Welkom op de Eemsdeltadag!

Transcriptie

1 Eemsdelta Leeft! Pagina 2: Emme Groot neemt afscheid. Pagina 3 en 4: Wat gaan we deze Eemsdeltadag doen? Deze Eemsdeltakrant is een uitgave vanuit het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta. Kijk ook eens op Of volg ons op Welkom op de Eemsdeltadag! Van harte welkom in de Eemsdelta. Een prachtige regio die het bij tijd en wijle niet gemakkelijk heeft. Maar aan de toekomst van deze regio werken we hard. 35 Partijen hebben elkaar gevonden om de leefbaarheid voor iedereen die hier woont, werkt of recreëert op peil te houden. Die samenwerking komt tot uiting in het Woon- en Leefbaarheidplan (WLP) Eemsdelta. In deze krant geven we een inkijkje in wat we de afgelopen jaren met elkaar bereikt hebben. Want het lukt aardig! Of op z n Gronings gezegd het kon minder. de bewoners het beste ondersteunen en faciliteren, zonder alles uit handen te willen nemen, te willen reguleren, te willen regisseren? Hou houden we onze ideeën aangesloten op dat wat bewoners willen en nodig hebben? Hoe behouden we de energie bij de bewoners die om te bereiken wat nodig is voor de straat, wijk of dorp? Dáár gaat de Eemsdeltadag vandaag over. Ik hoop dat de Eemsdeltadag u inspiratie biedt en handvatten en energie geeft om morgen weer volop aan de slag te gaan met elkaar en met bewoners in onze prachtige Eemsdelta-regio. Ik wens u heel veel plezier. Rika Pot Voorzitter Stuurgroep Wonen en Voorzieningen We zijn nog zeker niet klaar. De komende jaren moeten we de samenwerking blijven volhouden: we hebben iedereen nodig. Gelukkig krijgen we hierbij hulp van de bewoners van de gemeenten Appingedam, Delfzijl, Eemsmond en Loppersum zelf. Gelukkig, want een leefbaar gebied ontstaat vooral door eigen inzet en betrokkenheid van de bewoners. Bovendien weten bewoners zelf het beste wat er moet gebeuren en zij wíllen dit ook graag aanpakken. Bewoners willen graag zelf het heft in handen nemen. Professionals moeten hen de ruimte geven om het initiatief te kunnen nemen en hun ideeën te kunnen uitvoeren. Dat is soms best lastig, ook omdat het nieuw voor ons is. Allemaal, zoals we aanwezig zijn op de Eemsdeltadag, spelen we een belangrijke rol bij deze bewonersinitiatieven. Hoe kunnen we Vijf jaar Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta In 2010 stonden gemeenten, provincie en rijk aan de vooravond van het opstellen van een Woon- en Leefbaarheidplan. De term was er, de inhoud nog niet: het moest een plan worden met een vernieuwende aanpak. Naast de overheden werden ook andere maatschappelijke organisaties betrokken. Meedoen betekende voor hen vooral buiten de eigen organisatie kijken. kwamen de opgave, de visie op de veranderingen per sector en het programma bij elkaar. Alle partijen werkten mee aan de opstelling van het eerste Uitvoeringsprogramma. De vaststelling van het WLP gebeurde in maart In een ijskoude steenfabriek in Delfzijl sloegen de vonken van de samenwerking, ondanks de kou, wel over. Nu begon de uitvoering: waar eerder al enkele projecten (zoals de vroege vorming van het Eemsdeltacollege vanuit twee middelbare scholen) waren uitgevoerd, gingen nu alle partijen hun projecten uitvoeren. Al snel werd duidelijk dat het Uitvoeringsprogramma de partners voor teveel uitdagingen zette: bezuinigingen en de verhuurdersheffing voor woningcorporaties maakten uitvoering van het totale UVP onmogelijk. Samen besloten de sectoren en overheden tot uitvoering van de nu haalbare projecten én tot een actieprogramma bestaande uit 5 punten: bevordering sociale cohesie, totstandkoming masterplan Welzijn en Zorg, aanpak van centrumgebieden, experimenten die leiden tot resultaten in de particuliere woningvoorraad en de herstructurering van wonen en wijken in Delfzijl. De afgelopen twee jaar is hard gewerkt aan het bereiken van deze doelen. Met als resultaat een regionale aanpak van de sociale cohesie, totstandkoming van het Masterplan Welzijn en Zorg (waaraan nu nog de laatste hand wordt gelegd), een voortvarende extra impuls in de centrumgebieden van Appingedam en start van de planvorming in Uithuizen en de totstandkoming van het Gronings Gereedschap voor de particuliere woningvoorraad. De regio, ofwel 35 partijen uit de sectoren welzijn en zorg, wonen, onderwijs, detailhandel en de overheden stelden een convenant op. De basis hiervan werd gevormd door de gebiedsatlas, met een analyse van de demografische ontwikkeling van het gebied en de effecten daarvan voor wonen en voorzieningen. Het convenant (mei 2011) beschreef vervolgens de opgave voor de regio op lange termijn als gevolg van die krimp van de bevolking. Acht verschillende pioniersprojecten gaven inzicht in oplossingen en de opgaven voor dorpen, stedelijk gebied en de koopvoorraad. Ze boden een brede programmatische en ruimtelijke verkenning van de opgave. Nog steeds worden delen van deze pioniersprojecten gebruikt. Bij het opstellen van het WLP Deze tussenresultaten willen we nu verzilveren in het gebied. Dat is waar wij nu mee bezig gaan. Ondertussen veranderen de aardbevingen, het versterkingsprogramma en de focus op de ontwikkeling van een kansrijke regio de context voor het WLP. Ook de bestuurlijke herindeling en de publieke regie door de nu op te richten Overheidsdienst Groningen zullen de uitvoering van het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta zeker veranderen. 1

