A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M."

Transcriptie

1 A Rewarding View on the Mouse Visual Cortex. Effects of Associative Learning and Cortical State on Early Visual Processing in the Brain P.M. Goltstein

2 Proefschrift samenvatting in het Nederlands. Geschreven door Pieter M. Goltstein ZICHT OP DE VISUELE CORTEX VAN DE MUIS Effecten van associatief leren en algehele veranderingen in de alertheids-status van de neocortex op initiële visuele verwerking in het brein Wanneer we naar iets kijken, valt visuele informatie in de vorm van lichtdeeltjes (of lichtgolven; fotonen) op de retina in het oog. Via de oogzenuw en de visuele thalamus (Laterale geniculate nucleus; LGN) wordt deze informatie in gecomprimeerde vorm doorgegeven aan de cerebrale hersenschors (neocortex) waar het in meer detail verwerkt wordt. Het neocorticale hersengebied waar zulke informatie binnenkomt heet de primaire visuele cortex. In dit gebied hebben de eerste bewerkingen van visuele informatie plaats door hersencellen (neuronen). Deze neuronen kunnen door middel van synaptische plasticiteit, het aanpassen van de sterkte van hun onderlinge connectiviteit, veranderen in de manier waarop ze de visuele informatie coderen. Hoewel de cellen in deze initiële gebieden van de neocortex niet per sé het eindstadium van visuele verwerking zijn, kunnen ze, juist omdat ze bij de eerste verwerkingsstadia betrokken zijn, een grote invloed uitoefenen op de uiteindelijke perceptie. Het centrale doel van dit proefschrift is om bij te dragen aan een beter begrip van hoe de dagelijkse routines van zien, ervaren en leren van invloed zijn op de hersencircuits die het sensorische deel van deze taken in eerste instantie uitvoeren. In de inleiding van dit proefschrift wordt een algemene beschrijving gegeven van hoe beelden uit de wereld om ons heen gerepresenteerd worden door neuronale activiteit van de cellen in de visuele cortex. Hierbij wordt bijvoorbeeld ook aandacht gegeven aan de mogelijkheid dat neuronen in de visuele cortex gemoduleerd kunnen worden door aandacht en/of alertheid, en dat er ook op lange termijn veranderingen in informatie verwerking kunnen optreden als iets nieuws geleerd wordt. Omdat de studies in dit proefschrift met muizen zijn uitgevoerd is er in de inleiding specifiek aandacht gegeven aan de verschillen en overeenkomsten tussen de visuele systemen van muis en mens. In de experimenten die in dit proefschrift worden beschreven wordt veel gebruik gemaakt van de techniek twee-fotonen microscopie dat een plaatje of film van de biologische situatie binnenin de neocortex kan construeren, en daarmee ook de activiteit en locatie van grote groepen hersencellen kan meten. Deze techniek en de bijbehorende mogelijkheden worden in het laatste deel van de inleiding behandeld. Het experimentele werk in dit proefschrift is gericht om antwoord te geven op de vraag hoe leerervaringen en onze interne staat invloed kunnen uitoefenen op de manier waarop de hersenen sensorische informatie representeren. In het eerste experimentele hoofdstuk (2) onderzoeken we hoe verwerking van visuele informatie in de neurale circuits van de visuele cortex verandert als een visuele stimulus geassocieerd is met een positieve ervaring, zoals het krijgen van een beloning. Om dit te bewerkstelligen hebben we eerst een conditioneringskamer voor muizen gebouwd. In deze ruimte was, achter een bakje waar automatisch een stukje voedsel in kon vallen, een videoscherm zo geplaatst dat de muis deze goed kon zien. Een visuele stimulus werd vervolgens met het verkrijgen van een beloning geassocieerd, door na de presentatie van een bepaald visueel lijnen patroon (met bijvoorbeeld een horizontale oriëntatie) altijd een voedsel stukje te geven. Na de presentatie van een ander controle patroon (met bijvoorbeeld een verticale oriëntatie) werd echter nooit iets gegeven.

