ervaring in grote financiële organisaties nog eens bij. Met dat verschil dat ik als Hoofd Client management ook veel meer betrokken ben bij het richting geven aan het beleid van de bank. Voor mij is dat een verrijking na jarenlang voornamelijk in risk-gerelateerde gremia te hebben geopereerd. Hoewel al 15 jaar werkzaam in de financiële sector was KAS BANK voor Schilstra toch een beetje de grote onbekende, geeft hij licht besmuikt toe. Hij kende de bank 14 KAS Selections oktober 2011

15 weliswaar vanuit de custody en clearing dienstverlening, maar had geen idee van de vele toegevoegde waarden diensten van KAS BANK. Traditionele dienstverlening in een prachtig oud gebouw gaat hier samen met state-of-the-art dienstverlening op het gebied van risico- en managementrapportages. Het is echter zaak om ons specialisme en onze gespecialiseerde producten nog beter over het voetlicht te brengen. En dan niet door gladde praatjes te verkopen maar juist door samen met onze klanten naar oplossingen voor hun wensen en behoeften te zoeken. Vanuit risico-oogpunt is het voor de klant van belang als wij intern zo nodig eerst even aan de bel trekken. Wat dat betreft heeft KAS BANK de marktontwikkelingen mee. Zowel banken, verzekeraars als pensioenfondsen worden geconfronteerd met steeds strengere regelgeving vanuit toezichthouders. Daarnaast wordt vanuit het maatschappelijke verkeer in toenemende mate van pensioenbestuurders vereist dat zij aantoonbaar in control zijn ten aanzien van de risico s en het beleggingsbeleid. DNB heeft eerder dit jaar de vier thema s bekend gemaakt waarop zij zich in het komende jaar in het pensioentoezicht zal gaan richten. Deze aandachtspunten richten zich met name op governance en de zogenaamde countervailing power. Met de door KAS BANK aangeboden services helpen wij klanten bij de invulling van deze aandachtspunten. Onze expertise ligt op het vlak van performance, risk en compliance. En wij weten dat ook nog eens om te zetten in vernieuwende producten, zoals de Pension Fund Monitor app voor de ipad. Bij brokers kunnen wij ons richten op intraday risk monitoring. Dat doen wij bovendien zonder enige vorm van belangenverstrengeling met onze klanten. Als voormalig riskmanager spreekt de pure play strategie van KAS BANK mij dan ook zeer aan. Schilstra verheugt zich op de samenwerking met de ruim 50 specialisten van zijn Client Management team. Het verbreedt ook zijn eigen horizon. Als riskmanager bemoeide ik mij natuurlijk vooral met risicogerelateerde onderwerpen. Bij KAS BANK kan ik veel breder kijken. Iedereen werkt hier namelijk vanuit de inhoud. Wat wil de klant, hoe gaan wij probleemoplossend voor hem te werk? Natuurlijk moet er geld verdiend worden maar niet ten koste van alles. Een langdurige relatie is letterlijk ook veel waard. Door het aanbieden van een centraal aanspreekpunt voor alle beschikbare (bancaire) producten en diensten, inclusief financiering en gerelateerde risicomanagement rapportages, hoop ik de kwaliteit van onze producten en diensten verder te verhogen. De markt en onze klanten moeten niet verbaasd zijn over wat wij allemaal kunnen, integendeel. Zij zouden juist moeten zeggen: daarvoor moet je bij KAS BANK zijn. Die uitdaging ga ik, samen met mijn team, van harte aan. CV Mark Schilstra Mark Schilstra (1971) behaalde in 1994 zijn doctoraal examen Bedrijfseconomie en studeerde in 1997 cum laude af in Econometrie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2003 voltooide hij zijn postdoctorale opleiding Financieel en Beleggingsanalist (RBA, MFA, C(E)FA). Momenteel volgt hij de postdoctorale opleiding Riskmanagement for Financial Institutions aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daarnaast heeft Schilstra een aantal (semi-) wetenschappelijke publicaties geschreven. Deze zijn onder andere gepubliceerd in Economisch Statistische Berichten (ESB) en het VBA-Journaal. KAS Selections oktober

