Zorgplan. Schooljaar Zorgplan SBO De Burcht 2016/

Transcriptie

1 Zorgplan Schooljaar Zorgplan SBO De Burcht 2016/

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 Leeswijzer 4 2. Onze visie op zorg 5 3. Passend Onderwijs 5 Schoolondersteuningsprofiel 6 4. SBO de Burcht binnen samenwerkingsverband RIBA 6 Toelaatbaarheidsverklaring 6 5. Instroom, doorstroom, uitstroom op de Burcht 7 Oriëntatiegesprek 7 Intakegesprek 7 Plaatsing op De Burcht 7 Doorstroom 7 Terugplaatsing op een reguliere basisschool 7 Uitstroom 8 Verplichte eindtoets groep Werken met eenduidige zorgroute 9 Invoeren van eenduidige zorgroute 9 Onderwijsbehoeften 10 Cyclus van handelingsgericht werken met groepsplannen 10 Groepsplannen 11 Zicht op de leerling 11 Zorgleerling Continuüm van zorg 13 Niveau 1 13 Niveau 2 14 Niveau 3 14 Niveau 4 15 Ondersteuning van de leerkracht 15 Het zorgteam 16 Extra zorg op De Burcht 16 Coördinatoren en werkgroepen Werken met leerlijnen en onderwijsarrangementen 19 Uitstroomperspectief 19 Leerlijnen 19 Leerstofaanbod en leerrendementen 20 Onderwijsarrangementen 20 L arrangement 21 L+ arrangement 21 L- arrangement 22 Zorgplan SBO De Burcht 2016/

3 P arrangement 22 ZI arrangement 23 Anderen uitstroomperspectieven Ontwikkelingsperspectief 25 Opstellen van het ontwikkelingsperspectief 25 Vaststellen van het uitstroomperspectief Registratie 32 Dossier 32 ParnasSys 32 OntwikkelingsVolgModelVoor Jonge Kinderen 33 Klassemap 33 Planning 34 Toetsen en observatie-instrumenten 34 ZIEN! 35 Besprekingen Zorgkalender 36 Toets- en Groepsbespreking 36 Leerlingbespreking 37 SchoolOndersteuningsTeam (SOT) 37 Samenwerking met gebiedsteams 38 Oudercontacten 38 Rapporten 39 Dyslexie screening 39 Protocol leesproblemen en dyslexie voor sbo Taakomschrijving 42 Taakomschrijving directie m.b.t. zorg 42 Taakomschrijving zorgteam m.b.t. zorg 42 Taakomschrijving leerkracht m.b.t. zorg 44 Literatuur en bijlagen 46 Overzicht zorgstructuur 46 Gesprekspunten intake gesprek 47 Instroomprotocol De Burcht 49 Protocol terugplaatsing leerlingen naar basisschool 51 Groepsplan 53 Continuüm van zorg 56 Aanmeldingsformulier Leerlingbespreking en zorgplatform 57 Zorgkalender 59 Dyslexieonderzoeken 66 Zorgplan SBO De Burcht 2016/

4 Inleiding Voor u ligt het zorgplan van SBO De Burcht. Het zorgplan is een werkdocument waarin beschreven is op welke manier SBO De Burcht vorm geeft aan de zorgverbreding. Het document is geschreven voor ouders, leerkrachten en bevoegd gezag. Leeswijzer Na het lezen van dit beleidsdocument zijn de volgende punten duidelijk: Wat de missie en visie van SBO De Burcht is Wat wij verstaan onder een zorgleerling Wat handelingsgericht werken voor SBO De Burcht inhoudt Hoe er gewerkt wordt met groepsoverzichten en groepsplannen Hoe SBO De Burcht het ontwikkelingsperspectief vaststelt Hoe de zorgkalender eruit ziet Hoe SBO De Burcht de ontwikkelingen van de kinderen stimuleert en begeleidt. In dit document staat de zorg voor de leerlingen centraal. Voor het realiseren van passend onderwijs binnen SBO De Burcht is een goede afstemming van het onderwijs op het ontwikkelingsperspectief en de specifieke onderwijsbehoeften van leerlingen cruciaal. Werken vanuit een ontwikkelingsperspectief levert in de school een belangrijke bijdrage aan het vergroten van de opbrengstgerichtheid van het onderwijs (kwaliteitszorg), het doelgericht plannen van het onderwijs aan leerlingen, het maken van beredeneerde keuzes in leerlijnen en onderwijsaanbod, een betere afstemming met ouders en leerling over wat de school wil bereiken en een goede overgang naar het voortgezet (speciaal) onderwijs. Voor alle leerlingen op De Burcht wordt een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Vanaf een didactische leeftijd van 30 maanden wordt voor alle leerlingen van SBO De Burcht binnen het ontwikkelingsperspectief een verwacht uitstroomperspectief vastgesteld. Dit is na 3 jaar lees-, reken- en taalonderwijs (meestal eind groep 5) De school volgt of de leerling zich conform het ontwikkelingsperspectief ontwikkelt en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes in het onderwijs- en leerstofaanbod, zodat de ontwikkeling van elke leerling optimaal gestimuleerd wordt. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

5 2. Onze visie op zorg Uitgaande van de missie en visie zoals die is geformuleerd in het schoolplan is het uitgangspunt: elke leerling is bijzonder en uniek. Er wordt op SBO De Burcht onderwijs op maat geboden, passend bij de mogelijkheden van de leerling. Dit wordt gedaan door: De totale ontwikkeling van de leerling centraal te stellen en hierdoor de leerling optimaal voor te bereiden op de overgang naar het voortgezet onderwijs en volwaardige deelname aan de samenleving. Het stellen van hoge doelen: hierdoor wordt de leerling uitgedaagd zich te ontwikkelen in lijn met zijn persoonlijke mogelijkheden zoals beschreven in zijn ontwikkelingsperspectief. Het werken met onderwijsarrangementen waarin de concrete leerdoelen beschreven staan waar we binnen een afgesproken groepsplanperiode aan werken. Om deze leerdoelen te bereiken kijken we welke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte de leerling heeft om deze doelen te kunnen halen. Het leren van leerlingen wordt gestimuleerd binnen een krachtige leeromgeving. Dit is een omgeving die afgestemd wordt op de mogelijkheden en behoeftes van onze leerlingen. Het didactisch klimaat is gericht op succeservaringen, dit wordt o.a. bereikt door het hebben van hoge verwachtingen en het stellen van ambitieuze doelen binnen de leerlijnen, zodat de leerling weet wat er van hem verwacht wordt en waar hij het voor doet. Leren wordt tot leven gebracht. Het onderwijsaanbod is breed en veelzijdig en o.a. gericht op het ontdekken en ontwikkelen van de talenten van de leerling. Het aanbod is gebaseerd op specifieke leerlijnen, waarin kennis van de doelgroep en inzichten omtrent leren zijn verwerkt. De kerndoelen Primair Onderwijs en de referentieniveaus taal en rekenen zijn hierbij streefdoelen. In ons basisaanbod worden doelen van 1F nagestreefd, bij het verdiept niveau de doelen van 1S. De tussendoelen en het leerstofaanbod worden afgeleid van het geschetste ontwikkeling- en uitstroomperspectief en de te verwachten leerrendementen. Er is gekozen voor handelingsgericht en opbrengstgericht werken. De volledige missie- en visietekst van het SBO is terug te vinden in het schoolplan. 3. Passend Onderwijs Per 1 augustus 2014 hebben de scholen zorgplicht. Dit houdt in dat zij verplicht worden een passende onderwijsplek te bieden aan leerlingen die zich aanmelden bij een van de scholen van het samenwerkingsverband. Dit gebeurt in nauw overleg met school en ouders. In het nieuwe systeem melden ouders hun kind schriftelijk aan bij de reguliere basisschool van hun voorkeur. Daarbij geven zij aan dat hun kind extra begeleiding en/of ondersteuning nodig heeft. De school moet binnen 8 weken beslissen of een leerling wordt toegelaten. Als een school het kind niet kan toelaten, moet de school een passende onderwijsplek op een andere school zoeken. Dat kan een reguliere school zijn of een school voor speciaal Zorgplan SBO De Burcht 2016/

6 (basis)onderwijs. Belangrijk daarbij is dat een goede balans wordt gevonden tussen de wensen van de ouders en de mogelijkheden van scholen en de ondersteuning die de leerling nodig heeft. School Ondersteunings Profiel Alle scholen van het Samenwerkingsverband RiBa hebben een schoolondersteuningsprofiel (SOP) opgesteld. Dit ondersteuningsprofiel sluit aan bij de Handelingsgerichte visie van het SWV en de scholen. De scholen geven aan welke kinderen zij kunnen opvangen. Als een basisschool aangeeft een leerling niet te kunnen plaatsen omdat ze deze leerling niet de goede zorg kunnen bieden, wordt binnen het SWV een passende school gezocht die aansluit bij de ondersteuning die een leerling nodig heeft om tot leren te kunnen komen. Dit kan een andere basisschool zijn, maar ook een school voor SBO of SO. 4. SBO de Burcht binnen Samenwerkingsverband RIBA Als een leerling van een van de reguliere basisscholen van het samenwerkingsverband extra hulp of ondersteuning nodig heeft bij de ontwikkeling, wordt deze zorgleerling besproken in het School Ondersteunings Team (SOT) van de school. Ouders worden hier nauw bij betrokken en samen wordt gekeken naar een passende oplossing. Als een leerling op een basisschool vastloopt en de school handelingsverlegen is, wordt er een groot overleg afgesproken waar alle betrokkenen en instanties die evt. bij kunnen dragen een nieuw perspectief voor uitgenodigd worden. Dit is een HIA-gesprek. HIA staat voor Handelingsgericht Integraal Arrangeren. Met elkaar wordt gekeken naar de mogelijkheden en de hulpvragen van de leerling en wat deze leerling nodig heeft. Een uitkomst kan zijn dat de leerling de extra zorg van het SBO nodig heeft. Het samenwerkingsverband geeft dan een toelaatbaarheidsverklaring af voor het SBO. Een toelaatbaarheidsverklaring voor SBO is nodig om een kind aan te melden op het SBO. Er zijn vier instroommomenten op SBO De Burcht: Begin van het schooljaar In de week na de herfstvakantie In de week na de kerstvakantie In de week na de voorjaarsvakantie In bijlage 1 vindt u een schematisch overzicht van de zorgstructuur van scholen van het SWV. Toelaatbaarheidsverklaring (TLV) Het Samenwerkingsverband Riba geeft een TLV af voor het SBO. Met deze TLV kunnen ouders hun kind aanmelden op het SBO van dit samenwerkingsverband. De Burcht is de SBO voor samenwerkingsverband Riba. Een TLV wordt afgegeven voor een bepaalde tijd. Als de TLV afloopt, wordt de plaatsing op het SBO geëvalueerd. Op basis van het OPP wordt gekeken of er een nieuwe TLV afgegeven wordt of dat een plaatsing op andere school meer perspectief biedt. Dit wordt door de Burcht tijdig met ouders en de orthopedagoog van het SWV besproken. De Burcht vraagt een nieuwe TLV aan of er wordt met elkaar gekeken naar een andere passende plek voor de leerling op een andere school. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

7 5. Instroom, doorstroom en uitstroom op de Burcht Oriëntatiegesprek Als ouders vanuit het basisonderwijs gesprekken hebben over de ontwikkeling van de leerling en er de vraag is of de leerling wel op de basisschool kan blijven, ontstaat er vaak de behoefte zich op de SBO school te gaan oriënteren. Ouders kunnen zich dan aanmelden voor een oriëntatiegesprek. Ze krijgen een eerste indruk van de school en een rondleiding en een gesprek van algemene aard. Van dit oriëntatiegesprek wordt geen verslag gemaakt, maar een aantekening voor intern gebruik als mogelijk toekomstige leerling. Intakegesprek Als de toelaatbaarheidsverklaring is afgegeven kunnen ouders hun kind aanmelden bij het SBO. Er vindt dan een intakegesprek plaats. Dit gesprek vindt plaatst met de teamleider Zorg & Onderwijs van het SBO. In dit gesprek krijgen ouders de gelegenheid om van hun kind te vertellen waar de mogelijkheden of juist de moeilijkheden liggen, hun visie op de ontwikkeling en verwachtingen ten aanzien van de plaatsing binnen het SBO. Vanuit de school wordt verteld wat de werkwijze van de school is, wat ouders kunnen verwachten van het team van de school. Ook worden er een aantal praktische zaken besproken. In bijlage 2 is een lijst met gesprekspunten voor de intake opgenomen. Plaatsing op De Burcht Als een kind is aangemeld op De Burcht, volgt vanuit de basisschool de overdracht van het dossier. De betreffende ib-er maakt een dossieranalyse van het kind en is verantwoordelijk voor een zorgvuldige plaatsing en volgt het protocol instroom nieuwe leerlingen, zie bijlage 3 Doorstroom Wij streven ernaar om de kinderen niet 2 jaar in dezelfde groep te laten. Ze gaan in principe altijd over naar het volgende leerjaar. Groepen worden samengesteld naar leeftijd, gedrag en/of verhouding jongens en meisjes. Groepsverdeling en nummering komt overeen met het op de basisschool gehanteerde systeem van groepsnummering. Het niveau speelt hierbij minder een rol. Terugplaatsing op een reguliere basisschool Zodra het goed gaat op De Burcht komt de vraag bij ouders op Kan mijn kind weer terug naar de gewone basisschool. Dat is geen regel, maar het komt wel voor. De leerling heeft kennis gemaakt met de voordelen van het kleinschalige van de Burcht en de intensieve begeleiding op het niveau van de leerling. Als een leerling het niveau en tempo van de reguliere basisschool weer aan kan en als deze leerling sociaal- emotioneel weer stevig en weerbaar is, zal in overleg met ouders besproken worden op welke manier de leerling weer in kan stromen in een reguliere groep. Dit kan de oude school zijn dan de leerling, maar kan ook een hele nieuwe school zijn. In alle gevallen willen we dit zorgvuldig laten verlopen. In bijlage 4 is het terugplaatsingsprotocol van de Burcht opgenomen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

