Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen inzake het Convenant Woon- en Leefbaarheidsplan regio Eemsdelta

Transcriptie

1 8 mei 2012 Corr.nr , RP Nummer 17/2012 Zaaknr Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen inzake het Convenant Woon- en Leefbaarheidsplan regio Eemsdelta SAMENVATTING: In het Convenant Woon- en Leefbaarheidsplan (WLP) regio Eemsdelta worden de gemeenschappelijke uitgangspunten en werkwijze voor de totstandkoming van het WLP Eemsdelta vastgelegd. Onderwerpen die daarbij aan de orde komen zijn de robuuste ruimtelijke structuur, de toekomstige detailhandelsstructuur, kinderopvang en onderwijs, zorg en welzijn, wonen, monitoring, planning en organisatie. Het is de bedoeling dat september 2012 het definitieve WLP wordt vastgesteld. Conform de gemaakte afspraken in de regio Eemsdelta sluiten de colleges het convenant onder voorbehoud van instemming van Raden en Staten. Daarom bieden wij u hierbij dit convenant aan. Algemeen De regio Eemsdelta is de zwaarste krimpregio van Nederland. In het Provinciaal Omgevingsplan is aan deze regio gevraagd om een Woon- en Leefbaarheidsplan (WLP) te maken als antwoord op de krimp. Als eerste stap op weg naar dit WLP is in januari 2010 door de betrokken gemeenten en de provincie het "Pact regio Eemsdelta" gesloten waarin een eerste aanzet is gegeven voor een regionaal beleid op het gebied van wonen en voorzieningen. In de loop van 2010 heeft de rijksoverheid 14,25 miljoen ter beschikking gesteld voor de uitvoering van het WLP. De gezamenlijke gemeenten en de provincie hebben toen hetzelfde bedrag op tafel gelegd hiervoor. In totaal is er dus 42,75 miljoen beschikbaar voor het WLP. In een financieel arrangement is de verdeling van deze middelen geregeld. De provincie beheert de middelen die met het arrangement gemoeid zijn en voert de administratie. De provinciale bijdrage van 14,25 miljoen is opgebouwd uit een bijdrage van 4,3 miljoen vanuit ISV3 en een bijdrage van 10 miljoen vanuit het fonds "Reserve Leefbaarheid Krimpgebieden" voor de periode 2011 tot en met Ten einde het WLP te kunnen opstellen werd het noodzakelijk geacht om met alle bij de krimp betrokken partijen eerst een convenant overeen te komen waarin het beleid op hoofdlijnen is verwoord. Naast 4 gemeenten en de provincie gaat het daarbij om 7 woningbouwcorporaties, 12 zorg en welzijnsinstellingen, 10 onderwijsinstellingen en MKB Nederland. In totaal dus 34 partijen. Dat illustreert hoe ingrijpend, omvangrijk en complex de krimpopgave is. Het was dan ook een hele uitdaging om dit convenant tot stand te brengen. Onderwerpen die bij het convenant aan de orde komen zijn de robuuste ruimtelijke structuur, de toekomstige detailhandelsstructuur, kinderopvang en onderwijs, zorg en welzijn, wonen, monitoring, planning en organisatie. Het is de bedoeling dat september 2012 het definitieve WLP wordt vastgesteld. Aan de agenderende functie van het convenant en van het WLP wordt een groot belang gehecht. De betrokken partijen doen wat ze kunnen om de leefbaarheid van de Eemsdelta op peil te houden. Maar de gemeenten, de woningcorporaties en de overige maatschappelijke partijen beseffen dat zonder hulp van buiten de regio Eemsdelta er de komende jaren op achteruit zal gaan. In het bepleiten van deze hulp zal in het vervolgtraject van het WLP dan ook de nodige energie worden gestoken. Wonen Oorspronkelijk zou het convenant in het najaar van 2011 klaar zijn. Maar met name de onderhandelingen met de woningcorporaties hebben gezorgd voor flink wat vertraging. Deze corporaties zitten in een lastige positie. De krimpopgave in de Eemsdelta is dermate omvangrijk dat het de financiële draagkracht van deze corporaties te boven gaat. Om die reden is ook afgesproken met de corporaties dat ze de komende jaren in de huursector minder plannen gaan 17-1