16 Wet versterking bestuur pensioenfondsen voorziet in drie bestuursmodellen Op 4 oktober 2011 heeft minister Kamp van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een brief gezonden aan de Eerste Kamer met een voorontwerp van de Wet versterking bestuur pensioenfondsen. Het doel van het wetsvoorstel is versterking van de deskundigheid van het bestuur, adequate vertegenwoordiging van alle risicodragers en stroomlijning van taken en organen. Daartoe introduceert het wetsvoorstel onder andere drie bestuursmodellen voor pensioenfondsen. Pensioenfondsen hebben echter steeds meer moeite om voldoende gekwalificeerde medewerkers te vinden in de kringen van belanghebbenden Aanleiding herziening wet Een eerste aanleiding voor de herziening van de wet waren de uitkomsten van het onderzoek naar het beleggingsbeleid en het risicobeheer van de Nederlandse pensioenfondsen door de Commissie Beleggingsbeleid en Risicobeheer ( Commissie Frijns ) in januari De Commissie concludeert onder meer dat het bestuur zodanige aantoonbare expertise/deskundigheid dient te bezitten op het gebied van risicomanagement en vermogensbeheer dat het in staat is initiërend op te treden. Pensioenfondsen hebben echter steeds meer moeite om voldoende gekwalificeerde medewerkers te vinden in de kringen van belanghebbenden. Om toch voldoende expertise binnen de besturen te verkrijgen moet daarom naast de bestaande modellen meer ruimte worden geboden voor andere modellen, waarin een grotere rol is weggelegd voor deskundigen in het bestuur van pensioenfondsen. Een tweede aanleiding voor de herziening is de verschuiving van het risicodragerschap richting deelnemers, gepensioneerden en andere aanspraakgerechtigden. Deze verschuiving dient uiteindelijk gevolgen te hebben voor de rol van de betreffende partijen in de governance en de medezeggenschap. Een derde aanleiding is de onduidelijkheid over en overlap van taken van verschillende organen. Drie bestuursmodellen Het voorstel bevat drie verschillende bestuursmodellen: het paritaire bestuursmodel het externe bestuursmodel het gemengde bestuursmodel. Het paritaire bestuursmodel Dit model lijkt op het huidige paritaire bestuursmodel. Het bestuur bestaat uit sociale partners en (eventueel) pensioengerechtigden. De laatste groep heeft namelijk het keuzerecht voor het benoemen van eigen vertegenwoordigers in het bestuur. Alle groepen van belanghebbenden kunnen zich laten vertegenwoordigen door externe deskundigen. Het intern toezicht bij een bedrijfspensioenfonds wordt belegd bij een permanente Raad van Toezicht. Het intern toezicht bij een ondernemingspensioenfonds gebeurt door een permanente Raad van Toezicht of via jaarlijkse visitatie van de Visitatiecommissie. Voor alle pensioenfondsen is een Deelnemersraad verplicht en vervalt het Verantwoordingsorgaan. Hierdoor heeft de Deelnemersraad zowel adviesrechten als verantwoordingstaken. In de Deelnemersraad zijn actieve deelnemers en pensioengerechtigden evenredig verdeeld. Net als bij het paritaire model is bij het gemengde bestuursmodel de medezeggenschap en verantwoording belegd bij de Deelnemersraad 16 KAS Selections oktober 2011