8 Uitstroom Leerlingen van de groepen 8 verlaten aan het einde schooljaar de school om door te stromen naar het voortgezet onderwijs. Soms gebeurt het dat kinderen vanuit groep 7 de stap naar het voortgezet onderwijs maken. Dit betreft leerlingen die in groep 7 al 12 jaar worden, die een jaar gedoubleerd hebben en waarvan de uitstroom praktijk onderwijs betreft. De overweging om deze kinderen vanuit groep 7 de overstap te laten maken naar het Voortgezet Onderwijs, wordt eind groep 6 met de ouders besproken. De beslissing wordt met ouders, na de eerste toetsweek in groep 7, zorgvuldig genomen. De reguliere schoolverlating vanuit de eindgroepen is vastgesteld in de infobrochure schoolverlaters en krijgen ouders van schoolverlaters aan het begin van het schooljaar. Deze informatiebrochure bevat de volgende onderdelen: Afname capaciteitenonderzoek/ IQ-bepaling: bij alle leerlingen van de eindgroepen wordt in november groepsgewijs de NIO (Nederlandse Intelligentietest voor onderwijsniveau) afgenomen. Indien noodzakelijk voor bepaling van het schooladvies wordt nader individueel psychologisch onderzoek afgenomen op het gebied van cognitieve capaciteiten en/of sociaal-emotionele ontwikkeling. Van de NIO en eventueel nader onderzoek vindt verslaglegging plaats. (van de NIO niet specifiek, alleen het profiel) Bespreken van een voorlopig eindadvies van de schoolverlaters: in november vindt dit gesprek plaats. Hier wordt een preadvies betreffende schoolverlating met ouders besproken. Het preadvies is gebaseerd op resultaat op NIO en de resultaten van 1 e toetsweek. Afname didactische toetsen: in januari vindt de screening plaats voor de schoolverlaters met het Drempelonderzoek van 678 onderwijsadvisering. Dit zijn toetsen voor technisch lezen, begrijpend lezen, woordenschat, rekenen en spelling. Definitief eindadvies: Als alle onderzoeken in januari zijn afgerond, formuleert De Burcht (leerkrachten, ib-er, orthopedagoog en teamleider Zorg en Onderwijs) een definitief eindadvies. Dit wordt met ouders besproken. Opstellen Onderwijskundig rapport (OKR): In het onderwijskundig rapport wordt het advies voor vervolg onderwijs beschreven. Verder geeft de school in het OKR een relevant beeld van de ontwikkeling van de leerling. Met het ingevulde OKR kunnen ouders het kind aanmelden op een school voor voortgezet onderwijs. Verplichte eindtoets groep 8 Informatie vanuit de rijksoverheid geeft aan: Alle leerlingen moeten in groep 8 van het basisonderwijs verplicht een eindtoets maken. Deze eindtoets meet de kennis die leerlingen hebben op het gebied van taal en rekenen. Deze eindtoets is echter nog niet verplicht in het SBO. De Burcht is zich aan het oriënteren op een verplichte eindtoets; welke geschikt is voor SBO en hoe we dit op de Burcht gaan invoeren. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

9 6. Werken met eenduidige zorgroute Om passend onderwijs vorm te geven wordt er binnen het samenwerkingsverband RIBA gewerkt volgens de eenduidige zorgroute. Het groepsniveau, het schoolniveau en het bovenschoolniveau worden logisch aan elkaar gekoppeld. Iedereen spreekt in één taal: die van de onderwijsbehoeften. In de praktijk spreken we over HandelingsGerichtWerken (HGW). Invoeren van eenduidige zorgroute Met de eenduidige zorgroute wordt op groep-, school- en bovenschools niveau het onderwijs passend gemaakt aan de onderwijsbehoeften van alle leerlingen. De kern van de eenduidige zorgroute is de cyclus van handelingsgericht werken met groepsplannen. Hierin is proactief handelen het uitgangspunt. Ook op De Burcht werken we volgens de cyclus van HGW. Het centrale uitgangspunt bij eenduidige zorgroute is het denken en handelen vanuit onderwijsbehoeften. Een onderwijsbehoefte is dat wat een leerling nodig heeft om het volgende doel te bereiken. Het denken vanuit achterstanden en problemen maakt plaats voor pedagogisch optimisme: kijken naar kansen. Werken met eenduidige zorgroute betekent proactief handelen. In de groep werken de leerkrachten met groepsoverzichten en groepsplannen. Individuele handelingsplannen worden incidenteel opgesteld. Werken met groepsplannen betekent dat alle leerlingen aandacht verdienen, niet alleen de opvallende kinderen. Op schoolniveau betekent het dat de leerkracht/intern begeleider groepsbesprekingen organiseert en dat er een duidelijke lijn is naar de leerlingbespreking en/of het multidisciplinaire overleg. De eenduidige zorgroute houdt ook in dat er aansluiting is op de diensten en producten van externe hulpverleningsinstellingen, zoals jeugdzorg en schoolmaatschappelijk werk, op het onderwijs. De eenduidige zorgroute anticipeert hiermee op de onderwijs- en zorgarrangementen binnen het kader van passend onderwijs. Op SBO De Burcht wordt gewerkt volgens de aangepaste uitgangspunten van HGW: Doelgericht werken: doelen formuleren en opbrengsten analyseren Ondersteuningsbehoeften: wat heeft deze leerling/groep nodig om een bepaald doel te behalen? Wisselwerking; onderwijs en opvoeding afstemming op de behoeften van de leerlingen. Positieve aspecten van leerling, groep, leerkracht, team en ouders worden benut om doelen te behalen. Leerkracht, leerling en ouders werken constructief samen met elkaar Een schoolse en bovenschoolse zorgstructuur, waarbij zoveel mogelijk recht gedaan wordt aan het omgaan met verschillen. Systematiek en transparantie: we doen wat we zeggen en we zeggen wat we doen. Formulieren zijn hierbij ondersteunend Zorgplan SBO De Burcht 2016/

10 Onderwijsbehoeften Onderwijsbehoeften vertellen wat een leerling nodig heeft om onderwijsdoelen te kunnen bereiken. Denk bijvoorbeeld aan herhaalde instructie, aan extra leertijd of aan uitdaging. Wat de kenmerken van een leerling ook zijn, er zijn voor hem altijd doelen te stellen en er zijn altijd onderwijsbehoeften te benoemen. Cyclus van handelingsgericht werken met groepsplannen Het benoemen van de onderwijsbehoeften is een van de zes stappen van de cyclus van handelingsgericht werken met groepsplannen. De cyclus wordt per vak- of vormingsgebied tenminste 2 keer per schooljaar doorlopen. De eerste stap is het verzamelen van gegevens. Dit kunnen methodegebonden of nietmethodegebonden toetsen zijn. Of observaties, informatie uit gesprekken met leerlingen of analyses van gemaakt werk. Aan het begin van het jaar is er met ouders een: vertel-me-je-kind-gesprek met als doel de ouders aan het woord te laten over hun kind, zodat we de kinderen nog beter kunnen begrijpen. Als tweede stap selecteert de leerkracht op basis van deze gegevens welke leerlingen specifieke onderwijsbehoeften hebben. Als derde stap benoemt de leerkracht deze onderwijsbehoeften. 5. Het groepsplan opstellen. 6. Uitvoeren van het groepsplan. 4. Clusteren van leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften. 1. Evalueren groepsplan en verzamelen gegevens in groepsoverzicht. 3. Het benoemen van de onderwijsbehoeften van leerlingen. De vierde stap is het clusteren van leerlingen met gelijke onderwijsbehoeften. Hierdoor ontstaan er subgroepen. Ook één leerling kan een subgroep zijn. Bij het bepalen van de onderwijsaanpak per subgroep wordt een afweging gemaakt tussen de onderwijsbehoeften en de mogelijkheden in de praktijk. Ten slotte stelt de leerkracht het groepsplan op. Dit beslaat een afgesproken periode. Elke leerling heeft binnen het werken met het groepsplan een plaats. Bij de uitvoering van het groepsplan, worden nieuwe gegevens verzameld die de basis zijn voor de volgende cyclus. De hierboven omschreven cyclus wordt tweemaal per jaar doorlopen. De eerste periode loopt tot aan de kerstvakantie en de tweede periode loopt tot aan de zomervakantie. Aan het eind van elke periode worden de leerlingen getoetst met methode onafhankelijke toetsen. Hiervoor gebruiken we CITO toetsen voor speciale leerlingen. Deze toetsweken zijn in januari en in juni. Dit noemen we de hoofdmetingen. (winter- en zomersignalering). Hierin worden leerlingen vergeleken met wat een gemiddelde leerling in Nederland op een 2. Signaleren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften Zorgplan SBO De Burcht 2016/

11 bepaalde leeftijd moet kunnen. Vaak hebben leerlingen op het SBO een achterstand in vergelijking met een gemiddelde leerling. Daarnaast wordt deze meting gebruikt om voor de leerling een reële (wel haalbare) ontwikkelingslijn op te stellen. Groepsplan Na het evalueren van het vorig groepsplan clustert de leerkracht leerlingen met vergelijkbare onderwijsbehoeften. De ondersteuningsbehoeften zijn beschreven op het OPP van elke leerling. Er wordt geclusterd via convergente differentiatie daarbij wordt rekening gehouden met de specifieke onderwijsbehoefte van de leerling. Er worden verschillende onderwijsarrangementen aangeboden. Het groepsplan is een werkdocument voor de leerkracht. In het groepsplan worden de doelen vanuit de leerlijn geformuleerd die voor de leerlingen worden nagestreefd (opbrengsten). De leraar omschrijft met welke materialen, middelen en leerstof hij/zij dat gaat doen en hoe dat er organisatorisch uitziet. Bij de evaluatie wordt bekeken of de gestelde doelen bereikt zijn, de geplande activiteiten afgerond en of de leerlingen geprofiteerd hebben van het onderwijsaanbod en aanpak. Ook reflecteert de leraar op het eigen handelen in het licht van de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen/groep. In het groepsplan wordt de evaluatie opgenomen. Dan volgt een nieuwe planperiode, waarin de evaluatie gegevens weer meegenomen worden in de nieuwe periode en er weer nieuwe doelen gesteld worden passend bij de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling. Het groepsplan formulier is opgenomen als bijlage 5. Zicht op de leerling In het groepsoverzicht verzamelt de leerkracht relevante gegevens van de leerlingen die van invloed zijn op de ontwikkeling van de leerlingen. Soms is het moeilijk om goed zicht op de leerling te krijgen en gaat de ontwikkeling van de leerling niet volgens verwachting. Deze zorgleerling wordt dan verder besproken tijdens de leerlingbespreking. Om dan goed in beeld te krijgen wat juist sterke kanten van de leerling zijn en wat meehelpt bij zijn ontwikkeling (stimulerende factoren), maar ook wat nu juist niet meehelpt bij zijn ontwikkeling (belemmerende factoren) wordt het OPP 2 ingevuld; hierin worden stimulerend-belemmerend factoren genoemd en wordt beschreven wat deze leerling nodig heeft in zijn/haar ontwikkeling (ondersteuningsbehoeften). Tijdens HIA op de basisschool zijn deze factoren in beeld gebracht en op de Burcht past de leerkracht dit binnen 6 weken aan. Gaat de ontwikkeling van de leerling volgens verwachting en weet de leerkracht op welke manier deze leerling het best ontwikkelt, worden de relevante gegevens gebruikt tijdens het werken in de groep. Op het moment dat er vragen zijn over de ontwikkeling en wordt de leerling verder besproken, (leerlingbespreking, aanvraag onderzoek etc.) en vormen deze STIBE-gegevens het uitgangspunt voor de bespreking. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

12 Zorgleerling Een leerling is een zorgleerling: Als de didactische ontwikkeling trager verloopt dan het geschetste ontwikkelingsperspectief, ondanks voldoende planmatig geboden onderwijs in de klas. Als een leerling onvoldoende profiteert van het basisaanbod en/of aanpak en er sprake is van specifieke onderwijsbehoeften. Als aanpassing van het onderwijs niet leidt tot verbetering van de leerontwikkeling. Als de ondersteuningsbehoefte van de leerling onvoldoende kan worden afgestemd op de leerling-kenmerken of wanneer de uitgevoerde ondersteuningsbehoefte van de leerling onvoldoende effect oplevert voor wat betreft de leerontwikkeling of de sociaal emotionele ontwikkeling. Als factoren in de omgeving de ontwikkeling van de leerling belemmeren. Als er geen verklaring is voor een belemmerde ontwikkeling van de leerling. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

13 7. Continuüm van zorg In het continuüm van zorg wordt de zorg aan leerlingen en de daarbij behorende acties op 4 niveaus beschreven. Voor een verkorte weergave van het continuüm van zorg op De Burcht. Zie bijlage 6 Niveau 1: Goed onderwijs binnen de groep door de leerkracht De leerkracht is verantwoordelijk voor het geven van goed onderwijs in de groep. Onder goed onderwijs verstaan wij: het geven van onderwijs op zo n manier dat alle kinderen hiervan profiteren. Het arrangement dat is afgesproken op het ontwikkelingsperspectief is sturend voor het onderwijsaanbod in de groep. Stibe-gegevens die van belang zijn voor de ontwikkeling van de leerlingen zijn genoteerd in het OPP. Deze gegevens worden vertaald in het groepsplan. Centrale vraag: wat heeft de leerling nodig om zich maximaal te kunnen ontwikkelen en hoe zorgt de leerkracht hiervoor. Hierbij is het onderwijsleerproces van groot belang. Het onderwijsleerproces bestaat uit: Leerstofaanbod in leerlijnen en tussendoelen De leerkracht moet kennis hebben welke leerstofdoelen een leerling moet beheersen om zich binnen zijn mogelijkheden te ontwikkelen. Leertijd Hoeveel tijd heeft een leerling nodig om zich dingen eigen te maken. Het kan zijn dat de ene leerling het snel oppakt en dat een andere leerling veel tijd, instructie en oefening nodig heeft voordat hij het doel bereikt heeft. Binnen de les moet de leerkracht kunnen omgaan met deze verschillen. Om nog meer tegemoet te komen aan de onderlinge verschillen staat bloktijd op het rooster. In deze tijd krijgen de leerlingen meer onderwijstijd voor het vak waar ze het voor nodig hebben. Dit kan instructie zijn, maar ook tijd voor extra oefening. Effectieve leertijd is ook of de geplande onderwijstijd wel optimaal gebruikt wordt: We streven naar zo min mogelijk uitval van lessen, door leswisselingen efficiënt te plannen en op tijd met de lessen te beginnen. Klassenmanagement Dit is de wijze waarop het reilen en zeilen in de groepen is georganiseerd. Welke regels zijn er binnen de groep, hoe heeft de leerkracht zijn les georganiseerd om de kinderen zoveel mogelijk in hun ondersteuningsbehoeften te voorzien. Hoe organiseert de leerkracht een zo maximaal mogelijke leeromgeving waar alle kinderen van profiteren. Didactisch handelen De leerkracht moet kennis hebben hoe de leerstof over te brengen op de leerlingen. Binnen een betekenisvolle, rijke leeromgeving leert een leerling beter. Pedagogisch handelen De leerlingen leren het best wanneer ze zich veilig en begrepen voelen. Welke leerling heeft wat nodig om zich veilig en begrepen te voelen. In het SBO komt een aantal onderwijsbehoeften van leerlingen overeen. Zo wordt het onderwijs in kleine stapjes aangeboden, hebben de leerlingen meer tijd nodig om zich dingen eigen te maken, is het van belang dat er een sfeer in de groep heerst waarin kinderen zich veilig voelen om Zorgplan SBO De Burcht 2016/

