HET DORP ALS OPTELSOM VAN

Transcriptie

1 HET DORP ALS OPTELSOM VAN MENSEN, HUIZEN EN VOORZIENINGEN EEN REFLECTIE Pascal De Decker Departement Architectuur KULeuven/AMRP UGent Studiedag Over het nut van een dorpenbeleid Plattelandsacademie- Leuven - 28 april 2015

2 Wie zijn we? HaUS = onderzoeksgroep Housing and Urban Studies housing /wonen urban /stad Maar onderzoek vergrijzing/wonen/zorg op het platteland, voor VLM door Departement Architectuur & SUMResearch Steunpunt Ruimte 80-plussers aan de kust

3 Inhoud Dorpen veranderen Dorpen blijven veranderen Uitdagingen inzake wonen & ruimtelijk ordenen Vergrijzing Algemeen Platteland Conclusies/reflecties

4 Dorpen veranderen (naar Fr. Thissen) Autonome dorp : een wereld op zichzelf Woondorp : deel van een regio (regionalisering) Oorzaken - schaalvergroting in de landbouw (afname aantal landbouwers), in de voorzieningenstructuur (warenhuis), in het lokaal bestuur (fusies) - toegenomen (betaalbare) mobiliteit veranderende dagpad Gevolgen - nog 1 functie wonen = succesvol regionale woningmarkt - in mindere mate: recreatie - werken, winkelen, uitgaan buiten het dorp - meer kennissen en vrienden buiten het dorp - winnaars & verliezers inkomen & leeftijd

5 Illustratie: Zuienkerke Ongeveer 2,800 inwoners 48 km²

6 Zuienkerke: toen jaren 1960 & 1970 Wel Niet smidse, loodgieter/fietsenmaker, ijzerwinkel, veel bankfilialen, veel verzekeringsagenten, veel cafés kapper/kleermaker Bakkers, kruideniers 2 scholen (nonnen; gemeenteschool meerdere jaren in 1 klas) Hoofdrolspelers: schoolhoofd, veearts, veldwachter, priester Aardappelen rooien voor een reep chocolade, 2x kermis met 2 kramen Boerinnenbond Paard en kar Sportinfrastructuur (de wei), dokter, tandarts, kine, apotheker Middelbare school, bib Restaurants, hotels voldoende leeftijdsgenoten sport & spel was moeilijk

7 Zuienkerke: nu Niet Smid, ijzerwinkel cafés (+/-1), bankfilialen (post; beperkte openingsuren), verzekerkingsagenten, priester (+/-), nonnen, zorginstellingen Wel Overside tractoren ( onveiligheidsgevoelens in combi met heraanleg)) Website, bloeiende school/eigen schoolbus, tandarts, dokter, kine, apotheek, (nog steeds) bakker-kruidenier, (nog steeds) beenbouwer, onderdeel politiezone Sporthal/sportdienst, volleybalclub, ULM club Bib, theatergroep Hotels/b&b/restaurants/VVV Pasar, Okra, Gezinsbond Chiro, KLJ? Enkele verkavelingen, sluiten scholen in deelgemeenten/centralisatie, Blankenberge

8 Zuienkerke Niet in andere deelgemeenten Op steeds meer plaatsen zeer beperkte uitrusting

9 Dorpen zullen blijven veranderen Uitdagingen/VWR: 6V s Verruiming (waar?) Vernieuwing (overal) Vergroening (vooral in de steden) Vergrijzing (overal, vooral buiten de steden) Verkleuring (steden, maar ) Verarming (overal, huurders) Dalend aantal gezinnen met kinderen

10 Dorpen zullen blijven veranderen Hoe Z -iaanse ontwikkelingen inschatten? Minnen inwijking vreemden (zie Meeus & De Decker, Geest van Suburbia,Garant) winkel = duur (zie Staat van Vlaanderen, 2009) afname groen (zie Staat van Vlaanderen, 2009) Plussen betere zorg normale school betere jeugdvoorzieningen Maar Schaalprobleem dreigt dalend leerlingenaantal (bijv,) lichte paniek bij pensionering bakker/kruidenier & beenhouwer vraag voor groei (zie hoger: waar uitbreiden?) Genegeerde geografie van de vergrijzing afnemende mobiliteit bij ouderen Locatie (niet elke plek even aantrekkelijk; niet alles zal overal kunnen; aantal VZ zullen wel overal nodig zijn; huizenprijzen)

11 Vergrijzing (met dank aan SUMResearch) 1. Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO III) Afbakening gemeenten met max. 350 inw/km² of 15% bebouwde oppervlakte 2. Vlaamse Regionale Indicatoren Opsplitsing van het buitengebied (Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen) in overgangsgebied en platteland

12 Vergrijzing + +/- 350, /- 130, /- 280,000 RVT plaatsen 76,539 Gepland: + 8,413 tegen /- 430, /- 700,000

13 Vergrijzing: % 60-plussers +35%

14 Vergrijzing: % 80-plussers

15 Vergrijzing: grijze druk

16 Vergrijzing + +/- 120, /- 45, /- 163,000

17 Vergrijzing: % 60-plussers op platteland +35%

18 Vergrijzing: % 80-plussers op platteland

19 Vier indicatoren rond verouderen en zorglast

20 Vergrijzing Hoe er mee omgaan? D. Verté, VUB

21 Vergrijzing Hoe er mee omgaan? 2 ideaaltypische visies Ageing in place /vermaatschappelijking van de zorg Zoveel mogelijk in de thuisomgeving (mantelzorg, thuiszorgwaaier, kinderen, buurt) Vrees: geen zorg Moving in time /anticiperen Waarheen? Beperkt aantal alternatieven (slechts 2 modellen thuis & rvt) Elementen van debat Ouderen die voor andere ouderen zorgen? (voor partners, voor buren) Thuiszorgwaaier knelpuntenberoep kan alles overal? Regionalisering kinderen niet meer in de buurt Schaal... Wat? Waar? Senioren onder de toren : overal? Specialisatie: kan niet overal (ver weg)

22 Tot slot Dorpen zijn veranderd Dorpen zullen blijven veranderen Verkleuren (link met locatie/goedkope voorraad) Vergrijzen Schaal Niet alles zal over (kunnen) zijn bakker/beenhouwer/ thuiszorg/gespecialiseerde zorg Waar groeien om nabije zorg mogelijk te maken? Locatie wordt belangrijker Keuzes dringen zich op dorpen plus beleid zal strategische keuzen inhouden (<-> RSV) Vrees: velen zonder zorg