Leefbaar platteland. Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Leefbaar platteland. Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies"

Christina Desmet
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Leefbaar platteland Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

2 Structuur presentatie Vier concrete dorpen SCP-project Sociale staat van het Platteland Leefbaarheid: een lastig begrip Sociale veranderingen in dorpen Van autonoom dorp naar woondorp Schaalveranderingen Voorzieningen in het autonome dorp: de spiraal omlaag Voorzieningen in het woondorp: de spiraal omhoog Een model op lokaal niveau

3 Serooskerke - Schouwen-Duiveland

4 Loil - Montferland Kerkdorp onder Didam 1994: oude parochiebibliotheek werd gesloten 1995: Bewonersinitiatief (Contactraad Loil): Nieuwe dorpsbibliotheek, op basis van vrijwilligerswerk Prijs: Kern met Pit Dorpstrots Lokaal bewustzijn

5 Wulvergem (Heuvelland, Vlaanderen)

Anderen - Aa en Hunze C Anderen B Anloo N34 C Eext GIETEN N33 Eexterveen B John & Dorothy Keur (1954) The deeply rooted Lokale voorzieningensituatie: Geen kerk Sinds 1985 geen school Sociaal vitaal

6 Anderen - Aa en Hunze C Anderen B Anloo N34 C Eext GIETEN N33 Eexterveen B John & Dorothy Keur (1954) The deeply rooted Lokale voorzieningensituatie: Geen kerk Sinds 1985 geen school Sociaal vitaal Rolde kehaar Grolloo B Verwey-Jonker Instituut (2004) Warkelijk Waor Gasselte Voorzieningen zijn geen doorslaggevende voorwaarde voor de leefbaarheid van dorpen De ruimtelijke keuzevrijheid van bewoners is verruimd door de regionalisering van de verzorging en door de toegenomen mobiliteit

op het Nederlandse platteland gunstig: Gunstige woonsituatie

7 Sociale staat van het Platteland (SCP) Leefsituatie beschreven op het schaalniveau van buurt en dorp Leefsituatie op het Nederlandse platteland gunstig: Gunstige woonsituatie Grotere betrokkenheid van bewoners Steeds verder toenemende mobiliteit

8 Leefbaarheid: het ontstaan van een begrip Constandse (1960): Groot (1974, 1979, 1989): de subjectieve waardering van een sociaal-ruimtelijke situatie door de bewoners Aspecten: 1. Inkomen en sociale zekerheid; 2. De verzorgingssituatie; 3. De woonsituatie; 4. Het sociaal klimaat; 5. De mogelijkheid om als bewoner greep te hebben op de eigen sociaal-ruimtelijke situatie.

9 Leefbaarheid: een lastig begrip 1. Gecompliceerd als onderzoekbaar begrip 2. Veel verschillende betekenissen 3. Vaak normatief geladen 4. Gaat voorbij aan bewoners met verschillende positie: succesvol versus kwetsbaar 5. Gaat voorbij aan bewoners met een verschillend referentiekader 6. Definieert problemen vaak op één ruimtelijke schaalniveau: dorp, buurt 7. Geeft vaak aanleiding tot een eenzijdige relatie tussen bestuur en bewoners ( wensenlijstjes )

10 Sociale veranderingen in dorpen Oude verscheidenheid: Lokale restanten Machtige beelden Nieuwe verscheidenheid veranderingen in de regionale economie toenemende betekenis van consumptieve functies Platteland: van een oude naar een nieuwe verscheidenheid

11 Maatschappelijke veranderingen en de functie van dorpen Ontwikkelingsfase van de samenleving Belangrijkst voor ontwikkeling dorpen Ruimtelijke schaal produktie Agrarische samenleving Industriële samenleving Postindustriële samenleving Verzorging Werken Wonen Gezinsbedrijf Dorp Gewest Ruimtelijke schaal consumptie Aparte ruimte / gebouw Buurt Dorp Transport technologie Te voet / Paard en wagen (Brom)fiets, tram, trein Auto, trein

12 Kleine dorpen gemeente Borsele Lewedorp Nieuwdorp 's-heer-abtskerke Heinkenszand 's-heerenhoek 's-gravenpolder Havengebied Sloe Ovezande Nisse Kwadendamme Hoedekenskerke Borssele Driewegen Oudelande Baarland 0 2,5 kilometers 5 Ellewoutsdijk