3 Deze procedure werd dagelijks herhaald totdat de muizen de associatie tussen de oriëntatie van het lijnen patroon en de beloning geleerd hadden. Vervolgens werd door middel van twee-fotonen microscopie onder anesthesie onderzocht hoe de cellen in de primaire visuele cortex op deze lijnen patronen regeerden. Cellen in dit hersengebied hebben over het algemeen één oriëntatie waar ze het beste op reageren, de voorkeursoriëntatie. Tot onze verassing bleek er geen groot verschil in het aantal cellen dat de geconditioneerde oriëntatie als voorkeursoriëntatie had en de aantallen cellen die andere oriëntaties prefereerden. Wat wel veranderd was, was dat de cellen die een voorkeursoriëntatie hadden die niet exact gelijk was aan de geconditioneerde oriëntatie, maar ook niet al te verschillend hiervan, over het algemeen op sterker op de geconditioneerde, beloonde oriëntatie reageerden. Verder bleken deze cellen met een voorkeursoriëntatie die grofweg hetzelfde was als de met beloning geassocieerde oriëntatie, vaker in paren (groepjes van twee) voor te komen in de visuele cortex. De voornaamste conclusie van deze studie was dat het leren van een associatie tussen een visuele stimulus en het verkrijgen van een beloning, een specifiek effect heeft op de cellen die de geassocieerde stimulus verwerken, zelfs al op het niveau van initiële informatieverwerking in de primaire visuele cortex. In het tweede experimentele hoofdstuk (3) wordt dieper in gegaan op twee vragen: 1. Is de neuronale representatie van geconditioneerde visuele stimuli in primaire sensorische netwerken kwalitatief anders vergeleken met de representatie van niet geassocieerde stimuli? 2. Leidt het associëren van verschillende locaties in het visuele zichtveld tot een verschuiving van de algehele ruimtelijke organisatie in de visuele cortex? Hiertoe werden muizen getraind om de locatie, maar niet de oriëntatie, van een visueel lijnen patroon te associëren met beloning. Als het patroon, met bijvoorbeeld een horizontale oriëntatie, in één specifieke locatie werd getoond, werd dit altijd door een kleine hoeveelheid vanille vla gevolgd, terwijl wanneer hetzelfde horizontaal georiënteerde lijnen patroon in een nabijgelegen deel van het visuele zichtveld werd getoond, er nooit een beloning volgde. Intrinsieke optische signalen in het brein kunnen een indicatie geven van middelgrote activatie-regio s in een hersengebied. Door deze signalen met een camera in beeld te brengen kan worden vastgelegd in hoeverre er overlap is tussen bijvoorbeeld het gebied dat de metbeloning-geassocieerde stimulus verwerkt en het gebied dat de niet-met-beloninggeassocieerde stimulus verwerkt. Door deze overlap op verschillende tijdspunten te meten, namelijk voor aanvang van de conditionering, na 6 dagen van conditionering en na dagen van conditionering, konden we aantonen dat de activatie patronen van geconditioneerde visuele stimuli in de beloonde en niet beloonde stimulus locaties minder overlap vertoonden in de visuele cortex. De hersenen leken dus op deze middelgrote schaal beter onderscheid te maken tussen de geconditioneerde stimuli. Na de laatste conditioneringssessie werd middels twee-fotonen microscopie onder anesthesie gekeken in hoeverre kleine groepjes van individuele hersencellen, door met elkaar samen te werken, de locatie van de geconditioneerde lijnen patronen beter konden onderscheiden. Dit werd vergeleken met hoe dezelfde neuronen onderscheid maakten tussen lijnen patronen in dezelfde locaties, maar die een oriëntatie hadden die de muis nog niet eerder had gezien. Het bleek dat, in de muizen die in de conditioneringssessies het meest duidelijk lieten zien dat ze de geconditioneerde associatie begrepen hadden, de neuronen ook beter waren in het onderscheiden van de locatie van de geconditioneerde lijnpatronen, vergeleken met neuronen