14 nieuwe dingen te durven leren. Deze algemene onderwijsbehoeften worden niet genoteerd. De specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoeften van leerlingen worden echter genoemd in het OPP en zijn terug te vinden in het groepsoverzicht. Schoolklimaat De schoolcultuur is van invloed op alle activiteiten in het onderwijs. Het betreft de invloed van het gebouw en de omgeving tot en met de identiteit, houdingen en overtuigingen van mensen in de school. Het schoolklimaat loopt als een rode draad door de hele organisatie. Een gezond schoolklimaat is een klimaat waarin de leerlingen en de schoolmedewerkers zich prettig voelen en tot ontwikkeling komen. Binnen de Burcht vormen klassenbezoek en intervisie op gebied van het onderwijsleerproces en vast onderdeel om met elkaar de kwaliteit te kunnen waarborgen. Niveau 2: Extra zorg binnen de groep door de leerkracht Dit geldt voor: Leerlingen die zich niet naar verwachting ontwikkelen. Als de ontwikkeling achterblijft, wordt gekeken of deze leerling met intensivering van het onderwijs toch dezelfde doelen kan behalen. Dit kan door uitbreiding van instructie- of oefentijd. Bijvoorbeeld door beredeneerd inzetten van bijv. bloktijd. Intensivering van het onderwijs kan ook door gebruik te maken van specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van deze leerling. Leerlingen die zich boven verwachting ontwikkelen. Dit zijn leerlingen die zich, met extra uitdagingen, boven de basisleerlijn ontwikkelen. Er worden afspraken gemaakt over extra leerdoelen binnen de geplande tijd. Dit kunnen verdiepende doelen zijn, dit kunnen ook andere activiteiten zijn. Door beredeneerd inzetten van lestijd kan ook gekeken worden of de leerling met minder leertijd de gestelde doelen kan halen en op die manier tijd over heeft voor vakken waar hij meer aandacht voor nodig heeft. Voor deze leerlingen wordt in het groepsplan beschreven op welke wijze de extra verdieping of intensivering ingezet wordt in de groep. Niveau 3: Specifieke interventie door interne zorgspecialist Als een leerling zich ondanks intensief programma niet volgens verwachting ontwikkelt, wordt dit met ouders besproken en meldt de leerkracht deze leerling aan voor de leerlingbespreking. Aanmeldformulier leerlingbespreking/sot is als bijlage 8 opgenomen. Dit kan zijn op gebied van: Didactische ontwikkeling/leren Werkhouding/concentratie/motivatie Gedrag/ sociaal-emotionele ontwikkeling Bij deze bespreking wordt gekeken naar mogelijke oorzaken, specifieke onderwijsbehoeften en op welke manier het onderwijs hierop beter afgestemd kan worden. De bespreking vindt Zorgplan SBO De Burcht 2016/

15 plaats tussen leerkracht, ib-er, waar nodig kan een interne specialist gevraagd worden om bij deze bespreking aanwezig te zijn. Deze leerlingen komen in aanmerking voor extra hulp met begeleiding van interne specialist. Vaak wordt hiervoor een individueel plan opgesteld. Het kan zijn dat extra onderzoek hiervoor nodig is. pedagogisch didactisch onderzoek door : ib-er onderzoek naar capaciteiten door: orthopedagoog extra hulp voor gedrag, rekenen, technisch lezen door: gedrag-, reken- of leesspecialist Uitvoering van dit zeer intensieve programma kan ook uitgevoerd worden binnen de groep of evt. door een assistent. Voor technisch lezen en gedrag zijn al interventie programma s binnen De Burcht in gebruik. Voor rekenen zijn er wel mogelijkheden, maar dit is nog niet praktisch uitgewerkt. Op het gebied van taal/spelling is dit nog in ontwikkeling. Voor rekenen gaat de rekencoördinator dit schooljaar aan de slag om interventie voor rekenen op niveau 3 binnen de Burcht handen en voeten te geven. Niveau 4: Doorverwijzing naar externe specialist Als ondanks alle interventies binnen De Burcht de ontwikkeling van de leerling stagneert en de school handelingsverlegen is of als er vragen zijn over de ontwikkeling van de leerling, wordt de leerling, na overleg met ouders, besproken in het SchoolOndersteuningsTeam en evt. doorverwezen naar Externe specialist voor onderzoek en diagnostiek Externe specialist voor behandeling Oproep door schoolarts Ambulante Ondersteuning bij het samenwerkingsverband Doorverwijzing naar logopedie, schoolarts, fysiotherapie, psychomotorische therapie e.a. Het SOT bestaat uit: teamleider Zorg en Onderwijs, orthopedagoog, ib-er, leerkracht, contactpersoon van het wijkteam, en wordt waar nodig aangevuld met schoolarts of jeugdverpleegkundige, logopedist en ambulant ondersteuner vanuit het SWV. Als deze problematiek de onderwijszorg van De Burcht overstijgt wordt er een HIA georganiseerd en wordt met elkaar gezocht naar passende oplossing. De betreffende leerling kan worden doorverwezen naar een andere vorm van onderwijs. Ondersteuning van de leerkracht Het is de leerkracht die het doet is ons uitgangspunt. De leerkracht is in eerste instantie verantwoordelijk voor de leerlingen in de groep en is verantwoordelijk voor het geven van goed onderwijs. De leerkracht wordt hierbij ondersteund door de intern begeleider. De leerkracht bespreekt samen met de intern begeleider de ontwikkeling van de kinderen en van de groep. Ook komt de intern begeleider minimaal 3x per jaar in de groepen om door middel van observatie en nagesprek samen met de leerkracht het onderwijs en de zorg Zorgplan SBO De Burcht 2016/

16 rondom te leerlingen verder te optimaliseren. Op het moment dat er vragen zijn die tijdens de ondersteuning niet beantwoord kunnen worden, meldt de leerkracht de leerling aan voor een leerlingbespreking. Naast de intern begeleider komt er ook regelmatig iemand van de directie in de groep kijken. In deze besprekingen gaat het vooral over het onderwijsleerproces in de groep. Het zorgteam Aan elke groep is een intern begeleider verbonden. Zij ondersteunt systematisch de leerkracht bij het uitvoeren van zijn taak volgens de zorgcyclus die we binnen de Burcht hebben. Samen met de andere ib-ers, de orthopedagoog en de teamleider Zorg & Onderwijs vormen ze het zorgteam van de Burcht. Het zorgteam maakt beleid op gebied van zorg en onderwijs, draagt zorg voor de juiste uitvoer van de zorgcyclus binnen de school, volgt de ontwikkelingen van de leerlingen en ondersteunt de leerkracht bij het uitvoeren van zijn taak. Op het moment dat een leerling op zorgniveau 3 is neemt ib-er verantwoordelijkheid voor de zorg van de leerling over van de leerkracht en volgt er in samenspraak een intensief traject van bijv. extra hulp, onderzoek, doorverwijzing. Extra zorg op De Burcht De zorg voor de leerling wordt in eerste instantie in de groep gegeven. Onze primaire taak is het geven van goed onderwijs aan de leerlingen zodat ze tot ontwikkeling komen. Het komt echter voor dat er leerlingen zijn die niet maximaal tot ontwikkeling komen, omdat er belemmerende factoren zijn. Bijv. kinderen die heel faalangstig zijn, of kinderen die motorische of communicatieve vaardigheden missen. Voor deze kinderen heeft De Burcht een aantal mensen in huis met specialistische vaardigheden. Individuele gesprekken o.b.v. gedragsspecialist Sommige kinderen kunnen op sociaal-emotioneel gebied een steuntje in de rug gebruiken om meer weerbaar te worden en beter zicht te krijgen op hun eigen rol in de omgang met anderen. Op De Burcht bestaat daarom de mogelijkheid tot het volgen van een individueel traject bij de gedragsspecialist, zij begeleidt een aantal kinderen in overleg met de leerkracht. Deze individuele trajecten richt zich vooral op de leerlingen van de groepen 7 en 8 Fysiotherapie Vorige jaren hield een fysiotherapie één dag praktijk op de Burcht. Omdat dit van de ziektekostenverzekeraar in heel veel gevallen niet meer mag is dit met ingang van 1 januari 2013 niet meer zo. De school kan nu nog wel advies geven/doorverwijzen naar een fysiotherapeut, maar ouders moeten hiervoor zelf actie ondernemen en met een verwijzingsbrief van de huisarts aanmelden bij een praktijk voor fysiotherapie. Fysiotherapie wordt nog wel vergoed vanuit de basis ziektekostenverzekering. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

17 Psychomotorische therapie Vanaf 1 april 2012 houdt de PMT-er 1 dag per week zijn praktijk op De Burcht. Kinderen worden, op voorstel van De Burcht, doorverwezen. Hij is niet in dienst van De Burcht, maar houdt 1 dag per week praktijk in De Burcht. Op deze manier kunnen kinderen onder schooltijd behandeld worden en is er geen verlies van reistijd, maar ook geeft de PMT-er handelingsadviezen aan de leerkracht. De behandeling wordt bekostigd via de zorgverzekering van de leerling. Voor vergoeding is een aanvullende verzekering nodig. Wijkteam Het kan zijn dat ouders vragen hebben rondom de opvoeding van hun zoon/dochter, soms in relatie tot school, maar veelal is het veel breder. In gesprekken met de leerkracht komen deze vragen dan naar boven. Via het wijkteam is er een contactpersoon aan de school verbonden. Met deze persoon kunnen ouders/school contact opnemen en wordt binnen het wijkteam gekeken op welke wijze er het best hulp geboden kan worden. Ambulante Ondersteuning vanuit het samenwerkingsverband (SWV) De Burcht is een onderdeel van het Samenwerkingsverband Riba. Als er voor een leerling een vraag is over de ontwikkeling van die leerling, kan De Burcht een beroep doen op extra zorg voor een leerling vanuit het SWV. Bijv. vragen of er iemand met de leerkracht mee kan kijken en met elkaar bespreken wat goed voor de leerling zou zijn. Dit kunnen vragen zijn over een bepaald vakgebied, maar ook over gedrag of om mee te denken over een passende onderwijsplek. Soms is het echter nodig dat een leerling een aantal weken begeleiding krijgt van de ambulant ondersteuner. Hiervoor moet een arrangement bij het SWV aangevraagd worden. Het aanvragen van een arrangement wordt altijd in overleg met ouders gedaan. Een orthopedagoog van het SWV beoordeeld deze aanvraag. Extra ondersteuning wordt per 5 maanden aan de school toegekend. Coördinatoren en werkgroepen Om de kwaliteit van zorg en onderwijs te kunnen blijven waarborgen werken we binnen de school met werkgroepen en coördinatoren. Elke leerkracht en klassenassistent maakt deel uit van een vakwerkgroep. Er zijn vakwerkgroepen voor taal, technisch lezen, rekenen, gedrag, wereldoriëntatie, motoriek en kunstzinnige vorming/techniek en social media. De werkgroepen komen regelmatig bij elkaar en waken over de kwaliteit van het onderwijs op hun vakgebied. Elk schooljaar stellen ze nieuwe doelen vast waaraan ze werken. Elke werkgroepvoorzitter heeft regelmatig overleg met een directielid en doet voorstellen voor verbetering. In het digitale schoolplan BOS is dit inhoudelijk uitgewerkt. Voor de vakken rekenen, lezen en gedrag is er een specialist binnen de school. Zij coördineren de vakwerkgroep en kunnen bijv. betrokken worden bij een leerling met zeer specifieke hulpvragen/ondersteuningsbehoeften binnen een vakgebied. (zie ook zorgniveau 3) Zorgplan SBO De Burcht 2016/

18 Gedragsspecialist Houdt zich bezig met het coördineren en maken van beleid van de Burcht samen met de werkgroep Sociaal Emotionele Ontwikkeling (SEO). De gedragsspecialist heeft ook individuele gesprekken/trainingen met leerlingen die een specifieke hulpvraag hebben. De gedragsspecialist kan ook gevraagd worden om leerkrachten te ondersteunen bij vragen rondom gedrag/ interactie tussen leerkracht en leerling. Dit kan zijn door observatie of d.m.v. school video interactie begeleiding. Rekenspecialist Houdt zich bezig met coördineren en maken van beleid van de Burcht samen met de werkgroep rekenen. De rekenspecialist kan ook gevraagd worden om leerkrachten te ondersteunen bij vragen rondom het vakgebied rekenen. Dit kan zijn door gesprekken met de leerkracht, observatie in de groep of d.m.v. een onderzoek waaruit een handelingsplan volgt. Leesspecialist Houdt zich bezig met coördineren en maken van beleid van de Burcht samen met de werkgroep lezen. De Leesspecialist kan ook gevraagd worden om leerkrachten te ondersteunen bij vragen rondom het vakgebied lezen. Dit kan zijn door gesprekken met de leerkracht, observatie in de groep of door middel van een onderzoek waaruit een handelingsplan volgt. Leerlingen die onvoldoende vorderingen maken worden door de leesspecialist gevolgd. Zij zorgt voor extra werk in de groep en als ouders meewerken ook voor thuis. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