17 Het externe bestuursmodel In dit model bestaat het bestuur uit (beroeps)bestuurders. Deze bestuurders zijn onafhankelijk van de groepen van belanghebbenden. Het intern toezicht wordt op dezelfde wijze geregeld als bij het paritaire model. De medezeggenschap en verantwoording zijn belegd bij het Belanghebbendenorgaan. Dit orgaan bestaat uit werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden. Het Belanghebbendenorgaan heeft goedkeuringsrecht voor belangrijke besluiten waaronder besluiten ten aanzien van financiering, toeslagen en kortingsmaatregelen. Het intern toezicht bij een bedrijfspensioenfonds wordt belegd bij een permanente Raad van Toezicht Best execution door outsourcing De Europese richtlijn MiFID heeft de deur geopend voor meer concurrentie door naast de gevestigde gereglementeerde markten twee nieuwe handelsplatformen te introduceren: Multilateral Trading Facilities en systematic internalisers. Doel was vooral het bevorderen van best execution door middel van concurrentie. Maar al vanaf het begin was de definitie van best execution breder dan alleen het verkrijgen van de beste prijs. MiFID stelde ook vergaande eisen aan pre- en post-trade transparantie. In werkelijkheid blijkt de beoogde uitkomst echter moeilijker te realiseren dan gedacht. Het gemengde bestuursmodel Dit model wordt ook wel one-tier board genoemd en bestaat uit uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders. De uitvoerende bestuurders zijn deskundige (beroeps) bestuurders. De niet-uitvoerende bestuurders bestaan uit vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en pensioengerechtigden. De voorzitter is een niet-uitvoerend bestuurder. Deze niet-uitvoerende bestuurders houden toezicht op de uitvoerende bestuurders. Net als bij het paritaire model is bij het gemengde bestuursmodel de medezeggenschap en verantwoording belegd bij de Deelnemersraad. In de Deelnemersraad zijn actieve deelnemers en pensioengerechtigden evenredig verdeeld. Impact en tijdslijnen Het voorstel heeft impact op het governance model van alle pensioenfondsen. Zij moeten een beleidskeuze maken welk model gehanteerd gaat worden. De consultatieronde op het voorstel liep tot 22 augustus jl. Doelstelling van de Minister is om eind 2011 het wetsvoorstel bij de Tweede Kamer in te dienen. Uiteraard houden wij u op de hoogte van de actuele ontwikkelingen. De invoering van concurrentie tussen handelsplatforms heeft twee belangrijke gevolgen: de handelstarieven zijn aanzienlijk gedaald, maar er is ook een bijbehorende fragmentatie van de liquiditeit opgetreden met als gevolg oplopende kosten om deze liquiditeit ook te vinden. Transacties worden nu uitgevoerd in veel kleinere eenheden, met duidelijke gevolgen voor de post-trade-omgeving, die steeds complexer is geworden. Ondertussen vertoont de Amerikaanse markt een heel ander en veel efficiënter patroon dan Europa. Zo is het opvallend dat de Verenigde Staten niet alleen ongeveer hetzelfde bruto binnenlands product (BBP) produceren (maar dan met 200 miljoen mensen minder), maar ook dat de bedrijven die dat BBP vertegenwoordigen genoteerd staan op slechts vier systeembeurzen, vergeleken met circa 28 beurzen in Europa. Het meest opvallende verschil is echter het aantal centrale tegenpartijen en effectenbewaarinstellingen: slechts één in de Verenigde Staten (de Depository Trust & Clearing Corporation, of DTCC), maar niet minder dan 23 in Europa. Dit patroon heeft duidelijk gevolgen voor het vermogen van de Europese markten om op de lange termijn wereldwijde investeringen aan te trekken. In veel opzichten claimt de DTCC terecht dat zij, als exclusieve bewaarplaats in de VS, KAS Selections oktober

18 het voor de groei van de Amerikaanse economie benodigde kapitaal aantrekt door middel van een efficiënte, goedkope en gecentraliseerde infrastructuur. In vergelijking daarmee blijft Europa, ondanks een paar ernstige crises, worstelen met een infrastructuur die volledig versnipperd blijft langs nationale lijnen. Post-trade consolidatie Het staat buiten kijf dat concurrentie een drijvende kracht en integraal onderdeel is van het proces om de beurskosten verder te verlagen en innovatie te stimuleren. Voorwaarde is dan wel dat er een level playing field bestaat om de