4 in slechter presterende muizen. Individuele hersencellen verschilden van elkaar in hoe ze op de geconditioneerde visuele stimuli reageerden, maar in het algemeen bleek dat neuronen sterker reageerden op de stimulus oriëntaties die belangrijk waren tijdens conditionering. Door in meer detail te analyseren hoe de cellen met elkaar samenwerkten tijdens het verwerken van de gepresenteerde visuele stimuli vonden we indicaties dat de cellen inderdaad beter met elkaar samenwerkten wanneer het ging om de geconditioneerde visuele stimulus oriëntaties. De conclusie van deze studie was dat het leren van de relatie tussen een visuele stimulus en het verkrijgen van een beloning, het onderscheid tussen de met-beloninggeassocieerde stimulus en andere niet relevante stimuli verbetert. Deze effecten werden gevonden op zowel het niveau van individuele cellen, het niveau van kleine groepjes cellen en op het niveau van globale activatie patronen. In het laatste experimentele hoofdstuk (4) wordt de vraag gesteld wat voor een invloed een verandering in algehele hersenstatus, bijvoorbeeld het verschil tussen wakker zijn of onder anesthesie zijn, heeft op de activatie patronen van individuele cellen en kleine groepen van samenwerkende cellen in de visuele cortex. In dit experiment werd, middels twee-fotonen microscopie, de activiteit van groepen cellen in de visuele cortex gemeten, zowel tijdens het presenteren van bewegende georiënteerde lijnpatronen, als tijdens een periode voorafgaand hieraan waarin geen visuele stimuli getoond werden. Dit experiment werd één keer uitgevoerd onder anesthesie, en één keer wanneer de muis wakker was en op een miniatuur loopbandje stond. De volgorde van de experimenten was willekeurig bepaald in verschillende dieren. Omdat twee-fotonen microscopie de cellen direct in beeld brengt konden we twee keer exact dezelfde cellen vinden en meten in de hersenen; iets dat veel lastiger is met andere technieken. In dit experiment vonden we dat, in absentie van visuele stimuli, activiteitspatronen van neuronen gemeten onder anesthesie veel sterker met elkaar samen hingen dan dat ze in wakkere muizen deden. Dit was vooral zichtbaar als een sterke samenhang van activiteit in een lage frequentie band (0.5 1 Hz), alsof de activiteit van cellen gesynchroniseerd was met één dominant ritme. De manier waarop cellen de oriëntatie van visuele stimuli codeerden was niet beïnvloed, maar de selectiviteit van individuele cellen voor de specifieke richting van beweging (van lijnenpatronen die de voorkeursoriëntatie van de onderzochte cellen hadden) was wel verminderd. Tot onze verassing was de vermindering van selectiviteit niet het gevolg van een lagere respons sterkte van cellen onder anesthesie, maar juist het omgekeerde. Cellen reageerden sterker op de niet dominante bewegingsrichting, maakten daarom in hun activiteit minder onderscheid tussen de dominante en niet dominante bewegingsrichting en hadden dus een lagere richtingsselectiviteit. Er bleek verder geen relatie tussen, aan de ene kant de versterkte activiteits-samenhang van neuronen, en aan de andere kant de reductie in bewegingsrichting selectiviteit. Dit kwam mede doordat de samenhang van neuronale activiteit tijdens het presenteren van visuele stimuli onder anesthesie nauwelijks verschilde van de samenhang gemeten in de wakkere toestand. De algemene conclusie van dit experiment was dat de activiteitspatronen in de primaire visuele cortex worden beïnvloed door processen die kunnen verschillen als gevolg van de algehele staat van het brein (bijvoorbeeld alertheid of onder anesthesie) en dat activiteit in de visuele cortex dus niet exclusief verklaard kan worden door een eenvoudige directe representatie van visuele patronen die op de retina vallen.