19 8. Werken met uitstroomperspectief, leerlijnen en onderwijsarrangementen Uitstroomperspectief Op De Burcht leiden wij kinderen op voor het vervolgonderwijs. Er zijn verschillende vormen van vervolgonderwijs. Het uitstroomperspectief van kinderen van De Burcht is: VMBO basisberoepsgerichte leerweg met LeerWegOndersteuning (VMBO-BBL met LWOO) Dit is voor leerlingen met een leerrendement tussen de 50 en 75%, en een IQ tussen de 75 en % van de leerlingen in groep 8 stroomt uit naar deze vorm van voortgezet onderwijs. Praktijkonderwijs (PrO) Dit is voor leerlingen met een leerrendement tussen de 25 en 50% en een IQ tussen de 55 en 75 30% van de leerlingen in groep 8 stroomt uit naar deze vorm van voortgezet speciaal onderwijs. VMBO basiskader of gemengd theoretisch (meestal zonder LWOO) Dit is voor leerlingen met een leerrendement hoger dan 75% en een IQ hoger dan 90 5 % van de leerlingen in groep 8 stroomt uit naar deze vorm van voortgezet onderwijs. Soms stromen leerlingen uit Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). Deze leerlingen kunnen door hun zeer specifieke onderwijsbehoefte niet doorstromen naar een reguliere school voor voortgezet onderwijs. Op de Burcht krijgen deze leerlingen al vaak extra ondersteuning en hebben deze ondersteuning ook nodig in de VO. Vanaf een didactische leeftijd van 30 (eind groep 5) wordt voor elke leerling een uitstroomperspectief bepaald. De school geeft op basis van de verzamelde gegevens aan welke uitstroombestemming in het voortgezet (speciaal) onderwijs wordt nagestreefd voor deze leerling. Dit wordt vastgelegd in het ontwikkelingsperspectief van de leerlingen (OPP) Leerlijnen Een leerlijn is een opbouw van realistische tussendoelen, passend bij de leeftijd van leerlingen, die elkaar logisch opvolgen en leiden naar een einddoel. Voor een goede doorstroom naar het vervolg onderwijs moeten deze einddoelen gelijk zijn aan de startdoelen voor voortgezet onderwijs. Voor rekenen en taal zijn die doelen beschreven in referentieniveaus. Leerlijnen beschrijven de inhoud van de doelen van de verschillende niveaus per jaar. Wanneer er inhoudelijk, op basis van een leerlijn, beschreven wordt wat er minimaal verwacht wordt van de leerlingen, worden leerroutes beschreven. Deze leerroutes leiden uiteindelijk naar een uitstroombestemming. Zo is er per uitstroombestemming /per leerjaar beschreven welke doelen de leerling moet behalen om op het verwachte eindniveau te komen. Een leerroute noemen wij onderwijsarrangementen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

20 Leerstofaanbod en leerrendementen De leerlijn beschrijft de doelen die behaald moeten worden. De leerkracht zorgt ervoor dat het leerstofaanbod maximaal is zodat alle leerlingen in de gelegenheid worden gesteld om deze doelen ook te halen. Omdat de leerlingen niet allemaal precies hetzelfde leren op hetzelfde moment, zijn de leerrendementen op het moment dat ze gemeten worden ook niet allemaal precies hetzelfde. Daarvoor heeft De Burcht gekozen om de onderwijsarrangementen binnen de Burcht uit te drukken in bandbreedtes van leerrendementen. Als de leerling zich binnen deze bandbreedte ontwikkelt voldoet hij aan de verwachting. De leerlijn is nodig om de leerrendementen te kunnen meten en het onderwijs te kunnen plannen. Met een leerlijn kan iets verteld worden over het niveau van de leerlingen en kunnen de leerlingen toegewezen worden aan het juiste onderwijsarrangement. Het niveau van de leerlingen wordt uitgedrukt in leerrendementen. Het niveau van de leerling wordt altijd afgezet tegen het niveau van het gemiddelde basisschoolkind (= 100%) en dat vormt het leerrendement. De leerrendementen meten we met niet-methodegebonden toetsen die aansluiten op de leerdoelen van de leerlijn. Om goede uitspraken te doen over het niveau van de leerlingen en ze in te delen in het juiste arrangement zijn de volgende onderdelen van belang: Een leerlijn Concrete tussendoelen op de leerlijn Een afspraak over wat voldoende, minimaal of goed is (standaard bandbreedte) Toetsen die dit zo objectief mogelijk kunnen meten Onderwijsarrangementen Elke methode die op De Burcht gebruikt wordt is gebaseerd op een leerlijn, maar vaak biedt deze methode te veel of juist te weinig aan. Deze methodes zijn gebaseerd op de leerlijn voor kinderen met een leerrendementsverwachting van 100%, zoals op een reguliere basisschool. Voor SBO De Burcht zijn deze doelen niet passend. Om zicht te hebben op welke concrete leerstof de leerlingen moeten beheersen voor het uitstroom niveau wat bij hen past, zijn wij dit jaar bezig om per vakgebied de leerstofdoelen te beschrijven op leerlijnkaarten per leerjaar. Uitgangspunt is uitstroomniveau VMBO-Basisberoepsgericht met LWOO, omdat het grootste deel van onze leerlingen op dit niveau uitstroomt. Dit noemen we ons basisarrangement. De doelen van dit arrangement worden weer gekoppeld aan o.a. de lessen van de methode en/of evt. aanvullend materiaal. In de groepen JRK t/m 5 werken we met de volgende arrangementen: Basisarrangement (B-arrangement). Met de leerstof die in het B-arrangement wordt aangeboden kan een leerling vanuit groep 8 minimaal uitstromen naar VMBO-BBL met LWOO. Voor dit arrangement worden de doelen van referentieniveau s voor taal en rekenen 1F nagestreefd. Omdat dit niet voor ieder kind vanzelfsprekend is hebben we nog verder onderscheidt gemaakt in Zorgplan SBO De Burcht 2016/

21 Intensief arrangement (I-arrangement). Door middel van bijv. extra aandacht, instructie, materialen en/of onderwijstijd werken we aan behalen van dezelfde doelen als het B-arrangement.(1F) Verdiept arrangement (V-arrangement) Deze leerlingen behalen meer dan de gestelde doelen van het B-arrangement. Deze leerlingen krijgen extra stof aangeboden of werken in minder tijd aan dezelfde doelen als het B-arrangement. Voor dit arrangementen worden de referentie doelen van 1S nagestreefd Vanaf groep 6 zijn de onderwijsarrangementen gekoppeld aan een uitstroomperspectief nl; L arrangement Dit arrangement is voor leerlingen die naar verwachting zullen uitstromen naar het VMBO- BBL met LWOO. Dit wordt het L arrangement genoemd en er wordt gewerkt aan de doelen van referentieniveau 1F. Deze leerlingen: Behalen voor de vakken technisch lezen, begrijpend lezen, spelling en rekenen een leerrendement in een bandbreedte tussen de 50 en 75%. Voor leerlingen met dyslexie geldt dat er lagere leerrendementen gehaald worden voor de vakken technisch lezen en/of spelling. Hebben een IQ tussen de 75 en 90 Of hebben een IQ tussen de 90 en 120 en is er sprake van een problematiek, waardoor deze kinderen zeer specifieke onderwijsbehoeften hebben en zich daardoor beter in dit basisarrangement ontwikkelen. De leerlijn die bij het arrangement hoort is de basisleerlijn zoals die beschreven staat op de leerlijnkaarten met concrete tussendoelen waar de Burcht mee werkt. Per leerjaar is per vak beschreven aan welke tussendoelen dat leerjaar gewerkt wordt. Als de aangeboden leerstof ook behaald is aan het eind van het jaar, behaalt de leerling een leerrendement van 80%. L+ arrangement Dit arrangement is voor leerlingen die naar verwachting zullen uitstromen naar het VMBO- BK of GT (evt. met LWOO). Dit wordt het Verdiepingsarrangement genoemd. Waar het kan wordt gewerkt aan de doelen voor referentieniveau 1S Deze leerlingen: Behalen voor de vakken Technisch Lezen, Begrijpend Lezen, Spelling en Rekenen een leerrendement >80%. Voor leerlingen met dyslexie geldt dat er lagere leerrendementen gehaald worden voor de vakken technisch lezen en/of spelling. Hebben een IQ > 80 Zorgplan SBO De Burcht 2016/

22 De leerlijn die bij het arrangement hoort is de basisleerlijn zoals die beschreven staat op de leerlijnkaarten met concrete tussendoelen waar de Burcht mee werkt. Daarnaast worden er extra doelen gesteld en/of worden er afspraken gemaakt over dispensatie in leertijd voor bepaalde vakken ten behoeve van andere vakken. Per leerjaar is per vak op de leerlijnkaart beschreven aan welke extra doelen dat leerjaar gewerkt wordt. (dit is nog niet gerealiseerd. In de groepen wordt nu per leerling bekeken aan welke extra doelen er gewerkt wordt. In 2014 worden hier concrete afspraken over gemaakt die op de leerlijnkaarten vermeld worden) L- arrangement Dit arrangement is voor leerlingen die naar verwachting zullen uitstromen naar het VMBO- BBL met LWOO, maar op dit moment nog onvoldoende leerrendement behalen. Door middel van extra aandacht, instructie en/of extra leertijd of materialen wordt gekeken of de leerling in staat is om hogere leerrendementen te behalen. Deze leerlingen: Behalen voor vakken Technisch Lezen, Begrijpend Lezen, Spelling en Rekenen een leerrendement in een bandbreedte tussen de 50 en 75%, maar voor één of meer van de vakken is het leerrendement tussen de 40 en 50% Hebben een IQ tussen de 75 en 90 Of hebben een IQ tussen de 90 en 120 en is er sprake van een problematiek, waardoor deze kinderen zeer specifieke onderwijsbehoeften hebben en zich daardoor beter in dit basisarrangement ontwikkelen. De leerlijn die bij het arrangement hoort is het L arrangement zoals die beschreven staat op de leerlijnkaarten met concrete tussendoelen waar de Burcht mee werkt. Per leerjaar is per vak beschreven aan welke tussendoelen dat leerjaar gewerkt wordt. Als de aangeboden leerstof ook behaald is aan het eind van het jaar, behaalt de leerling een leerrendement van 80%. P- arrangement Dit arrangement is voor leerlingen die naar verwachting zullen uitstromen naar het Praktijkonderwijs. Dit wordt het P-arrangement genoemd. De doelen van referentieniveau 1F zijn voor deze leerlingen niet haalbaar en hiervoor heeft Burcht leerlijn aangepast. Gestreefd wordt naar een leerrendement tussen de 25 en 50% Deze leerlingen: Behalen voor vakken Technisch Lezen, Begrijpend Lezen, Spelling en Rekenen een leerrendement <50%. Waarbij vooral de inzichtelijke vakken Rekenen en Begrijpend lezen van doorslaggevend belang zijn. Hebben een IQ <75 Zorgplan SBO De Burcht 2016/

23 Bij IQ tussen de kan doorverwezen worden naar VMBO, maar ook naar Praktijk onderwijs. Leerrendementen en specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de betreffende leerling spelen in deze beslissing een belangrijke rol. De leerlijn die bij dit arrangement hoort is de P-leerlijn zoals die beschreven gaat worden op de leerlijnkaarten met concrete tussendoelen waar de Burcht mee werkt. Op dit moment is dit nog niet voor alle vakken beschreven en maken we (als richtlijn) gebruik van de 50% leerlijn zoals Mariette van der Stap heeft beschreven. ZI- arrangement Dit arrangement is voor leerlingen die naar verwachting zullen uitstromen naar het Praktijkonderwijs. Bij deze leerlingen is sprake van internaliserende gedragsproblematiek en zeer specifieke onderwijsbehoeften op gebied van veiligheid, structuur, voorspelbaarheid, sociaal emotionele ontwikkeling. Didactisch groeien deze leerlingen binnen de Burcht en uitstroomperspectief is PrO. Uitgangspunten: - Deze kinderen zijn al opgevangen op de Burcht in de onderbouwgroep, maar om deze leerlingen goed onderwijs te kunnen bieden in de bovenbouw zijn er zeer specifieke aanpassingen nodig die aansluiten bij de onderwijsbehoeften van deze leerlingen en dit lukt niet meer in een reguliere SBO bovenbouw groep. - Onderwijs staat centraal. Burcht gaat uit van 50% leerlijn van Mariette van de Stap (met hier en daar verder gespecificeerd vanuit ZML leerlijnen). Methodes die op de Burcht gebruikelijk zijn worden ook in deze groep gebruikt. Doelen worden gekoppeld aan activiteiten (ADL) - Naast didactiek in basisvaardigheden is er extra aandacht voor - Sociale vaardigheid/spel en zelfredzaamheid - werkhouding/taakgedrag - psychomotoriek. - De map Wijzer Onderwijs Autisme van het CED wordt gebruikt als basis voor het onderwijs en de inrichting van deze groep. Deze gaan uit van duidelijkheid in: ruimte, tijd, activiteit en interactie. - Ouderbetrokkenheid is noodzakelijk. Elke periode zijn er begeleidingsgesprekken met ouders over het plan op school en hulp thuis bij inoefenen van de basisvaardigheden, maar ook over de ontwikkeling van het kind thuis en op school. (evt. in samenwerking met SMW) - Er wordt gewerkt vanuit Groepsplannen en Groepsoverzichten. Zoveel mogelijk een groepsgewijze aanpak met individuele verschillen. - 2x per jaar is er instroom mogelijk. Aan het begin van het jaar en na de kerstvakantie om rust, veiligheid en voorspelbaarheid te waarborgen. - Elk schooljaar wordt in gesprekken met ouders opnieuw afgewogen wat een goede vervolgstap is. Terug naar reguliere groep van SBO, in deze groep blijven of doorverwijzen Zorgplan SBO De Burcht 2016/