2 uitvoeren dan de gemeenschappelijke ambitie ten aanzien van sloop en nieuwbouw voor de periode 2012 tot en met 2016 zoals geformuleerd in het convenant. Gelet op de huidige economische recessie is voor het bepalen van deze ambitie tot 2016 overigens uitgegaan van een tijdelijke temporisering van de krimp en het gewenste transformatieprogramma. De corporaties zijn in onderhandeling met het Centraal Fonds Volkhuisvesting om extra geld te krijgen uit dit solidariteitsfonds van de Nederlandse corporaties. Deze onderhandelingen verlopen vooralsnog stroef. Mogelijk dat de spelregels van dit fonds veranderd moeten worden wil het bruikbaar kunnen zijn voor de krimpopgave in de Eemsdelta. Als het gaat om de haalbaarheid van het geambieerde nieuwbouw- en sloopprogramma in de koopsector dan is met name het gebrek aan geld om de sloopopgave van koopwoningen te financieren de grote bottleneck. Met als gevolg dat de komende jaren de structurele leegstand van koopwoningen nog verder dreigt toe te nemen met alle gevolgen van dien voor de leefbaarheid en de waarde van het omliggende vastgoed. De gemeenten worden geconfronteerd met een aanzienlijk overaanbod aan woningbouwplannen. Veelal gelegen op uitleglocaties. Afbouw van dit overaanbod is noodzakelijk om leegstand te voorkomen en de overeengekomen transformatie-ambitie te kunnen realiseren. Financieel zijn de gemeenten daartoe veelal onvoldoende in staat. In het kader van onze regiefunctie zal de provincie erop toezien dat het overaanbod waar mogelijk wordt ingeperkt en dat nieuwe woningbouwplannen zorgvuldig worden afgestemd op de transformatie van de woningvoorraad. Zorg en welzijn De regio Eemsdelta staat voor de uitdaging om goede zorg en welzijn te bieden met minder mensen. In dit perspectief zijn de volgende ontwikkelingen van groot belang waarop door de regio ingezet gaat worden: 1 minder professionele zorg en ondersteuning t.b.v. meer burgers maakt dat er een verdere verschuiving nodig is van professionele naar informele zorg; 2 versterkte inzet is vereist op innovaties in de zorg die de effectiviteit, kwaliteit en bereikbaarheid van de zorg verbeteren; 3 corporaties, gemeenten en zorginstellingen zien zich geplaatst voor een transformatieopgave in de bestaande regionale woningvoorraad om de van rijkswege voorgestelde scheiding tussen wonen en zorg verder vorm en inhoud te geven; 4 intramurale zorgaanbieders stellen t.b.v. het WLP een meerjarenraming op voor de intramurale zorgcapaciteit in de regio tot 2040; 5 gemeenten zullen o.a. in hun WMO-beleid, en binnen hun financiële mogelijkheden, de organisaties voor Zorg en Welzijn actief ondersteunen bij hun inspanningen gericht op een goed gespreid stelsel van voorzieningen. De sociale component van leefbaarheid staat eveneens onder druk. Welzijnsorganisaties en gemeenten gaan hierbij inzetten op het in stand houden en waar nodig versterken van de sociale cohesie en de daaraan verbonden sociale infrastructuur. Zelfredzaamheid en eigen kracht van wijken en dorpen staan hierbij centraal. Binnen het WLP zal voor leefbaarheid de aandacht ook gericht zijn op de curatieve gezondheidszorg. Voorbereidingen zullen worden getroffen om in de toekomst te garanderen dat in de regio Eemsdelta het stelsel van curatieve voorzieningen op voldoende hoog niveau blijft. Organisaties voor Zorg en Welzijn gaan zich inspannen om samen met de zorgverzekeraar Menzis, de Ommelander Ziekenhuisgroep en de huisartsen in de regio hun onderlinge rol en functie in een regionaal toekomstbestendig regionaal stelsel voor curatieve zorg te beschrijven. Onderwijs De regio Eemsdelta wordt nu en in de toekomst geconfronteerd met sterk dalende leerlingenaantallen. Hierdoor komen er meer kleine scholen. Dat is niet zonder meer goed voor de kwaliteit van het onderwijs, want kleine scholen zijn vaker zwak of zeer zwak. Daarnaast is een groot deel van de plattelandsscholen nu al niet in staat op basis van de rijksbekostiging een sluitende begroting te realiseren, zelfs ondanks de kleine scholentoeslag die het ministerie van OCW beschikbaar stelt. Alle betrokken partijen beseffen dat er nu iets gedaan moet worden om bovenstaande problemen op een adequate manier en met instemming en inzet van alle partijen het hoofd te bieden. Door middel van het experiment geïntegreerde kindvoorzieningen (dat in 2010, 2011 en 2012 is 17-2

