Lijmen in de bouw. Wandbekle. s tichting b ouw r esearch. deel 4. Copyright SBR, Rotterdam

Transcriptie

1 Lijmen in de bouw Wandbekle en s tichting b ouw r esearch deel 4

2 CJP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Boom, Th.J. van den Lijmen in de bouw / [auteur: Th.J. van den Boom].- Rotterdam: Stichting Bouwresearch Dl. 4: Wandbekleding lijmen. - (SBR-publicatie ; 367) ISBN Trefw.: lijmen; wandbekleding. Auteur ir. Th. J. van den Boom, TNO Bouw, Rijswijk Deze publikatie kwam tot stand in samenwerking met Triam bv, Produktie- en adviesbureau voor opleidingen en documentatie te Rotterdam februari 1996

3 Wandbekleding lijmen ouw. esearch deel 4

4 DOELSTELLING STICHTING BOUWRESEARCH Stichting Bouwresearch (SBR) verleent de bouwnijverheid hulp bij het voorkomen en het oplossen van knelpunten bij toepassing van nieuwe inzichten en ontwikkelingen gericht op verbetering van kwaliteit, produktiviteit, arbeidsomstandigheden en zorg voor de werkgelegenheid. Belangrijke doelstellingen zijn: Hèt verzamelen van knelpunten en het waarnemen van relevante ontwikkelingen voor de bouwnijverheid. Het stimuleren van de coördinatie van de programmering van onderzoek. Het leiding geven aan onderzoekprojecten. Het verspreiden en uitdragen van de resultaten naar alle geledingen van de bedrijfstak. De Stichting en degenen die aan dit produkt hebben meegewerkt hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - naar de laatste inzichten - van de opgenomen gegevens. De mogelijkheid dat zich desondanks toch onjuistheden en/ of onvolkomenheden kunnen voordoen, kan niet worden uitgesloten. De gebruiker van het produkt aanvaardt daarvoor het risico. De Stichting sluit, mede ten behoeve van degenen die aan dit produkt hebben meegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van informatie uit dit produkt. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, getransformeerd tot software, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 in verbinding met het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 882, 1180 AW Amstelveen). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient u zich te richten tot: Stichting Bouwresearch, Postb.us 1819,3000 BV Rotterdam. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm, stored in a database or retrieval system, or any other means without written permission from the Stichting Bouwresearch.

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING 3 2 MATERIAAL EN ONDERGROND Soorten materiaal 4 Ondergrond , SOORTEN LIJM 6 4 LIJMKEUZE 8 5 UITVOERING Eisen ten aanzien van de ondergrond Eisen ten aanzien van het lijmen LIJMFOUTEN Loslaten van materiaal Blaasvorming 15 7 ARBO EN MILIEU 17 8 GEBRUIKTE TERMEN 18 9 LITERATUUR 20 I

6

7 1 INLEIDING Sinds honderden jaren bestaan er al verschillende vormen van afwerkingen voor wanden. Naast harde afwerkingen in de vorm van pleisterwerk of betimmeringen worden op zeer grote schaal zachte of soepele bekledingen gebruikt. Behang dat meestal bestaat uit papier is de meest toegepaste vorm. Daarnaast komen ook afwerkingen voor in de vorm van kunststof en textiel Er is dan geen sprake meer van behang, maar van wandbekleding. Kenmerkend voor alle vormen van wandbekleding is het materiaal in de vorm van een folie of vlies dat dun en buigzaam is. De meest toegepaste bevestigingstechniek is het lijmen. Wandbekleding in de vorm van textiel kan ook worden opgespannen. In de kunnen wanden ook worden afgewerkt met materialen die bedoeld zijn voor vloeren. Dit is uiteraard goed mogelijk, maar dergelijke materialen worden in deze publikatie buiten beschouwing gelaten. De informatie in deze publicatie is praktijkgericht en afgestemd op de gebruikelijke toepassingen van lijm voor behang en wandbekleding binnenshuis. Voor theoretische achtergronden van lijmverbindingen en gegevens over verschillende lijmtypen wordt verwezen naar de publikatie 'Lijmen in de Bouw', deel 1 algemeen, zie 9 literatuur. wandbekleding, praktijkgericht

