de hersenen bij de mens: MRI en PET
|
|
- Karel Bauwens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoofdstuk 11 Hogere cerebrale functies Intermezzo 11.1 De activiteitstoestand van de cortex cerebri kan worden afgeleid 2 uit het elektro-encefalogram Intermezzo 11.2 Het reward -systeem van de hersenen 3 Intermezzo 11.3 De anatomie van het limbische systeem 4 Intermezzo 11.4 Niet-invasieve beeldvorming van structuur en functie van 5 de hersenen bij de mens: MRI en PET Intermezzo 11.5 Afasie, een communicatieprobleem 7 Intermezzo 11.6 Het gespleten brein ( split brain ) 8 Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 1
2 Intermezzo 11.1 De activiteitstoestand van de cortex cerebri kan worden afgeleid uit het elektro-encefalogram Door plaatsing van afleidelektrodes op de hoofdhuid kan men elektrische activiteit registreren die het gevolg is van de activiteit van een groot aantal onderliggende corticale neuronen: het EEG of elektro-encefalogram. Overeenkomstig met het ECG is dit dus niet de elektrische activiteit van de individuele zenuwcellen, maar de voortgeleide activiteit van een neuronaal netwerk. Hiermee kan onder andere een verschil in dag- en nachtactiviteit van de hersenen worden geregistreerd. Als tijdens waken de hersenschors in rust is, zoals in de visuele schors wanneer men de ogen gesloten houdt, verschijnt er een ritmisch activiteitspatroon van zogenoemde α-golven met een relatief hoog voltage, die een frequentie hebben van 10 Herz (Hz)/s (8-12 Hz/s) (figuur ). Als men bedenkt dat het gebied onder de elektrode vele duizenden neuronen omvat, kan een dergelijk ritmisch patroon alleen verschijnen als het grootste deel van deze neuronen zich synchroon ontlaadt met een frequentie van 10 Hz. Wij spreken dan ook van synchronisatie. Zouden ze zich at random ontladen, dan zou de ritmiek onmiddellijk verdwijnen, zoals gebeurt bij een groep militairen die plotseling uit de pas gaat lopen. Worden de ogen geopend, dan gaat het α-ritme onmiddellijk over in een β-ritme, dat gekenmerkt wordt door veel kleinere uitslagen van hogere frequenties (15-30 Hz). Wij spreken dan van desynchronisatie. Worden de ogen weer gesloten, dan maakt het β-ritme weer plaats voor het α-ritme. Figuur Het elektro-encefalogram (EEG) onder verschillende omstandigheden. A In wakkere toestand met dichte (α-ritme) of geopende (β-ritme) ogen. B Het EEG in rust en bij verschillende slaapdiepten. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 2
3 Intermezzo 11.2 Het reward -systeem van de hersenen Elektrische prikkeling op verschillende plaatsen in het limbische systeem veroorzaakt aangename (rewarding) of onaangename (aversieve) gevoelens. Om dit te bestuderen worden bij proefdieren onder narcose elektrodes in de te onderzoeken kernen geïmplanteerd. Zijn deze aangebracht in structuren die bij het dier aangename gevoelens opwekken en kunnen de dieren als ze uit de narcose zijn ontwaakt zelf een stroom door de elektrodes sturen door op een hefboompje te drukken, dan zullen ze nadat ze dit ontdekt hebben in eindeloze herhaling op het hefboompje blijven drukken, waarbij andere behoeften zoals eten, drinken en slapen volkomen worden genegeerd. Uit het onderzoek is verder gebleken dat vooral dopaminerge neuronen bij de beloning betrokken zijn. De nucleus accumbens is hierbij als centre of reward van belang gebleken. Ook bij patiënten bij wie tijdens een operatie het hersenoppervlak is blootgelegd en die uit de narcose bij bewustzijn zijn gebracht zodat met hen kon worden gecommuniceerd, zijn centra in het limbische systeem elektrisch geprikkeld prikkeling van hersenweefsel veroorzaakt geen pijn waarbij vergelijkbare resultaten werden verkregen. In dit gebied ligt ook het aangrijpingspunt voor verslavende stoffen zoals opiaten, alcohol, nicotine, cocaïne en amfetamine. Zijn de elektrodes aangebracht op een plaats die onaangename gevoelens opwekt, dan zal het dier na de eerste aanrakingen het contact met het hefboompje vermijden (avoidance reaction). Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 3
4 Intermezzo 11.3 De anatomie van het limbische systeem Het limbische systeem is het fylogenetisch oudste deel van het telencephalon en werd vroeger wel het rhinencephalon genoemd vanwege de bij de meeste dieren bestaande directe relatie met het reukorgaan. De naam is gebaseerd op de ligging als een randzone (limbus) rond de plaats waar de hersenhemisferen vanuit de primitieve neurale buis zijn ontstaan. Het dichtst rond de hilus van de hemisfeer bevindt zich de allocortex die slechts uit drie cellagen bestaat; daaromheen ligt een tweede laag, de juxtallocortex die de overgang vormt naar de neocortex die zes cellagen telt. De verbindingen van de hypothalamus met het limbische systeem zijn redelijk goed bekend. Er bestaat een circuit het circuit van Papez tussen de hypothalamus en het limbische systeem (figuur 11.6B in het boek) dat bij de gedragsregulatie betrokken is. Dit circuit staat in verbinding met vele delen van de neocortex, in het bijzonder met de frontale en temporale kwabben. Via de associatiegebieden van de prefrontale cortex komen impulsen binnen in de gyrus cinguli, die parallel