1. Initiatiefvoorstel PPS

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag de gemeenteraad Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk rm DSO/ RIS Doorkiesnummer / adres Aantal bijlagen Onderwerp Preadvies initiatiefvoorstel PPS: Scheveningen Haven een nieuwe toekomst Datum 6 maart 2012 Op 21 december 2011 is het initiatiefvoorstel van Sandra Abbenhuis over Scheveningen Haven aan de voorzitter van de gemeenteraad aangeboden. Hierbij biedt het college de raad het advies van het college over het initiatiefvoorstel aan. Allereerst wil het college haar waardering uitspreken voor het initiatiefvoorstel van de PPS-fractie in de gemeenteraad. Het is een gedegen stuk waarin duidelijke keuzes worden voorgelegd. In haar besluit van 17 februari 2012 over het projectdocument Scheveningen Haven en het Stedenbouwkundig Plan kiest het college echter fundamenteel voor een andere richting die naar ons oordeel beter aansluit bij de besluitvorming in de gemeenteraad over de Nota van Uitgangspunten in 2008 en daarbij aangenomen moties. In het onderstaande zullen wij allereerst ingaan op de inhoud van het voorstel van de PPS, vervolgens zullen wij de verschillende onderdelen becommentariëren en tot slot geven wij onze conclusies. 1. Initiatiefvoorstel PPS In 2008 heeft de gemeenteraad de Nota van Uitgangspunten Scheveningen Haven vastgesteld, waarin is besloten over te gaan tot ontwikkeling van het Norfolkterrein voor stedelijke functies en herontwikkeling van het Noordelijk Havenhoofd ten behoeve van de visserijsector. In het initiatiefvoorstel stelt de PPS nu dat de Nota van Uitgangspunten door de economische crisis is ingehaald: de beroepshaven moet worden uitgebreid om de teloorgang van de visserij te voorkomen. Hiertoe moet de visserij in de havens geherpositioneerd worden teneinde de omzet van de visafslag in Scheveningen verder te laten groeien in omzet en tonnage. Kern van het initiatiefvoorstel van de PPS zijn de volgende uitgangspunten: - de Eerste Haven te blijven gebruiken voor visserij en havengebonden industrie; - de Tweede Haven in zijn geheel de functie van recreatiehaven te geven; - de kadecapaciteit van de Derde Haven uit te breiden (tot ong. 300 meter); - de havengebonden industrie die zich nu in de 2e Haven bevindt te (doen) verplaatsen naar de uit te breiden Derde Haven; Inlichtingen bij Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSO/ het voormalige Norfolkterrein (minus het deel voor de uitbreiding 3e Haven) te gebruiken voor o.a. woningbouw; - de huidige parkeercapaciteit van het voormalige Norfolkterrein zoveel mogelijk te handhaven door dubbelgrondgebruik (inpandig parkeren voor bewoners en bezoekers); - windmolens te (doen) plaatsen langs het zuidelijke havenhoofd; - Stichting de Trix te handhaven op of in de buurt van de huidige locatie; - te onderzoeken of Muzee Scheveningen in de 2e Haven kan worden gesitueerd. Door deze voorstellen gaat de Tweede Haven uitsluitend dienen als recreatie en plezierjachthaven. De Derde Haven krijgt de functie van visserij- en maritieme industriehaven en wordt met 300m kadelengte uitgebreid. Het aangrenzende deel van het Norfolkterrein wordt ingericht als bedrijventerrein en uitsluitend het deel in aansluiting op Duindorp is beschikbaar voor woningbouw. In het voorstel wordt uitgegaan van de realisatie van circa 700 woningen, dit is evenveel als in het vastgestelde projectdocument. De Eerste Haven behoudt zijn huidige functie als visserijhaven. 