24 naar school voor (V)SO. - groepsgrootte is leerlingen. -voor leerlingen die in deze groep zitten wordt bij het SWV extra ondersteuning aangevraagd. Werkwijze: - elk kind heeft eigen werkplek die zo prikkelarm mogelijk is. - elk kind heeft zijn eigen kast waar alle spullen volgens vast volgorde zijn opgeborgen - Naast individuele activiteiten zijn er ook kring- en andere groepsactiviteiten - Het rooster is zoveel mogelijk elke dag gelijk. - In de ochtend staan de leervakken centraal. In de middag wordt er zoveel mogelijk thematisch gewerkt. - Er is een time-out plek die de kinderen zelf kunnen kiezen. - Er is ook een nadenkplek waar kinderen kortdurend (5 min) door leerkracht wordt geplaatst. - De kinderen gaan elke ochtend om 8.30 naar binnen en starten dan zelfstandig met werk uit hun startbak. De leerkracht gaat met elke leerling even individueel oefenen/automatiseren. - In de eerste pauze gaan de kinderen met andere kinderen naar buiten. In de tweede pauze hebben ze een eigen tijd en is er aandacht voor buitenspel. Andere uitstroomperspectieven Soms stromen leerlingen uit naar Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). Deze leerlingen hebben vaak al extra ondersteuning op De Burcht vanuit het SWV en kunnen door hun zeer specifieke onderwijsbehoefte niet doorstromen naar een reguliere school voor voortgezet onderwijs. Leerlingen stromen dan uit naar Voortgezet onderwijs in Cluster 3 of 4. Als al eerder tijdens de loopbaan op de Burcht blijkt dat we een leerling niet de ondersteuning en het onderwijs kunnen bieden dat hij/zij nodig heeft, wordt in overleg met ouders gekeken naar een beter passende onderwijsplek voor de leerling. Dit is een heel proces. Maar dit resulteert uiteindelijk in een plek op één van de clusterscholen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

25 9. Ontwikkelingsperspectief De inspectie voor het onderwijs definieert het ontwikkelingsperspectief als volgt: De inschatting van de ontwikkelingsmogelijkheden van de leerling voor een bepaalde, langere periode. Het is gebaseerd op het verwachte uitstroomniveau van de leerling. Door het instroomniveau en het verwachte uitstroomniveau te verbinden ontstaat de prognose- of ontwikkelingslijn (Clijsen, Pieterse, Spaans en Visser, 2009). Leerlingen met een SBO beschikking hebben specifieke onderwijsbehoeften. Binnen het SBO wordt planmatige zorg geboden. Elke leerling ontwikkelt zich op zijn eigen manier. Deze ontwikkeling wordt gevolgd en uitgewerkt in het ontwikkelingsperspectief. Het verwachte uitstroomniveau is het einddoel. Dit is verder uitgewerkt in tussendoelen. De school maakt daarmee inzichtelijk aan betrokkenen welke doelen op lange, middellange en korte termijn voor deze leerlijn worden nagestreefd. Het onderwijs wordt op deze manier planmatig ingezet. Daarbij staan 3 punten centraal: De school stelt bij plaatsing voor elke leerling een realistisch ontwikkelingsperspectief vast. De school leidt tussendoelen af van het ontwikkelingsperspectief waarmee de vorderingen van de leerlingen gevolgd kunnen worden. We stellen de tussendoelen per half jaar vast. De school volgt of de leerling zich ontwikkelt volgens het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzes in het onderwijsaanbod. Opstellen van het ontwikkelingsperspectief (OPP) Verschillende factoren zijn van invloed op de ontwikkeling van de leerling. Om hier een goed beeld van te krijgen worden in het OPP die factoren in beeld gebracht. In het leerlingvolgsysteem ParnasSys vormen een aantal notities samen met de toetsgegevens en de gegevens van ZIEN! het OPP van de leerling. Het OPP bestaat uit de volgende onderdelen Deel 1: bevat algemene gegevens, de cognitieve mogelijkheden en het uitstroomniveau Deel 2: bevat evaluaties over de ontwikkeling van de leerling op lange termijn d.m.v. onderwijsarrangement en op korte termijn n.a.v. verwachtingen die afgesproken zijn over het te behalen leerrendement. Hierbij wordt rekening gehouden met factoren die meespelen in de ontwikkeling (stimulerend en belemmerend) van de leerling en de manier waarop de leerling het best leert (onderwijsbehoeften) Deel 3: beschrijft stimulerende en belemmerende factoren waaruit onderwijs- en ondersteuningsbehoeften voor deze leerling zijn geformuleerd Deel 4: grafische ontwikkelingslijn per vakgebied a.d.h.v. uitgesproken leerrendementsverwachting Deel 5: blad met gegevens over de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling Zorgplan SBO De Burcht 2016/

26 Om goed te weten op welke manier de leerling het best leert worden de Onderwijs- en ondersteuningsbehoeften (O&O) geformuleerd. Wat heeft de leerling nodig om zich zo optimaal mogelijk te kunnen ontwikkelen? Dit is de centrale vraag die je hierbij moet stellen. Het gaat hierbij om concreet beschreven maatregelen in gewenst onderwijsaanbod ten behoeve van het kind; organisatorische, didactische en/of pedagogische maatregelen. Deel 1: algemene, cognitieve gegevens en uitstroomperspectief Algemene gegevens Als de leerling op school is, wordt er binnen 4 weken deel 1 van OPP voor de leerling aangemaakt. In deze notitie wordt de schoolloopbaan; school van herkomst en groepsverloop vermeld. Cognitieve mogelijkheden (en evt. gediagnosticeerde stoornissen) Gegevens met betrekking tot cognitieve mogelijkheden zijn: * Vermelding van uitkomsten IQ van laatst afgenomen psychologisch onderzoek * gediagnosticeerde stoornissen * aantekening als leerling een dyslexie verklaring heeft. * evt. gebruik van medicatie voor deze stoornis wordt genoemd. Als er tijdens een schooljaar een nieuw psychologisch onderzoek is gedaan met nieuwe gegevens, wordt dit tijdens het schooljaar bijgeschreven in dit gedeelte van het OPPformulier. Uitstroomniveau Beschreven wordt: * Verwacht jaar van schoolverlaten; hier wordt het schooljaar beschreven waarin de leerling naar verwachting de overstap naar het voortgezet onderwijs gaat maken. * Verwacht uitstroomniveau: Bij de evaluatie van de LRV, tijdens leerlingbespreking 2, wordt vanaf groep 5 het verwachte uitstroomniveau vastgesteld. Dit wordt beschreven in termen van soort onderwijs. Dit kan zijn: * Praktijkonderwijs * Vmbo basisberoepsgericht met/zonder LWOO * Vmbo basiskader met/zonder LWOO * Vmbo gemengd theoretisch met/zonder LWOO * ander onderwijs denk hierbij aan clusterscholen, waar nodig wel met leerstroming En uitspraak over het Uitstroomniveau wordt vanaf eind groep 5 jaarlijks gedaan tijdens de 2 e toetsbespreking en waar nodig wordt deze bijgesteld Deel 2: leerrendementen en sociaal-emotionele ontwikkeling Leerrendementen Na toetsweek 1 en 2 worden de vorderingen van de leerling besproken n.a.v. de vastgestelde leerrendementsverwachting. De LRV wordt gekoppeld aan een onderwijsarrangement (OA) voor de volgende vakken: technisch lezen (TL), begrijpend lezen (BL), spelling (SP) en rekenen (RE) Zorgplan SBO De Burcht 2016/

27 Tijdens de toetsbespreking wordt gesproken of de leerling zich volgens verwachting ontwikkeld. Besproken wordt: * Zijn er wijzigingen bij cognitieve mogelijkheden? * Wat zijn stimulerende en/of belemmerende factoren voor deze leerling? * Hoe functioneert het kind sociaal-emotioneel? * Welke vorderingen heeft het kind gemaakt op didactisch gebied; voldoet dit aan de verwachting? * Hoe gaan we komende periode verder met deze leerling? Afspraken hierover worden beschreven op het OPP. Dit kan zijn: Leerling ontwikkelt zich boven verwachting. Tijdens groepsbespreking 1 wordt afgewogen of de leerling met de leerstof kan versnellen om zo binnen een hoger onderwijsarrangement verder te kunnen gaan. Tijdens groepsbespreking 2 wordt er een nieuw LRV vast gesteld en wordt de leerling binnen een hoger onderwijsarrangement geplaatst De leerling ontwikkelt volgens verwachting. Tijdens groepsbespreking 1 wordt besproken dat de huidige inzet wordt gecontinueerd. Tijdens groepsbespreking 2 wordt besproken dat de huidige inzet wordt gecontinueerd. Afweging kan ook zijn om te kijken of de leerling door extra inspanning binnen een hoger onderwijsarrangement mee zou kunnen. De leerling ontwikkelt minder snel dan verwacht. Tijdens groepsbespreking 1 worden mogelijke oorzaken besproken en vervolgens welke aanpassingen er binnen het leeraanbod gedaan kunnen worden om toch het LR weer omhoog te krijgen. Er worden mogelijke oorzaken besproken en wordt besproken of deze leerling aangemeld wordt voor de leerlingbespreking. de leerling ontwikkelt beneden verwachting. Tijdens groepsbespreking 2 wordt gekeken de interacties hebben geholpen en kan de LRV aangepast worden, maar blijft het onderwijsarrangement gehandhaafd. Of als de interventies niet het gewenste resultaat hebben, wordt zorgvuldig afgewogen of er nog een periode van interventie komt of dat het LRV wordt bijgesteld en de leerling op een ander onderwijsarrangement wordt geplaatst Sociaal emotionele ontwikkeling Tijdens de zogenoemde SEO-besprekingen wordt de groep aan de hand van de uitkomsten van de ingevulde observatielijsten van ZIEN! besproken. Besproken wordt hoe de groep zich als groep ontwikkelt en waar de individuele leerling in zijn ontwikkeling staat en wat hij/zij nodig heeft om verder te groeien. Korte evaluatie en evt. afspraken n.a.v. deze bespreking worden genoteerd op het OPP en worden gebruikt in het werken binnen de groep tijdens SEO-lessen maar ook tijdens de andere lessen. SEO besprekingen zijn: na 8 weken start schooljaar en aan eind van periode 1. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

28 Deel 3: Beschrijven van stimulerende en belemmerende factoren en ondersteuningsbehoeften stimulerende factoren Welke aspecten van de leerling zijn positief en stimulerend. Welke zou je kunnen benutten bij het leren leren van de leerling? Relevante gegevens vanuit ouder-vertel-me-je-kind gesprek of uit dossier. Als leerlingen op Burcht komen worden de relevante gegevens gehaald uit schema STIBE van de basisschool en opgenomen in de OPP STIBE van de Burcht en de leerkracht vult dit aan met eigen gegevens. Belemmerende factoren Welke aspecten van de leerling zijn moeilijk en belemmerend voor de ontwikkeling van de leerling. Relevante gegevens vanuit ouder-vertel-me-je-kind gesprek of uit dossier. Als leerlingen op Burcht komen worden de relevante gegevens gehaald uit gegevens van de basisschool en opgenomen in de OPP STIBE van de Burcht en de leerkracht vult dit aan met eigen gegevens. Onderwijs- en ondersteuningsbehoeften Hoe leert deze leerling het best/ wat heeft de leerling nodig om optimaal tot leren te komen. Relevante gegevens vanuit ouder-vertel-me-je-kind gesprek of uit dossier. Als leerlingen op Burcht komen worden de gegevens gehaald uit schema STIBE en opgenomen in de notities van de GK. Dit onderdeel heeft een overlap met het GO wat eerst werd ingevuld. Wat heeft de leerling nodig om zich zo optimaal mogelijk te kunnen ontwikkelen? Dit is de centrale vraag die je je hierbij moet stellen. Het kwadrant is ingevuld en weten wat zijn/haar mogelijkheden zijn, wat stimulerende en belemmerende factoren voor dit kind zijn, hoe het functioneert sociaal-emotioneel en hoe hij didactisch presteert. Met welke ondersteuning en instructie kan het kind verder. De Burcht stelt zich de volgende vragen: - Dit kind heeft instructie nodig dat... - Dit kind heeft opdrachten nodig die... - Dit kind heeft leeractiviteiten nodigen die... - Dit kind heeft feedback nodig dat... - Dit kind heeft een leerkracht nodig die... - Dit kind heeft groepsgenoten nodig die... Het gaat hierbij om concreet beschreven maatregelen in gewenst onderwijsaanbod ten behoeve van het kind; organisatorische, didactische en/of pedagogische maatregelen. De leerkracht past dit deel van het OPP binnen 6 weken aan, nadat de leerling op de Burcht is en structureel aan begin van periode 1 en 2 en past evt. nog aan voor overdracht naar volgende groep. Bij het benoemen van de O&O behoeften maakt de leerkracht gebruik van de volgende informatie: Analyses van de resultaten van de toetsen die de leerling gemaakt heeft. Analyses van het werk van de leerlingen tijdens de les. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