loopt aan het corpus callosum. Van hieruit bestaat er een verbinding naar de hippocampus (waarvan in par duidelijk is geworden dat hij betrokken is bij de geheugenvorming). De hippocampus staat via de fornix in verbinding met het corpus mammillare van de hypothalamus en dat staat via de tractus mammillothalamicus weer in contact met de voorste thalamuskernen. Andere structuren van het limbische systeem, waaronder de amandelkern (amygdala, diep in de temporale kwab) en de nucleus accumbens (het limbische deel van de basale kernen) vormen kleinere lussen binnen deze hoofdkringloop. De formatio reticularis, die van alle binnenkomende sensorische vezelbanen collateralen ontvangt en verantwoordelijk is voor de regulatie van het bewustzijn (zie par ), geeft eveneens impulsen af aan het limbische systeem. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 4
5 Intermezzo 11.4 Niet-invasieve beeldvorming van structuur en functie van de hersenen bij de mens: MRI en PET Met behulp van geavanceerde computertechnieken is het mogelijk om bij de levende mens de structuur van het centrale zenuwstelsel en de mate van stofwisseling van de verschillende hersengebieden met behulp van stralingsmeting te bepalen. De techniek voor het zichtbaar maken van de structuren binnen de schedel heet magnetic resonance imaging (MRI), verschillen in stofwisselingsgraad kunnen zichtbaar worden gemaakt en gemeten met behulp van positronemissietomografie ofwel een PET-scan. Dankzij het niet-invasieve karakter van beide methoden die bij bewustzijn toegepast kunnen worden, is baanbrekend onderzoek verricht naar complexe cognitieve functies zoals geheugen, taalgebruik en emoties. Wij zullen deze geavanceerde methoden daarom hier kort beschrijven. Beide methoden maken gebruik van tomografie (letterlijk: snijvlaktekening), een techniek waarbij door draaiing van een stralingsbron een doorsnede door een orgaan kan worden gemaakt, waarbij de structuren buiten het snijvlak vervagen. Uit de diverse snijvlakken kan met behulp van een computer vervolgens een driedimensionaal beeld worden verkregen (computertomografie). Met MRI kunnen chemische verschillen in de samenstelling van verschillende structuren worden afgebeeld en vervolgens gereconstrueerd tot een compleet beeld. Bij deze methode maakt men gebruik van de eigenschap dat atoomkernen met een oneven lading door de ongelijkmatige verdeling van de kernlading in een draaiende beweging komen (kernspin) als ze worden blootgesteld aan een sterk magnetisch veld. De as waaromheen de draaiing plaatsvindt, richt zich naar het magnetisch veld, zodat deze van alle atomen dezelfde kant op gericht is. Dit kan veranderen door een korte puls van radiogolven met een bepaalde kritische golflengte die verschillend is voor verschillende verbindingen door het materiaal te sturen. Hierdoor worden de atomen uit balans gebracht, zodat de as van de draaiing per atoomkern verschillend is. Na de puls herstelt de draaiing zich (kernspinrelaxatie), maar terwijl de as terugkeert naar zijn oorspronkelijke stand, zendt het atoom radiogolven uit (resonantie). De frequentie en de duur van dit signaal zijn eveneens afhankelijk van de verbinding waarin de uitzendende atomen zich bevinden. Doordat de verhouding van de bouwstenen en de samenstelling van de verschillende delen van het zenuwstelsel voldoende van elkaar verschillen, is het mogelijk het uitgezonden signaal met behulp van een computer om te zetten in een tweedimensionale doorsnede door het zenuwstelsel en die vervolgens te integreren tot een complete driedimensionale afbeelding, waarin alle grotere structuren kunnen worden onderscheiden. Op deze afbeelding kan men onder andere afwijkingen in ligging of omvang van hersenen en hersenstam waarnemen, of de aanwezigheid van tumoren vaststellen. Bovendien is het mogelijk de techniek te combineren met de hieronder te bespreken PET, waarmee functieverschillen kunnen worden vastgesteld. Naast deze structurele beeldvorming met behulp van MRI bestaat er een functionele vorm van MRI, fmri, waarmee veranderingen van de activiteit in specifieke hersengebieden in de tijd gevolgd kunnen worden als gevolg van het uitvoeren van een taak. De meest gebruikte vorm van fmri maakt gebruik van de detectie van het lokale zuurstofgehalte van het bloed (het blood oxygenation level dependent (BOLD-)effect). Op het BOLD-effect gebasseerde fmri is gevoelig voor de verhouding tussen oxyhemoglobine en deoxyhemoglobine. Deze verhouding hangt direct samen met de lokale hersenactiviteit en het metabolisme. Tijdens toename van de hersenactiviteit neemt door de exacte autoregulatie van de hersenperfusie de toestroom van zuurstofrijk bloed toe waardoor het niveau van oxyhemoglobine stijgt en dat van deoxyhemoglobine daalt aan de veneuze zijde van het actieve gebied. Deze zogenoemde hemodynamische respons geeft dus indirect het verloop van de hersenactiviteit in de tijd aan en wordt vaak gebruikt om specifieke hersenfuncties in kaart te brengen door middel van manipulaties in de aangeboden taak. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 5