2. Reactie college Op 17 februari 2012 heeft het college van BW het projectdocument Scheveningen Haven (RIS246576) vastgesteld, zijnde een nadere uitwerking van de Nota van Uitgangspunten Scheveningen Haven d.d. 14 februari 2008 en het Masterplan Scheveningen Kust, vastgesteld in januari Het collegebesluit is in lijn met de eerder besluiten die zijn genomen in de gemeenteraad. Met de vaststelling van de Nota van Uitgangspunten is definitief gekozen voor het handhaven en versterken van visserijsector op het Noordelijk Havenhoofd en de herontwikkeling van het Norfolkgebied tot een stedelijk gebied waarbij wonen, werken en recreëren op hoog niveau centraal staan. Deze uitgangspunten zijn de basis waarmee het college met marktpartijen en visserijsector de afgelopen jaren heeft onderhandeld en waarover afspraken met hen zijn gemaakt. In het projectdocument is dit verder toegelicht. In het onderstaande volgt het college de hoofdlijnen zoals verwoord in hoofdstuk 7 van het PPSvoorstel. a. Eerste Haven behoudt zijn huidige functie De PPS stelt voor de Eerste Haven beschikbaar te houden voor de visserij. Aangegeven wordt dat de kade van de visafslag wordt gerenoveerd en dat er 5000m2 uitbreidingsruimte voor de visserij wordt gereserveerd. Dit komt overeen met de voorstellen van het college en met de afspraken die gemaakt zijn met de visserijsector op het Noordelijk Havenhoofd in de intentieovereenkomst. b. Tweede Haven De PPS stelt voor het recreatieve zwaartepunt te leggen in de Tweede Haven door middel van een uitbreiding van het (publieks)programma rond de Tweede Haven. Het college ondersteunt deze visie slechts gedeeltelijk. Bij het vaststellen van coalitieakkoord op 3 juni 2010 heeft de gemeenteraad besloten om een onderzoek te doen naar de realisering van een zeezeilhaven in Scheveningen Haven. Tevens heeft de gemeenteraad een motie aangenomen waarin is besloten dat een eventuele zeezeilhaven in ieder geval géén aantasting van het Zuiderstrand tot gevolg mag hebben (motie J.2010/10). Hiermee is een buitengaatse ontwikkeling onmogelijk. Het gebruik van de Tweede Haven als recreatie en plezierjachthaven kent beperkingen doordat de geringe diepte van de verbinding tussen de Eerste en de Tweede Haven (de Pijp) het onmogelijk maakt voor grotere zeezeiljachten deze haven in te varen. Omdat het college er (net zo als de PPS) principieel voor kiest om de Eerste Haven uitsluitend voor bedrijfsschepen te bestemmen, kan een zeezeilhaven derhalve uitsluitend worden gerealiseerd in de Derde Haven, zoals door ons ook is besloten. Wel stellen wij voor om medegebruik voor bedrijfsschepen te realiseren. Tijdens de North Sea Regatta wordt nu al gebruik gemaakt van de Derde Haven wegens ruimtegebrek en veiligheidsaspecten in de Tweede Haven.

3 DSO/ De Tweede Haven wordt momenteel ook gebruikt voor kleinere bedrijfsschepen, zoals door de staandwantvisserij. Deze schepen zijn door hun geringe maat ongeschikt om permanent gebruik te maken van de Derde Haven en blijven dus aangewezen op de Tweede Haven. Tevens maken andere grote schepen gebruik van de Tweede haven, zoals de Mercuur en de Minerva. Door deze diverse gebruikers behoudt de Tweede Haven zijn gevarieerde en daardoor aantrekkelijke karakter. c. Uitbreiding Derde Haven In het PPS-voorstel wordt de Derde Haven uitsluitend gebruikt als visserij- en maritieme industriehaven. Hiertoe wordt de haven uitgebreid met circa 300m kadelengte en wordt het aansluitende deel van het Norfolkterrein ingericht als bedrijventerrein met daarbij commercieel vastgoed als bufferruimte /geluidswal tussen de kade en de door de PPS voorgestelde woningbouw bij Duindorp. Er wordt in het voorstel terecht opgemerkt dat er rekening met de natuur ( flora en fauna) moet worden gehouden. Het Westduinpark is recentelijk aangewezen als Natura 2000-gebied en de gevolgen van de uitbreiding van de haven met extra kadelengte en industrieel gebruik zullen ook door een milieueffectrapportage moeten worden onderzocht. De PPS stelt voor kadelengte in de Derde Haven met circa 300m uit te breiden ten behoeve van de gevestigde rederijen. In de afgelopen periode zijn bestuurlijk en ambtelijk verkennende gesprekken gevoerd met een aantal partijen, in het bijzonder de rederijen Jaczon, Van der Zwan, Groen en Vrolijk. Uit deze