5 In het laatste hoofdstuk (5) van dit proefschrift, de discussie, worden de resultaten van de experimentele hoofdstukken in een bredere context geplaatst, om zo een completer beeld te kunnen geven van hoe leerervaringen en de algehele staat van de cortex van invloed zijn op de verschillende functies waarin het visuele systeem voorziet. Zoals aangetoond in de experimentele hoofdstukken, kunnen activiteitspatronen van cellen in de visuele cortex inderdaad acuut worden gemoduleerd door de interne toestand van het brein, en vervolgens ook veranderen op lange termijn als gevolg van leren. Men kan redelijkerwijs aannemen dat het aanpassingsvermogen van de visuele cortex het doel heeft om een organisme beter te laten zien. In die context kunnen de resultaten van hoofdstuk 2 en 3 suggereren dat het leren van een associatie tussen een visuele stimulus en het verkrijgen van een beloning kan leiden tot verbeterde detective, generalisatie en discriminatie van de belonings-voorspellende stimuli. De resultaten van hoofdstuk 4 voegen toe dat de visuele cortex zeer waarschijnlijk mechanismen bevat die wakkere/alerte visuele informatieverwerking complexer en selectiever maken. Als ik de resultaten van dit proefschrift in maar één enkele zin zou moeten samenvatten, zou dat zijn dat de primaire visuele cortex van de muis een dynamisch systeem is, waarin informatieverwerking afhankelijk is van de algehele staat van de hersenen en zich zo nodig aanpast, om de visuele omgeving van de muis optimaal te representeren.

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat verandert er in het zenuwstelsel als een dier iets leert? Hoe worden herinneringen opgeslagen in de hersenen? Hieraan ten grondslag ligt het vermogen van het zenuwstelsel om

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35174 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Diepen, Hester Catharina van Title: Retinal and neuronal mechanisms of circadian

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex

Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex Nederlandse samenvatting GABAerge neurotransmissie in de prefrontale cortex De prefrontale cortex (PFC) is een hersengebied betrokken bij cognitieve functies als planning, attentie en het maken van beslissingen.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht

Nederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht Nederlandse samenvatting Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht 222 Elke keer dat je naar iets of iemand op zoek bent, bijvoorbeeld wanneer je op een

Nadere informatie

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu

Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Neurocognitive Processes and the Prediction of Addictive Behaviors in Late Adolescence O. Korucuoğlu Nederlandse Samenvatting De adolescentie is levensfase waarin de neiging om nieuwe ervaringen op te

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22544 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Speksnijder, Niels Title: Determinants of psychosis vulnerability : focus on MEF2

Nadere informatie

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de Rick Helmich Cerebral Reorganization in Parkinson s disease (proefschrift) Nederlandse Samenvatting De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij zenuwcellen in een specifiek deel van de

Nadere informatie

Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging

Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging Verwerking van echte en geïmpliceerde beweging (Nederlandse samenvatting) Wanneer we een foto van een persoon zien, herkennen de meeste van ons of de persoon op de foto rende terwijl de foto gemaakt werd

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine

Nadere informatie

Gating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P.

Gating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P. Gating Neuronal Activity in the Brain Cellular and Network Processing of Activity in the Perirhinal-entorhinal Cortex J.G.P. Willems Regulatie van neuronale activiteit in het brein Verwerking van verspreidende

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische

Nederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische De invloed van illusies op visueelmotorische informatieverwerking 115 Terwijl je deze tekst leest, maken je ogen snelle sprongen van woord naar woord. Deze snelle oogbewegingen, saccades genoemd, gebruik

Nadere informatie

a p p e n d i x Nederlandstalige samenvatting

a p p e n d i x Nederlandstalige samenvatting a p p e n d i x B Nederlandstalige samenvatting 110 De hippocampus en de aangrenzende parahippocampale hersenschors zijn hersengebieden die intensief worden onderzocht, met name voor hun rol bij het geheugen.

Nadere informatie

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress.

Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Block 1: Basic emotions, Brain structures and Stress. Vraag 1 (10 punten) A. Wat is het Circuit van Papez en welke hersenstructuren maken hier deel van uit? (5 punten) B. Welke extra hersenstructuren zijn

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7

Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord. Chapter 7 Nederlandse samenvatting List of publications Curriculum Vitae Dankwoord Cognitieve dysfunctie bij glioompatiënten Onderliggende mechanismen en consequenties Jaarlijks wordt bij 800 mensen in Nederland

Nadere informatie

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland

Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Serotonergic Control of the Developing Cerebellum M. Oostland Nederlandse samenvatting De ontwikkeling van de hersenen is een proces dat nauwgezet gereguleerd wordt, zowel voor als na de geboorte, en is

Nadere informatie

Samenvatting en Conclusie 165

Samenvatting en Conclusie 165 Samenvatting en Conclusie 165 SAMENVATTING EN CONCLUSIE Als gevolg van de draaiing van de aarde wordt het leven blootgesteld aan dagelijks terugkerende veranderingen in de omgeving, zoals licht en donker,

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Slaap & Geheugen: gedragsmatige en moleculaire consequenties van slaapdeprivatie Mensen slapen gemiddeld zo n 6 tot 8 uur per dag. Dit komt neer op een kwart tot een derde van

Nadere informatie

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer

Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Integratie van functionele en moleculaire beeldvorming bij de ziekte van Alzheimer Achtergrond De ziekte van Alzheimer De ziekte van Alzheimer (Alzheimer s disease - AD) is een neurodegeneratieve ziekte

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose

Nederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Onze voorouders hebben moeten leren overleven in omgevingen waarin ze continu geconfronteerd konden worden met onverwachte situaties. Van cruciaal belang voor hun overleving werd

Nadere informatie

Samenvatting. Waarom bewegen we op de manier waarop we bewegen?

Samenvatting. Waarom bewegen we op de manier waarop we bewegen? amenvatting 112 Dit proefschrift gaat over bewegingen en de manier waarop deze gecodeerd zijn in het brein. De bewegingen die we bekeken hebben zijn natuurlijke armbewegingen naar specifieke doelen. Ondanks

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Dit proefschrift behandelt moleculaire veranderingen die plaatsvinden in de hersenen van de rat na blootstelling aan morfine, een verslavende stof. Dit type onderzoek is zowel

Nadere informatie

Carol Dweck en andere knappe koppen

Carol Dweck en andere knappe koppen Carol Dweck en andere knappe koppen in de (plus)klas 2011 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com 2 http://hoogbegaafdheid.slo.nl/hoogbegaafdheid/ theorie/heller/ 3 http://www.youtube.com/watch?v=dg5lamqotok

Nadere informatie

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE?

De Hersenen. Historisch Overzicht. Inhoud college de Hersenen WAT IS DE BIJDRAGE VAN 'ONDERWERP X' AAN KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE? De Hersenen Oriëntatie, september 2002 Esther Wiersinga-Post Inhoud college de Hersenen historisch overzicht (ideeën vanaf 1800) van de video PAUZE neurofysiologie - opbouw van neuronen - actie potentialen

Nadere informatie

Netwerkeigenschappen van de circadiane klok van zoogdieren

Netwerkeigenschappen van de circadiane klok van zoogdieren Nederlandse samenvatting Netwerkeigenschappen van de circadiane klok van zoogdieren Het combineren van verschillende wetenschappen is een uitdaging. Wetenschappers uit verschillende disciplines spreken

Nadere informatie

Samenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte

Samenvatting. Audiovisuele aandacht in de ruimte Samenvatting Audiovisuele aandacht in de ruimte Theoretisch kader Tijdens het uitvoeren van een visuele taak, zoals het lezen van een boek, kan onze aandacht getrokken worden naar de locatie van een onverwacht

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20126 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Dumas, Eve Marie Title: Huntington s disease : functional and structural biomarkers

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Controle over je verlangens. Diepe hersenstimulatie in impulscontrole en heroïne verslaving: een translationele benadering Verslaving wordt beschouwd als een chronische aandoening

Nadere informatie

SAMENVATTING 183 SAMENVATTING

SAMENVATTING 183 SAMENVATTING SAMENVATTING 183 SAMENVATTING Vermoeidheid is een alledaagse ervaring. Wanneer vermoeidheid een lange tijd aanhoudt kan dit voor problemen zorgen. Geneeskundestudenten zien we als relatief kwetsbaar als

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Het doel van dit proefschrift was om te onderzoeken of klinische verschijnselen (fysieke beperkingen en cognitieve stoornissen) bij MS verklaard konden worden door verstoring van functionele hersenennetwerken