6 Met de PET-techniek wordt gebruikgemaakt van positronenuitstralende (= emitterende) isotopen van de elementen die de normale bestanddelen vormen van het zenuwstelsel: 11 C, 13 N, 15 O, of van een passende vervanger. 18 F is een goede vervanger voor H-atomen. Deze isotopen worden geproduceerd in een cyclotron, door protonen (H-kernen) in de natuurlijke atomen van deze elementen te schieten. Het extra proton valt spoedig uiteen in een neutron, dat stabiel in de kern achterblijft, en in een onstabiel positron, dat uit de kern wegvliegt. Op een per element verschillende afstand botst het positron tegen een elektron, waarna onder uitzending van γ-straling beide deeltjes versmelten en verdwijnen (annihilation). De afgegeven γ-straling is twee kanten op gericht en is in beide richtingen even sterk. Door twee detectoren om het object te plaatsen, die alleen een signaal afgeven als ze beide worden belicht, kan worden gedetecteerd wanneer atomen in de lijn van deze detectoren annihilatie vertonen. De aard van het signaal bevat informatie over de soort atomen waar het om gaat. Bij 18 F ligt de plaats van annihilatie slechts 2 mm van de plaats waar zich de isotoopkern bevindt. Om de graad van stofwisseling van een weefsel te meten, maakt men gebruik van extern toegediend 2-desoxyglucose waarin de isotoop 18 F waterstof voor een deel vervangt. Deze stof wordt opgenomen in de koolhydraatsplitsing en gefosforyleerd door hexokinase, maar het product van deze reactie kan niet verder worden verwerkt en hoopt zich in de cel op. De snelheid waarmee dit gebeurt, is een maat voor de sterkte van de glucosestofwisseling ter plaatse. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 6
7 Intermezzo 11.5 Afasie, een communicatieprobleem Een beschadiging in een van de bij de spraak betrokken schorsvelden, zoals vaak na een herseninfarct wordt gezien, veroorzaakt een kenmerkende stoornis in het hanteren van taal als verbaal communicatiemiddel. Schade aan het veld van Broca veroorzaakt het duidelijkste symptoom: de patiënt kan niet spreken omdat hij de woorden niet meer weet te vinden. De eigen taal is ineens een onbekende taal geworden. Men noemt dit een motorische afasie. Is de schade exact tot het veld van Broca beperkt, dan kan de patiënt wel iets voorlezen en begrijpen; ook het gesproken woord wordt normaal begrepen en geduid. Dat is niet het geval bij een beschadiging van het veld van Wernicke. De sensorische afasie die dan optreedt, kan worden omschreven als woorddoofheid. Het is alsof de patiënt wordt toegesproken in een taal die hem niet bekend is. Als de verbindingsbundel tussen de twee centra, de fasciculus arcuatus, beschadigd is, treedt een geleidingsafasie (= parafasie) op, waarbij de patiënt problemen heeft met de zinsconstructie en met het vinden van de juiste woorden. Dit wordt vaak ten onrechte beschouwd als een psychiatrisch ziektebeeld. Ten slotte kunnen er ook stoornissen ontstaan door schade in een van de interpretatiecentra (zie par ). Men verliest dan het vermogen de gevoelswaarde van het gesprokene te ervaren (bijv. droevig of juist vrolijk), of men is niet meer in staat deze gevoelens verbaal of non-verbaal over te brengen. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 7
8 Intermezzo 11.6 Het gespleten brein ( split brain ) Bij patiënten met vrijwel onbehandelbare aanvallen van epilepsie is in het verleden om therapeutische redenen chirurgisch een commissurotomie uitgevoerd, dat wil zeggen een doorsnijding van het corpus callosum en van de commissura anterior, waardoor de linker- en rechterhemisfeer volkomen van elkaar werden gescheiden. Dit leidde tot een verbetering van de toestand van de patiënt. Na de ingreep bleken er geen duidelijke functionele tekortkomingen in het gedrag van de patiënt te bestaan. Dat was eigenlijk ook de verwachting, want alle kruisingen in de opstijgende en afdalende baansystemen liggen op een lager niveau dan het corpus callosum. Niettegenstaande deze schijnbaar normale toestand, bleken zich toch bijzondere verschijnselen voor te doen die erop wezen dat de ene hemisfeer letterlijk niet wist wat de andere deed. Verder kon worden aangetoond dat de ene hemisfeer neuronale informatie bleek te verwerken die verschilde van die van de andere, en dat sommige cerebrale functies beperkt bleven tot slechts één hersenhemisfeer. Psychologische tests bevestigden hetgeen reeds bekend was, namelijk dat sensorische en motorische functies (afgezien van de reuk) in de contralaterale hemisfeer worden verwerkt, c.q. gereguleerd. Ook wat men uit de pathologie van het herseninfarct reeds wist, werd bevestigd, en wel dat de sensorische verwerking van de spraak (in het centrum van Wernicke in de temporale kwab) en de regeling van de motoriek van het spreken (vanuit het centrum van Broca in de premotorische cortex) bij rechtshandigen uitsluitend in de linkerhemisfeer plaatsvonden (zie par. 11.5). Wanneer tactiele, visuele of auditieve prikkels werden aangeboden die op de linkerhemisfeer terechtkwamen, kon de patiënt deze nauwkeurig beschrijven; bij projectie naar de rechterhemisfeer lukte dat niet (zie intermezzo 11.6). Behalve bij de spraak waren er nog andere activiteiten waarin de linkerhemisfeer uitblonk, in het bijzonder het