VIP STUDENTEN-DEBATTEN VRIJHEID IDENTITEIT POLARISATIE DOCENTENTRAINING HIP HANDELEN IN PERSPECTIEF
|
|
- Timo ten Wolde
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VIP STUDENTEN-DEBATTEN VRIJHEID IDENTITEIT POLARISATIE EN DOCENTENTRAINING HIP HANDELEN IN PERSPECTIEF
2 VIP STUDENTEN-DEBATTEN VRIJHEID IDENTITEIT POLARISATIE EN DOCENTENTRAINING HIP HANDELEN IN PERSPECTIEF INHOUD 1. Inleiding Scholen, samenlevingen in het klein Leerlingen in dialoog Docenten en de regierol 5 2. Handelen In Perspectief (HIP) Handelen in perspectief Doelstelling, doelgroep en bereik Inhoud en opzet training HIP Aanpak docententraining 9 3. Vrijheid, Identiteit en Polarisatie (VIP) VIP-debatten Doelstelling, doelgroep en bereik Inhoud en opzet VIP-debatten Resultaten Pilot Pilot HIP-trainingen en VIP-debatten HIP-training conclusies en aanbevelingen VIP-debatten conclusies en aanbevelingen 17 2
3 1. INLEIDING 1.1 Scholen, samenlevingen in het klein Nederland is een klein, dichtbevolkt land met een bevolking die een enorme verscheidenheid aan religies en culturele achtergronden kent. Over het algemeen leven alle groepen in goede harmonie samen. Toch is de laatste twintig jaar het besef doorgedrongen dat het binnen een samenleving met zoveel diversiteit ook schuurt en dat dit tot ernstige spanningen kan leiden. Dat varieert van alledaagse irritaties tot vervreemding, polarisatie en radicalisering. Op scholen, samenlevingen in het klein worden dezelfde tendensen zichtbaar, wellicht zelfs in verhevigde vorm. Jongeren zijn, in vergelijking met andere leeftijdsgroepen, sterk gericht op het contact met leeftijdsgenoten. Ze zijn volop bezig hun identiteit te vormen en de peergroup speelt daarbij een belangrijke rol. Aan hun peergroup ontlenen jongeren hun identiteit, ze vinden er bevestiging en rolmodellen, terwijl ze zich tegen andere groepen afzetten. Dit proces van identiteits- en groepsvorming gaat van oudsher gepaard met radicale meningen en het opzoeken van confrontaties en werkt spanningen tussen groepen leerlingen in de hand. In het huidige klimaat van een overdaad aan berichtgeving over de islam, zie je kinderen zichtbaar in verwarring raken. Kinderen weten niet wat ze met de negatieve berichten aan moeten. Daarbij hebben jongeren het tij niet mee als het om identiteitsvorming gaat. Er wordt gediscrimineerd en jongeren zijn zich daarvan bewust. Veel jongeren voelen zich in meer of mindere mate gemarginaliseerd. Ze voelen zich niet echt verbonden met de samenleving en hebben het gevoel dat niemand op ze zit te wachten. De beeldvorming ten aanzien van moslims is negatief en jongeren weten niet wat ze met de negatieve berichten aan moeten. Tegen de achtergrond van de huidige actualiteit (Syrië, de aanslagen in Parijs) kunnen spanningen tussen groepen studenten een dreigende toon krijgen en kan een grimmige sfeer ontstaan. Het binnen een school naast elkaar bestaan van subgroepen is van alle tijden. Het gaat erom te voorkomen dat die groepen tegenover elkaar komen te staan. Door op zoek te gaan naar common ground en te laten zien waar de groepen elkaar raken, haal je de angel uit de verschillen en de spanningen die daarmee gepaard gaan. 3
4 1.2 Leerlingen in dialoog De manier om dit te realiseren, is de dialoog aan te gaan. Om met elkaar in gesprek te kunnen gaan, moet je je mening kunnen verwoorden en onderbouwen. Bovendien moet je je in de ander kunnen verplaatsen, om diens mening te kunnen begrijpen en daarop inhoudelijk te kunnen reageren. Een dialoog of debat biedt leerlingen binnen een veilige omgeving de ruimte om kritische vragen te kunnen stellen, zonder dat die direct als een persoonlijke aanval worden opgevat. Over het algemeen brengt een dialoog of debat, mits goed geleid, deelnemers dichter bij elkaar doordat ze meer begrip krijgen voor elkaars standpunten. Het is een eenvoudige, maar beproefde methodiek die ingezet kan worden wanneer er sprake is van spanningen in de klas. Op de langere termijn draagt de vaardigheid om in gesprek te kunnen gaan ook bij aan de burgerschapsvaardigheden van de leerlingen zelf, de horizon van kinderen wordt opgerekt en ze leren hun gevoelens onder woorden te brengen. Veel leerlingen vinden het moeilijk om af te gaan op hun eigen gevoel en verstand, om zélf na te denken. Ze zijn het van huis uit niet gewend hun mening te geven. Ze hebben niet het gevoel dat iemand op die mening zit te wachten en al helemaal niet dat ze, door in gesprek te gaan, invloed kunnen uit oefenen op hun omgeving. Dit werkt door op de manier waarop ze naar de samenleving en hun rol daarin kijken: vaak voelen ze zich geen volwaardig onderdeel daarvan. Deze combinatie van zich buitengesloten voelen en zich niet bij machte voelen daar zelf verandering in te brengen - veel voorkomend onder jongeren die opgroeien in achterstandssituaties - maakt jongeren kwetsbaar. Deze kinderen kunnen thuis hun verhaal of vragen niet of moeilijk kwijt. Laat staan dat zij antwoorden krijgen op vragen die ze niet eens mogen stellen. De school is dus de uitgelezen plek voor dit soort gesprekken. Wie niet geleerd heeft om in gesprek te gaan, ervaart opmerkingen van anderen al snel als kritiek en voelt zich eerder bedreigd met heftige reacties tot gevolg. De vaardigheid om wel de dialoog aan te kunnen gaan met de omgeving, vergroot de weerbaarheid van deze groep leerlingen. Ze krijgen meer zelfvertrouwen, ervaren dat ze wel degelijk invloed kunnen uitoefenen en hun empatisch vermogen neemt toe. Bovendien oefenen ze op een praktische manier met concepten als democratisch burgerschap en vrijheid (van meningsuiting). 4