8 2 MATERIAAL EN ONDERGROND - I r. ' i Voor wandbekleding wordt gebruik gemaakt van verschillende materialen op diverse ondergronden. De soorten materiaal en de ondergronden waarop wandbekleding bevestigd kan worden, komen ÏIl dit hoofdstuk aan de orde. 2.1 Soorten materiaal Globaal kunnen drie soorten materiaal onderscheiden worden: papier (behang) vinyl textiel Hieronder volgt een korte toelichting. varianten PVC Papier Behangpapier kent vele varianten. Behang kan verschillen in: het gewicht van de banen en de papierstructuur; banen met of zonder decoratie; banen zonder decoratie kunnen geschilderd worden. Een bijzondere vorm van behang is papier waarbij op de onderlaag een dun metaallaagje is aangebracht. Dit metaallaagje kan bedrukt zijn of gestructureerd. Vinyl Vinylbehang is in verschillende vormen op de markt. De bovenlaag bestaat altijd uit polyvinylchloride (PVC). Soms bestaat het behang uit een homogene PVC-laag, al dan niet met een structuur aan de voorzijde.

9 In andere gevallen is het behang gelaagd opgebouwd; het vinyl is op een grondlaag van papier of textiel aangebracht. Textiel Textiel komt voor in de vorm van natuurlijk of synthetisch textiel gelijmd op een papieren ruglaag. Daarnaast komt textiel zonder ruglaag voor. Een bijzondere vorm hiervan is glasvezeldoek. ruglaag 2.2 Ondergrond In het algemeen is de ondergrond waarop behang wordt aangebracht steenachtig. De ondergrond kan bestaan uit beton, maar moet wel vlak genoeg uit de bekisting komen. Als het beton erg vers is kan de alkaliteit uit de ondergrond consequenties voor de lijmkeuze hebben. Naast beton komen ondergronden voor die afgewerkt zijn met een pleisterlaag. In veel gevallen bevat de pleisterlaag gips en kalk. Gips als ondergrond komt voor in de vorm van gipsblokken en gipskartonplaten. Een kalkhoudende ondergrond kan sterk alkalisch zijn. Tot slot kunnen naast steenachtige Qok andere ondergronden voorkomen, zoals hout, kunststof en metaal. Om wandbekleding op een goede manier met lijm te bevestigen, is het van belang ondergronden te onderscheiden naar hun vochtopzuigend vermogen. Hierin zijn drie hoofdgroepen te onderscheiden: niet-zuigende ondergrond, zoals kunststof platen of wanden afgewerkt met olieverf; normaal zuigende ondergrond, zoals gipskartonplaten, kalkgebonden pleisterwerk en beton; sterk zuigende ondergrond, zoals gipsblokken en veel pleisterlagen op gipsbasis.. De soorten ondergronden kunnen op diverse manieren worden voorbehandeld en vragen om verschillende lijmtypen. steenachtig pleisterlaag vochtopzuigend vermogen

10 3 SOORTEN LIJM Voor soepele wandbekledingen worden de volgende soorten lijm onderscheiden: poederlijm op zetmeel- of cellulosebasis dispersielijmen (zie ook 8 Gebruikte termen) oplosmiddeuijmen. Hieronder volgt een korte toelichting. water CMC MC MC+ Poederlijm op zetmeel- of cellulosebasis Om lijm te krijgen moet poeder in water worden opgelost. Hierdoor ontstaat een gel met de juiste consistentie voor het uitstrijken. Deze lijmsoort bestaat hoofdzakelijk uit lijmen op cellulose-basis. Hierbij zijn de volgende lijmen te onderscheiden:. carboxymethylcellulose (CMC): geschikt voor lichte behangsoorten op een ph-neutrale en matig absorberende ondergrond; methylcellulose (MC): in principe geschikt voor dezelfde toepassingen met het verschil dat de lijm bestand is tegen alkaliteit van de ondergrond; methylcellulose-pva-zetmeel (MC+): geschikt voor het lijmen van vinylbekleding zonder ruglaag; deze lijm is ook bestand tegen de alkaliteit van de ondergrond. Met uitzondering van de laatstgenoemde lijm is lijm op cellulosebasis het meest geschikt voor het van behang op basis van papier. Celluloselijm wordt aangebracht met behulp van een kwast op de achterzijde van het behang.