mathematisch vermogen, het denken in symbolen en het logisch deduceren en concluderen. De rechterhemisfeer excelleerde in het ruimtelijk zien, in muzikale en artistieke begaafdheid en andere hogere functies die niet gemakkelijk door computers zijn te evenaren. Het schijnt dat bij het jonge kind alle functies nog min of meer bilateraal aanwezig zijn, maar dat ze geleidelijk een voorkeur voor de linker- of rechterhelft krijgen. Ook het opwekken van emoties is per hemisfeer verschillend. Een beschadiging van de linkerhemisfeer kan gevolgd worden door een depressie en overschatting van de ernst van de aandoening. Bij een beschadiging van de rechterhemisfeer ziet men juist een tamelijk onbezorgde reactie op het letsel. Men zegt daarom wel dat de linkerhemisfeer euforie (= opgewektheid) geeft en de rechter depressie (= somberheid). Vermoedelijk spelen de frontale kwabben en hun verbindingen met de limbische cortex hierbij een belangrijke rol. Aanvullend materiaal bij Bouman/Boddeke/Muntinga: Leerboek medische fysiologie. 8
Het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel. Figuur 3.7 boek p. 68.
1 Elke gedachte/ gevoel/ actie komt op de één of andere manier door het zenuwstelsel. Ze kunnen niet voorkomen zonder het zenuwstelsel. is een complexe combinatie van cellen (functie: zorgen dat organismen
Nadere informatiePositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica
PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica Wat zie je? PositronEmissieTomografie (PET) Nucleaire geneeskunde: basisprincipe Toepassing van nucleaire geneeskunde Vakgebieden
Nadere informatieDe Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?
De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine
Nadere informatieH2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.
Soorten zenuw cellen Neuronen H2 Bouw en functie Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. De informatie stroom kan maar in een richting vloeien, van dendriet naar het axon. Dendrieten
Nadere informatie2-7-2014. Neuro & Revalidatie Congres 2014. Inhoud. MRI Veiligheid MRI. Magnetic Resonance Imaging
Neuro & Revalidatie Congres 2014 MRI Magnetic Resonance Imaging Guus Wisse Inhoud MRI Veiligheid MRI Techniek MRI Algemeen De MRI aanvraag Het radiologisch verslag Casuïstiek MRI Veiligheid 1 MRI Veiligheid
Nadere informatieBij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do
Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieDe hersenen. 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen
LES 13 De hersenen 1. Anatomie en ontwikkeling 2. De grote hersenen NOTA BENE Moeilijk: Complexe anatomie Gezichtspunten: voor, achter, boven, onder, links, rechts Vele functies Bewust / onbewust autonoom
Nadere informatieBlock 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.
Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn
Nadere informatieHet begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch
Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch perspectief Inleiding De ziekte van Alzheimer wordt gezien als een typische ziekte van de oudere leeftijd, echter
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 161 28-12-2009 09:42:54 nelleke tolboom binnenwerk aangepast.indd 162 28-12-2009 09:42:54 Beeldvorming van Alzheimerpathologie in vivo:
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de
Nadere informatieNederlandse samenvatting
5 Nederlandse samenvatting FUNCTIONELE EN PERFUSIE MRI BIJ DEMENTIE Dementie kan worden veroorzaakt door een groot aantal verschillende ziekten. De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende neurodegeneratieve
Nadere informatieGedragsneurowetenschappen
Hoofdstuk 2: Bouw van het zenuwstelsel Gedragsneurowetenschappen Andries Van Wesel (= auteursnaam: Andreas Vesalius) Wordt als een van de grootste anatomen beschouwd aller tijden Heeft precies beschrijvingen
Nadere informatieWaarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie
Waarom kijkt iedereen boos? Vergelijkend onderzoek van de hersenen van mensen met een depressie Jojanneke is een studente van 24 jaar en kampt al een tijdje met depressieve klachten. Het valt haar huis-
Nadere informatieBrein. Basisinformatie Brain Training. Brain Gymmer
Brein Basisinformatie Brain raining Brain Gymmer nhoudsopgave Hoe doe je de dingen die je doet? 3 nderzoek 6 Het geheugen 9 ekenen & ellen 12 Hemisferen 14 Woordenlijst 16 2 Hoe doe je de dingen die je
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie
Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie 255 256 De twee hersenhelften, de hemisferen, van het menselijke brein verschillen zowel in vorm als in functie. In sommige hersenfuncties, zoals
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20126 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dumas, Eve Marie Title: Huntington s disease : functional and structural biomarkers
Nadere informatieHet brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht:
Ons brein Het brein maakt deel uit van een groter geheel, het zenuwstelsel. Schematisch kan het zenuwstelsel als volgt in kaart worden gebracht: De hersenen zijn onderdeel van het zogenoemde centrale zenuwstelsel.