29 Gerichte observaties om zicht te krijgen op: - het gedrag en de prestaties van de leerling - de interactie tussen het gedrag, het kind en instructie en begeleiding van de leerkracht - het gedrag en de interactie in de groep Gesprekjes met de leerling om zicht te krijgen op - wat het kind goed vindt gaan en wat het kind minder goed vindt gaan en waarom - wat het kind wil leren - hoe het kind school, leren en de resultaten beleeft - waar het kind begeleiding en hulp bij nodig heeft Informatie van de ouders, bijvoorbeeld: wat thuis goed of minder goed gaat, welke suggesties de ouders hebben, welke aanpak effectief of minder effectief is. Deel 4: grafische ontwikkelingslijn per vakgebied aan de hand van uitgesproken leerrendementsverwachting De behaalde leerrendementen voor de vakken (TL, BL, SP en RE) worden in ParnasSys weergegeven in grafieken. In de grafieken ontstaat op deze manier een ontwikkelingslijn die bij de leerling past. Aan de hand van de laatste 3 toetsen wordt de leerrendementsverwachting van de leerling vastgesteld en ontstaat op deze manier een eigen leerlijn van de leerling. De leerrendementsverwachting/ontwikkelprognose wordt in ParnasSys gezet door ib-er. Deze leerlijn wordt weer gekoppeld aan een onderwijsarrangement dat toewerkt naar een uitstroomniveau. Op de grafieken is het volgende te zien: 3 grijze lijnen: eerste lijn is 100%, 2 e lijn is 75%, 3 e lijn is 50% zwarte lijn: behaalde leerrendementen op CITO toetsen groene lijn: ontwikkelprognose = leerlijn van de leerling gele lijn: 80% van de groene prognoselijn Bij de bespreking na de 2 e toetsweek wordt de LRV waar nodig bijgesteld. Dit wordt gedaan door het gemiddelde van de laatste 3 toetsen te nemen en dit af te ronden naar een 5 of 10 daarboven. Op deze manier ontstaat er een eigen leerlijn van de leerling. Daarbij wordt ook besproken in welke onderwijs arrangement deze leerling komt. Voor de onderbouw is dit het B(asis), V(erdiept) of (I)ntensief arrangement. Vanaf groep 6 maken we onderscheid in uitstroomperspectief: P(raktijk), L vmbo BB evt. met LWOO. L+ vmbo BK/GT evt. met LWOO. Sommige kinderen zitten in OA L- deze leerlingen hebben mogelijkheden om naar VMBO uit te stromen, maar ontwikkelen zich nog onder verwachting. Met extra inspanning wordt gewerkt met de leerlingen om ze toch op niveau voor VMBO te krijgen. Deel 5: gegevens over de sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling ZIEN! is een pedagogisch digitaal leerlingvolgsysteem dat de sociale competenties en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen in kaart brengt en dat concrete handelingsadviezen geeft. De uitkomsten van ZIEN geven informatie over het welbevinden Zorgplan SBO De Burcht 2016/

30 en betrokkenheid en de vaardigheden sociaal initiatief, sociale flexibiliteit, sociale autonomie, impulsbeheersing en inlevingsvermogen van de leerling en van de groep. ZIEN! wordt 2 keer per jaar ingevuld door de leerkrachten aan het begin van elke periode. De ouderrapportage van ZIEN! is opgenomen in het OPP. Ontwikkelingsperspectief voor de kleuters Bestaat uit deel 1, 2 en 3. In het OPP van de kleuters zijn deel 4 en 5 vervangen door een grafisch overzicht van de ontwikkelingslijnen van het kleutervolgsysteem OVMJK. Dit overzicht geeft de ontwikkeling van de leerling weer op de verschillende ontwikkelingsgebieden. Vanuit gegevens van het OVMJK worden afspraken gemaakt over het leerstof aanbod in de kleutergroep. Ook hierin maken we onderscheid tussen verdiept, basis en intensief. Vaststellen van het uitstroomperspectief In de onderbouw t/m groep 5 is het nog niet met zekerheid te zeggen naar welke vorm van voortgezet onderwijs deze leerling zal uitstromen. Te veel factoren zijn nog variabel om daar al een vaste uitspraak over te doen, laat staan om dit te verbinden aan een beredeneerd leerstofaanbod op een bepaald niveau. Omdat de meeste leerlingen van De Burcht uitstromen naar VMBO basisberoepsgericht met LWOO, zal voor alle kinderen de leerstof aangeboden worden die nodig is om ook te kunnen uitstromen naar VMBO-BB met LWOO. Bij dit leerstof arrangement hoort de 75% leerlijn en de leerrendementsverwachting (LRV) tussen de 50-75%. Tot en met groep 5 is in principe het leerstof aanbod voor alle kinderen hetzelfde. Er worden wel andere accenten gelegd en de leerstof wordt op verschillende manieren aangeboden. Dit komt omdat de Onderwijs & Ondersteuning (O&O) behoeften van kinderen verschillen. De doelen waaraan gewerkt wordt zijn dezelfde, de verschillen zitten vooral in de manier waarop ze aangeboden worden. We werken met hoge verwachtingen van kinderen. Als het leerstof aanbod er niet geweest is, kunnen we ook van leerlingen niet verwachten dat ze een bepaald niveau halen. De beheersing van de leerstof kan per leerling uiteenlopen, maar de onderlinge verschillen zijn in de groepen 3 en 4 nog zo klein dat deze binnen de groep opgevangen kunnen worden. Na de eerste toetsweek in groep 5 wordt gekeken op welk niveau een leerling functioneert. Alle factoren worden hierin meegenomen. Er wordt gekeken welk arrangement het best bij de leerling past. Na de tweede toetsweek in groep 5 wordt het uitstroomperspectief van de leerlingen vastgesteld. Dit is het niveau waarop wij verwachten dat de leerling zal uitstromen. Dit wordt met de ouders besproken. Dit vastgestelde uitstroomperspectief wordt jaarlijks geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. Vanaf groep 6 volgen de leerlingen een arrangement behorend bij hun uitstroom verwachting. Bij een bepaald uitstroomniveau horen specifieke leerstofdoelen. Door terug te redeneren van de te beheersen leerstof eind groep 8 en de concrete leerstof over de jaren te verdelen en deze in concrete doelen te beschrijven ontstaat er een leerlijn. Die Zorgplan SBO De Burcht 2016/

31 leerlijnen zijn onderwijsarrangementen beschreven naar aanbod en beheersing voor verschillende uitstroomniveaus. Ook hier werken we met hoge verwachtingen. Op het moment dat het uitstroomniveau afwijkt van onze basis (VMBO-BB met LWOO) heeft dit consequenties voor het leerstofaanbod. Bij kinderen voor wie het uitstroomperspectief Praktijkonderwijs geldt, zullen de doelen anders zijn. Er worden keuzes gemaakt in de te behalen doelen. Het doel is dat de leerlingen zich ontwikkelen binnen de bandbreedte van het uitstroomperspectief. Het kan voorkomen dat de leerling zich niet op alle gebieden conform het uitstroomprofiel ontwikkelt (denk hierbij aan een VMBO leerling met ernstige dyslexie). Er wordt dan goed gekeken naar wat het uitstroomperspectief van deze leerling zal zijn en wat de eisen precies zijn. Ook worden er dan keuzes gemaakt om bepaalde vakken extra aandacht te geven. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

32 10. Registratie Dossier Het dossier van een leerling is te vinden in de afgesloten dossierkast in de zorgteamkamer. De dossiers kennen een vaste indeling. Iedere leerling heeft een eigen dossier. Het leerlingdossier bevat vertrouwelijke informatie met betrekking tot de leerling. Het dossier is door middel van gekleurde mappen geordend. De vaste medewerkers van De Burcht kunnen een dossier altijd inzien. Dossiers mogen de school niet uit. Ouders kunnen het dossier inzien na afspraak en onder begeleiding van de intern begeleider. We streven er naar de gegevens van de leerling, vanaf het moment dat hij op De Burcht zit, digitaal op te slaan in het leerlingvolgsysteem ParnasSys. Gegevens die we niet digitaal hebben of verslagen van externen worden in het papieren dossier bewaard blijven. Het dossier kent een vaste indeling Grijs 1 Inschrijving/intake/leerplicht Grijs 2 PCL-stukken/beschikking/herbeschikking/overdrachtsformulieren Cerise Verslagen van logo/fysio/ergo/sova Geel Handelingsplannen en voortgangsrapportage Groen Rugzakformulieren Blauw Nieuwe onderzoeken (medisch, psychologisch etc.) ParnasSys Met het leerlingvolgsysteem ParnasSys wordt systematisch de ontwikkeling van alle leerlingen op alle leer- er ontwikkelingsdomeinen gevolgd, verzameld, geanalyseerd en geregistreerd. Deze gegevens gebruiken we om ons handelen op de leerlingen af te stemmen. Bijna alle scholen van het SWV maken gebruik van dit leerlingvolgsysteem. Als een leerling op De Burcht komt worden de gegevens uit ParnasSys via een digitaal overdrachtsdossier omgezet naar het leerlingvolgsysteem van De Burcht. Zo blijft de ontwikkelingslijn van de leerling ondoorbroken van groep 3 t/m groep 8. Op SBO De Burcht wordt gebruik gemaakt van het leerlingvolgsysteem ParnasSys. De gegevens die hierin zijn opgenomen zijn: gegevens school beheertabellen gegevens leerlingen gegevens medewerkers schoolloopbaan en groepen absentie leerlingentelling De leerlingkaart biedt het overzicht van alle gegevens van de leerling op één scherm. Je kunt eenvoudig doorklikken naar de andere tabbladen voor de details. In ParnasSys is ook de LRV van de leerling opgenomen, zodat ook bij de toetsgegevens duidelijk is of de leerling zich volgens verwachting ontwikkelt. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

33 Per leerling worden relevante gegevens in de vorm van vaste notities bijgehouden in ParnasSys. Op de groepskaart staan al deze gegevens en vormen het groepsoverzicht van de betreffende groep, zodat in één oog op slag de relevante gegevens zichtbaar zijn. Ontwikkelingsvolgmodel voor jonge kinderen (OVMJK) In de kleutergroep wordt de ontwikkeling van de kinderen geregistreerd in het ontwikkelingsvolgmodel. Dit is een observatiesysteem waarin allerlei aspecten van de kinderlijke ontwikkeling in de vorm van ontwikkelingslijnen met ontwikkelingsfasen per halfjaar zijn uitgewerkt. Het instrument wordt gebruikt in de dagelijkse opvang en onderwijsleersituaties bij verschillende activiteiten en in gevarieerde situaties. Op deze manier brengen we in kaart waar de kleuter in zijn/haar ontwikkeling is. Maar tegelijkertijd stellen we ook tussendoelen vast voor de komende periode (op korte termijn) om zo de einddoelen op lange termijn te kunnen halen. Wat moet de kleuter leren de komende periode en op welke manier lukt dit het best. Het doel van JRK is om kinderen zover te brengen dat ze een goede start in groep 3 kunnen maken. Het Ontwikkelingsvolgmodel voor de jonge kinderen is gericht op de volgende domeinen: basale ontwikkelingsbehoeften speel- en werkgedrag (senso)motorische ontwikkeling zintuigelijke ontwikkeling spraak- en taal(denk)ontwikkeling wereldverkenning symboolverkenning Voor elk kind wordt het OVMJK 3x per jaar, aan het eind van elke periode ingevuld. Deze gegevens worden, samen met de gegevens van toetsen, gebruikt om de doelen voor de nieuwe periode te plannen. Deze gegevens bij elkaar geven een goed beeld van de ontwikkeling van de leerling en worden tijdens de ouderavonden met de ouders besproken. Klassenmap In iedere groep is een KLASSENMAP aanwezig. Deze map omvat alle informatie met betrekking tot de dagelijkse gang van zaken in de groep. De leerkracht zorgt er voor dat de map up-to-date wordt gehouden. Deze klassenmap ligt op het bureau van de leerkracht en achter de tabbladen zit: 1) Gegevens van leerlingen - leerlingenlijst (naam, adres en telefoonnummer) - bijzonderheden van de leerlingen (bijv. medicijngebruik of individuele afspraken) - plattegronden (evt. ook van instructiegroepen) 2) Klassenregels - welke afspraken gelden binnen de groep. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

34 3) Weekplanning en logboek De meest recente planning en logboek zit voor in de map. 4) Groepsplannen en evt. individuele plannen 5) Groepslijsten bijv. wie op de computer mag, cijfers van... etc. 6) Alle roosters 7) Invalplan 8) Ontruimingsplan Planning Vanuit het groepsplan maakt de leerkracht per week een weekplanning. Daarin wordt voor die week beschreven aan welke doelen gewerkt wordt en wordt dit gekoppeld aan lessen uit de methode. In de dagplanning wordt dagelijks het onderwijs gepland, geëvalueerd. Dit alles is terug te vinden in de klassenmap die op het bureau van de leerkracht ligt. In de kleutergroepen wordt gebruik gemaakt van een themaplanning. Per ontwikkelingsgebied worden de doelen voor het thema beschreven. De doelen komen uit het OVMJK en de leerlijnen voor groep 1-2. Toetsen en observatie-instrumenten Er wordt systematisch getoetst en geobserveerd met behulp van toetsen en observatielijsten. Methodegebonden toetsen: de leerkracht neemt deze toetsen af na een periode van leerstofaanbod uit de methode (spelling, rekenen, begrijpend lezen). Ze volgen daarbij de instructies en de normering uit de handleiding. Na analyse van de toets vullen de leerkrachten groepsoverzichten in en bepalen welke leerlingen verdiepings- dan wel verrijkingslesstof nodig hebben. Niet-methodegebonden toetsen: Tweemaal per schooljaar,tijdens de hoofdmeting in Januari en Juni, worden deze niet-methodegebonden toetsen van LOVS afgenomen. Ze zijn landelijk genormeerd en geven weer of de leerling voldoet aan het gemiddelde Nederlandse niveau voor het geldende leerjaar. De uitkomsten van de toetsen worden vertaald naar VaardigheidsScores, deze VS meten nauwkeurig te vorderingen van de leerling. De volgende Niet-methodegebonden toetsen worden afgenomen: LOVS Taal voor kleuters LOVS Rekenen voor kleuters LOVS Technisch lezen (AVI en DMT) LOVS Rekenen en wiskunde voor speciale leerlingen LOVS Spelling voor speciale leerlingen LOVS Begrijpend lezen voor speciale leerlingen LOVS Begrijpend luisteren LOVS woordenschat toetsen Zorgplan SBO De Burcht 2016/