5 1.3 Docenten en de regierol Leerkrachten merken dat internationale gebeurtenissen zoals het conflict in Syrië of de aan slagen in Parijs en Brussel veel losmaken bij de leerlingen. De leerlingen reageren soms heftig, hebben radicale meningen of identificeren zich in sterke mate met de gebeurtenissen. Als leerkracht kun je daar moeilijk omheen en dat willen de meeste leerkrachten ook niet. Zij zien het als hun verantwoordelijkheid om met de leerlingen in gesprek te gaan, maar merken ook dat dit niet altijd eenvoudig is. Van docenten wordt verwacht dat zij dit soort spanningen kunnen wegnemen en studenten bovendien kunnen begeleiden in hun zoektocht naar betekenisgeving. Van docenten wordt verwacht dat zij de regie voeren: leerlingen de ruimte bieden om binnen een veilige omgeving met elkaar in gesprek te gaan. Het is dan grotendeels aan de docent om de grenzen te bewaken en te voorkomen dat er een onveilige sfeer ontstaat. Waar begint en eindigt je verantwoordelijkheid als docent? Hoe houd je je klas bij elkaar als er sprake is van gepolariseerde subgroepen, en hoe ga je om met kwetsbare en boze studenten die zich geen volwaardig onderdeel van de samenleving voelen? Het meest ingewikkeld vinden leerkrachten de omgang met leerlingen wier denken niet strookt met democratische normen en waarden. Hoe reageer je op een leerling die roept dat de aanslagen in Parijs hun verdiende loon is? Of een leerling die ervan overtuigd is dat homoseksualiteit vies en verwerpelijk is? Het valt niet mee om een open dialoog te voeren en begrip op te brengen voor een standpunt op het moment dat je geconfronteerd wordt met meningen die je persoonlijk tegen de borst stuiten. Hoe ga je op zo n moment om met je eigen grenzen? En in hoeverre overschrijd je de grenzen van de leerling wanneer je zijn/haar standpunt weerspreekt, heeft een leerling niet net zozeer recht op een eigen mening? Een ander onderwerp dat veel leerkrachten in de praktijk ook lastig vinden om te bespreken, is religie. Gesprekken hierover ontaarden vaak in theologische discussies, zonder dat er daarbij iemand aanwezig is die de nodige uitleg kan geven of verdieping aanbrengt. Het geloof is echter wel een onderwerp dat sterk leeft onder de leerlingen en een belangrijk onderdeel is van het referentiekader van velen. Om de regie te kunnen voeren, heb je een raamwerk nodig. In de praktijk ontbreekt dit vaak. Leerkrachten hebben behoefte aan een handelingsperspectief. Des te meer, vinden velen, omdat de actualiteit niet te voorspellen valt. Wat als er een aanslag gepleegd wordt in Nederland? Uit het verleden weten we dat dit grote impact kan hebben op de sfeer op school en dat dit een polariserende werking kan hebben op groepen leerlingen. 5
6 2 HANDELEN IN PERSPECTIEF (HIP) 2.1 Handelen in Perspectief Voor veel docenten is het bespreken in de klas van taboeonderwerpen lastig. In de praktijk worden gevoelige onderwerpen (religie, holocaust, fundamentalisme, antisemitisme en integratieproblemen) vaak vermeden. Docenten zien hun les niet als de plek waar dit soort onderwerpen aan de orde moeten komen, ze weten niet hoe ze het gesprek moeten aangaan of zijn bang dat de discussie escaleert en gaan haar daarom liever uit de weg. Docenten missen de handvatten om moeilijke gesprekken in de klas aan te gaan. Het gevolg is dat er op veel scholen structureel te weinig aandacht is voor dit soort onderwerpen. Jongeren hebben burgerschapsonderwijs echter hard nodig. Nog niet eens zozeer vanwege de hierboven genoemde taboe-onderwerpen, maar ook vanwege de vaardigheden die ze ontwikkelen door het met elkaar in dialoog gaan. Leerlingen leren voor hun mening uitkomen, naar elkaar te luisteren en zich in een ander te verplaatsen, om te gaan met commentaar en hun eigen mening in twijfel te trekken essentiële vaardigheden die zij ook later op de werkvloer nodig hebben. Het regelmatig (onder goede begeleiding) in dialoog gaan draagt bovendien bij aan de sfeer in de klas. Leerlingen voelen zich gekend, begrijpen elkaar beter en zullen zich over het algemeen meer met elkaar verbonden voelen als zij het gevoel hebben dat zij zichzelf kunnen zijn in de groep. Burgerschapsonderwijs draagt bij aan zelfrespect, wederzijds begrip en een grotere maatschappelijke betrokkenheid. In het burgerschapsonderwijs moeten onderwerpen als vrijheid van meningsuiting, grondrechten, godsdienstvrijheid en recht op gelijke behandeling aan de orde komen. Ook voor de leerlingen relevante onderwerpen als discriminatie, uitsluiting en polarisatie moeten in de klas besproken worden. Hoe kijken de leerlingen naar die thema s? Welke ervaringen hebben ze ermee? Wat lezen ze in de krant, wat horen ze thuis, en hoe zijn die verschillende opvattingen met elkaar te rijmen? Voor veel leerlingen vormen dit soort gesprekken hun venster op de wereld. De school moet docenten toerusten om deze gesprekken te kunnen voeren. Door vast te stellen wanneer ze gevoerd worden en door wie, maar ook door docenten handvatten te geven. Hen perspectief bieden en leren te handelen; handelingsverlegenheid wegnemen. Om burgerschapsonderwijs te kunnen geven en de regie te kunnen nemen, moeten docenten bovendien met collega s in gesprek. Docenten die worstelen of negatieve ervaringen hebben moeten zich veilig genoeg voelen om met andere collega s of met de schoolleiding in gesprek te gaan. 6
7 2.2 Doelstelling, doelgroep en bereik Om met de klas in gesprek te kunnen gaan, heeft een leerkracht een aantal fundamentele vaardigheden nodig. Ten eerste is het belangrijk dat een leerkracht adequate (open) vragen weet te stellen. Ten tweede dient een leerkracht zich te kunnen verplaatsen in een leerling; je moet op zoek durven gaan naar hoe bovengenoemde onderwerpen, leerlingen persoonlijk raken. Ten derde is het belangrijk dat een leerkracht zijn/haar eigen mening goed kan verwoorden, onderbouwen en weet te verbinden. Een dialoog of debat biedt leerlingen en de leerkracht de ruimte om ook kritische vragen te kunnen stellen, zonder dat die direct als een persoonlijke aanval worden opgevat. Hiervoor is het belangrijk dat de leerkracht een veilige setting weet te creëren. Over het algemeen brengt een dialoog of debat, mits goed geleid, deelnemers dichter bij elkaar doordat ze meer begrip krijgen voor elkaars standpunten. Het is een eenvoudige, maar beproefde methodiek die ingezet kan worden wanneer er sprake is van spanningen in de klas. Deze methodiek