Nadere informatiede verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie.
De ultieme uitdaging in het veld van neurowetenschappelijk onderzoek is om te begrijpen wat de biologische basis is van emoties, cognitie en, uiteindelijk, van bewustzijn. Het verkennen van de menselijke
Nadere informatieBeide helften van de hersenen zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hersenstam en de kleine hersenen omvatten de rest.
Biologie SE4 Hoofdstuk 14 Paragraaf 1 Het zenuwstelsel kent twee delen: 1. Het centraal zenuwstelsel bevindt zich in het centrum van het lichaam en bestaat uit de neuronen van de hersenen en het ruggenmerg
Nadere informatienatuurkunde havo 2017-I
Molybdeen-99 In Petten staat een kerncentrale waar isotopen voor medische toepassingen worden geproduceerd. Eén van de belangrijkste producten is molybdeen-99 (Mo-99). Mo-99 wordt geproduceerd door een
Nadere informatieIntegratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer
Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 203 Nederlandse samenvatting Wittere grijstinten Klinische relevantie van afwijkingen in de grijze stof in multipele sclerose, zoals afgebeeld met MRI Multipele sclerose (MS) is
Nadere informatieOm NAH te omschrijven maken we gebruik van de definitie van Horizon:
Wat is NAH (niet aangeboren hersenletsel)? Om NAH te omschrijven maken we gebruik van de definitie van Horizon: "Niet-Aangeboren Hersenletsel is een hersenletsel ten gevolge van welke oorzaak ook, anders
Nadere informatieSAMENVATTING. Inleiding. Black box? Signaalstoffen in de hersenen
SAMENVATTING Inleiding Black box? Lange tijd werd het brein beschouwd als een zogenaamde black box waar processen plaatsvinden die we niet kunnen zien of meten. In de loop van de vorige eeuw kwam daar
Nadere informatieAuditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH)
Auditieve verwerkingsproblemen na niet aangeboren hersenletsel (NAH) Voordracht 1 (theorie) Nederlandse Vereniging voor Audiologie 28 sept. 2007 K.H. Woldendorp revalidatiearts Overzicht voordracht Inleiding
Nadere informatieCarol Dweck en andere knappe koppen
Carol Dweck en andere knappe koppen in de (plus)klas 2011 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com 2 http://hoogbegaafdheid.slo.nl/hoogbegaafdheid/ theorie/heller/ 3 http://www.youtube.com/watch?v=dg5lamqotok
Nadere informatieNeuronavigatie. Wat is neuronavigatie? Ontwikkeling van de neuronavigatie. Hoe werkt neuronavigatie?
Neuronavigatie Wat is neuronavigatie? Neuronavigatie betekent navigeren, ofwel de weg vinden, binnen het zenuwstelsel. Hierbij gaat het dan in de eerste plaats om de hersenen. Met behulp van de huidige
Nadere informatieRol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer
NEDERLANDSE SAMENVATTING CINGULAIRE NETWERKEN Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer 157 Achtergrond Dementie is een aandoening die gepaard gaat met een achteruitgang
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20120 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bogaard, Simon Johannes Adrianus van den Title: Huntington's disease : quantifying
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 11 Chapter 11 Traumatisch hersenletsel is de meest voorkomende oorzaak van hersenletsel in onze samenleving. Naar schatting komt traumatisch hersenletsel jaarlijks voor in 235
Nadere informatieWorkshop beeldvormend onderzoek
Workshop beeldvormend onderzoek Wat zijn beeldvormende technieken Röntgen(contrast)onderzoek CT-scan Echografie Magnetische resonantie PET-scan RÖNTGENFOTO Op een thoraxfoto kunnen onder andere de contouren
Nadere informatie18. Gegeven zijn de volgende uitspraken: I. Tyrosine is de precursor van serotonine II. Een overmaat aan serotonine kan leiden tot agressief gedrag.
1. Welke uitspraak is WAAR? a. Evertebraten hebben geen zenuwstelsel dat hun toelaat gecoördineerde bewegingen uit te voeren. b. Evertebraten hebben niet meer dan 10.000 zenuwcellen. c. Het telencephalon
Nadere informatieWat is hersenletsel? Het centrale zenuwstelsel bestaat uit 5 onderdelen die allemaal met elkaar in verbinding staan:
Wat is hersenletsel? Hersenletsel, een beschadiging aan de hersenen die ervoor zorgt dat je hersenen niet meer zo goed werken als voorheen. De gevolgen van hersenletsel zijn voor iedereen anders. De plaats
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Samenvatting Nederlandse samenvatting Oorsuizen zit tussen de oren Tussen de oren Behalve fysiek tastbaar weefsel zoals bot, vloeistof en hersenen zit er veel meer tussen de oren, althans zo leert een
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45136 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Werff, S.J.A. van der Title: The stressed brain - discovering the neural pathways
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35174 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Diepen, Hester Catharina van Title: Retinal and neuronal mechanisms of circadian
Nadere informatieEEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington
EEG tijdens geheugenactivatie een onderzoek naar vroege hersenveranderingen bij de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Huntington In Nederland wordt het aantal patiënten met dementie geschat op meer
Nadere informatieA Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M.