35 Voor begrijpend lezen, spelling en rekenen gebruiken wij CITO LOVS toetsen voor speciale leerlingen. Deze toetsen zijn te vergelijken met de reguliere LOVS toetsen. Deze toetsen zijn speciaal gemaakt voor leerlingen: met een vertraagde ontwikkeling met een beperkte aandachtspanne die sterke behoefte hebben aan structuur Waarom gebruiken wij de toetsen voor speciale leerlingen: - niveauverschil tussen de toetsen Midden en Eind waren te groot. Speciale leerlingen maken vaak minder grote vorderingen. Aanpassing: tussentoetsen gemaakt E3/M4, M4/E4 etc. - De taken zijn vaak te lang voor de leerlingen met beperkte aandachtspanne Aanpassing: kortere taken gemaakt of onderverdeeld in meerdere taken. Aanpassing: verschillende soorten vragen zijn geclusterd. Aanpassing: Instructie en voorbeelden zijn aangepast. Er zijn tusseninstructies. - Er zijn te veel afleidende elementen. De leerlingen raken afgeleid en zijn het overzicht kwijt. Aanpassing: sobere lay-out van de toetsen - Manier van rapporteren is onhandig bijv. altijd een E en je weet nog niet het echte niveau. Aanpassing: uitslag in Functioneringsniveau ZIEN! ZIEN! is een pedagogisch digitaal leerlingvolgsysteem dat de sociale competenties en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen in kaart brengt en dat concrete handelingsadviezen geeft. Het is gericht op de cyclus van handelingsgericht werken. Het geeft ondersteuning en informatie van de fase van het signaleren tot en met de fase van het handelen. Het is mogelijk om zowel uitspraken te doen over het niveau van de individuele leerling als het niveau van de groep. De uitkomsten van ZIEN geven informatie over het welbevinden en betrokkenheid en de vaardigheden sociaal initiatief, sociale flexibiliteit, sociale autonomie, impulsbeheersing en inlevingsvermogen van de leerling en van de groep. ZIEN! wordt 2 keer per jaar ingevuld door de leerkrachten aan het begin van elke periode. Al deze gegevens worden in het groepsoverzicht en groepsplan verwerkt. En de uitkomsten van ZIEN! worden vermeld op het ontwikkelingsperspectief. De leerlingen van de groepen 7 en 8 vullen deze lijst ook zelf in op de computer. Gegevens van de leerkracht en van de leerlingen worden met elkaar vergeleken. Binnen de projectgroep SEO worden deze gegevens met elkaar besproken en volgt er een terugkoppeling naar het team. Er wordt een plan gemaakt hoe we deze gegevens kunnen gebruiken bij het inrichten van ons onderwijs. Besprekingen Alle registraties die worden gemaakt, hebben te maken met het goed kunnen volgen van de ontwikkeling van de leerlingen en basis van deze gegevens weer passende doelen te stellen Zorgplan SBO De Burcht 2016/

36 voor de komende periode. Op vastgestelde momenten zijn er besprekingen tussen groepsleerkracht en zorgteam of directie om de zorg in de groep met elkaar te evalueren en te monitoren. Als het nodig is worden er acties ondernomen om het onderwijs nog beter aan te passen aan de onderwijsbehoefte van de leerlingen. Al deze besprekingen zijn opgenomen in de zorgkalender van De Burcht. Op vastgestelde momenten wordt de ontwikkeling van de leerling ook met de ouders besproken. 11. Zorgkalender In de zorgkalender staan per week/per periode alle onderwerpen rondom zorg voor het hele schooljaar gepland. De complete zorgkalender is opgenomen in bijlage 9. Hieronder volgt uitleg over enkele onderwerpen van de zorgkalender. Toets- en Groepsbesprekingen De groepsbesprekingen vinden plaats volgens de planning op de zorgkalender. Aan het begin van het jaar en aan het eind van elke periode is er een groepsbespreking. In deze bespreking staan de evaluatie van ontwikkelingsperspectieven en de groepsplannen centraal. Er zijn 2 groepsbesprekingen per jaar. Bij de besprekingen zijn de leerkrachten en de ib er aanwezig. De leerkracht bereidt de bespreking voor door voor zichzelf een evaluatie te maken van het groepsplan. Het hele groepsgebeuren wordt besproken. Accenten kunnen per bespreking verschillen, omdat de bespreking zich vooral toespitst op dat waar de leerkracht vragen over heeft. Individuele leerlingen worden niet besproken. Alleen de afweging of een leerling in het juiste arrangement geplaatst is, kan aan de orde komen. Tijdens deze bespreking komen in ieder geval de volgende punten aan de orde: Inventariseren van vragen en bespreekpunten. Evaluatie: zijn de doelen behaald, zo ja of nee, wat is de verklaring hiervoor. Gegevens verzamelen: zijn alle gegevens volgens afspraak genoteerd, zijn de gegevens voldoende uitgebreid en gespecificeerd genoeg. Selecteren van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, zijn de juiste leerlingen geselecteerd. Benoemen van specifieke onderwijsbehoeften: is de onderwijsbehoefte benoemd in relatie met de doelen. Clustering van leerlingen met gelijke onderwijsbehoeften: welke leerlingen worden geclusterd op grond van welke doelen/welke aanpak, komt de clustering in voldoende mate tegemoet aan onderwijsbehoefte. Maar ook reflectie op het eigen handelen van de leerkracht in het hele onderwijsleerproces: leertijd, klassenmanagement, didactisch handelen, pedagogisch handelen. Aanpassingen voor groepsoverzicht en groepsplan te maken evt. aanpassen van gestelde doelen/ambities. Wat heeft de leerkracht nodig om het werk in de groep goed te kunnen doen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

37 Afspraken worden gemaakt voor groepsbezoek. Ib-er komt meekijken in de groep bij bijv. een ondersteuningsvraag van de leerkracht. Zijn er leerlingen die aangemeld worden voor de leerlingbespreking Ouders worden hiervan niet op de hoogte gesteld. Dit is de basiszorg van de school. Tijdens een gedeelte van de bespreking is ook de teamleider Zorg & Onderwijs aanwezig. De uitkomsten van de toetsen worden dan met elkaar besproken. Centrale vraag hierbij is of de leerlingen zich volgens verwachting ontwikkelen en wat consequenties zijn. Leerlingbespreking N.a.v. de groepsbespreking vindt de leerlingbespreking plaats. Hier worden individuele leerlingen besproken. Tijdens de groepsbespreking is het niet altijd eenvoudig om inzicht te krijgen in de specifieke onderwijsbehoeften van een kind. Er is sprake van een complexe situatie, bijvoorbeeld als een leerling herhaald onvoldoende profiteert van het groepsplan, als de leerkracht een structureel werkprobleem heeft of als er bij de leerling aanwijzingen zijn voor een ernstige problematiek of stoornis. In dergelijke gevallen wordt de leerlingen vanuit de groepsbespreking aangemeld voor de leerlingbespreking. Tijdens deze bespreking worden ook de leerlingen met een individueel plan besproken. Ib-er en leerkracht maken voor de leerlingbespreking een afspraak. Er worden afspraken gemaakt om voor de leerlingbespreking uit te zoeken wat nodig is om te weten tijdens de leerlingbespreking. Wat is de hulpvraag/ondersteuningsvraag voor de leerlingbespreking. Onder welke categorie valt de hulpvraag (sociaal-emotioneel, werkhouding, didactisch) Wat moet kan er al uitgezocht worden voor de leerlingbespreking en door wie Is er hulp van interne deskundige nodig (zo ja, wie). Deze wordt uitgenodigd voor (gedeelte van) de leerlingbespreking. Wat zijn de mogelijkheden van de leerling en wat zijn daarbij stimulerende en belemmerende factoren die meespelen bij de ontwikkeling van de leerling zoals die zijn beschreven in het OPP. Deze afspraken worden tijdens de groepsbespreking geformuleerd op het SOT/Leerlingbesprekingformulier. (zie bijlage 8) SOT (school ondersteuningsteam) Op het moment dat de leerling onvoldoende profiteert van het aanbod in de groep en het niet lukt om voldoende zicht te krijgen op de specifieke onderwijs- en ondersteuningsbehoefte van de leerling of hierop voldoende af te stemmen wordt deze leerling door de leerkracht in overleg met de ib-er aangemeld voor het SOT Het SOT kom 3x per jaar bijeen Het SOT van de Burcht is een intern overleg orgaan aangevuld met deskundigen vanuit de jeugdzorg. Er wordt een groot beroep gedaan op de aanwezige kennis en vaardigheden van Zorgplan SBO De Burcht 2016/

38 de verschillende disciplines binnen de school. De leerkracht, de intern begeleider, de teamleider onderwijs en zorg, de orthopedagoog, de contactpersoon van het gebiedsteam en eventueel de jeugdverpleegkundige zijn vertegenwoordigd in het SOT. De bespreking vindt plaats op zorgniveau 3 en is nog intern handelen binnen De Burcht, maar kan ook worden opgeschaald naar zorgniveau 4 en bespreken we welke externe expertise nodig is. De leerkracht meldt de leerling aan via het aanmeldformulier. Als de leerling al besproken is tijdens de leerlingbespreking wordt dit formulier gebruikt met een aanvullend blad waarop beschreven staat waarom de leerling besproken wordt in het SOT en wat het gewenste resultaat is. Voorafgaand aan het SOT vindt altijd een gesprek met de ouders plaats en wordt gevraagd naar de visie van de ouders en hun ondersteuningsvragen. Het is wenselijk dat er ook een gesprek met de leerling zelf plaats vindt om beter zicht te krijgen op de hulpvragen. Op het SOT-formulier worden de ondersteuningsvragen vanuit leerkracht, leerling en ouders geformuleerd en ook de gewenste situatie beschreven. Doel van dit overleg is om weer nieuwe perspectieven te krijgen, waardoor we weer verder kunnen met deze leerling. Samenwerking met Gebiedsteams van Ridderkerk, Barendrecht en Albrandswaard Als er zorgen zijn rondom een leerling die niet alleen school gerelateerd zijn, maar bijv. ook komen door zorgen in de thuissituatie, wordt contact opgenomen met het gebiedsteam. Vanuit elke bovengenoemde gemeente heeft de Burcht een schoolcontactpersoon. Ouders, contactpersonen van het gebiedsteam en school kijken met elkaar wat nodig is om de zorgen rondom deze leerling zo veel mogelijk weg te nemen. Voorheen waren onderwijs en zorg 2 aparte dingen, maar op deze manier proberen onderwijs en jeugdzorg zoveel mogelijk samen te werken in het belang van de kinderen. Initiatief kan uitgaan van de school, maar ook vanuit ouders of gebiedsteam. Ouders zullen hierbij altijd betrokken worden. Oudercontacten In de zorgkalender zijn een viertal vaste oudercontacten opgenomen. De al eerder genoemde vertel-me-je-kind-avond (1) en de informatie avond(2) aan het begin van het schooljaar. N.a.v. de toetsen en het invullen van OVMJK is er een ouderavond in januari, aan het einde van periode 1 (3) en een ouderavond in juni, aan het eind van periode 2 (4) waar de ontwikkeling van de leerling besproken wordt aan de hand van het Ontwikkelingsperspectief. Als er vragen zijn over de ontwikkeling van een leerling of als er onderzoeken gedaan worden zijn de contacten tussen school en thuis frequenter. Op het moment dat er tussentijds vragen zijn is de leerkracht altijd het eerste aanspreekpunt voor de ouder. Voor groep 8 en de groep met zeer intensieve zorg zijn er andere periodes. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

39 Rapporten 2x per jaar krijgen de kinderen een rapport. Het rapport is een zogenaamd bolletjesrapport Er worden geen cijfers of toetsgegevens genoemd. Het rapport heeft als doel om de ontwikkeling van de leerling aan de hand van vaste punten in beeld te brengen. Hoe was de ontwikkeling van de leerling in de afgelopen tijd? De ontwikkeling van de leerling was in de afgelopen periode gering, voldoende of goed. Als er in de periode extra hulp geweest is, wordt dit beschreven door degene die extra hulp geboden heeft. Voor de leerling beschrijft de leerkracht altijd in een korte zin een motiverende boodschap. De rapporten krijgen de leerlingen eind januari en eind juni. Dyslexiescreening Tijdens de groeps/toetsbespreking eind groep 4 bekijkt het zorgteam in samenspraak met de leerkrachten de toetsresultaten van alle leerlingen uit deze groep op mogelijke aanwijzingen voor dyslexie. Als er aanwijzingen voor dyslexie zijn, krijgen deze leerlingen in groep 5 extra hulp voor lezen en spelling. Waar bestaat de screening uit: 1. Kijken naar de scores op de taalgebieden technisch lezen, spelling. Zijn deze extreem laag? 2. De scores vergelijken met de scores voor rekenen en begrijpend lezen. Zijn er grote verschillen tussen de technische vaardigheden van een leerling en de inzichtelijke vaardigheden. 3. Kijken naar het IQ. Is dit lager dan 75, dan mag er niet gesproken worden over dyslexie, maar is er sprake van een algeheel ontwikkelingsprobleem. De screening leidt tot één van de volgende uitspraken: 1. Geen vermoedens van dyslexie 2. Heeft een dyslexieverklaring. 3. Er is aanleiding tot het geven van extra hulp. (ook op andere leergebieden) 4. Komt niet in aanmerking voor een indicatie op grond van IQ gegevens. (IQ<75) Toelichting bij punt 3 Een degelijke dyslexieverklaring combineert meerdere kenmerken van de leerling en het probleem. Een van de criteria voor het afgeven van een dyslexieverklaring is de zogenaamde didactische resistentie. Dit houdt in dat de vorderingen op een bepaald vakgebied gering blijven ondanks een forse investering in de leerling. Fors betekent RT-matige hulp, 3 keer per week, minimaal 20 minuten boven op de instructie in de klas. Uiteraard wordt daarvoor een handelingsplan opgesteld en wordt getoetst. Om de didactische resistentie aan te tonen moet die extra hulp hebben plaatsgevonden voor minimaal 6 maanden. De Burcht gebruikt het interventieprogramma Connect voor extra hulp in kader van dyslexiescreening. Voor de kinderen in groep 3 en 4 is het werken met Connect al helemaal Zorgplan SBO De Burcht 2016/