biedt docenten een handelingsperspectief. Studenten helpt hij controle te krijgen over hun eigen gevoelens en zich bewust te worden van de standpunten en positie van anderen. Wie geleerd heeft in dialoog te gaan, heeft bovendien een uitlaatklep, waardoor spanningen minder hoog oplopen en situaties niet hoeven te escaleren. Met de docententraining beogen wij de volgende doelen: leerkrachten maken kennis met de dialoog als methodiek en krijgen verschillende gesprekstechnieken aangeleerd; leerkrachten krijgen handvatten aangereikt om gesprekken te kunnen voeren over gevoelige onderwerpen in hun eigen klas en leren adequaat in te spelen op actuele kwesties en maatschappelijke onrust; leerkrachten leren hoe zij een veilige omgeving kunnen creëren om leerlingen (kritisch) te kunnen bevragen over hun drijfveren; leerkrachten leren in te spelen op spanningen tussen groepen leerlingen en/of individuele leerlingen die extreem gedrag vertonen/extreme meningen uiten. Doelgroep: De doelgroep van de docententraining zijn leerkrachten van groep 8 van de basisschool, scholen voor voortgezet en hoger onderwijs. Door de flexibele opzet is de training geschikt voor docenten van alle niveaus van VMBO en MBO, alsmede HAVO, WWO en HBO. Aan een training doen ongeveer leerkrachten mee. 7
8 2.3 Inhoud en opzet training HIP De leerkrachten volgen een training die 2 uur duurt en plaatsvindt op school. De inhoud van de training krijgt interactief vorm, in samenspraak met de docenten worden problemen vast gesteld en antwoorden en handvatten gezocht. De training begint dan ook met een open gesprek, waarin de verschillende opvattingen - van school, van leerlingen, van ouders, van de leerkracht zelf - centraal staan. De nadruk ligt gedurende de hele training op het uitwisselen van ervaringen. Leerkrachten hebben elkaar nodig, ze kunnen leren van elkaar en het is in de eerste plaats belangrijk dat ze met elkaar in gesprek blijven. Het is belangrijk om, als docentencorps, een lijn te trekken en je gesteund te weten, maar leerkrachten kunnen ook bij elkaar terecht voor antwoorden op moeilijke situaties. Het eerste uur heeft een inventariserend karakter. Hierin brengen de docenten situaties uit hun onderwijspraktijk in. Onderwerpen die bijvoorbeeld aan de orde kunnen komen, zijn provocatiegedrag, dreigende radicalisering of een ruzie met een sterk polariserend karakter. Een acteur beeldt vervolgens deze situaties uit, waarbij de aanwezige docenten aanwijzingen geven om de scènes te verdiepen. Er is ruimte om met twee casussen aan de slag te gaan. Het uitbeelden van casussen biedt de mogelijkheid situaties uit te diepen en de eigen rol van de docent daarbinnen zichtbaar te maken, zonder dat hij/zij zich direct bloot hoeft te geven. Het uitbeelden van casussen biedt de mogelijkheid situaties uit te diepen en de eigen rol van de leerkracht daarbinnen, zonder dat hij/zij zich direct bloot hoeft te geven. Bovendien houdt deze opzet de training levendig, ondanks het feit dat er zware onderwerpen besproken worden. Aan het eind van het eerste uur is er een inzicht in de situaties - en de aspecten daarbinnen - die leerkrachten het lastigst vinden. Het tweede deel van de training begint met een half uur theorie, waarbij de leerkrachten leren over een aantal gesprekstechnieken. Er wordt teruggegrepen op de situaties die in het eerste uur de revue zijn gepasseerd. Hierna gaan de leerkrachten zelf aan de slag met deze situaties. In interactie met de trainingsacteur worden antwoorden en handvatten gezocht in de aanpak van deze kwesties. Er wordt direct geoefend met de gesprekstechnieken uit het theoretische blok. Hierdoor ervaren docenten hoe de gesprekstechnieken in de praktijk in te zetten. 8
9 2.4 Aanpak docententraining HIP In de aanloop naar, en tijdens de uitvoering van de training, worden de volgende stappen doorlopen. Voorbereidend gesprek school Er vindt een voorbereidend gesprek plaats met de directeur van de school en eventueel één of twee leerkrachten. Hierin wordt aandacht besteed aan de situatie op school, zodat daar wat betreft de invulling van de training bij kan worden aangehaakt. Er worden tevens organi satorische afspraken gemaakt. Eventueel kan ook relevant beleid of lopende projecten worden toegelicht. In dit gesprek worden afspraken gemaakt over de uitvoering van de training en de monitoring en evaluatie. De verwachtingen van de school ten aanzien van de training worden vastgesteld, zodat daar in de evaluatie op kan worden teruggekomen. Inhoudelijke voorbereiding training Per school wordt, op basis van de gesprekken, een training op maat opgesteld. Uitvoering training De training vindt plaats op school en duurt 2 uur. In overleg met de school wordt een geschikt tijdstip vastgesteld. Evaluatie Aan het eind van de training wordt geëvalueerd wat de docenten van de training vonden en of ze het gevoel hebben daadwerkelijk handvatten aangereikt te hebben gekregen. 9
10 3. VIP STUDENTEN-DEBATTEN VRIJHEID IDENTITEIT POLARISATIE 3.1 VIP-debatten De debatten bestaan uit twee onderdelen: een workshop en, aansluitend, het debat. De workshop moet de leerlingen discussievaardigheden, redeneren, argumenteren en presenteren leren. In de workshop is ook ruimte voor inhoudelijk voorbereiding op het debat, maar de nadruk ligt op discussievaardigheden. De workshop kent een zeer interactieve opzet - van de leerlingen wordt een actieve rol verwacht. Tijdens de workshop komt naar voren wat er bij de leerlingen leeft. Welke onderwerpen of thema s raken de leerlingen? Wat houdt hen het meest bezig? Hun inbreng tijdens de workshop vormt de basis voor het debat. Ook wordt tijdens de workshop het kader voor het debat vormgegeven: hoe gaan we tijdens het debat met elkaar om, wat zijn de spelregels? De voorbereidende workshop duurt ongeveer een uur. Vervolgens start het debat/discussie. Aan de hand van filmpjes en van stellingen gaan de leerlingen met elkaar in discussie. Voorbeelden van vragen die aan de orde kunnen komen, zijn: Wat is vrijheid? Wanneer ben je vrij? Verder kunnen onderwerpen als grond- en mensenrechten, discriminatie, dubbele moraal, uitsluiting, vrijheid (van meningsuiting), identiteit en polarisatie aan de orde komen. Daarnaast wordt ingegaan op incidenten op school en actuele kwesties die sterke emotionele reacties oproepen bij de leerlingen, bijvoorbeeld de oorlog in Syrië, IS of de aanslagen in Parijs en Brussel. De precieze inhoudelijke invulling wordt in samenspraak met de school bepaald. We sluiten aan bij onderwerpen die leven bij de leerlingen, die spelen binnen de school, wat betekent dat geen twee debatten hetzelfde zullen zijn. We leveren maatwerk per school 10