2 Emme Groot kijkt terug en vooruit Het thema leefbaarheid is nooit af Burgemeester van Delfzijl Emme Groot is al vanaf het eerste uur betrokken bij het Woon- en Leefbaarheid Eemsdelta. Op 1 juli neemt hij afscheid als burgemeester en vanaf dat moment is hij dus ook geen lid meer van de Stuurgroep van het WLP. Hoe heeft hij de afgelopen jaren ervaren? Ik vond het in het begin best ingewikkeld. Enerzijds dacht ik: wat mooi. We hebben elkaar gevonden, dit bindt ons. Anderzijds zag ik ook dat er nog heel wat moest gebeuren. Intenties naar elkaar uitspreken is gemakkelijk, dingen doen is moeilijker. Maar na drie jaar concludeer ik dat er mooie stappen zijn gezet. Prioriteit bij de zorg leggen De gemeentes en de sectoren hebben hard gewerkt om uitvoering te geven aan de plannen. Het onderwijs is volgens Emme Groot voortvarend aan de slag gegaan. De zorgsector vind ik lastiger. Het krachtenveld is in de zorg heel stevig en er is geen onafhankelijke regie. Dan is het lastiger om bij elkaar te komen. Natuurlijk kampt de zorgsector met extra belemmeringen in regelgeving die vanuit het Rijk komen. Maar ik geloof dat als je goede plannen hebt, je ook bij het Rijk daarvoor de handen op elkaar kunt krijgen. Dat kan je afdwingen. Het is in mijn ogen een prioriteit in de regio: zorgen dat er een goede infrastructuur voor duurzame zorg komt. De zorgketen moet goed georganiseerd worden, voorzieningen moeten dicht bij elkaar komen te liggen. Zorg is belangrijk in onze vergrijzende regio. Negatieve publiciteit Delfzijl is negatief in het nieuws geweest vanwege de krimp. Emme Groot: Ja, dat is waar. We hebben in het begin vooral het thema willen agenderen. Dat betekent dat je daarmee ook wel negatief in het nieuws kan komen. Maar ik heb het altijd een positieve lading gegeven. Krimp is een kans. We hebben nu eenmaal te maken met deze problematiek. Laten we ophouden met vertellen hoe erg het is. Laten we nu werken aan de mogelijkheden. En Delfzijl heeft die mogelijkheden met beide handen aangepakt. Maximale ruimte aan bewoners In Delfzijl staat veel op stapel: het Actieplan Dorpen & Wijken en het Actieplan Centrum is in volle uitvoering. Dat belooft veel goeds. Mooie plannen inderdaad, maar van minder voorzieningen naar betere voorzieningen gaan is ook best even wennen. De samenvoeging van de voetbalverenigingen en het feit dat ze nu weer binnen de bebouwde kom gehuisvest zijn, is daar een voorbeeld van. Binnen Delfzijl is een aantal bewonersinitiatieven gestart waarvoor de gemeente haar nek heeft uitgestoken. Bestuurlijk willen we...in de gemeente Loppersum Vijf jaar WLP; wat zijn de meest in het oog springende resultaten? Wat is er in de gemeente Loppersum geïnvesteerd? Vernieuwing van het centrum van Loppersum en herinrichting openbare ruimte in Loppersum en Middelstum. Versterking van de sociale cohesie en in de ruimtelijke kwaliteit van t Zandt. Herstructurering van het basisonderwijs, met als concreet resultaat de integrale kindvoorziening in Garrelsweer en de netwerk-school in het oostelijk deel van de gemeente. Daarnaast zijn er plannen gemaakt voor integrale kindvoorzieningen in Stedum, Middelstum en Loppersum. De corporaties hebben de woningvoorraad verbeterd, er zijn vooral veel huurwoningen gesloopt, nieuwgebouwd en gerenoveerd, vooral in Stedum, Middelstum, t Zandt en Loppersum. Aanpassing van de bouwcapaciteit in uitbreidingsplannen in Loppersum, Middelstum en Stedum. Van groot belang was verder de door particuliere initiatiefnemers opgerichte zorg coöperatie in Loppersum. maximale ruimte geven aan bewonersinitiatieven. Dat doen we met grote en kleine zaken. Denk aan de bewoners in Wagenborg die zelf mogen besluiten over de besteding van de toeristenbelasting, het dorpshuis in Losdorp of natuurlijk het Bewonersbedrijf Delfzijl Noord. Een ander voorbeeld is het pand van de gemeente aan de Molenberg dat verhuurd wordt aan een horecaondernemer. Op die manier dragen we als gemeente ook bij aan de leefbaarheid. WLP is onomkeerbaar De opzet van het WLP en samenwerking binnen het WLP is volgens Emme Groot prima georganiseerd. De juiste dilemma s komen in de Stuurgroep op tafel. Inhoud en aansturing onder één paraplu. Of dat zo blijft, daar heeft Emme Groot zijn twijfels over. De recente ontwikkelingen van de aardbevingen en de Overheidsdienst zijn zeker van invloed. Ik weet niet of de lokale overheden dit in stand en in eigen hand kunnen houden. Ik hoop het van harte. Het WLP is een onomkeerbaar proces. Het is nu de kunst om het aardbevingsdossier hier ook aan te verbinden en te implementeren. Ik zou het geen goede zaak vinden als het WLP op zou gaan in de