Digitale post :\.,\\ 0011 ,011. systeemonafhankeliike gegevensuitwisseling door EOI en POl. s tichting h ouw.-esearch

Transcriptie

1 s tichting h ouw.-esearch Digitale post,011 :\.,\\ 0011 systeemonafhankeliike gegevensuitwisseling door EOI en POl Dit is het tweede deel in de SBR-serie over bouwinformotico

2 Rapporteur: J.O. Dekker

3 tichting DUW esearch Digitale post 0\ \011 \ 0011 systeemonafhankeliike gegevensuitwisseling door EOI en POl Dil is hel tweede deel in de SBR-serie over bouwinformalica Rotterdam, 1994

4 DOELSTELLING STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Bouwresearch (SBR) verleent de bouwnijverheid hulp bij het toepassen van nieuwe inzichten en ontwikkelingen op het gebied van management, organisatie en technologie. Belangrijkste doelstelling van SBR is het laten uitvoeren van onderzoek gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid in de bouw. SBR voert circa 80 onderzoeksprojecten per jaar uit en werkt actief aan het overdragen van de kennis naar alle geledingen binnen de bouwnijverheid. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de in deze publikatie opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desondanks onjuistheden in deze publikatie kunnen bevinden kan niet worden uitgesloten. Degene die van deze publikatie gebruik maakt aanvaardt daarvoor het risico. De stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publikatie hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit deze publikatie. CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG. Dekker, J.O. Digitale post; systeemonafhankelijke gegevensuitwisseling door EDI en POl / [J.O. Dekker]. - Rotterdam: Stichting Bouwresearch. - (SBR-publikatie ; 331) ISBN NUGI833 Trefw.: datacommunicatie in de bouw. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, getransformeerd tot software, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel16b Auteurswet 1912jo. het Besluit van 23 augustus 1985, Stb.471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: Stichting Bouwresearch, Postbus 1819,3000 BV Rotterdam. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the Stichting Bouwresearch.

5 Woord Vooraf Als gevraagd wordt aan het management van bedrijven in de bouw wat onder EDI (Electronic Data Interchange) en PDI (Produkt Data Interchange) verstaan moet worden, bestaat er grote onduidelijkheid. Iedereen heeft zo zijn eigen opvatting over wat EDI en PDI is. Wat voor de een tot het terrein van PDI behoort, behoort voor de ander tot het terrein van EDI en andersom. In opdracht van de Stichting Bouwresearch is onderzoek gedaan naar EDI en PDL Doel van dit onderzoek is helderheid te scheppen omtrent de begrippen EDI en PDI, aan te geven hoe de EDI/PDI-ontwikkelingen samenhangen en hoe deze ontwikkelingen elkaar kunnen ondersteunen c.q. hoe deze geïntegreerd kunnen worden. Het onderzoek heeft geresulteerd in een omvangrijk document met als titel "De toekomst tegemoet met EDI en PDI", uitgegeven als SBR WD 105. Dit onderzoek is uitgevoerd door CIM Architects Delft BV, RAET Facility Services BV en M.LS. Organisatie-Ingenieurs BV. Het onderzoek is financieel ondersteund door de Rijksgebouwendienst en de Bouwdienst Rijkswaterstaat (Afdeling Bouwspeurwerk). De commissie De commissie die het onderzoek heeft begeleid, was als volgt samengesteld: - ir. J. Maat, Hollandsche Beton Groep NV, Rijswijk, voorzitter - drs. J.L. van den Berg; Nebicom Bouw Communicatie BV, 's-hertogenbosch - ir. J. van 't Hof, Bouwdienst Rijkswaterstaat, Zoetermeer J. Kitzen, Wilma Bouw BV, Weert - ir. J.G. Mast, Raadgevend Ingenieursbureau Smits van Burgst BV, Zoetermeer - M. Sturkenboom, Kooijman Groep, Driebergen - M.J.M. Witteveen, Jongeneel BV, Utrecht - K. Woestenenk, Stichting STABU, Ede - ing. G. Carpentier, WTCB, Sint Stevens Woluwe (België) - ir. C.B. Maliepaard, projectmanager SBR Stichting Bouwresearch 3