gesprekken is gebleken dat voor de trawlervisserij momenteel voldoende ruimte beschikbaar is in de Eerste Haven aan de zijde van het Schiereiland. Jaczon en Van der Zwan hebben aangegeven in de toekomst geen extra kadelengte nodig te hebben omdat er geen extra vriescapaciteit beschikbaar is in Scheveningen-Haven, hetgeen hun logistieke proces bepaalt. Het college heeft stappen ondernomen om de gesignaleerde problemen van de rederijen Vrolijk (betreft één schip in de Tweede Haven) en Groen in gezamenlijk overleg op te lossen. Door rederij Groen is in een bestuurlijk overleg met de wethouder SVI op 9 februari jl. de wens uitgesproken tot het realiseren van kantoor-/opslagruimte en faciliteiten voor twee offshoreschepen in de Eerste Haven. In dit gesprek heeft de wethouder toegezegd deze wens serieus te willen onderzoeken met het doel eraan tegemoet te komen. Allereerst moet daartoe door rederij Groen een Programma van Eisen worden opgesteld. De commissie zal over de voortgang hiervan worden geïnformeerd. Het geschikt maken van de Derde Haven tot een nieuwe bedrijfshaven is een financieel kostbare zaak. De rederijen hebben echter aangegeven niet te willen investeren in de (natte) infrastructuur. In het verleden is door de Commissie van der Zwan de kwaliteit van de Derde Haven als bedrijventerrein/zeehavenlocatie matig ingeschat; specifiek voor het Norfolkterrein. De herontwikkeling zou relatief duur en zonder toekomstige uitbreidingsmogelijkheden zijn. Mede gelet op het standpunt van de reders ligt het dan ook niet voor de hand dat de gemeente, zeker niet onder de huidige marktomstandigheden, een (financiële) Publiek-Private Samenwerking start met de rederijen zoals in het PPS-voorstel wordt gesuggereerd. In het initiatiefvoorstel wordt gemeld dat de vissector vreest in het gemeentelijke plan voor een gebrek aan manoeuvreerruimte in de haven bij het binnenvaren van de grote offshore schepen en trawlers van de visserij. In het voorstel van het college is in het ontwerp van de Derde Haven rekening gehouden met de trawlers van de visserij en is de ligging en de maatvoering van de afsluitpier in de Derde Haven afgestemd op de draaicirkel van grotere visserijschepen die worden begeleid door sleepboten. Bij de steigerindeling in de Derde Haven wordt de flexibiliteit bewaakt zodat het eenvoudig is om de haven op verschillende manieren in te delen. Hierdoor neemt de beschikbare kadelengte toe. Immers in het verleden was de Derde Haven in het geheel niet beschikbaar voor andere gebruikers dan Norfolk en Rijkswaterstaat.

4 DSO/ d. Noordelijk deel Norfolkterrein havengebouwen, zuidelijk deel woningbouw De PPS stelt voor het gebied rond de Derde Haven te bestemmen voor bedrijfsfuncties en het resterende deel voor woningbouw, gescheiden door bedrijfsbebouwing die deels dienen als buffer tussen de woningbouw en de havenactiviteiten. De verwachting is dan ook dat het woningbouwprogramma in het initiatiefvoorstel slechts op de locatie tegenover Duindorp (tussen Kranenburgweg en Houtrustweg) gerealiseerd kan worden. Het aantal van 700 woningen is hier niet realiseerbaar. De beschikbare oppervlakte is immers met de helft ingekrompen. Tenzij er een enorme verdichting zou plaatsvinden in de vorm van hoogbouw. Feitelijk betekent dit een uitbreiding van Duindorp en geen realisatie van een nieuwe stadswijk aan zee. De stedelijke potentie van het gebied wordt daarmee onvoldoende benut. e. Een duurzame haven De PPS stelt voor van de uitbreiding van de Derde Haven gebruik te maken om in principe van Scheveningen een heel duurzame haven te maken. Het college steunt dat uitgangspunt. In het kader hiervan stelt de PPS voor windmolens te plaatsen langs het Zuidelijk Havenhoofd. Voor de goede orde melden wij dat hier de volgende beperkingen op van toepassing zijn: - In het kader van de Wet beheer rijkswaterstaatswerken heeft het Rijk de