Overheidsdienst. De inhoud moet daar wel op tafel komen, maar de aansturing moet vanuit het gebied blijven plaatsvinden. Mooie plannen, maar van minder voorzieningen naar betere voorzieningen gaan is ook best even wennen. Emme Groot gaat per 1 juli een andere rol vervullen in ons gebied. Hij kijkt met vertrouwen naar de toekomst van het WLP. Ik vind het mooi dat we binnen onze regio één leefbaarheidsagenda hebben. Dat er geen sprake is van individueel beleid van de betrokken gemeenten, maar van regiobeleid. Twintig jaar geleden was de term leefbaarheid nog niet veelvuldig benoemd, maar toen heette het gewoon anders. We vliegen het nu integraal aan. En over twintig jaar is het nog steeds belangrijk. Alleen noemen we het dan wellicht weer anders. Het thema leefbaarheid is nooit af. Programma Eemsdeltadag 27 mei uur Welkom en opening - door Rika Pot uur De meningen peilen - door Dorien de Wit (dagvoorzitter) uur Inleiding: Eemsdelta leeft nu! door Enno Zuidema uur Excursies: Uw tas vullen en de bus in voor beeld en geluid! uur Aankomst bij verrassingslocatie uur Wat levert monitor onderzoek aan inzicht in de leefbaarheid van uur Workshops. de Eemsdelta? Dorien de Wit in gesprek met Rob van Vliet uur Wat zit er in uw tas? Dorien de Wit haalt de vondsten bij u op uur Terug naar Loppersum, einde. De bus in voor beeld en geluid Excursie A De paden op, de lanen in Warffum en Middelstum Deze excursie leidt u allereerst naar Warffum. Via een korte wandeling maakt u kennis met bewonersinitiatieven die in Warffum zijn ontplooid. Jandirk Gardenier ontvangt u in het huiskamercafé: een van de pareltjes als we het hebben over bewonersinitiatieven. Vervolgens gaat de reis natuurlijk per bus- door naar de gemeente Loppersum. Het dorp Middelstum heeft een aantal prachtige voorbeelden waar vernieuwing van het dorp hand in hand gaan met de ontwikkeling en uitvoering van nieuwe zorgconcepten. We maken een dorpsommetje via het centrum en het borgterrein Ewsum. O.a. wethouder Bé Schollema vertelt wat de verhalen achter deze ontwikkelingen zijn. Borg Ewsum In de afgelopen jaren was op het Borgterrein van Ewsum een gestage ontwikkeling te zien waardoor de functie van het terrein zich sterk heeft kunnen verbreden. In de loop van de tijd is Ewsum plaats Drie verschillende bussen gaan door het gebied. De kleur van uw wolk verraadt welke route u neemt. In welke bus u ook plaatsneemt; u wordt vast en zeker verrast. gaan bieden aan meer verschillende gebruikersgroepen en is het een belangrijke aanvulling geworden op het voorzieningsniveau van het dorp Middelstum. Medewerkers in de dagbesteding verrichten werkzaamheden in het groen, de historische tuinen, de kwekerij en de boomgaard op het Borgterrein van Ewsum. Excursie B Modeldorpen vragen om modelinitiatieven Delfzijl Allereerst gaat de reis naar Holwierde. Een modeldorp als het gaat om de vraagstukken waar de regio mee kampt: drie dubbele vergrijzing, krimp, voorzieningen die verdwijnen. Ook een modeldorp als het gaat om oplossingen zoeken voor deze vraagstukken. Vervolgens gaat de reis naar Tjuchem en Meedhuizen. Deze dorpen hebben ruim twee jaar geleden het initiatief genomen de onderlinge contacten te intensiveren met als doel: wat kunnen we voor elkaar betekenen? Een tastbaar resultaat van de samenwerking dat nu in het Verrassingslocatie Kabzeël: leegstaand pand wordt parel Het voormalig zalencentrum Kabzeël in Appingedam stond al enige tijd leeg en paste niet in de ideeën van het vernieuwde stadscentrum. Een doorn in het oog van de gemeente. Kabzeel is recent opgeknapt en omgebouwd tot multifunctioneel centrum. Van het oude leegstaande pand is iets moois gemaakt dat weer mensen moet trekken. vooruitzicht ligt is de verbeterde fietsverbinding. Laatste stop zijn de buurtconciërges van Acantus. Vorig jaar is Acantus gestart met een pilot buurtconciërge. Deze is dit jaar verlengd en uitgebreid van 2 naar 4 in het hele werkgebied. De buurtconciërge deelt tijdens de excursie naar Delfzijl graag zijn ervaringen met u. Waarom zet Acantus buurtconciërges in en wat zijn de ervaringen van de organisatie, de buurtconciërge en de bewoners tot nu toe? Wat is een absolute meerwaarde en wat levert het nu uiteindelijk op? Je zegt hier wel twee keer dat hij de ervaringen deelt. Superwinkel Superrrr Holwierde De Superrr in Holwierde: het kloppend hart van Holwierde! De plaatselijke winkel is niet alleen voor, maar vooral ván de bewoners. Je kan er terecht voor een kop koffie, een computer met internetverbinding, maar net zo gemakkelijk voor de huisarts, apotheek en geldautomaat. In de winkel vinden cliënten van zorginstellingen zinvolle dagbesteding. Niet alleen de Superrr is het hartverwarmende voorbeeld. Het dorp lééft. Het Dorpshuis, Dorpsbelangen, school en andere clubs werken samen en zijn voorbeelden van creatieve oplossingen. Excursie C Klein in oppervlakte, groots in daden Appingedam Vanuit Loppersum rijden we naar Appingedam. De kleinste van de 4 gemeenten qua oppervlakte, maar groots in