11 Het gehele programma duurt 2 uur. Daarmee is de opzet kernachtig genoeg om de leerlingen erbij te houden. Zowel de workshop als het debat vindt plaats op school, in een voltallige bijeenkomst. De groep bestaat uit een schoolklas, dus ongeveer vijfentwintig leerlingen en een leerkracht. De leerkracht heeft de rol van observator en levert didactische ondersteuning. Het programma vindt onder schooltijd plaats; de praktische organisatie krijgt vorm in nauwe samenspraak met de school. Het VIP-debat levert ook materiaal voor de HIP-training voor docenten. Uit de gesprekken met de leerlingen, in welke vorm die ook gevoerd worden, komt naar voren wat er leeft in de klassen en hoe de leerlingen de situatie ervaren. Hoewel de thema s vaak in grote lijnen hetzelfde zijn, kunnen er grote verschillen tussen klassen en individuele leerlingen zijn in de manier waarop zij de thema s ervaren. In de HIP-training, maar eventueel ook in individuele gesprekken met docenten, kan het materiaal uit de VIP-debatten geanalyseerd worden. Met de docent(en) wordt gezocht naar handreikingen, aanpakken en oplossingen voor de specifieke situatie in de groep. Op die manier wordt de docent toegerust om in de klas aan de slag kan. 3.2 Doelstelling, doelgroep en bereik Doelstelling De VIP-debatten hebben tot doel spanningen tussen groepen leerlingen te verminderen. Doordat de leerlingen met elkaar in dialoog gaan, neemt het wederzijds begrip toe. De leerlingen ontdekken hun stem; ze leren hun mening formuleren en merken dat die serieus genomen wordt. Daarnaast kunnen de debatten ook bijdragen aan het zelfcorrigerend vermogen binnen de groep en de toename van het incasseringsvermogen van de deelnemers. Ten slotte willen we met de VIP-debatten bijdragen aan de weerbaarheid van de leerlingen zelf, door hen de middelen te geven om zelf in dialoog te gaan met hun omgeving. Wij zien de VIP-debatten als een ijsbreker - in de eerste plaats omdat zij het ijs breken tussen groepen binnen de school, maar ook doordat ze op de langere termijn de opmaat vormen naar meer. De debatten breken ijs doordat ze gevoelige kwesties die leven in de school, bespreekbaar maken en leerlingen laten kennismaken met een methode die breder inzetbaar is, zowel op school als daarbuiten. Doelgroep Leerlingen en studenten uit het basisonderwijs, voortgezet onderwijs en het hoger onderwijs. Het format van de debatten is zo opgezet dat er maatwerk geleverd wordt per school/klas. Daarmee zijn de VIP-debatten geschikt voor verschillende onderwijsniveaus VMBO (alle niveaus), MBO (alle niveaus), HAVO en VWO en HBO. 11
12 3.3 Inhoud en opzet VIP-debatten De organisatie van de VIP-debatten krijgt vorm aan de hand van de volgende stappen: Verkennend gesprek school Het traject start met een verkennend gesprek. Met de school wordt een intakegesprek gevoerd, met de directeur en eventueel de leerkrachten van de klassen die gaan deelnemen. Hierin wordt de vraag verder toegelicht. Er wordt aandacht besteed aan de situatie op school, zodat daar wat betreft de invulling van de workshop en het debat bij kan worden aangehaakt. In dit gesprek worden afspraken gemaakt over de uitvoering, de monitoring en evaluatie. De verwachtingen van de school ten aanzien van de onderwijsdebatten worden vastgesteld, zodat daar in de evaluatie op kan worden teruggekomen. Er worden tevens organisatorische afspraken gemaakt. Inhoudelijke ontwikkeling VIP-debatten De workshop en het debat worden inhoudelijk voorbereid. De workshop kent een aantal vaste onderdelen, zoals het leren argumenteren en debatteren, die op elke school aan bod komen. Daarnaast worden per school inhoudelijke accenten gelegd die aansluiten bij de situatie op school. De onderwerpen die in de debatten aan bod komen, kunnen dus per school verschillen. Uitvoering Vip-debatten De debatten vinden plaats in klassenverband en duren ongeveer 2 uur. In overleg met de school wordt een geschikt tijdstip vastgesteld. Evaluatiegesprekken Er worden evaluatiegesprekken gevoerd met de betrokkenen (directeur en betrokken leerkrachten). In beide gesprekken staan de verwachtingen centraal - zijn die in overeenstemming met de resultaten? Evaluatieverslag In een evaluatieverslag worden de voornaamste bevindingen vastgelegd. Zowel de directeur als de docenten ontvangen een exemplaar van het verslag. 12
13 in opdracht van: ROC Mondriaan en Gemeente Den Haag 42
van Zij naar Wij ons trainingsaanbod vo/mbo
van Zij naar Wij ons trainingsaanbod vo/mbo van Zij naar Wij Omgaan met spanning in de school en in de klas U werkt op een school. Een plek waar jongeren hun identiteit ontwikkelen en kennis maken met
Nadere informatieOmgaan met pestgedrag voor leerlingen
Omgaan met pestgedrag voor leerlingen Algemeen: Uw ROC wil door middel van eenduidige trainingen pesten structureel aanpakken. Trainingen en cursussen als maatwerk. Doelstelling: Het doel van de training
Nadere informatieVoorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen
Voorlichting voor scholen Over gelijke behandeling, discriminatie en vooroordelen Anti Discriminatie Bureau Voor Nijmegen en omgeving 024 32 40 400 www.adbnijmegen.nl Anti Discriminatie Bureau Nijmegen
Nadere informatieCKV Festival 2012. CKV festival 2012
C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van
Nadere informatieJournalistiek en radicalisering Wat is het verband?