A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M. Goltstein Proefschrift samenvatting in het Nederlands. Geschreven
Nadere informatieDe laborant bewaakt het maken van de MRI-scans en kan na afloop met computertechnieken de beelden nog op allerlei manieren manipuleren.
MRI-scan Inleiding Voor een goede bescherming zijn de hersenen opgeborgen in de schedel en het ruggenmerg in de wervelkolom. Door deze goed beschutte positie zijn ze echter ook weinig toegankelijk voor
Nadere informatieEpilepsiechirurgie Voorbereidingstraject
Academisch Centrum voor Epileptologie Kempenhaeghe & Maastricht UMC+ Epilepsiechirurgie Voorbereidingstraject Operatieve behandeling van epilepsie Voor sommige mensen met epilepsie lukt het niet om medicijnen
Nadere informatieInhoud 1 Functionele anatomie 13 2 Mentale basisfuncties 33
Inhoud 1 Functionele anatomie 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Zenuwweefsel 13 1.2.1 Neuronen 13 1.2.2 Actiepotentialen en neurotransmitters 14 1.2.3 Grijze en witte stof 15 1.3 Globale bouw van het zenuwstelsel
Nadere informatieMethoden hersenonderzoek
Methoden hersenonderzoek Beschadigingen Meting van individuele neuronen Elektrische stimulatie Imaging technieken (Pet, fmri) EEG Psychofarmaca/drugs TMS Localisatie Voorbeeld: Het brein van Broca s patient
Nadere informatieSamenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel
Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel
Nadere informatiePsycho- en neurolinguïstiek van meertaligheid. Gastles Esli Struys EhB, opleidingsonderdeel «Psycholinguïstiek» (Dr. H. Stengers) 29 februari 2012
Psycho- en neurolinguïstiek van meertaligheid Gastles Esli Struys EhB, opleidingsonderdeel «Psycholinguïstiek» (Dr. H. Stengers) 29 februari 2012 Esli Struys -assistent Prof. dr. Piet Van de Craen (VUB)
Nadere informatieHoofdstuk 1: Inleiding
1. BEGINSELEN VAN DE NEUROANATOMIE Hersenschors: Occipitale kwab: Mediale zijde: - sulcus calcarinus (primaire visuele cortex) - sulcus parieto-occipitalis Ventrale zijde: - gyrus lingualis - gyrus fusiformis
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/49241 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kepinska, O. Title: The neurobiology of individual differences in grammar learning
Nadere informatieWerkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie. Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018
Werkhouding in de klas : meer dan alleen maar concentratie Fabienne De Boeck Jeugdarts Gent, 18 januari 2018 THEORETISCH KADER : ONTWIKKELING / RIJPING VH BREIN Intro: Ontwikkeling / rijping van het brein
Nadere informatieOnderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen
25 februari 2017 Onderzoeken naar ME/cvs brengen de problemen met het autonome zenuwstelsel in verband met de hersenen Dr. Barnden van het National Centre for Neuroimmunology and Emerging Diseases (NCNED)
Nadere informatieTranscraniële magnetische stimulatie
Transcraniële magnetische stimulatie S.F.W. Neggers (PhD) Hersencentrum Rudolf Magnus UMC Utrecht Transcraniële magnetische stimulatie Korte magnetische puls als gevolg van ~15cm grote spoel op het hoofd
Nadere informatieKijk eens in het brein!
Kijk eens in het brein! Hersenen en taal Hersenen als onderzoeksdomein Cognitief proces als onderzoeksdomein bouwstenen, chemie anatomie localisatie functies fasen en verloop cognitief proces neurale representatie
Nadere informatiePET snijdt levend brein aan plakjes
Het Parool zaterdag 28 oktober 1995 PET snijdt levend brein aan plakjes door Edith Das Het brein bruist van leven. Hersenafbeeldingstechnieken laten zien hoe de activiteit in verschillende hersendelen
Nadere informatieWorkshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie
Workshop Hersentumoren en veranderingen in emotie, karakter and cognitie Natasja Janssen en Hanneke Zwinkels Verpleegkundig specialisten Neuro-Oncologie Introductie Veranderingen in karakter, emotie en
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Domein B2
Samenvatting Natuurkunde Domein B2 Samenvatting door R. 1964 woorden 2 mei 2017 7,1 4 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Domein B. Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2. Medische beeldvorming 1. Uitzending,
Nadere informatieAnatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie
Anatomische correlaties van neuropsychiatrische symptomen bij dementie K.J. Kaland, AIOS klinische geriatrie, Parnassia Groot Haags Geriatrie Referaat 6 februari 2017 Gedragsproblemen bij dementie Behavioral
Nadere informatieHet (on)meetbare brein
Het (on)meetbare brein Proost op de wetenschap, SPUI25 Lukas Snoek Universiteit van Amsterdam Even voorstellen... Wie ben ik? Lukas Snoek, promovendus psychologie ("Brein & Cognitie") aan de UvA Interesse
Nadere informatieKlinische Neurofysiologie (KNF) EEG. (elektro-encefalogram)
Klinische Neurofysiologie (KNF) EEG (elektro-encefalogram) Binnenkort wordt u verwacht op de afdeling Klinische Neurofysiologie voor een elektro-encefalogram (EEG). In deze folder leest u over dit onderzoek
Nadere informatieWat is afasie. Hans Goossens. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/30444
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Hans Goossens 24 November 2011 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/30444 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen.