40 verweven in het aanbod voor leeszwakke kinderen in de groep. Het Connectprogramma bestaat uit drie afzonderlijke delen, namelijk 'Connect Klanken en Letters', 'Connect Woordherkenning' en 'Connect Vloeiend Lezen'. Bij Connect wordt op zeer directe wijze een verbinding gelegd tussen schrijven en lezen. Uit onderzoek is gebleken dat dit een positief effect heeft op het leren lezen. Connect is geen vervanging van de leesinstructie in de klas, maar een aanvullend interveniërend programma voor zwakke lezers. Het programma wordt uitgevoerd door een ondersteuner onder verantwoordelijkheid van een leerkracht. De leerling(en) werken drie keer per week in lessen van 20 minuten aan de instructietafel met het programma of buiten de groep met de remedial teacher. Connect is een zeer gestructureerd programma. Om het effect te maximaliseren dient het nauwkeurig nageleefd te worden. Het is belangrijk dat de leerkracht zich tijdens de uitvoering van het programma bewust is van drie pedagogische basisbehoeften van de leerling, namelijk relatie, competentie en autonomie. Voor de opbouw van een goede relatie met de leerling is het van belang dat de leerkracht een sfeer van veiligheid, genegenheid en enthousiasme creëert. Om tegemoet te komen aan de behoeften van autonomie schept de leerkracht ruimte voor de individuele inbreng van de leerling. De leerling kan bijvoorbeeld zelf leesteksten uitkiezen, of bij het samen lezen de tekst verdelen. Dit bevordert de motivatie en betrokkenheid van de leerling. Om de competentiebeleving van de leerling te versterken, is het opdoen van succeservaringen van belang. Een ander aandachtspunt is het werken in de zone van de naaste ontwikkeling. Dit houdt in dat er gewerkt wordt met taken op een niveau dat de leerling nog net niet zelfstandig aankan, maar onder begeleiding toch succesvol kan volbrengen. Op deze manier wordt het bereiken van een hoger niveau gestimuleerd. Als na een periode van een half jaar extra hulp de hardnekkigheid van het probleem is aangetoond (didactische resistentie), kan de leerling aangemeld worden voor diagnostiek en behandeling. Op dit moment gebeurt dit nog op De Burcht zelf. Zie bijlage 12 voor criteria aanvraag dyslexieonderzoek. Omdat diagnostiek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie is opgenomen in de basisverzekering en dus vergoed wordt door de zorgverzekeraar (bij door de zorgverzekeraar aangeven onderzoeksbureaus) doet De Burcht alleen nog het voortraject van extra hulp. Daarna kunnen ouders hun kind aanmelden bij een door de zorgverzekeraar geselecteerd bureau voor de diagnostiek en evt. behandelingen. De Burcht heeft contacten met E-vizier. Zij verzorgen, na toestemming van ouders, de diagnostiek. Als er sprake is van dyslexie kan een medewerker van E-vizier op school de leerling behandelen. Hiervoor moeten ouders toestemming geven en is er een inspanningsverplichting voor ouders en school. Als er sprake is van comorbiditeit (er is meer dan alleen dyslexie, bijv. een leerling heeft ook PDD-NOS) kan de leerling aangemeld worden bij de leeskliniek voor gespecialiseerde behandeling. Dit is niet op de Burcht, maar in Rotterdam-Ommoord Zorgplan SBO De Burcht 2016/

41 Protocol leesproblemen en dyslexie voor sbo Op de Burcht werken we volgens de stappen uit het protocol leesproblemen en dyslexie voor SBO (expertise centrum Nederlands, 2011). Naast de reguliere meetmomenten, zijn voor beginnende en zwakke lezers extra meetmomenten opgenomen om de leesontwikkeling goed te kunnen monitoren. In de groepen 3 en 4 wordt het leesproces van de leerlingen nauwkeurig gevolgd en krijgen de leerlingen binnen de groep extra aandacht voor het lezen als daar reden voor is. De Burcht werkt met 2 hoofdmeetmomenten voor alle leerlingen en nog extra tussen meetmomenten en extra interventie/aandacht voor leerlingen die zich niet volgens verwachting ontwikkelen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

42 12. Taakomschrijving Om de zorg goed vorm te kunnen geven, is een duidelijke taakverdeling en taakomschrijving van belang. Taakomschrijving directie m.b.t. zorg (directeur en teamleider Zorg en Onderwijs) Beleidstaken en innovatie taken Ontwikkelen van beleid op kwaliteit van de zorgverbreding/ zorg. Kennis hebben en onderhouden van zorgverbreding / zorg (leer- en gedragsproblemen, externe hulpverlening, WSNS). Evalueren van het zorgbeleid op school samen met het zorgteam. Coördinerende taken Afstemmen van vraag en aanbod tussen school en externen op het gebied van de zorgverbreding. Coördineren van het collectief leren en het stimuleren van leren met en van elkaar, bijvoorbeeld door interventies en klassenconsultaties. Onderhouden van contact met de inspectie van het onderwijs. Beheren van het budget en de inzet van formatie m.b.t. het traject van leerling gebonden financiering. Bespreken van de analyse van de resultaten van het leerlingvolgsysteem op groeps- en schoolniveau met de intern begeleider. Begeleidende taken Voeren of bijwonen van gesprekken met ouders van zorgleerlingen. Onderhouden van contacten met externe instanties en personen. Observeren in de groep en het geven van feedback aan de leerkracht. Taakomschrijving Zorgteam (Teamleider Zorg en Onderwijs, Intern begeleiders, orthopedagoge) m.b.t. zorg De directie heeft de verantwoordelijkheid voor het zorgsysteem gedelegeerd aan het zorgteam. Bij knelpunten tussen leerkracht en intern begeleider op het terrein van de zorgverbreding, ontvangt de intern begeleider steun van de teamleider Zorg en Onderwijs en de directeur. De intern begeleiders hebben per 30 leerlingen een dagdeel voor de begeleiding. Er bestaan duidelijke afspraken t.a.v. de taken en verantwoordelijkheden van de intern begeleider, de directie en de leerkrachten op het terrein van de zorgverbreding. Er vindt wekelijks overleg plaats tussen de directie en de teamleider Z&O. Teamleider Z&O heeft twee wekelijks overleg met het zorgteam. Teamleider Z&O beschikt over een budget. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

43 Beleidstaken/innovatietaken Ontwikkelen van beleid m.b.t. de zorgverbreding. Ontwikkelen en stimuleren van onderwijskundige veranderingen op schoolniveau. Bijhouden en overdragen van kennis op vaardigheden m.b.t. zorgverbreding aan het team. Evalueren van het zorgbeleid op school samen met de directie. Participeren in onderwijskundig beleid met de directie. Deelnemen aan relevante netwerken op het terrein van interne begeleiding. Informeren van de directie op het zorgbeleid en voorstellen doen voor veranderingen. Coördinerende taken Organiseren en plannen van de leerlingenzorg. Signaleren van problemen rondom begeleiding van leerlingen op individueel niveau als ook op groepsniveau. Stimuleren van een planmatige aanpak van de leerlingenzorg in de school. Afstemmen van vraag en aanbod tussen school en externen op het gebied van de zorgverbreding. Dragen van verantwoordelijkheid voor het instrumentarium van de methodegebonden en methode onafhankelijke toetsen. Opstellen en bewaken van de zorgkalender. Coördineren van de afname van de toetsen van het leerlingvolgsysteem. Zorg dragen voor registratie en archiveren van deze gegevens in het leerling dossier. Met leerkrachten de resultaten van de toetsen van het leerlingvolgsysteem analyseren op individueel en groepsniveau. Analyseren van de resultaten van de toetsen van het leerlingvolgsysteem op schoolniveau. Bewaken en voorzitten van groeps- en leerlingbesprekingen met leerkrachten. Leiden van agendapunten m.b.t. zorgverbreding tijdens de teamvergaderingen. Aanvragen en coördineren van extern onderzoek en verwijzing naar cluster scholen. Onderhouden van contacten met externe instanties en personen inzake de ontwikkeling van de leerling. Voeren en bijwonen van gesprekken met ouders van zorgleerlingen. Bewaken en beheren van de leerlingdossiers. Beheren en up-to-date houden van de orthotheek. Multidisciplinair overleg: bijeenkomsten plannen, voorbereiden en verslagen maken. Coördinatie inzet school maatschappelijk werk. Coördinatie inzet R.T, Connectlezen, etc. Begeleidende taken Bespreken van de analyse van de resultaten van het leerlingvolgsysteem op individueel en groepsniveau met de leerkracht. Begeleiden van leerkrachten bij het geven van extra hulp aan zorgleerlingen. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

44 Uitvoeren van pedagogisch-didactisch onderzoek bij zorgleerlingen of leerkracht hierbij begeleiden Begeleiden van leerkrachten bij het opstellen, uitvoeren en evalueren van groepsplannen en evt. individuele handelingsplannen Begeleiden en adviseren van leerkrachten bij het ontwikkelen van leerkrachtvaardigheden m.b.t. de zorgleerlingen. Het verrichten van observaties op het gebied van de zorgverbreding in de groep en het geven van feedback aan de leerkracht. Taakomschrijving leerkracht m.b.t. zorg Interpersoonlijke competentie professioneel omgaan met leer- en gedragsstoornissen bij individuele leerlingen. Pedagogische competentie Zorgen voor een veilig pedagogisch klimaat voor alle leerlingen. Planmatig volgen van de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Signaleren van (gedrags)problemen bij leerlingen en hiervoor ondersteuning en begeleiding vragen. Op een juiste wijze werken met uitgestelde aandacht. Vakinhoudelijke en didactische competentie In staat om aantrekkelijke instructies op 3 niveaus te geven. Effectief inzetten van de instructietafel bij leerlingen die extra hulp nodig hebben. Kunnen toepassen van verschillende differentiatieprincipes (belangstelling, hoeveelheid, eisen, tempo en materiaal). Kennis hebben van de leerlijnen per vakgebied en in staat om te werken met eigen leerlijnen bij individuele leerlingen. Op de hoogte zijn van de inhoud en het juiste gebruik van het leerlingvolgsysteem. De resultaten op de methodegebonden toetsen analyseren en indien nodig het onderwijsaanbod daarop afstemmen. Met ondersteuning van de intern begeleider de resultaten van de toetsen van het leerlingvolgsysteem analyseren op individueel en groepsniveau. Opstellen, uitvoeren en evalueren van individuele ontwikkelingsperspectieven, groepsoverzichten en groepsplannen (eventueel met ondersteuning van de intern begeleider). Met ondersteuning van de intern begeleider pedagogisch-didactische onderzoeken uitvoeren bij zorgleerlingen. Geven van extra hulp binnen de groep. Gebruik maken van remediërende materialen uit de methode of orthotheek. Kennis hebben van en signaleren van leer- en gedragsproblemen. Kennis hebben van stoornissen/handicaps van leerlingen in de eigen groep. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

45 Organisatorische competentie Klassenmanagement toepassen en, indien nodig, afstemmen op de behoeften van zorgleerlingen. Gebruik maken van organisatievormen die aansluiten bij de behoeften van zorgleerlingen. De leerkracht is verantwoordelijk voor het up-to-date houden van de gegevens van zijn groep in zowel het leerlingvolgsysteem, de groepsmap en de individuele dossiers. Competentie in het samenwerken met collega s In groep- en leerling besprekingen de ontwikkeling van leerlingen bespreken met de intern begeleider. Voorbereiden van groeps- en leerlingbesprekingen. Zicht houden op het effect van een individueel handelingsplan of groepsplan en de intern begeleider hierover vertellen. Gemakkelijk toegankelijke administratie en registratie van gegevens van leerlingen bijhouden t.b.v. een goede overdracht naar collega s. Zorgen voor een geordende dossieropbouw van de leerling, Op constructieve wijze deelnemen aan intercollegiale consultatie, zoals intervisiebijeenkomsten en klassenconsultaties. Competentie in het samenwerken met de omgeving Op een open en constructieve manier de vorderingen van de leerling en diens welbevinden bespreken met ouders/verzorgers. Voeren van overleg met externe instanties en personen. Schriftelijk weergeven van gesprekken met ouders of externen als onderdeel van het leerling dossier. Zorg dragen dat ouders de gespreksverslagen en/of handelingsplannen ondertekenen voor akkoord. Competentie in reflectie en ontwikkeling In staat zijn de eigen gedragsstijl/aanpak m.b.t. zorgverbreding te wijzigen. Raadpleegt informatiebronnen en volgt nascholing om kennis en inzicht te krijgen in leeren gedragsstoornissen. Staat open voor en vraagt feedback aan collega s over het eigen functioneren op gebied van de zorgverbreding. Zorgplan SBO De Burcht 2016/

46 Literatuur Clijsen, A., Pieterse, E., Spaans, G. & Visser, J. (2009). Werken vanuit een ontwikkelingsperspectief in het speciaal basisonderwijs. Utrecht, Nederland: Drukkerij Twigt, Waddinxveen. Duiden en Doen; werken aan kerndoelen, referentieniveaus, leerstandaarden, leerlijnen, ontwikkelingsperspectieven, leerroutes, uitstroomniveaus en enzovoorts, met leerresultaten als uitgangspunt. (2011) Versie voor SO met uitzondering van ZML en MG. Uitgave van Stichting Projecten Speciaal Onderwijs (voorheen WEC-raad) Hasselt, M. van, Ligtendag L., (2011) Resultaten tellen; opbrengstgericht en datagestuurd werken in de basisschool. Rotterdam, CED-groep Pameijer, N., Beukering, T. (2001). Handelingsgericht werken: handreiking voor de interne begeleider. Leuven, ACCO uitlevering Nederland: Culemborg, Centraal Boekhuis. Pameijer, N., Beukering, T. van, Lange S. de, (2009). Handelingsgericht werken: handreiking voor het schoolteam. Leuven, ACCO uitlevering Nederland: Culemborg, Centraal Boekhuis. Stap, van der M. (2010). Van kerndoel tot leerlijn. Amsterdam, Nederland: SWP, Amsterdam. Struiksma, C., Rurup L.,(2009) Focus op Feiten. Rotterdam. CED-groep Zorgplan SBO De Burcht 2016/

47 Bijlage 1 Overzicht zorgstructuur Zorgplan SBO De Burcht 2016/