Beleidsregel voor het plaatsen van windturbines op, in of over waterstaatswerken gepubliceerd (Staatscourant van 2 juli 2002, nr. 123). In havens wordt plaatsing van windturbines toegestaan bij een afstand van ten minste 50 m uit de rand van de vaarweg. Binnen 50 m uit de rand van de vaarweg wordt plaatsing slechts toegestaan indien uit aanvullend onderzoek blijkt dat er geen hinder voor wal- en scheepsradar optreedt. De minimale afstand tot de rand van de vaarweg is altijd ten minste de helft van de rotordiameter. Voor de moderne grote windturbines bedraagt deze afstand meer dan 50 m. - De haven en havenhoofden zijn geen rijkswaterstaatswerken en worden beheerd door de gemeente. Het beleidskader kan wel als richtinggevend worden gezien. Aan de grootte van de windturbines liggen daarom beperkingen. - De beperkingen gelden ook ten aanzien van het Westduinpark als Natura 2000-gebied. Nader onderzoek is noodzakelijk om te bepalen of de windturbines (significante) gevolgen hebben op het natuurgebied en trekvogels. In het stedenbouwkundig plan zoals dat door het college is vastgesteld is veel aandacht voor duurzaamheid in het gebied, zoals het gebruik van de huidige zeewaterwarmtecentrale. Gemakshalve verwijzen wij naar de betreffende paragrafen. Tussen de gemeente, de reders met vissersschepen in Scheveningen Haven en Rijkswaterstaat, de laatste als eigenaar van twee schepen, vindt overleg plaats om te komen tot realisering van een walstroomsysteem, zodat schepen die in de Haven van Scheveningen zijn aangemeerd, niet langer aggregaten hoeven te laten draaien om te voorzien in hun stroomvoorziening. f. Stichting Trix In het initiatiefvoorstel wordt aandacht gevraagd voor de het huidige gebruik door de Stichting Trix van een locatie op de Dr. Lelykade aan de Tweede Haven. Op deze plek, nabij de Pijp, worden schepen gerestaureerd (telkens één tegelijk) in het kader van een leer-werkproject. Door het college wordt dit gebruik als positief ervaren. De Trix bevindt zich formeel op uitgeefbare grond. Indien in de toekomst tot uitgifte wordt overgegaan, dient een vervangende locatie te worden aangeboden. g. Muzee De PPS stelt voor om Muzee te verplaatsen als attractie naar de Tweede Haven. Het Muzee is sinds 2006 gehuisvest aan de Neptunusstraat (herinrichting van de openbare ruimte met het oog op verbetering van de leefkwaliteit in het gebied). Het pand, een voormalige school, is daarvoor verbouwd.

5 DSO/ Een museum is een mooie attractie voor de Tweede Haven maar het ligt niet in de verwachting dat het financieel haalbaar is om Muzee te verplaatsen naar de Tweede Haven. 3. Werkgelegenheid en locale economie De groei van de locale economie in de industrie en zakelijke dienstverlening is van belang voor de stad. Het initiatiefvoorstel levert echter aanzienlijk minder additionele bedrijvigheid en werkgelegenheid op in de haven, ten opzichte van het vastgestelde projectdocument. In het initiatiefvoorstel van de PPS gaat het om een verplaatsing van enkele bestaande ondernemers (Vrolijk, Groen, en mogelijk de staandwantvisserij) Uit een verkennend gesprek tussen deze partijen en de gemeente bleek onlangs dat het om circa 8 arbeidsplaatsen gaat. Het projectdocument zoals dat door het college is vastgesteld gaat uit van het toevoegen van circa 750 arbeidsplaatsen aan de Haagse economie (ook in het laaggeschoolde segment) en een aanzienlijke groei van de huidige bezoekersaantallen door het toevoegen van publieksvoorzieningen, horeca/retail en hotels. 