SO Straling 1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen. 2 Waaruit bestaat de elektronenwolk van een atoom? Negatief geladen deeltjes, elektronen. 3 Wat bevindt zich
Nadere informatieNeurale synchronisatie binnen en tussen gebieden van het motorische systeem
Samenvatting Neurale synchronisatie binnen en tussen gebieden van het motorische systeem Het brein is het meest complexe orgaan van ons lichaam. Met ontelbare neuronen (zenuwcellen) en hun verbindingen
Nadere informatie5,5. Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli keer beoordeeld. Natuurkunde
Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli 2006 5,5 66 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde samenvatting hoofdstuk 3 ioniserende straling 3. 1 de bouw van de atoomkernen. * Atoom: - bestaat
Nadere informatieTaal en het brein. Neurowetenschappen en taalontwikkeling
Taal en het brein. Neurowetenschappen en taalontwikkeling Deel 1. Geschiedenis van het hersenonderzoek, de architectuur van het brein en de werking van het neuron 2 december 2011, Algemene Taalwetenschap
Nadere informatieFiguur 1: Verwijzing naar de verschillende locaties met betrekking tot het systeem voor de plaatsing van de elektrodes.
Neurofeedback en de resonantie van het brein met Ir. G. Roozemond van het Neurotherapie Centrum in Hilversum. Na enige tijd realiseer ik me dat ik meer wil weten over het effect van de hoge frequenties
Nadere informatieneurologie functieonderzoeken
neurologie functieonderzoeken Inhoud EMG elektromyografie 3 EEG elektro-encefalografie 4 EP S geëvoceerde potentialen 5 SSEP somato-sensoriële geëvoceerde potentialen 5 VEP visuele geëvoceerde potentialen
Nadere informatieSamenvatting. Neuraal entrainment in coördinatiedynamica
Neuraal entrainment in coördinatiedynamica Het onderzoek in dit proefschrift heeft betrekking op de rol van neurale synchronisatie in de uitwisseling van informatie tussen verschillende delen van het zenuwstelsel.
Nadere informatieH5 Begrippenlijst Zenuwstelsel
H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel acetylcholine Vaak voorkomende neurotransmitter, bindt aan receptoren en verandert de permeabiliteit van het postsynaptische membraan voor specifieke ionen. animatie synaps
Nadere informatieStabiliteit van atoomkernen
Stabiliteit van atoomkernen Wanneer is een atoomkern stabiel? Wat is een radioactieve stof? Wat doet een radioactieve stof? 1 Soorten ioniserende straling Alfa-straling of α-straling Bèta-straling of β-straling
Nadere informatieDeep Brain Stimulation
Deep Brain Stimulation He althy Ageing: moving to the next generation WAT IS DEEP BRAIN STIMULATION? Deep Brain Stimulation (DBS), in het Nederlands diepe-hersenkernstimulatie, is een therapie waarbij
Nadere informatieDe Hemisferische lateralisatie van de hersenen. Een literatuuronderzoek.
De Hemisferische lateralisatie van de hersenen. Een literatuuronderzoek. Van Labeke Peter-Jan Scriptie voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, voor het behalen van de graad van Licentiaat
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Controle over je verlangens. Diepe hersenstimulatie in impulscontrole en heroïne verslaving: een translationele benadering Verslaving wordt beschouwd als een chronische aandoening
Nadere informatieC H A P T E R Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname.
CHAPTER Dutch Summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift: De darm-hersenen as en de regulatie van voedselinname. De rol van GLP-1, van fysiologie tot farmacotherapie DUTCH SUMMARY Het aantal
Nadere informatieNederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex
Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex De prefrontale cortex (PFC) is een hersengebied betrokken bij cognitieve functies als planning, attentie en het maken van beslissingen.