ontwikkelingen. We beginnen in de wijk Opwierde. We gaan langs bij de Brede School. Het gebouw staat regelmatig in de kijker. Logisch, want de samenwerking met de verschillende partijen waaronder 2 scholen voor basisonderwijs, peuterspeelzaal, kinderopvang, naschoolse activiteiten en diverse sportverenigingen is uniek. Hierdoor is een hele waardevolle geïntegreerde kindvoorziening voor de wijk ontstaan. Daarnaast wordt in de wijk op verschillende plaatsen wonen met zorg gecombineerd. We gaan kijken bij een aantal initiatieven, zoals het balkon Hart van Opwierde en Suria (dagopvang Moluks ouderen). Vanuit Opwierde gaat de tocht naar Overdiep en het centrum. Luister naar de verhalen achter o.a. de herontwikkeling van de locatie van voormalig Temptation, de verplaatsing van de Hema, de functieverandering van de Solwerderstraat (functieverandering). Kabzeël is het einstation. Opwierde Voor de wijk Opwierde in Appingedam ongeveer inwoners - is een ingrijpend en ambitieus herstructureringsplan gemaakt. De wijkvernieuwing is een groot succes. Veel woningen zijn verbeterd en vernieuwd en er staan geen woningen meer leeg. Opwierde is weer een aantrekkelijke en leefbare wijk geworden waar bewoners trots op zijn. Belangrijk onderdeel van het plan is de realisatie van het Hart van Opwierde. Het nieuwe hart bestaat uit een kleurig plein met een vijver en daaromheen ongeveer 130 aantrekkelijke appartementen, een nieuwe supermarkt, de ASWA (welzijnswerk) en een locatie voor dagopvang. 2 3

3 Workshops In de middag kunt u uw tas verder vullen. Vijf workshops bieden u de kans om nog meer inspiratie op te doen. U kunt bij binnenkomst in Kabzeël een keuze maken. Workshop Ideeënbank Overheidskracht gaat samen met Burgerkracht! Bewonersinitiatieven komen vaak direct uit het hart. De reactie daarop vanuit overheid is over het algemeen vanuit wettelijk verstandelijk kader. Dat botst regelmatig. Hoe ga je te werk om, teleurstellingen te voorkomen en blijvend kansrijke initiatieven mogelijk maken? De ideeënmakelaars laten u middels een interactieve workshop zien hoe en wat er nodig is om gevestigde kaders te doorbreken. Workshopleiders: Esther Rodenburg en Aletta van den Berg Ideeënmakelaars. Zie ook het artikel op pagina 5. Workshop Kindvoorzieningen De ontwikkeling van kindcentra: kans voor de regio In onze regio wordt op verschillende plekken samengewerkt aan de ontwikkeling van kindcentra. Onze wereld verandert en dat stelt nieuwe vragen aan onderwijs en opvang. De ontwikkeling van kindcentra is een eigentijds en toekomstgericht antwoord op deze veranderingen. Het kindcentrum is een integrale voorziening van opvang, onderwijs, welzijn en zorg waar kinderen worden opgevangen, onderwezen en opgevoed. Het is een vertrouwde plek waar kinderen van 9-12 jaar zich kunnen ontspannen, kunnen spelen en ontwikkelen. In deze workshop wordt ingegaan op de veranderingen en de wijze waarop het kindcentrum hierop een antwoord op kan geven. Daarbij gaan we specifiek kijken naar de rol van ouders en omgeving. Workshopleider: Janny Reitsma Projectleider Kennisplatform Kindvoorzieningen Noord-Groningen. Het Kennisplatform is een samenwerking tussen gemeenten, schoolbesturen, besturen kinderopvang en peuterspeelzalen in de DEALBMW gemeenten met als doel het stimuleren en ondersteunen van de ontwikkeling van kindcentra. Meer informatie: info@jannyreitsma.nl of Workshop Economie en Leefbaarheid Breedband in het ommeland Workshop Burgerparticipatie Van Klacht naar kracht Workshop waarin we gaan kijken naar de relatie met inwoners. Wat schuurt er in het ondersteunen van initiërende burgers, waar is er ruimte voor de emotie, waar is het tijd voor de ratio? Hoe kunnen we ondernemende burgers aan elkaar koppelen, zodat ze elkaar inspireren, projecten te laten bedenken en ze te trainen? Hoe kunnen we ze concrete handvatten bieden gedurende de ontwikkeling en uitvoering van hun eigen project? Van denken naar doen dus. Een groep inwoners uit Onderdendam vraagt zich af hoe zij het dorp kunnen laten bestaan, in het vooruitzicht van de versterkingsoperatie die op het aardbevingsgebied afkomt. Onderdendam is een levendig en strijdbaar dorp. Leden van de werkgroep Houd Onderdendam Overeind! zien dat verjaardagsfeestjes veranderen, veel inwoners worstelen met de gevolgen van aardbevingen en de afhandeling van schade in hun woning. Zij vragen aan de deelnemers hoe het dorp als sociale gemeenschap overeind kan blijven en ook hoe zij dit unieke en historische dorp op deze voor Groningen bijzondere plek kunnen behouden en wat zij daarvoor het beste kunnen doen. Deze workshop is de eerste externe activiteiten van de werkgroep. Negen gemeenten in Noord Groningen werken samen aan de invoering van glasvezel in de regio, zodat het hele gebied voorzien is van goed en snel internet. De gemeenten maken de keuze om dit uit te voeren in glasvezel en hierbij de interesse en vraag van bewoners naar glasvezel leidend te laten zijn. De regio staat nu voor het moment dat de