Journalistiek en radicalisering Wat is het verband? Omgaan met radicalisering Doelen Deze aanbevelingen zijn bedoeld voor journalisten. Het is niet uw taak om de samenleving te veranderen of om radicalisering
Nadere informatieDe uitdaging van de mentor in de leerlingenzorg
Januari 2017 De uitdaging van de mentor in de leerlingenzorg Als mentor bent u de eerste spin in het web, maar ook de wegwijzer naar een breder netwerk. Niet altijd gemakkelijk. Lukt het u om koers te
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 27 923 Werken in het onderwijs Nr. 208 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieCIET. Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst VORMINGSAANBOD POSITIEVE IDENTITEITSONTWIKKELING
CIET Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst VORMINGSAANBOD POSITIEVE IDENTITEITSONTWIKKELING Wie Zijn We? CIET, het Centrum voor Islamitische Educatie De Toekomst, is gespecialiseerd in islam en
Nadere informatieMINDFULNESS VOOR DE PROFESSIONAL. aandacht ontspanning zelfvertrouwen
MINDFULNESS VOOR DE PROFESSIONAL aandacht ontspanning zelfvertrouwen Mindfulness voor de professional aandacht. ontspanning. zelfvertrouwen Introductie Leidinggevenden en medewerkers op verantwoordelijke
Nadere informatieAnnette Koops: Een dialoog in de klas
Annette Koops: Een dialoog in de klas Als ondersteuning bij het houden van een dialoog vindt u hier een compilatie aan van Spreken is zilver, luisteren is goud : een handleiding voor het houden van een
Nadere informatieCollectief aanbod Jeugd Houten
Collectief aanbod Jeugd Houten Groepsmaatschappelijk werk Santé Partners in Houten 2018-2019 1 Inhoud Blz. Training Sterk staan 9-12.... 3 Zomertraining Plezier op School (aankomende brugklassers). 4 Assertiviteitstraining
Nadere informatieControversiële en emotionele onderwerpen in de klas
Controversiële en emotionele onderwerpen in de klas Inhoud Spannend... 2 Belang... 2 Onbalans... 2 Reflectieve dialoog... 2 Verschillen tussen dialoog en debat... 3 Praktische aandachtspunten voor een
Nadere informatieLeon Meijs adviseur/trainer Stichting School & Veiligheid Partner in Factor Veiligheid
Dialoog onder Druk! Trainingen pesten in het mbo Ondersteuning & interventies bij pesten. Trainen vaardigheden mentoren/zorgcoaches, Trainingen radicalisering en polarisatie Lid Rijks Opleidingsinstituut
Nadere informatieMINDFULNESS IN MEDEZEGGENSCHAP. Training voor ondernemingsraadleden
MINDFULNESS IN MEDEZEGGENSCHAP Training voor ondernemingsraadleden Mindfulness in Medezeggenschap Introductie Meedenken en beslissen in de ondernemingsraad levert - naast veel goede en plezierige zaken
Nadere informatieEen Positief. leer en leefklimaat. op uw school
Een Positief leer en leefklimaat op uw school met TOPs! positief positief denken en doen Leerlingen op uw school ontwikkelen zich het beste in een positief leer- en leefklimaat; een klimaat waarin ze zich
Nadere informatieTraining Omgaan met Agressie en Geweld
Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieDatum 1 juli 2015 Beleidsreactie op onderzoek naar ervaringen leraren bij het gesprek in de klas over maatschappelijke thema's
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Voortgezet Onderwijs IPC 2650 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatie1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie. 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit meerdere perspectieven en een kritische houding
Lesgeven over controversiële thema s Docentendag maatschappijleer 2019 Geerte Savenije Inhoud van deze workshop: 1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit
Nadere informatieVeiligheid en schoolklimaat
de staat van het onderwijs 3 Veiligheid en schoolklimaat Over het algemeen voelen leerlingen zich veilig op school. Dat geldt niet voor alle leerlingen. Soms zijn er bovendien ernstige incidenten met verstrekkende
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik
Actief burgerschap en sociale integratie van De Wijde Blik Dit document is bedoeld als verantwoording voor ons aanbod op de Wijde Blik te Kamerik voor actief burgerschap en sociale integratie en welke
Nadere informatieDe Vreedzame School. Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs
De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap in het basisonderwijs Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame School (1999) toenemende gedragsproblematiek in scholen grensoverschrijdend
Nadere informatieJongerencoaching Raster
Jongerencoaching Raster School is de plek waar jonge mensen kennis en vaardigheden ontwikkelen, maatschappelijk toegerust worden tot verantwoordelijke burgers en ondersteund worden hun talenten te ontwikkelen.
Nadere informatieVisiedocument. Actief Burgerschap. Januari 2010
Visiedocument Actief Burgerschap Januari 2010 Gereformeerde scholen voor speciaal basisonderwijs Het Baken en De Drieluik Inleiding Actief Burgerschap U staat op het punt ons visiestuk actief burgerschap
Nadere informatieMINDFULNESS IN MEDIATION
MINDFULNESS IN MEDIATION aandacht. ontspanning. zelfvertrouwen verdiepingstraining ver Mindfulness in Mediation aandacht. ontspanning. zelfvertrouwen Introductie Conflicten leveren spanning en stress op.
Nadere informatieBEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN 2017, NUMMER 09
BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE RAADSVRAGEN 2017, NUMMER 09 Datum 7 maart 2017 Van College B&W Behandeld door L.T. Lewis Doorkiesnummer 030-28 61635 E-mailadres l.lewis@utrecht.nl Kenmerk 4270715-170223 Geachte
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieActief Burgerschap op Eijkhagen 2013-2014
Actief Burgerschap op Eijkhagen 2013-2014 In de samenleving ontstaan nieuwe opvattingen over de manier waarop individuele burgers in de maatschappij behoren te staan: meer betrokken, meer gericht op het
Nadere informatieVertrouwen in je klas
Vertrouwen in je klas training en begeleiding vanuit TA Daniëlle van der Heijden Tamar Kopmels Een training die je uitnodigt mild en soms kwetsbaar te kijken naar persoonlijke processen, en die een verrijking
Nadere informatieVooroordelen blijf bij jezelf!
