Het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel. Figuur 3.7 boek p. 68.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Het zenuwstelsel. Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel. Figuur 3.7 boek p. 68."

Fenna Peters
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 1 Elke gedachte/ gevoel/ actie komt op de één of andere manier door het zenuwstelsel. Ze kunnen niet voorkomen zonder het zenuwstelsel. is een complexe combinatie van cellen (functie: zorgen dat organismen informatie krijgen over alles dat zich binnen én buiten het lichaam afspeelt en goed reageren) die met elkaar communiceren. De cellen kunnen op verschillende signalen reageren. Informatie dat in de hersenen komt wordt verwerkt (= gecombineerd met informatie uit het verleden en huidige behoeften) om te kunnen reageren. bestaat uit het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) en het perifere zenuwstelsel. Figuur 3.7 boek p. 68. Het perifere zenuwstelsel Somatisch (bv. Spieren) Autonoom (bv. Organen) Parasympathisch (rust) Sympathisch (schrik/ vluchtreacties) Tegengesteld Het autonome zenuwstelsel zorgt voor activiteiten die buiten het bewustzijn omgaan. Het ruggenmerg ontvangt signalen van de zintuigen en zendt die naar de hersenen door vezels in het merg. Cellen in het ruggenmerg kunnen sommige simpele acties uitvoeren zonder de hersenen: reflexen. De hersenen is het meest complexe deel van het centrale zenuwstelsel. Scans: EEG meet elektrische activiteit in de hersenen; PET scan lokaliseert celactiviteit door substanties te zoeken die radioactief zijn gemaakt; MRI meet de frequentie van de hersenen m.b.v. een magnetisch veld; fmri combineert PET en MRI en registreert veranderingen in de bloedstroom die veranderingen in de neuronenactiviteit laten zien. Tabel 3.1 boek p. 72 fmri kan aangeven waar hersenactiviteit voorkomt als mensen denken of emoties ervaren, maar het is nog niet duidelijk dat die hersenactiviteit de verbonden gedachten of gevoelens veroorzaakt.

De cellen kunnen op verschillende signalen reageren. Informatie dat in de hersenen komt wordt verwerkt (= gecombineerd met informatie uit het verleden en huidige behoeften) om te kunnen reageren.

2 2 De basiseenheid van het zenuwstelsel is de zenuwcel of het neuron. Deze bestaat uit een membraan (somige signalen komen erdoor, sommige niet), kern (met genetische informatie over de werking van de cel) en mytochondria ( zuurstof + glucose = energie). Neuronen zijn gespecialiseerd in snel reageren op signalen en snel zelf signalen verspreiden. Gliacellen houden neuronen bij elkaar en zorgen ervoor dat neuronen met elkaar kunnen communiceren. Zonder gliacellen kunnen neuronen niets. Een zenuwcel is een complex geheel: aan één kant heeft het vele vertakkingen: axonen (voor de ontvangst) en aan de andere kant een lange uitloper: dendrieten (als doorgeefluik). De axon van een zenuwcel zit niet vast aan de dendriet van een andere zenuwcel. De overdracht tussen de cellen geschiedt via neurotransmitters vanuit het axon naar de receptoren van het dendriet. Aan een bepaalde receptor kan maar één type neurotransmitter binden. Eén type neurotransmitter kan wel aan meerdere verschillende receptoren binden. Hierdoor kan dezelfde neurotransmitter verschillende effecten bewerkstelligen, afhankelijk van de receptor waar die aan bindt. Neurotransmitters vallen uiteen in drie groepen: smalle moleculen, peptiden en gassen. Review boek p. 99 Neuronen die samenwerken om complexe acties uit te kunnen voeren, vormen netwerken. Review boek p. 67 De maximale afstand die een signaal af kan leggen is de lengte van het lichaam. Om de axonen zit een vetlaagje: myeline. Dit zorgt voor een goede overdracht. Bij de geboorte is de myeline nog niet helemaal af. Dit zorgt voor ongecontroleerd bewegen bij borelingen. Myeline wordt vaak gevonden op plaatsen in het zenuwstelsel waar de meest belangrijke informatie wordt verzonden. Neurotransmitter receptor = Sleutel slot Verschillende typen zenuwcellen: sensorische neuronen, motorneuronen en interneuronen. Als de zenuwcel in rust verkeert, zijn er meer positief geladen ionen buiten, en meer negatief geladen ionen binnen, het membraan. Langs de celwand ontstaat dan een spanningsverschil: (-70 mv)

Neuronen zijn gespecialiseerd in snel reageren op signalen en snel zelf signalen verspreiden. Gliacellen houden neuronen bij elkaar en zorgen ervoor dat neuronen met elkaar kunnen communiceren.