inwoners en ondernemers een belangrijke rol gaan spelen. De workshop gaat in op de dilemma s die daarbij aan bod komen mogen inwoners ook voor een andere oplossing kiezen als hen dat ook en misschien wel sneller helpt? - en op de vraag op welke manieren inwoners en ondernemers betrokken kunnen worden en in hun kracht kunnen komen? Workshopleider: Jan Hut kwartiermaker Breedband Noord Groningen. Breedband Noord- Groningen heeft als doel inwoners, organisaties en bedrijven in Noord- Groningen te laten nadenken over hun toekomstige behoefte aan snel internet (bewustwording). Daarnaast willen we meer zicht krijgen wie behoefte heeft aan snel internet én daarin bereid is te investeren (de vraag peilen). Meer informatie: Workshopleider: Ingrid Koetzier Stichting Buitengewoonzijn. NU. Buitengewoonzijn.NU is een stichting die trainingen geeft aan particulieren, scholen, instellingen en bedrijven. Op het gebied van burgerparticipatie is in Winsum (i.s.m. de gemeente Winsum) een training ontwikkeld voor alle vrijwilligers die een bijdrage willen leveren aan een gemeenschapsproject in Winsum. Meer informatie: www. buitengewoonzijn.nu. Workshop Aardbevingen Als aardbevingen je dorp teisteren... Workshopleiders: Leden van de werkgroep HOO! uit Onderdendam. Houdt Onderdendam Overeind! is een werkgroep die in kaart brengt wat de gevolgen voor Onderdendam op de lange termijn zijn nu steeds meer panden in ons dorp schade ondervinden ten gevolge van de gaswinning. Meer informatie: Kees Willemen, c.j.a.j.m.willemen@ziggo. nl. De Dialoogtafel en het Loket leefbaarheid De Dialoogtafel Groningen wil breed gedragen maatregelen tot stand laten komen, die de negatieve effecten van gaswinning kunnen compenseren. Een van de onderdelen van de aanpak van de dialoogtafel is een leefbaarheidsprogramma. Er is in totaal 35 miljoen euro beschikbaar voor projecten, plannen en maatregelen die de leefbaarheid kunnen versterken. Daarnaast is afgesproken dat ook de NAM in dezelfde periode nog 25 miljoen euro zal investeren in de leefbaarheid in de regio. Herstructureringsopgaven De dialoogtafel heeft besloten het beschikbare budget te verdelen over drie verschillende deelprogramma s. Het eerste deel, waarvoor 15 miljoen beschikbaar is, betreft de grotere herstructureringsopgaven rond leefbaarheid die gemeenten in de aardbevingsregio hebben. Hierbij valt voor de Eemsdelta te denken aan het uitvoeren van onderdelen van het uitvoeringsprogramma van het WLP in de Eemsdelta die eerder financieel niet haalbaar bleken. Dit programma is inmiddels gestart en gemeenten kunnen nu plannen indienen bij de commissie Herstructurering Leefbaarheid Dialoogtafel (HeLD). Regionale programma s Het tweede deel van de leefbaarheidsgelden, ook 15 miljoen euro, is beschikbaar voor een aantal regionale programma s. Deze programma s worden op dit moment nog uitgewerkt. Te denken valt aan onderwerpen als Breedband op het Platteland, Energietransitie en Cultureel Erfgoed. Doel is dat iedereen in de regio onder voorwaarden gebruik kan maken van deze regelingen. Loket leefbaarheid: tot euro Het derde deel van de leefbaarheidsgelden van de Dialoogtafel is beschikbaar voor lokale burgerinitiatieven die op korte termijn de leefbaarheid kunnen vergroten. Initiatieven tot euro kunnen een aanvraag indienen bij het loket leefbaarheid. Projecten moeten draagvlak onder bewoners hebben en bijdragen aan versterking van de samenwerking tussen verschillende organisaties in het dorp en/of met buurdorpen. Bovendien dient het project ook op langere termijn een effect te hebben....in de gemeente Appingedam Wat is er in de gemeente Appingedam geïnvesteerd? Vernieuwing van het centrum van Appingedam: de realisatie van het project Overdiep, de herinrichting van straten en pleinen, zoals de Ossedrift, en de geleidelijk concentratie van het oorspronkelijke winkelgebied, zodat een compacter winkelcentrum ontstaat. Herstructurering van het basisonderwijs, met als concreet resultaat de integrale kindvoorzieningen in Opwierde en Oling. Verbetering van de woningvoorraad: o er zijn vooral veel huurwoningen gesloopt in Opwierde, gevolgd door nieuwbouw van koopwoningen, ook zijn er veel huurwoningen gerenoveerd. o veel straten in Opwierde zijn opnieuw ingericht. o op verspreide locaties in Appingedam zijn nieuwe woningen gebouwd. o voor Opwierde-Zuid worden verbeteringsplannen gemaakt door gemeente en corporaties. Opwierde heeft een compleet nieuw centrum gekregen, met winkels, zorgvoorzieningen, basisschool en woningen. Ideeën? Op de bank met een makelaar! Voor de beste initiatieven voor stad en ommeland In de provincie Groningen wonen heel wat mensen met goede ideeën om hun eigen woonomgeving te verbeteren. De provincie wil deze mensen graag ondersteunen. Daarom worden op www. ideeenbankgroningen.nl succesvolle en inspirerende projecten uit onze provincie samengebracht. Op ideeënbankgroningen.nl zijn de beste initiatieven van Groningen verzameld. De initiatieven die op ideeënbankgroningen.nl zijn heel divers qua onderwerpen. Voorbeelden zijn plannen om het dorpshuis te vernieuwen, een voetbalveld aan te leggen of een dorpsmoestuin te beginnen. Naast een groot aantal projecten bevat de website ook nuttige informatie en tips. Aanvullend daarop zijn sinds vorig jaar twee ideeënmakelaars van de provincie aan de slag gegaan. Zij kunnen inwoners verder helpen bij de opzet en uitvoering van hun plannen door advies, hun netwerk en kennis. Iedereen kan gebruik maken van de kennis en ervaring van die er al is of inspiratie opdoen via www. ideeenbankgroningen.nl. Of neem contact op met een van de makelaars: Esther / Aletta Brede School Opwierde 4 5