HANDLEIDING Vooroordelen blijf bij jezelf! Lesgeven over stereotypen, vooroordelen en discriminatie aan studenten op het mbo. Inleiding pag 3 Samenvatting werkvormen pag 4 Doelgroepen pag 4 Doelen pag
Nadere informatieVELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd
VELON conferentie 8 maart 2010 Ontwikkeling: Els Schellekens (Bureau ELS) Onderzoek: Dorian de Haan Marije de Hoogd Subsidie: Bernard van Leer Foundation Inhoud presentatie Onze Klas Mijn Wereld Ontwikkeling:
Nadere informatieRegionaal verslag. Landelijk debat Ons Onderwijs Den Haag, 28 mei 2015
Regionaal verslag Landelijk debat Ons Onderwijs 2032 Den Haag, 28 mei 2015 1. Een korte impressie van de dialoog De debatavond in Den Haag bij het HCO is bezocht door circa 35 deelnemers. Van de aanwezige
Nadere informatieObs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie
Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een
Nadere informatiePersoonlijk Ontwikkelingsplan Yosri Zijlstra
Persoonlijk Ontwikkelingsplan Yosri Zijlstra 1. Artistiek competent De kunstvakdocent kan als kunstenaar met een eigen visie artistiek werk creëren en het artistieke proces inclusief een breed scala aan
Nadere informatieFAQ lijst Hooghuisbreed
FAQ lijst Hooghuisbreed Algemeen Hoe is passend onderwijs in deze regio geregeld? Sinds 2014 is passend onderwijs ingevoerd op alle scholen in Nederland. Dat houdt in dat de leerlingen zoveel mogelijk
Nadere informatieRadicalisering en polarisatie Noord-Nederland
Radicalisering en polarisatie Noord-Nederland MJD biedt rond dit thema de volgende diensten: 1 Training Signalering radicalisering en polarisatie 2 Workshop Jeugd en extremisme 3 Training Train de Trainer
Nadere informatie12 augustus 2011 Aan : Van : Afdeling/functie : VTO, opleider Betreft. : OMA scholing leerlingen en stagiaires. Management samenvatting
12 augustus 2011 Aan : Van : Afdeling/functie : VTO, opleider Betreft : OMA scholing leerlingen en stagiaires Management samenvatting Binnen Mondriaan is het de afspraak dat alle medewerkers in de directe
Nadere informatieDe kracht van sociale media in het onderwijs
De kracht van sociale media in het onderwijs Maak onderwijs effectiever met sociale media Tweedaagse leergang en eendaagse workshop Uw studenten maken volop gebruik van sociale media. Ze ontmoeten er hun
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie
Actief burgerschap en sociale integratie Mei 2019 1. Inleiding Per 1 februari 2006 is wettelijk vastgelegd dat scholen actief burgerschap en sociale integratie moeten bevorderen. Burgerschap moet herkenbaar
Nadere informatieMaatschappelijke vorming
toelichting Hoe kan de school de leerling helpen om zich te ontwikkelen tot een actieve, verantwoordelijke en sociale burger? Een belangrijke taak van de school is om leerlingen voor te bereiden op hun
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 4. Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10. Les 2. Denken Kunnen dieren denken?
>> Inhoudsopgave Inleiding 4 Les 1. Introductie filosofie Hebben alle vragen een antwoord? 10 Les 2. Denken Kunnen dieren denken? 14 Les 3. Geluk Wat is het verschil tussen blij zijn en gelukkig zijn?
Nadere informatieTRAINING LEVENSBESCHOUWELIJK DENKEN EN COMMUNICEREN
TRAINING LEVENSBESCHOUWELIJK DENKEN EN COMMUNICEREN Doelen De student kan levensbeschouwelijk denken over gewone dingen van het leven. De student wordt zich bewust van zijn eigen levensbeschouwing en kan
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel 1 november 2015 Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieAnder Geluid. Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek. door Teun Dekker
Ander Geluid Burgerschapsonderwijs. De docent en het democratische gesprek door Teun Dekker Eén van de paradoxen van het onderwijs is dat het leerlingen voorbereidt om te functioneren in de samenleving
Nadere informatieWijsneuzen in de klas
Werkvorm 1 Wijsneuzen in de klas Algemene omschrijving In deze werkvorm staat het filosoferen met kinderen over levensbeschouwelijke onderwerpen aan de hand van het boek God Adonai Allah centraal. Het
Nadere informatieEen Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch
Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch Mentoren van Duhamel College Den Bosch (vmbo) hebben het programma Een Positieve Klas in het schooljaar 2011-2012 uitgevoerd met eerste en tweede
Nadere informatieActief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014.