3 uitgevoerd) zijn antwoorden gezocht op het vraagstuk, hoe met de verminderde instroom van 0 tot 13 jarigen in de komende decennia toch blijvend betaalbaar en bereikbaar basisonderwijs, peuterspeelzaalwerk en kinderopvang van goede kwaliteit kan worden geboden. In dit experiment is intensief samengewerkt tussen zeven gemeenten in Noord-Groningen, vier schoolbesturen, twee peuterspeelzaalorganisaties, een kinderopvangorganisatie en het ministerie van OCW. Vergaande samenwerking tussen deze organisaties op alle niveaus is volgens de betrokkenen noodzakelijk om een financieel en kwalitatief verantwoord aanbod te kunnen blijven bieden. De Eemsdelta is, gelet op bovenstaande, voornemens om zich de komende jaren (onderdeel Convenant en WLP) te richten op het verder ontwikkelen en opzetten van geïntegreerde kindvoorzieningen. Op deze wijze wordt door betrokken partijen in gezamenlijkheid vorm en inhoud gegeven de noodzakelijke concentratie en verbreding. Om de gewenste concentratie en verbreding ook in het voortgezet onderwijs te bereiken hebben de Onderwijsgroep Noord, het Fivelcollege en het Ommelander College in het Regionaal Plan Onderwijsvoorzieningen Eemsdelta afspraken gemaakt om het onderwijsaanbod voor voortgezet onderwijs in de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum op elkaar af te stemmen. De Stichting voortgezet onderwijs Eemsdelta heeft, om ook op langere termijn een kwalitatief goed en breed voortgezet onderwijs aanbod te kunnen bieden, besloten tot een herschikking van het aanbod door middel van een scholenfusie per 1 augustus Hierdoor ontstaat een algemeen bijzondere school voor praktijkonderwijs, vmbo, havo en vwo. De gemeente Eemsmond ondersteunt op verschillende manieren de verdere ontwikkeling van het voortgezet en (voorbereidend) beroepsonderwijs. Gezamenlijk willen de partijen een basis leggen voor een krachtig beleid om voor schoolverlaters de afstand tot de arbeidsmarkt te verkleinen. Ook voor het Voortgezet Onderwijs wil men de bundeling van voorzieningen breder inzetten dan het onderwijs. Lokaal wordt in Eemsmond de samenwerking gezocht met voorzieningen op het gebied van Jeugd en Jongerenwerk en Sport. Verder is de Eemsdelta zich er terdege van bewust dat goed beroepsonderwijs van vitaal belang is voor de locale en economische ontwikkeling van de regio. Hiermee kan bijgedragen worden aan de behoefte van de toekomstige arbeidsmarkt met name aan de sectoren techniek en zorg. Detailhandel/Commerciële voorzieningen Als gevolg van demografische ontwikkelingen en ontwikkelingen in de detailhandel zoals schaalvergroting en thuiswinkelen verwachten partijen tot 2020 een daling in het aantal meters winkelvloeroppervlak. Een afname die zich zal voordoen in de volle breedte van de regionale detailhandelsstructuur, maar vooral in de niet-geconcentreerde gebieden, zoals aanloopstraten, solitaire vestigingen en de kleine dorpen. Ook de toekomst van de grootschalige perifere detailhandel staat onder druk. De huidige regionale centra Delfzijl, Appingedam en Uithuizen blijven de komende decennia als zodanig functioneren. Datzelfde geldt naar verwachting ook voor de centrumdorpen Loppersum, Uithuizermeeden en Middelstum. De huidige centrumdorpen Warffum, Spijk, Holwierde en Wagenborgen zullen zich op weg naar 2030/2040 niet als centrumdorp weten te handhaven. Voor de steundorpen is het perspectief op weg naar gering. Om de functie van de stedelijke centra als regionaal centrum binnen de detailhandelstructuur maximaal te waarborgen zullen de gemeenten Appingedam en Delfzijl gezamenlijk met de detailhandel werken volgens een agenda voor de toekomst die in het Convenant en het WLP is opgenomen. 17-3

4 Wij stellen u voor in te stemmen met het convenant t.b.v. het Woon- en leefbaarheidsplan Eemsdelta door het vaststellen van bijgevoegd ontwerpbesluit. Groningen, 8 mei Gedeputeerde Staten van Groningen: M.J. van den Berg, voorzitter. H.J. Bolding, secretaris. 17-4

5 Nr. 17/2012 Provinciale Staten van Groningen: Gelezen de voordracht van Gedeputeerde Staten van 8 mei 2012, nr , RP; BESLUITEN: In te stemmen met het bijgevoegde Convenant Woon- en Leefbaarheidsplan regio Eemsdelta Groningen, Provinciale Staten voornoemd:, voorzitter., griffier. 17-5