6 Op basis van het omvangrijke document is de voor u liggende brochure ontwikkeld, die bondig beschrijft wat EOI en POl inhouden, praktijkvoorbeelden geeft en eindigt met een aantal aanbevelingen voor bedrijven die met EOI of POl willen starten. De heer J. Maat, voorzitter van de commissie, heeft de hierna volgende inleiding geschreven. Hij schetst in het kort de algemene problematiek van informatie-uitwisseling tussen computerprogramma's en plaatst daarin EOI en POL J.o. Dekker (J.OD. ConsuIting) is de auteur van de overige tekst. Hij is ondersteund door een redactiecommissie bestaande uit enkele leden van de commissie. De brochure is bestemd voor iedereen in de bouw die vertrouwd wil raken met EOI en POL Dat zijn onder meer opdrachtgevers, installateurs, adviseurs, constructeurs, architecten, aannemers en toeleveranciers. In de bijlage zijn een afkortingenlijst, namen en telefoonnummers van EOI/POI-instellingen en enige literatuurverwijzingen opgenomen die u behulpzaam kunnen zijn bij het vinden van verdere informatie over dit onderwerp. Cees Maliepaard, projectmanager SBR 4

7 Inleiding Een juiste overdracht van informatie is voor het welslagen van een bouwproject van essentieel belang. In de oudheid was dit slechts mogelijk via spraak en gebaren. De deelnemers aan een bouwproject moesten elkaar daarbij in de ogen kunnen zien. Als de afstand tussen mensen in ruimte en tijd groter wordt, begint men informatie vast te leggen. Er ontstaan mededelingen in figuren die vastgelegd worden in steen of op een kleitablet, voorstellend teksten en afbeeldingen. Ook nu vertaalt men zijn ideeën in teksten en afbeeldingen (tekeningen) en zendt deze naar de belanghebbende deelnemers in het bouwproces. De ontvanger leest tekst en tekening, interpreteert deze en begrijpt daaruit meestal het idee van de verzender. Wij leven thans in het tijdperk van de informatietechnologie. Teksten en afbeeldingen zijn nog altijd de vertaling van ideeën, alleen worden zij steeds vaker gerealiseerd via computers. Zij verschijnen op een beeldscherm en worden opgeslagen in de computer. Voor de overdracht ervan wordt echter in de meeste gevallen nog gebruik gemaakt van op papier afgedrukte teksten en tekeningen, die daarna verzonden worden via de post naar de ontvangende deelnemer aan het bouwproject. Ook hij beschikt echter steeds vaker over een computersysteem en voert de ontvangen gegevens weer in zijn eigen computersysteem in. Het risico dat gegevens verkeerd of onvolledig worden overgedragen is daarbij levensgroot aanwezig. Moderne informatietechnologie maakt het mogelijk om gegevens van het ene computersysteem naar het andere over te dragen, mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan, 90k als deze computers op afstand van elkaar staan. Voor deze overdracht van gegevens wordt de Engelse term Data Interchange, gegevensuitwisseling, gebruikt. Om deze uitwisseling van gegevens mogelijk te maken moeten afspraken worden gemaakt. De ontvangende computer moet weten wat hij ontvangt, zoals: dit is een tekening of dit is een tekst. Stichting Bouwresearch 5

8 Maar hij moet meer weten, bijvoorbeeld de inhoud van de tekst, dit is een adres met de volgende inhoud: naam, straat, huisnummer, postcode en woonplaats. Hetzelfde geldt voor een tekening: dit is een kolom, dit zijn de sparingen en dit zijn de coördinaten. Om gegevensuitwisseling mogelijk te maken tussen computers van de wisselende deelnemers aan een bouwproject moeten derhalve afspraken worden gemaakt over de inhoud en volgorde van de gegevens. In de bouw hebben zich twee wijzen van uitwisseling gegevens ontwikkeld: EOI, Electronic Data Interchange en POl, Product Data Interchange. EOI omvat boodschappen die betrekking hebben op het bouwproces, zoals orders en facturen. POl omvat gegevens die betrekking hebben op het bouwprodukt, zoals tekeningen met componenten en specificaties. Zoals in het voorwoord reeds is gesteld, bestaat er veel misverstand over deze twee begrippen. Het komt vaak over alsof het management een (definitieve) keuze moet maken tussen EOI en POL Dit is echter niet het geval, EOI en POl zijn complementair. In de toekomst zullen EOI en POl gezamenlijk voor een efficiënte uitwisseling van gegevens zorg dragen. Voor beide systemen zijn internationale afsprakenstelsels ontwikkeld. Het is van groot belang voor de Nederlandse bouwnijverheid dat beide uitwisselingssystemen van de grond komen en worden ingevoerd. Deze invoering kan parallel geschieden, er is geen sprake van competitie. De toekomst is aan deze Digitale Post, systeemonafhankelijke gegevensuitwisseling door EOI en POL ir. J. Maat, Directeur lnformation Technology Services HBG 6