Actief burgerschap en sociale integratie op de Schakel Mei 2014. Dit document is bedoeld als verantwoording voor wat wij op dit moment doen aan actief burgerschap en sociale integratie en welke ambities
Nadere informatieMorele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders
Morele vorming in het voortgezet onderwijs Een peiling onder leidinggevenden en ouders Auteurs: Drs. G. van der Meulen Referentie: WvdJ/SL 11.0426 Datum: maart 2007 Het lectoraat Morele vorming in het
Nadere informatieAanbod Trajekt januari 2013 T 043-763 00 00
Aanbod Trajekt januari 2013 T 043-763 00 00 1. Morele dilemma discussie methode 50 minuten Maximale groepsgrootte: 15 leerlingen Benodigdheden: klaslokaal of andere ruimte, stoelen in kring, ruimte in
Nadere informatieDepolariseren begint bij de docent
Depolariseren begint bij de docent Oordelen polariseren..., depolariseren begint bij de docent Workshop vierstoelenmodel door Corma Ruijgrok Wat gaan we doen? Uitleg over het vierstoelenmodel Individueel:
Nadere informatieGEDRAGSPROTOCOL. (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren
GEDRAGSPROTOCOL (anti pestgedrag) Basisschool De Boomgaard Dieren Mei 2014 Gedragsprotocol de Boomgaard I. Doel van dit gedragsprotocol: Alle kinderen van De Boomgaard moeten zich veilig voelen, zodat
Nadere informatieTheorie in de praktijk: een kader voor zelfinzicht
1 Theorie in de praktijk: een kader voor zelfinzicht Hoe ontwikkelt het begrip van dit theoretisch kader zich bij docenten, en op welke wijze helpt het ze cultuuronderwijs vorm te geven? Emiel Copini e.j.copini@rug.nl
Nadere informatieHulp bij ADHD. Scholingsaanbod
Hulp bij ADHD Dit heeft mijn beeld van ADHD enorm verrijkt. Ik zie nu veel mogelijkheden om kinderen met ADHD goede begeleiding te bieden deelnemer workshop bij Fontys Hogescholen Copyright 2010 Hulp bij
Nadere informatieReflecteren. op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen
Reflecteren op binnen- en buitenschoolse burgerschapservaringen 1 Het doel van de waaier Kinderen komen in het dagelijks leven in aanraking met tal van burgerschapservaringen. Deze ervaringen nemen zij
Nadere informatieLes over gevoelige thema s VVOB 14 november 2017
Les over gevoelige thema s VVOB 14 november 2017 Democratische Dialoog Een dienst aan de samenleving 1. GEDAAN MET PRATEN? Vaststelling oktober 2014 Koning Boudewijnstichting België: Verschillen in levensbeschouwing
Nadere informatieBurgerschapsvorming LVGS
Burgerschapsvorming LVGS Jacomijn van der Kooij Hoop 2 Een brede blik op burgerschap Mini-college Burgerschapsvorming en goed onderwijs Sinds 2006 verplicht: Wet actief burgerschap en sociale integratie.
Nadere informatieHandboek gedragscodes voor leerkrachten, directie en ouders van Openbaar Onderwijs Alblasserdam
1 Handboek gedragscodes voor leerkrachten, directie en ouders van Openbaar Onderwijs Alblasserdam Doel We vinden het belangrijk om een gedragscode voor leerkrachten, ouders en directie op te stellen, waarin
Nadere informatieDe maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming
De maatschappelijke stage als onderdeel van burgerschapsvorming Jeroen Bron en Minke Bruning, 27 november 2014 27-11-2014 SLO projectgroep burgerschap; Jeroen Bron CPS Onderwijsontwikkeling en advies;
Nadere informatieArrangement VO-VSO, locatie SGL Informatie voor ouders.
Arrangement VO-VSO, locatie SGL Informatie voor ouders. Doel van deze brochure is om ouders, leerlingen en overige betrokkenen te informeren over het Arrangement VO-VSO Lelystad. 1 oktober 2016 Inleiding
Nadere informatieSOCIAL MEDIA PROTOCOL
SOCIAL MEDIA PROTOCOL Onderwerp Social Media protocol Van Hans Huizer, algemeen directeur Datum 14 maart 2017 Datum evaluatie Juni 2018 INHOUDSOPGAVE 1. VOORWOORD... 2 2. UITGANGSPUNTEN... 2 3. ACTUELE
Nadere informatieFAALANGST DE BAAS! TRAINING 1. faalangst. de baas! training. www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl
FAALANGST DE BAAS! TRAINING 1 faalangst de baas! training www.kinderpraktijklandsmeer.nl info@kinderpraktijklandsmeer.nl 2 KINDERPRAKTIJK LANDSMEER FAALANGST DE BAAS! TRAINING 3 faalangst de Baas! training
Nadere informatieIntroductie. Page 1. Beste ouder/verzorger,
Introductie Beste ouder/verzorger, U staat op het punt om een vragenlijst over het educatieve partnerschap tussen u en uw school in te vullen. Met educatief partnerschap wordt de relatie tussen ouders/verzorgers
Nadere informatieEvaluatieverslag mindfulnesstraining
marijke markus spaarnestraat 37 2314 tm leiden Evaluatieverslag mindfulnesstraining 06 29288479 marijke.markus@freeler.nl www.inzichtinzicht.nl kvk 28109401 btw NL 079.44.295.B01 postbank 4898261 14 oktober
Nadere informatieLoopbaanoriëntatie en begeleiding voor decanen en mentoren
Loopbaanoriëntatie en begeleiding voor decanen en mentoren Loopbaanoriëntatie staat in het voortgezet onderwijs volop in de belangstelling. De VO raad ziet loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) als
Nadere informatieDe stem van ouders. succesvolle samenwerking. voor. Sardes Special
De stem van ouders voor succesvolle samenwerking Sardes Special Nummer 22 november 2017 Arline Spierenburg De Staat van de Ouder in het primair en voortgezet onderwijs In het voorjaar van 2017 voerde Ouders
Nadere informatieMeldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek
GASTLESSEN 2016-2017 Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek Het afgelopen schooljaar is het Meldpunt Discriminatie Gooi en Vechtstreek met veel plezier en succes gestart met het geven van gastlessen
Nadere informatieIn welke mate kunt u zich vinden in het benoemen van vrijheid, gelijkheid/gelijkwaardigheid en solidariteit als basiswaarden voor
Ontwikkelteam Burgerschap Ronde Derde ronde () REFERENTIE BU000880 Naam Coen Gelinck Organisatie Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM) E-mailadres coengelinck@nvlm.nl Namens wie geeft
Nadere informatieHandreiking kritische denkvaardigheden. Dr. Pieter Baay
Handreiking kritische denkvaardigheden Dr. Pieter Baay Even voorstellen... Vanaf 1 augustus 2016: de eisen voor loopbaan en burgerschap worden aangescherpt m.b.t. kritische denkvaardigheden voor de cohorten
Nadere informatieOverzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie
Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt
Nadere informatieACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE
Heutink ICT ACTIEF BURGERSCHAP EN SOCIALE INTEGRATIE op de C.B.S. De Bruinhorst 22-5-2012 Inhoudsopgave Inleiding 3 Pagina 1. Burgerschap op de Bruinhorstschool 3 2. Kerndoelen 3 3. Visie 4 4. Hoofddoelen
Nadere informatieHet probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.