13 Automobiliteit 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 heeft rijbewijs en auto beschikbaar heeft rijbewijs, maar auto niet steeds beschikbaar geen rijbewijs kan meerijden met gezinslid in het huishouden geen auto beschikbaar

14 Leefpaden 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 in dorp geboren en getogen woont er langer dan 20 jaar woont er 4 tot 20 jaar woont er korter dan 4 jaar

15 Dagpaden 60% 40% 20% 0% Mannen werkt in het dorp Vrouwen werkt buiten het dorp

16 Van autonoom dorp naar woondorp Woondorp Oudelande s-heerenhoek Nieuwdorp Kwadendamme Autonoom dorp Ovezande Lewedorp Nisse

17 Van autonoom dorp naar woondorp Als realiteit: Dorp van de agrarische en industriële samenleving Primaire lokale functies: voorzieningen en werk Als realiteit: Dorp van de post-industriële samenleving Primaire lokale functie: wonen

18 Van autonoom dorp naar woondorp Als realiteit: Dorp van de agrarische en industriële samenleving Primaire lokale functies: voorzieningen en werk Als referentiekader: Van dorpsautochtonen en zij die lokaal werkzaam zijn Lokale thema s: werk, voorzieningen en huisvesting Als realiteit: Dorp van de post-industriële samenleving Primaire lokale functie: wonen Als referentiekader: Van jongeren en import Lokale thema s: verkeersveiligheid, sociale veiligheid en kwaliteit van de woonomgeving

19 Schaalveranderingen in de postindustriële samenleving Schaalvergroting: Economisch: grotere afstanden naar werk en naar voorzieningen Sociaal: sociale contacten niet alleen in dorp maar ook elders Schaalverkleining: Cultureel: eigen woning en woonomgeving steeds belangrijker voor identiteit Politiek: belang van zeggenschap over de woonsituatie neemt toe Door: Auto en welvaart Door: Thuisgerichtheid en welvaart

21 Voorzieningen in het autonome dorp de spiraal omlaag Ontwikkeling aantal inwoners Ontwikkeling aantal voorzieningen Ontwikkeling Leefbaarheid

22 Ontwikkeling aantal inwoners ontwikkeling aantal voorzieningen?

23 Ontwikkeling aantal voorzieningen ontwikkeling leefbaarheid? O nbelangrijk - Belangrijk 50 AANTASTING KRITISCH 40 veiligheid woonomgeving 30 N 20 V verkeer U 10 T O B L D 0 M P I F K E R S J Q H W -60 Zaken die van belang worden geacht voor de leefbaarheid: 1. Verkeersveiligheid en verkeersdruk 2. Sociale veiligheid 3. Kwaliteit van de woonomgeving -70 Zwak - Sterk

24 Voorzieningen in het woondorp: de spiraal omhoog Regiovorming Ontwikkeling gemeenschapsinitiatieven Ontwikkeling woonfunctie binnen de streek Ontwikkeling Leefbaarheid

25 Gemeenschapsinitiatieven Gemeenschapsinitiatieven: zijn voorzieningen als resultaat van de leefbaarheid ter plaatse Resultaat vanuit de dorpssamenleving: initiatieven bottom-up Voorwaarden voor gemeenschapsinitiatieven: Aantrekkelijk beoordeelde woonsituatie Ruimte om elkaar te ontmoeten (binnen en buiten)

26 Leefbaarheid op lokaal niveau: een model Leefbaarheid: relatie tussen dorpsbewoners en hun omgeving: Feiten - Meningen Succesvolle bewoners - Kwetsbare bewoners Autonoom dorp: Plaatselijke woonmogelijkheden Plaatselijke werkgelegenheid Plaatselijke voorzieningen Woondorp: Verkeersveiligheid en verkeersdruk Sociale veiligheid Kwaliteit van de woonfunctie Relatie Bestuur - Bewoners: Informatie en kwaliteit bestuur - Gemeenschapsinitiatieven

27 Leefbaar platteland Frans Thissen Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies

Vergelijkbare documenten

Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Ontwikkelingen op het platteland en de leefbaarheid en vitaliteit van dorpen

Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Ontwikkelingen op het platteland en de leefbaarheid en vitaliteit van dorpen Frans Thissen Begrippen Voorzieningen (sociale infrastructuur):