bijbehorende post-trade efficiency te vergemakkelijken. Helaas blijft vrijwillige interoperabiliteit tussen centrale tegenpartijen over heel Europa voorlopig nog een ver toekomstbeeld. Met als gevolg dat de Europese markten noch genieten van de voordelen van een efficiënt monopolie (zoals in de VS), noch in een omgeving opereren die echte concurrentie mogelijk maakt. Lagere kosten Eén enkele, pan-europese centrale tegenpartij die transacties afwikkelt per activaklasse zou Europese brokers in staat stellen om zich in dezelfde mate te profiteren van (lage) post-trade kosten als hun concurrenten in de Verenigde Staten. Om dit wensbeeld te realiseren, is echter een duidelijke visie en leiderschap van de Europese Commissie noodzakelijk. gerealiseerd - is het zeker dat het hierboven geschetste scenario de totale handelskosten over de landsgrenzen heen zal blijven beïnvloeden. Daarom ook zullen handelaren moeite blijven ondervinden om hun kapitaal zo efficiënt mogelijk in te zetten. Als gevolg van deze grote onzekerheid blijft het beeld van de markt structuur over drie jaar, en laat staan over vijf of tien jaar, diffuus. Voor marktparticipanten die toch al worden geconfronteerd met dagelijkse onrust en sterk versnipper de communicatie vanuit diverse bronnen, wordt het zo moeilijk om een strategie te formuleren die verder kijkt dan de komende twaalf maanden. Reële uitdaging En terwijl de brokergemeenschap in Europa opwaartse druk ondervindt om zowel hun interne als externe kosten te verlagen, worden eindbeleggers zich steeds meer bewust van de noodzaak om hun tegenpartijrisico aan de uitvoeringskant te verminderen. De huidige post-trade omgeving dwingt brokers dan ook om op korte termijn een oplossing te zoeken voor deze andere maar zeer reële uitdaging: hoe verbind ik de back-office met mijn front-office om de complexiteit, risico s en kosten verder te verlagen. KAS BANK biedt hiervoor een oplossing in de vorm van onze Transaction Management Services. Hiermee combineren wij clearing en settlement van transacties op de belangrijkste Europese markten met een geïntegreerde back-office oplossing. Totdat Europa een werkelijk uniforme markt heeft gecreëerd - een proces dat de Verenigde Staten in bijna 25 jaar heeft 18 KAS Selections oktober 2011

19 Vernieuwde rapportage Vereist Eigen Vermogen Afgelopen jaar berichtten diverse media dat toezichthouder De Nederlandsche Bank niet tevreden is over de opgeleverde Vereist Eigen Vermogen (VEV) rapportages van pensioenfondsen. Daarnaast geeft De Nederlandsche Bank aan dat het beleggingsbeleid van pensioenfondsen soms ernstige tekortkomingen kent die het vertrouwen in de pensioensector kunnen ondermijnen. Deze constateringen onderschrijven de complexiteit waarmee pensioenfondsen te maken hebben en voert de druk op pensioenfondsbesturen verder op. KAS BANK is in de unieke positie om pensioenfondsen te ondersteunen bij het opstellen van de VEV rapportage. In een eerder beleggingsonderzoek stelde De Nederlandsche Bank (DNB) dat de standaardbenadering voor de berekening van het vereiste eigen vermogen niet altijd correct wordt toegepast. Daardoor ontbreekt een goed zicht op het vereiste eigen vermogen. Doordat KAS BANK voor een groot aantal pensioenfondsen de Beleggings- en Financiële administratie uitvoert, beschikken wij over alle relevante gegevens voor de VEV rapportage. Deze verwerken wij op een uniforme en efficiënte wijze in de rapportage voor DNB. Daarnaast De VEV rapportage voeren wij naast de reguliere FTK maand- en kwartaalrapportages ondersteunen wij de actuaris bij de berekening van het VEV. Verder verrijken wij de kale data tot belangrijke sturingsinformatie zodat het pensioenfonds ruimschoots kan voldoen aan de vereisten van DNB. Het pensioenfonds kan zich daardoor