4 Waar is/wordt het geld aan besteed? Hoeveel is er beschikbaar? Plannen kosten geld. Er is in totaal 42 miljoen euro beschikbaar voor uitvoering van het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta. Dit geld komt uit het Financieel Arrangement dat Rijk, provincie en gemeenten voor de Eemsdelta beschikbaar hebben gesteld. Type projecten In totaal zijn in de Eemsdelta 33 projecten in uitvoering gebracht. Verdeling naar type project: Fysieke omgeving: Ingrepen in de fysieke omgeving, zoals gebouwen en de openbare ruimte Kennis/Onderzoek: Projecten in het kader van het vergroten van kennis en het uitvoeren van onderzoek om erachter te komen of bepaalde aanpak of ingrepen effectief en efficiënt zijn Sociale cohesie en participatie: Projecten met als doel de verbinding tussen mensen en de participatie van burgers versterken en in stand houden Proces organiseren: Projecten die noodzakelijk zijn om het proces en de totstandkoming van het WLP en uitvoering vorm te geven...in de gemeente Delfzijl Middelstum Centraal: euro Een integraal programma dat ook op langere termijn moet leiden tot het behoud van Middelstum als leefbaar robuust centrumdorp, conform het Woon en Leefbaarheidsplan Eemsdelta. Actieplan Delfzijl: 2,1 miljoen De gemeente Delfzijl voert met het geld een deel van het Actieplan Dorpen & Wijken uit. Het Actieplan pakt de problemen aan in de dorpen en wijken van Delfzijl. De subsidietoekenning betreft onder meer de vergroening van wijken, impuls voor de sportvoorzieningen en renovatie van het dorpshuis in Losdorp. Centrumplan Loppersum, ontwikkeling Marktplein: euro Het centrum van Loppersum wordt toekomstbestendig gemaakt. Het plan helpt Loppersum als centrumdorp de winkelvoorzieningen te versterken en draagt bij aan de gewenste levendigheid op het Marktplein. Centrumplan Appingedam: 1,1 miljoen De gemeente Appingedam zet in op de versterking van het regionale winkelcentrum Appingedam door het compacter te maken. Dit compacter centrum moet meer kansen genereren voor nieuwe centrumfuncties in een deel van de Dijkstraat. Het gaat hierbij niet alleen om winkels, maar ook andere centrumfuncties. Herstel huiskamercafé Noorderkerkpad Warffum, Stichting Noorderkerkpad: euro Het ging om het herbestemmen van een woning tot een huiskamercafé waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Het pand was verkrot. Daarmee is het uiterlijk en de historische structuur van de kerkpaden (specifiek voor Warffum) hersteld. Wat is er in de gemeente Delfzijl geïnvesteerd? Een ingrijpende reconstructie van het centrum: winkels worden geconcentreerd in een compact centrum, de openbare ruimte is opgeknapt, zoals het Molenplein, de Venneflat is aangekocht en wordt gesloopt. Het Marconi-project ondersteunt de plannen voor het centrum, met de aanleg van een strand, een betere zeewering en groene inrichting van de voormalige verdedigingswallen. Daarmee wordt de verbinding met de Eems verstrekt. Naast het centrum heeft Delfzijl vooral fors geïnvesteerd in de leefbaarheid van de wijken en de dorpen. Een omvangrijk investeringsprogramma is opgenomen in het IIP (Integraal Investeringsplan Delfzijl). In Delfzijl-Noord en West zijn veel huurwoningen gesloopt, daarvoor in de plaats kwamen groenvoorzieningen die de gemeente samen met de bewoners heeft ingericht (Groen voor Rood). Ook elders in de gemeente zijn huurwoningen gesloopt en gerenoveerd, zoals in Spijk, Holwierde, Wagenborgen, Woldendorp, Termunten en Termuntenzijl. Verder is fors geïnvesteerde in nieuwe voorzieningen, zoals het nieuwe winkelcentrum van Delfzijl-Noord, met een nieuwe integrale kindvoorziening, nieuwe zorgvoorzieningen, een nieuw sportpark Centrum en een nieuwe Voorbeelden van projecten en financiën Regionale aanpak sociale cohesie DEAL gemeenten: euro De 4 DEAL-gemeenten en welzijnsorganisaties hebben een gezamenlijke aanpak ontwikkeld voor het versterken van sociale cohesie in de Eemsdelta. Deels gaat het erom groepen inwoners te helpen en te faciliteren bij het ontwikkelen en uitvoeren van initiatieven. Deels gaat het ook om bewustwording, training en het aanbieden van concrete instrumenten voor medewerkers van gemeenten om met die nieuwe samenwerking aan de slag te gaan. Groen voor Rood Delfzijl: euro Rood - wat staat voor woningen - kan plaatsmaken voor meer groen. Groen brengt de natuur een stukje