3 3 Als de zenuwcel in actie is, is het precies andersom: (+50 mv) Sommige positief geladen moleculen kunnen door openingen in het celmembraan. Die openingen zijn langs de axonen/ dendrieten. Ze openen door een verandering in de omgeving van de cel (= depolarisatie). Actiepotentiaal is een plotselinge elektrochemische verandering langs een axon/ dendriet als de zenuwcel gedepolariseerd wordt. Medicatie: Een medicijn met dezelfde functie als een neurotransmitter is een agonist. Dit medicijn heeft dezelfde vorm als de neurotransmitter en wordt gebruikt bij een tekort aan neurotransmitter. Een medicijn met een andere functie als een neurotransmitter is een antagonist. Dit medicijn heeft een afwijkende vorm en wordt gebruikt bij een overschot aan neurotransmitter. Een medicijn om te verhinderen dat een neurotransmitter opgenomen wordt. Hierdoor blijft de neurotransmitter zijn werk doen. Een medicijn om meer neurotransmitter vrij te maken. Soorten neurotransmitter: acetylcholine (voor bewegingen en geheugen), norepinephrine en serotine (bij depressies). Sommige neurotransmitters zorgen voor meerdere normale functies. Dit is lastig bij medicijnontwikkeling. Andere neurotransmitters zorgen samen voor bepaalde ziekten. Het placebo-effect: de beleving van pijn is te manipuleren zonder dat er iets wezenlijks verandert door de aanmaak van endorfine. (bv. moeder tegen kind met pijn: zal ik er een kusje op geven? ). Een niet-werkzame handeling leidt toch tot een beter welbevinden. Moet je de hersenen als ene geheel zien, of telkens één specifiek plekje? Lashley: misschien zit het geheugen niet op één plek, maar door je hersenen verspreidt holisme. Penfield: herinneringen gaan nooit verloren, want ze liggen op één bepaalde plek locolisationisme.

Actiepotentiaal is een plotselinge elektrochemische verandering langs een axon/ dendriet als de zenuwcel gedepolariseerd wordt.

4 4 Lurija (1970) koos voor de middenweg: hersencircuits: GEVOEL OBJECT BEELD WOORD. GELUID Bij de stimulatie van BEELD, kan bijvoorbeeld WOORD of GELUID naar voren komen. Hersenen zijn voor elke persoon anders, ze zijn niet identiek. In de hersenen zijn bepaalde kwabben door kloofjes van elkaar gescheiden. De cortex of hersenschors is erg belangrijk bij de informatieverwerking. Figuur 3.16 boek p. 84 Sensorische schors: ontvangt informatie over de zintuigen. Motorisch gebied: als de hersenen links geprikkeld worden, beweegt er een rechter lichaamsdeel. Als de hersenen hoog geprikkeld worden, gaat er een laag lichaamsdeel bewegen. Visuele schors: achterhoofd. Het oog. Auditieve schors: zijkant van het hoofd. Het oor. Associatiegebieden: voorhoofd. Informatie uit verschillende hersengebieden wordt hier bij elkaar gebracht/ gecombineerd. Spraakgebieden: voorhoofd. Als je een stoornis in de frontaalkwab oploopt, gebeuren er ernstige dingen. Je kunt niet meer plannen en je gevoel voor decorum (gepast gedrag in een bepaalde situatie) verdwijnt. Afasie: taalstoornissen (altijd links in de hersenen): Broca: telegramstijl (geen grammatica), maar het begrip is in tact. Wernicke: vloeiende zinnen, maar geen begrip. De verbinding tussen de twee hersenhelften heet de corpus callosum. De corpus callosum zorgt ervoor dat de twee hersenhelften met elkaar kunnen communiceren. Split-brain patiënten: de corpus callosum is doorgesneden. Door deze patiënten zijn onderzoekers erachter gekomen dat de rechter hersenhelft zelfbewustzijn en normale leermogelijkheden bevat. Daarentegen dealt de linker hersenhelft met speciale relaties en het herkennen van gezichten. De rechterhersenhelft is gespecialiseerd in ruimtelijk inzicht, artistieke kunsten en muzikale mogelijkheden. De linkerhersenhelft heeft betere logische en taal mogelijkheden. Schade aan één kant van het brein is gevaarlijker voor mannen dan voor vrouwen.

De cortex of hersenschors is erg belangrijk bij de informatieverwerking. Figuur 3.16 boek p. 84 Sensorische schors: ontvangt informatie over de zintuigen.

5 5 Het volwassen zenuwstelsel vervangt beschadigde cellen niet. De meeste mensen met stoornissen in het centrale zenuwstelsel zijn permanent beschadigt. Review boek p. 95 (niet: hindbrain) Samenvatting boek p. 104

Vergelijkbare documenten

H2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.

H2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. Soorten zenuw cellen Neuronen H2 Bouw en functie Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. De informatie stroom kan maar in een richting vloeien, van dendriet naar het axon. Dendrieten