volledig richten op haar kernactiviteit. Rapportagemodel De VEV rapportage voeren wij naast de reguliere FTK maand- en kwartaalrapportages. In samenspraak met enkele klanten en actuarissen hebben wij meerdere verbeteringen doorgevoerd in ons rapportagemodel. Ook hebben wij een aantal nieuwe overzichten toegevoegd aan de VEV rapportage. De drie belangrijkste veranderingen in onze dienstverlening zijn: 1. De resultaten van de VEV rapportage worden aangevuld met onderbouwende informatie ten behoeve van de werkzaamheden van de actuaris. Hierdoor kan de actuaris sneller en eenvoudiger het VEV bepalen. 2. Het pensioenfonds wordt bij de jaarwerkplanning ondersteunt door een team van VEV specialisten dat tevens de vragen van actuarissen/adviseurs over de resultaten beantwoordt. 3. Eventuele additionele analyses kunnen op verzoek worden uitgevoerd en ondersteund door de afdeling Institutional Risk Management. Te denken valt hierbij aan het VEV op basis van de strategische asset mix. KAS Selections oktober

20 Uitspraak Europees Hof gevraagd over BTW verplichting voor pensioenfondsen Het Europese Hof van Justitie is gevraagd om een uitspraak te doen over de principiële vraag of pensioenfondsen, voor de BTW, als individuele onderneming moeten worden beschouwd. Aangezien de heffing van BTW is gebaseerd op een Europese richtlijn heeft de uitspraak ook uitwerking op in Nederland geheven en door pensioenfondsen betaalde BTW. Voor de opbouw van de pensioenaanspraken innen pensioenfondsen premies bij werkgevers en werknemers. Op basis van deze activiteiten worden zij voor de BTW beschouwd als ondernemer. Dit houdt in dat een pensioenfonds geregistreerd moet zijn bij de Belastingdienst en een BTW-nummer moet hebben. In het geval dat een fonds diensten inkoopt van buitenlandse dienstverleners, moet het fonds de zogenaamde verleggings BTW afdragen aan de Belastingdienst. Pensioenfondsen die geen BTW-nummer hebben worden door hun buitenlandse dienstverlener gefactureerd inclusief BTW. Desondanks dienen de fondsen over de nota (inclusief BTW) de Nederlandse verleggings BTW af te dragen. Indien een fonds verzuimt af te dragen, kan de Belastingdienst naheffen en een fiscale boete opleggen. De BTW verplichting van pensioenfondsen staat regelmatig ter discussie omdat andere vormen van ter collectieve belegging bijeengebracht vermogens (o.a. Beleggingsfondsen) wel zijn vrijgesteld van BTW. Een Engelse rechter heeft daarover zogenaamde prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Samengevat komt de vraag erop neer of pensioenfondsen, voor de heffing van BTW, niet gekwalificeerd moeten worden als gemeenschappelijk beleggingsfonds of dat een pensioenfonds toch moet worden beschouwd als individueel vermogen. Door het Bundesfinanzhof zijn eveneens prejudiciële vragen gesteld over de BTW plichtigheid betreffende individueel vermogensbeheer. Het Finanzhof wil weten of individuele vermogensbeheer handelingen niet als vrijgestelde handeling inzake effecten moeten worden beschouwd. Moeten pensioenfondsen niet gekwalificeerd worden als gemeenschappelijk beleggingsfonds? Indien op de prejudiciële vragen een voor Nederlandse pensioenfondsen positieve uitspraak volgt, ligt voor hen de weg open om teveel afgedragen verleggings BTW terug te vragen bij de Belastingdienst. Om zoveel mogelijk belastingtijdvakken veilig te stellen raden wij u aan om nu reeds bezwaar te maken tegen de ingediende BTW aangiften met verwijzing naar bovengenoemde prejudiciële vragen. Wellicht kan ook de lokale vermogensbeheerder al bezwaar aantekenen tegen zijn eigen afdracht op aangifte. Op die manier kan langs deze weg eventueel teveel in rekening gebrachte BTW veilig gesteld worden en in een latere fase worden teruggevraagd. 20 KAS Selections oktober 2011