Nadere informatiehet lerende puberbrein
het lerende puberbrein MRI / fmri onbalans hersenstam of reptielenbrein automatische processen, reflexen, autonoom het limbisch systeem of zoogdierenbrein cortex emotie, gevoel, instinct, primaire behoeften
Nadere informatieSAMENVATTING Depressie en angststoornissen, zoals de paniekstoornis, de sociale angst stoornis en de gegeneraliseerde angststoornis, zijn veel voorkomende psychiatrische stoornissen die gepaard gaan met
Nadere informatie1. Anatomie en fysiologie van het oor
1. Anatomie en fysiologie van het oor Oor: - Buitenoor: vangt geluiden op - Middenoor: luchttrillingen worden doorgegeven aan de vloeistof in het oor, versterkt en doorgegeven - Binnenoor: met het slakkenhuis
Nadere informatieChapter 14. Samenvatting
Samenvatting Inleiding Schizofrenie is een chronische en ernstige psychiatrische aandoening die wordt gekenmerkt door abnormale gedachten en verstoord gedrag. De eerste beschrijving van schizofrenie dateert
Nadere informatieNeurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu
Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te
Nadere informatieDUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND
DUIZELIGHEID Keel-, Neus- en Oorheelkunde FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding Iedereen is wel eens duizelig geweest. Toch is het moeilijk om het begrip duizeligheid duidelijk te omschrijven. Er kan van alles
Nadere informatieRuggenmerg Hersenen. Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon. Somatisch zenuwstelsel Autonoom zenuwstelsel
HOOFDSTUK 2: BOUW VAN HET ZENUWSTELSEL Onderdelen van het zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel Ruggenmerg Hersenen Hersenstam Cerebellum Diencephalon Telencephalon Medulla Pons Mesencephalo Perifeer zenuwstelsel
Nadere informatieWaterhoofd. 1 of 6 1/22/13 3:27 PM. artikel door Johannes Fahrenfort
Waterhoofd artikel door Johannes Fahrenfort Tweet 0 Recommend 1 23. Water zoeken. nieuwsbrief. suggesties. redactie. site opties reageer op artikel print artikel zoeken naar artikel op neurowetenschap
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Speksnijder, Niels Title: Determinants of psychosis vulnerability : focus on MEF2
Nadere informatieSamenvatting H5 straling Natuurkunde
Samenvatting H5 straling Natuurkunde Deze samenvatting bevat: Een begrippenlijst van dikgedrukte woorden uit de tekst Belangrijke getallen en/of eenheden (Alle) Formules van het hoofdstuk (Handige) tabellen
Nadere informatieSneller scannen helpt om de prijs van een MRI-opname laag te houden. Philips
Snel door de MRI Sneller scannen helpt om de prijs van een MRI-opname laag te houden. Philips werkt aan methoden om met minder metingen toch een goed beeld te krijgen. De Studiegroep Wiskunde met de Industrie
Nadere informatieSekseverschillen in breinontwikkeling
Sekseverschillen in breinontwikkeling Hoewel verschillen in breinontwikkeling tussen jongens en meisjes tot nu toe beperkt aandacht hebben gekregen in neurologisch onderzoek is er evidentie dat de ontwikkeling
Nadere informatiePatiënteninformatie. Muziektherapie na beroerte. Informatie voor patiënt en familie
Patiënteninformatie Muziektherapie na beroerte Informatie voor patiënt en familie Muziektherapie na beroerte Informatie voor patiënt en familie U krijgt deze folder omdat u (of uw naaste) bent (is) getroffen
Nadere informatieGating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P.
Gating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P. Willems Regulatie van neuronale activiteit in het brein Verwerking van verspreidende
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING CHAPTER X 188 INLEIDING Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht steeds verder toe. In Nederland heeft ruim de helft van de huidige bevolking overgewicht, en 14% heeft
Nadere informatieMuziektherapie na beroerte
Patiënteninformatie Muziektherapie na beroerte Informatie voor patiënt en familie 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Wat is een beroerte? 4 Wat kan muziektherapie voor u (of uw naaste) betekenen?
Nadere informatieDe ziekte van Parkinson. Ria Noordmans Margreeth Kooij
De ziekte van Parkinson Ria Noordmans Margreeth Kooij - Oorzaak - Verschijnselen - Symptomen - Psychische verschijnselen - Diagnose - Parkinsonisme - Medicatie - Therapieën - Met elkaar in gesprek gaan
Nadere informatieOnderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties. Informatie voor verwijzers
Onderzoek en behandeling bij kinderen met visuele problemen door stoornissen in hersenfuncties Informatie voor verwijzers Zie jij wat ik zie? Kinderen met CVI Visuele problemen en beperkingen in het dagelijks
Nadere informatieOnderzoek naar behandelingen voor de vermoeidheidstoestand
6 oktober 2014. Onderzoek naar behandelingen voor de vermoeidheidstoestand Volgens het meest recente epidemiologische onderzoek naar vermoeidheid (door het Ministerie van gezondheid en welzijn in Japan,
Nadere informatieLinking Depression. Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder. Esther Opmeer
Linking Depression Longitudinal and neuroimaging genetic studies in major depressive disorder Esther Opmeer Nederlandse Samenvatting Depressie staat in de top 3 van ziekten die de meeste ziektelast geven
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik
Nadere informatieWerkstuk Biologie Dementie
Werkstuk Biologie Dementie Werkstuk door een scholier 1045 woorden 22 december 2003 5,3 40 keer beoordeeld Vak Biologie Wat is dementie: Vanuit het Latijn vertaald betekent dementie letterlijk ontgeestelijk-zijn.
Nadere informatie