dichterbij en maakt de wijk aantrekkelijker en gezelliger om te wonen. Het terrein voor de Brede School Noord is voor de duur van vijftien jaar aan de wijk gegeven. De gemeente zorgt dat er een mooie basisinrichting wordt gemaakt. De wijk bepaalt zelf wat voor moois hier van de grond komt. Van plannen naar doen: het Uitvoeringsprogramma Aan het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta is direct in 2012 al een Uitvoeringsprogramma gekoppeld, om zo concreet aan het werk te kunnen gaan met de uitvoering van het uitgestippelde beleid. De WLP-visie werd vertaald in een aantal programma s, die weer werden uitgewerkt in concrete projecten. De Monitor van het WLP Doen we wel het juiste? In het uitvoeringsprogramma staat wat gedaan moet worden, wanneer en hoe. We moeten natuurlijk ook goed in de gaten houden of we het juiste doen. Bovendien weten we ook niet precies hoe de krimp de komende jaren gaat uitpakken en welke gevolgen deze voor individuele dorpen en buurten zal hebben. Daarom houden we vinger aan de pols en is een monitor ontwikkeld. Vanaf de start van het WLP worden de ontwikkelingen in de Eemsdelta nauwlettend in de gaten gehouden: via de monitor. Dat begon met de Gebiedsatlas Eemsdelta van 2011, die kan worden beschouwd als een nulmeting, het beginpunt van de monitor. Daarna zijn elk jaar de belangrijkste gegevens in beeld gebracht en heeft een analyse plaatsgevonden van de ontwikkelingen: Gegevens m.b.t. de bevolkings ontwikkeling Ontwikkeling van de woningvoor raad Hoe staat het met de voorzienin gen (onderwijs, zorg, winkels), werk en bereikbaarheid. Hard versus zacht Naast deze harde gegevens, richt de monitor zich ook op de gevoelde leefbaarheid bij bewoners. Daarvoor is in 2013 een enquête onderzoek uitgevoerd onder de bewoners van de DEAL gemeenten. Dat leverde een goed beeld van hoe het wonen in de Eemsdelta wordt beleefd. We zagen dat bewoners gemiddeld minder tevreden zijn over de leefbaarheid in de regio, dan het landelijke gemiddelde. In het algemeen zijn bewoners tevreden over het voorzieningenniveau. Bij de beoordeling van de tevredenheid over de sociale cohesie en de woonomgeving zien we duidelijke verschillen tussen de grotere kernen (minder tevreden) en de woondorpen (meer tevreden). Resultaten 2015 In 2013 deed de aardbevingsproblematiek zich nog minder voelen. In 2015 wordt de enquête herhaald. We zijn benieuwd of zich de afgelopen twee jaar grotere veranderingen hebben voorgedaan in de beleving van de leefbaarheid in de regio. De resultaten worden medio juli verwacht. Als belangrijkste programma s werden onderscheiden: 1. Wonen en leefbaarheid: herstructurering van de woningvoorraad: sloop, nieuwbouw en renovatie. 2. Centrumontwikkeling: versterking van de voorzieningencentra: Appingedam, Delfzijl, Uithuizen, Uithuizermeeden, Loppersum en Middelstum. 3. Sociale cohesie en maatschappelijke voorzieningen: versterken van de sociale cohesie en herstructurering van de basisscholen en van het zorgvastgoed. 4. Bereikbaarheid en infrastructuur: verbeteren bereikbaarheid, nieuwe fiets- en wandelpaden en betere verkeersinfrastructuur en openbaarvervoer. Om de doelen per programma te realiseren zijn in het Uitvoeringsprogramma concrete projecten benoemd. Per project is de opgave uitgewerkt, de verantwoordelijkheid voor de uitvoering aangegeven, de prioriteit vermeld en zijn tevens de kosten en de wijze van financiering benoemd. Vooral met de herstructurering van de woningvoorraad en de herontwikkeling van de centrumgebieden zijn hoge kosten gemoeid. Anno 2015 Elk jaar is de voortgang van de uitvoering van de projecten gerapporteerd en ook in 2015 werken we aan de Voortgangsrapportage van het Uitvoeringsprogramma. Dit jaar betrekken we daar ook de opgaven bij die voortkomen uit de aardbevingen, zoals het versterken van woningen en overige gebouwen. Daarmee wordt de opgave groter en worden de kosten aanzienlijk hoger. Positief is wel dat nu ook meer middelen beschikbaar komen om te investeren in de leefbaarheid van de regio. Enkele opvallende conclusies uit de monitoring De bevolking is in de periode minder sterk afgenomen dan verwacht, maar de bevolkingskrimp zet wel door. Waar we in 2011 nog constateerden dat er veel huurwoningen gesloopt zouden moeten worden, omdat daar geen belangstelling voor was, zien we dat de vraag naar huurwoningen de laatste twee jaar aantrekt. Dat terwijl de vraag naar koopwoningen juist afneemt en er in die sector steeds meer leegstand gaat ontstaan. De afname van het aantal basisschoolleerlingen zet door. In Delfzijl echter minder sterk dan verwacht, in Appingedam juist wat sterker. Het aantal verpleeghuisplaatsen neemt geleidelijk af. In Appingedam zijn, ondanks de crisis, nog veel woningen gebouwd. Bij de andere drie gemeenten zijn beduidend minder woningen gebouwd dan verwacht. Monitor 2014: voortgang Rood - het gaat minder dan we hadden verwacht en gehoopt Groen - we doen wat we wilden doen en we doen wat nodig is school van het Noorderpoortcollege. 6 7