4. Financiële consequenties initiatiefvoorstel In de onderbouwing van het initiatiefvoorstel ontbreekt een financiële doorrekening van het plan, evenals harde toezeggingen van investeerders en een marktanalyse van het vastgoed. De aannames in het plan zijn derhalve zacht. De verwachting is dat in het initiatiefvoorstel het volgende programma gerealiseerd kan worden: - woningblokken tussen Kranenburgweg en Houtrustweg; - bedrijfsruimte bij de Kom (nautisch); - 3* hotel op het Noordelijk Havenhoofd m 2 uitbreiding Vis op het Noordelijk Havenhoofd; - ca m 2 gecombineerde kantoor- en bedrijfsruimte op het Norfolkterrein; - parkeren behorend bij de te realiseren functies. Het is de verwachting dat de grondprijzen als gevolg van de uitbreiding van de Derde Haven met industrie niet in het voordeel is van de momenteel gehanteerde grondprijzen die uitgaan van een hoogwaardig woningbouwgebied, waardoor minder opbrengsten kunnen worden verwacht dan volgens de prognose in het huidige projectdocument. Op basis van een eerste inschatting betekent dit tenminste een opbrengstderving ten opzichte van het gemeentelijke plan van tenminste 41 mln. Tevens is onduidelijk hoe de parkeergarage uit het initiatiefvoorstel ( 500 plaatsen) gerealiseerd moet worden en welke financiële consequenties dit heeft. De verwachting is dat met de uitbreiding van de Derde Haven en de toename van het openbaar gebied en daarmee samenhangende kosten (herinrichting en beheer) het tekort van het totale ontwikkeling oploopt naar een bedrag tussen de 65 en 70 miljoen ten opzichte van het projectdocument. Met het initiatiefvoorstel is er verder geen flexibiliteit meer mogelijk om de Haven te ontwikkelen. Met het realiseren van een bedrijfshaven legt de gemeente zich langdurig vast voor deze functie van de haven (circa 50 jaar) waardoor andere ontwikkelingen zijn uitgesloten. 5. Juridische consequenties en risico s Met het consortium ASR/Malherbe is medio 2009 een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Deze samenwerkingsovereenkomst is door tijdsverloop (in 2011) geëindigd zonder dat de gemeente en het Consortium overeenstemming hebben bereikt over de vervolgovereenkomst (de realisatieovereenkomst). Naar aanleiding van de wens van zowel ASR als de gemeente om hun samenwerking anderszins voort te zetten heeft de ASR aangegeven een deel van het oorspronkelijke plangebied voor eigen rekening en risico te willen ontwikkelen.

6 DSO/ In het kader van deze voorgenomen samenwerking zijn de gemeente en ASR sinds juni 2011 weer in onderhandeling met ASR, dit conform de commissie brief DSO/ De onderhandelingen zijn onlangs succesvol afgerond. Met het openbreken van de onderhandelingen zal een aanzienlijk juridisch/financieel risico worden gelopen. De wederpartij kan in rechte vorderen dat de overeenkomst wordt nageleefd. In plaats daarvan kan zij ook schadevergoeding vorderen, waarvan de gederfde winst onderdeel kan uitmaken. 6. Conclusie Het college adviseert het voorstel van de PPS niet over te nemen: a. de Derde Haven vergroten en uitsluitend gebruiken als bedrijfshaven is qua capaciteit niet noodzakelijk. Voor de schepen van rederij Groen en Vrolijk kan een oplossing worden gevonden; b. de betrokken particuliere partijen hebben aangegeven geen investering in de natte infrastructuur te willen plegen. Een publiek-private samenwerking ligt daarmee niet voor de hand; c. in de Derde Haven wordt kaderuimte gecreëerd voor verschillende gebruikersgroepen (zowel bedrijfsschepen als zeezeiljachten) waardoor de haven een grote flexibiliteit in gebruik kent; d. woningbouw op het Norfolkterrein wordt in het initiatiefvoorstel wegens milieuhinder ernstig beperkt, zowel in aantallen als in segment. Hiermee wordt het Norfolkterrein zeer extensief benut en gaat een bijzondere locatie voor stedelijke ontwikkeling verloren; e. plaatsing van windmolens in de havenmond kent aanmerkelijke wettelijke restricties; f. het initiatiefvoorstel heeft geen financiële onderbouwing, geraamd wordt dat het tekort oploopt tot minimaal 70 mln.; g. de onderhandelingen tussen de gemeente en ASR zijn afgerond. Openbreken brengt een aanzienlijk juridisch/financieel risico met zich mee. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, mw. A.W.H. Bertram J.J. van Aartsen