9 EDI- Electronic Data Interchange Eén bericht voor allen Wanneer berichten worden uitgewisseld moeten de zender en ontvanger elkaar kunnen begrijpen. Daarom gebruiken ze een afgesproken gemeenschappelijke taal. Als berichten elektronisch worden uitgewisseld, moeten de afspraken over de uit te wisselen informatie nauwkeurig worden vastgelegd. Er moeten immers programma's worden gebouwd die vanuit het bedrijfscomputersysteem naar. de gemaakte afspraken vertalen en terug. Daarnaast moeten de afspraken redelijk stabiel zijn. Het bouwen van vertalers, ondanks nieuwe hulpmiddelen die op de markt verschijnen, vergt de nodige inspanning en dus geld. Het is verstandig om niet per partner waarmee men communiceert een eigen afspraak te hebben. Veel handiger is het om standaardafspraken in de branche te hebben waar iedereen gebruik van kan maken. Iedereen weet dan hoe zijn eigen computersysteem een bericht kan gereedmaken voor verzenden of ontvangen. Om tussen computersystemen te communiceren heeft iedere partij dan maar één vertaler nodig. Het berichtensysteem is hiermee een 'open' en 'neutraal' systeem. Open omdat het voor iedereen toegankelijk is, neutraalomdat de structuur van het te verzenden of te ontvangen bericht onafhankelijk is van de computersystemen waartussen wordt gecommuniceerd. Structuur in bericht Een bericht is een in vaste structuur gegoten informatie met uit te wisselen gegevens over een bepaald onderwerp, zoals factuur, order of materiaalstaat. Elektronische berichten hebben dan ook vaak dezelfde namen als de oude klassieke berichten op papier. Een factuur blijft gewoon een factuur, maar het vel papier ontbreekt en de verzending gaat via telefoonkabel of satelliet van computer tot computer. Stichting Bouwresearch 7

10 Figuur 7 Structuur in berichten basis voor geautomatiseerde informatie-uitwisseling. Rotterdam. 2 november 1994 Mijne heren. Naar aanleiding van uw schriftelijke aanvraag d.d. I november 1994 doen wij u hierbij. vrijblijvend prijsopgaaf voor het leveren van 52 holle betonvloeren. adresgegevens vo,ii opdracht nader Wanneer berichten worden uitgewisseld moeten de zender en ontvanger elkaar kunnen begrijpen. Afspraken moeten worden gemaakt over de onderdelen van berichten, de volgorde van onderdelen van berichten, de verplichte aanwezigheid van bepaalde onderdelen e.d. De afspraken hierover worden vastgelegd door middel van een syntax of structuur. Een bericht wordt opgebouwd uit segmenten in een vaste volgorde. Een segment bevat bij elkaar horende entiteiten, zoals het afzendergedeelte, de orderregel of de betalingsvoorwaarde. De segmenten bestaan op hun beurt weer uit data-elementen of gegevenstypen met een toegekende waarde. Het verzendergedeelte is niets anders dan bijvoorbeeld een rij gegevens: naam, adres, postcode en woonplaats. Vastgelegde volgorde en structuur zijn de randvoorwaarden voor aanmaak, verzending en ontvangst bij digitale overdracht. Voor de gebruiker van EOI is deze standaardstructuur van berichten op dit niveau niet zichtbaar en niet belangrijk. De structuur is alleen een voorwaarde voor de goede uitwisseling van berichten. Voor de software-ontwikkelaar is deze structuur echter wel van belang bij het maken van de koppelingen, interfaces tussen het intern gebruikte computer- 8