5 ...in de gemeente Eemsmond Wat is er in de gemeente Eemsmond geïnvesteerd? Verbetering van de woningvoorraad: o er zijn vooral veel huurwoningen gesloopt en gerenoveerd in Uithuizen, Uithuizermeeden, Roodeschool, Warffum en Usquert, deels gecombineerd met nieuwbouw. o de straten bij deze sloop/renovatieprojecten zijn opnieuw ingericht. Verschillende rotte kiezen, waaronder leegstaande bedrijfspanden, zijn aangekocht tbv planontwikkeling voor woningbouw, zorgvoorziening of groen. Voorbeelden daarvan: het Woltjerpand in Uithuizermeeden en het project 538 in Uithuizen, waar een voormalige discotheek wordt omgebouwd in een zorgvoorziening. Boukemapark tekening: ADP-architecten Ontwikkeling van het Boukemapark, met sport- en onderwijsvoorzieningen, waaronder een nieuwe brede school. Realisatie van een nieuw schoolgebouw voor het voortgezet onderwijs in Uithuizen en in Warffum. Voor het centrum van Uithuizen wordt met de ondernemers nauw samengewerkt aan een masterplan voor de centrumontwikkeling. Met de sluiting van het verzorgingshuis Warfheem in Warffum is een nieuw project van de grond gekomen: GoudOud, wonen en ontmoeten voor ouderen en bewoners Warffum. Voor het stimuleren van de sociale cohesie wordt gewerkt aan het verbeteren van de dorpshuizen in de gemeente volgens het Dorpshuizenplan Gronings Gereedschap en Grote Coalitie voor Particuliere Koopsector in Krimpgebieden Op allerlei mogelijke manieren wordt er in de Eemsdelta hard gewerkt en geïnvesteerd om de leefbaarheid, ondanks de dalende bevolking, in stand te houden en te verbeteren. Overheden, corporaties, bewonersorganisaties, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven hebben de handen ineen geslagen. Toch laat een aspect van de krimp zich nog moeilijk vertalen in pasklare oplossingen: de situatie van de goedkope particuliere koopwoningen. Binnen de goedkope koopsector ontstaat in de krimpregio s nu al, en in de komende jaren meer en meer, leegstand en verpaupering. Het gevolg is dat er steeds meer rotte kiezen zullen ontstaan: oude woningen van slechte kwaliteit die langer en langer leegstaan. Dit heeft ook effect op omliggende panden in de straat. Hierdoor kan een sneeuwbaleffect ontstaan. Naast de leegstand hebben we in de regio te maken met goedkope koophuizen waar de bewoners financieel niet (meer) in staat zijn hun huis te onderhouden. Ook hier kan de situatie van kwaad tot erger geraken en de omgeving zeer nadelig beïnvloeden. Gronings Gereedschap De leegstand en onderhoudsachterstand in de krimpregio s is naar verwachting één van de grootste uitdagingen voor de krimpgebieden in de komende jaren. De gemeenten, provincie en rijk hebben ook nu weer de handen ineen geslagen. In 2014 is in verschillende experimenten ervaring opgedaan met allerlei mogelijke oplossingen. Om erachter te komen wat werkt en wat niet. Op die manier ontstond Groninger Gereedschap dat gebruikt kan worden om te voorkomen dat leegstand en gebrek aan onderhoud buurten en wijken doen verpauperen. Ook in 2015 zal deze aanpak voortgezet worden. De Grote Coalitie Toch gaat de aanpak verder. Naast het vinden van goede oplossingen is het noodzakelijk om een hechte en grote coalitie te smeden van belanghebbende partijen. De problematiek van de particuliere koopsector in de krimpregio s gaat immers veel verder dan het belang en de draagkracht van gemeenten alleen. Daarom heeft gedeputeerde Marianne Besselink van de provincie Groningen (nu ex-gedeputeerde) het afgelopen jaar hard gewerkt aan om een coalitie van partijen te smeden. Verschillende organisaties en instellingen die zich met vastgoed bezighouden gaan zich inzetten om de problemen met goedkope koopwoningen in krimpgebieden aan te pakken. Onder andere de Rabobanken in Groningen, de NVM, de NAM en het Kadaster gaan samen met de provincie Groningen en de gemeenten van de drie Groninger Krimpregio s hun expertise beschikbaar stellen. Het WLP nog even in het kort Beter leven voor minder mensen Het Woon-en Leefbaarheidplan is een van de belangrijkste uitgangspunten voor beleid in de Eemsdelta-regio: Beter leven voor minder mensen. Daarom hebben 35 organisaties (woningcorporaties, detailhandel en zorg- en welzijns- en onderwijsinstellingen) en overheden (gemeenten Appingedam, Delfzijl, Eemsmond, Loppersum en de Provincie Groningen) in 2012 de handen ineengeslagen en investeren zij samen via een uniek samenwerkingsproject in wonen en voorzieningen in de Eemsdelta. Samen met de bewoners zelf en ondernemers steken we de handen uit de mouwen. Onder de noemer Eemsdelta leeft! zorgt het Woon- en Leefbaarheidplan voor de toekomst: beter leven voor minder mensen. Eemsdelta Leeft! Colofon Deze Eemsdeltakrant is een initiatief vanuit het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta en is een speciale editie in het kader van de Eemsdeltadag op 27 mei Heeft u vragen over de inhoud? Dan kunt u een mail sturen aan info@eemsdeltaleeft.nl. Oplage: 300 Vormgeving: vdmei-art, Mensingeweer Druk: Scholma, Bedum 8