1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten
Nadere informatieWat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015
Wat is Samsam? SAMSAM, AMSTERDAM JULI 2015 2/9 Samsam is een educatief platform voor wereldwijze kinderen. Samsam wil bijdragen aan de ontwikkeling en opvoeding van kinderen tot wereldburgers. Wereldburgers
Nadere informatieMeedoen& Meetellen. Wat betekent het voor mensen met een verstandelijke beperking? Trainingsmodules voor professionals
Meedoen& Meetellen Wat betekent het voor mensen met een verstandelijke beperking? Trainingsmodules voor professionals Samenstelling trainingsmodule Eline Roelofsen Roel Schulte www.verwondering.nu Illustratie
Nadere informatie2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie
201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s
Nadere informatieDe interne communicatieadviseur
De interne communicatieadviseur Dit zijn de kenmerken van een complex Verschillende ideeën Kleine wijzigingen kunnen grote gevolgen hebben Beweeglijke doelen Het pad ontrolt zich met iedere stap??? Geen
Nadere informatieDeze nieuwsbrief is bestemd voor de professionals jonge kind van de Utrechtse basisscholen, peutercentra en kinderdagverblijven.
Deze nieuwsbrief is bestemd voor de professionals jonge kind van de Utrechtse basisscholen, peutercentra en kinderdagverblijven. Colofon Het project Nu voor later is een gezamenlijk project van schoolbesturen
Nadere informatieINHOUDELIJK JAARVERSLAG 2017 Stichting uitvoering Peer to peer Interventie (SPINT)
INHOUDELIJK JAARVERSLAG 2017 Stichting uitvoering Peer to peer Interventie (SPINT) 1 2 1. Inleiding Dit is het inhoudelijk jaarverslag van de Stichting SPINT over het jaar 2017. In 2017 bestonden de activiteiten
Nadere informatieZorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen
Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele
Nadere informatieL8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten
L8 Coachend leidinggeven binnen Huisartsenposten Inleiding Steeds meer Huisartsenposten kiezen voor een nieuwe functie Coördinerend Assistente. Deze coördinerend assistente ressorteert hiërarchisch gezien
Nadere informatieforum beroepsonderwijs. DEC 6 dilemma s pittige discussies constructieve uitkomsten én hilarische momenten 1 oktober 2015 @THNK
forum beroepsonderwijs 1 oktober 2015 @THNK Vindt u ook wat van het beroepsonderwijs? Praat mee! De volgende bijeenkomst vindt plaats op: n e x t DEC 3 Terugblik op het eerste Forum op 1 oktober met als
Nadere informatieTIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN
TIPS & TRICKS VOOR DOCENTEN INLEIDING Onderwijs over tolerantie kan soms uitdagend zijn. Naast het ontwikkelen van kennis over tolerantie en gerelateerde begrippen zoals vrijheid en identiteit, is het
Nadere informatieGROTE OPDRACHTEN (CONCEPT)
Dit is het tweede tussenproduct van het ontwikkelteam Burgerschap. Het voorliggende tussenproduct bestaat uit drie onderdelen: Grote opdrachten in concept Toelichting op het proces tijdens de ontwikkelsessie
Nadere informatieJouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school
Jouw keuzes l Jouw talenten I Jouw toekomst I Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we oog voor
Nadere informatieobs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl
obs Jaarfke Torum 15 9679 CL Scheemda Postbus 60 9679 ZH Scheemda 0597 592524 jaarfke@planet.nl 1 Actief burgerschap en sociale integratie: Door de toenemende individualisering in onze samenleving is goed
Nadere informatieHET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school
HET DRAAIT M JOU Jouw keuzes Jouw talenten Jouw toekomst Jouw school Het Walburg College is een middelgrote school voor gymnasium, atheneum, havo en mavo in Zwijndrecht. Op het Walburg College hebben we
Nadere informatieDe Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap
De Vreedzame School Sociale competentie en actief burgerschap Congres Leve het jonge kind! 2011 Deelsessie Democraatjes in de dop? Mirjam van der Ven, Eduniek Aanleidingen voor het ontstaan van De Vreedzame
Nadere informatieNIEUWSBRIEF Basisschool De Springschans
Tweewekelijkse NIEUWSBRIEF Basisschool De Springschans 7-1-2016 ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Nadere informatieDatum 1 april 2019 Betreft Kamervragen over kindermishandeling (ingezonden 5 februari 2019)
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 20018 2500 EA DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500
Nadere informatieUit bovenstaand gegeven leiden we een paar belangrijke uitgangspunten af:
Visie 1. Inleiding Direct nadat in april 2016 het nieuwe team van de Bazaar geformeerd was zijn we ons gaan oriënteren op onze gezamenlijke visie, speciaal gericht op het onderwijs aan vluchtelingenkinderen.
Nadere informatie4. Wanneer pesten ondanks alle inspanningen toch weer de kop opsteekt, beschikt de school over een directe aanpak. (Zie verderop in dit protocol)
ANTI PEST PROTOCOL Er gelden drie uitgangspunten: n 1. Wij gaan met respect met elkaar om. 2. Wij pesten niet. 3. Wij accepteren niet dat er gepest wordt. Pesten op school. Hoe gaan we hier mee om? Pesten
Nadere informatieWerkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas
Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 29 754 Terrorismebestrijding 29 240 Veiligheid op school Nr. 305 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP
Nadere informatieBeleid Kanjertraining op De Meeander
Beleid Kanjertraining op De Meeander Voor u ligt het beleidsstuk Kanjertraining. We hopen dat het zicht geeft op wat we doen op school en waar we voor staan. Kanjertraining is meer dan een lesmethode.
Nadere informatieDoorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen
Ronde 5 Bert de Vos APS, Utrecht Contact: b.devos@aps.nl Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen 1. Over de drempels met taal Het rapport Over de drempels met taal is al ruim een jaar oud.
Nadere informatieVersterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo
Stimuleringsproject LOB in het mbo Versterking van LOB in de doorlopende leerlijn vmbo-mbo Visie ontwikkelen in regionale inspiratiebijeenkomsten Wat verstaan we eigenlijk onder loopbaanoriëntatie en -begeleiding
Nadere informatieRubric Internationale competenties feb link
Competenties Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4 Kennis Kennis van eigen cultuur Kennis van verbale en nonverbale verschillen van andere culturen en gewoontes Heeft basiskennis van eigen cultuur. Heeft basiskennis
Nadere informatieResultaten onderzoek seksualiteit
Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen
Nadere informatieGEREEDSCHAPSKIST. voor beter samenwerken met ouders
GEREEDSCHAPSKIST voor beter samenwerken met ouders Een voortgangsgesprek met ouders in het basisonderwijs Mariëtte Lusse, Hogeschool Rotterdam,oktober 2016 Voortgangsgesprekken zijn meer dan de traditionele
Nadere informatiePedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien
Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.
Nadere informatie