Nadere informatie

Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem

Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem Representatie van de akoestische wereld in de hersenen: normale en abnormale ontwikkeling van tonotopische mappen in het auditieve systeem Robert V. Harrison 2nd Pediatric Conference Chicago 2001 Jojanneke

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Samenvatting Nederlandse samenvatting Oorsuizen zit tussen de oren Tussen de oren Behalve fysiek tastbaar weefsel zoals bot, vloeistof en hersenen zit er veel meer tussen de oren, althans zo leert een

Nadere informatie

Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch

Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch Het begrijpen van heterogeniteit binnen de ziekte van Alzheimer: een neurofysiologisch perspectief Inleiding De ziekte van Alzheimer wordt gezien als een typische ziekte van de oudere leeftijd, echter

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting In dit proefschrift werd de relatie tussen subjectieve intensiteit en aangenaamheid in smaak onderzocht. Gewoonlijk wordt aangenomen dat de sensorische aangenaamheid van een stimulus afhankelijk is van

Nadere informatie

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting

Samenvatting in het Nederlands. Samenvatting NL Samenvatting Samenvatting De lens in het oog projecteert de visuele wereld op het netvlies. Het netvlies is een uiterst complex zenuwnetwerk bestaande uit tenminste 5 hoofdceltypen (receptoren, horizontale

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING In hoofdstuk 1 van dit proefschrift wordt een algemene inleiding gegeven op de biologische klok van zoogdieren. De biologische klok van zoogdieren, welke 24-uurs ritmen in het

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Het verwerken van visuele bewegingsinformatie is van levensbelang voor alle dieren die een visueel systeem bezitten. Alle visuele informatie,

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING CHAPTER X 188 INLEIDING Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht steeds verder toe. In Nederland heeft ruim de helft van de huidige bevolking overgewicht, en 14% heeft

Nadere informatie

Samenvatting. Over het gebruik van visuele informatie in het reiken bij baby s

Samenvatting. Over het gebruik van visuele informatie in het reiken bij baby s Samenvatting Over het gebruik van visuele informatie in het reiken bij baby s 166 Het doel van dit proefschrift was inzicht te krijgen in de vroege ontwikkeling van het gebruik van visuele informatie voor

Nadere informatie

WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN?

WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? WORD IK SLIMMER DOOR TE BEWEGEN? HET EFFECT VAN BEWEGEN OP ONZE COGNITIEVE VERMOGENS Prof. Eric Kerckhofs Neurologische Revalidatie & Revalidatiepsychologie ekerckh@vub.be 28-11-17 1 DE CENTRALE VRAAGSTELLING

Nadere informatie

Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen

Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen Scene Statistics: Neural Representation of Real-world Structure in Rapid Visual Perception I.I.A. Groen Nederlandse samenvatting behorende bij het proefschrift Scene statistics: neural representation of

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25829 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nunspeet, Félice van Title: Neural correlates of the motivation to be moral Issue

Nadere informatie

Networks of Action Control S. Jahfari

Networks of Action Control S. Jahfari Networks of Action Control S. Jahfari . Networks of Action Control Sara Jahfari NEDERLANDSE SAMENVATTING Dagelijks stappen velen van ons op de fiets of in de auto, om in de drukke ochtendspits op weg te

Nadere informatie

Een speelvriendje op batterijen: hoe gaan kinderen om met robots?

Een speelvriendje op batterijen: hoe gaan kinderen om met robots? Behavioural Science Institute Afdeling Sociale en Cultuurpsychologie Een speelvriendje op batterijen: hoe gaan kinderen om met robots? Terugkoppeling onderzoeksresultaten mei-juni 2016 Sari Nijssen, promovenda

Nadere informatie

Chapter 9. Samenvatting

Chapter 9. Samenvatting Chapter 9 Samenvatting Samenvatting Voor de meeste mensen is zien een van de meest vanzelfsprekende zaken die er bestaan. Om goed te kunnen zien hebben we behalve goede ogen en voldoende licht ook een

Nadere informatie

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do

Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het do Samenvatting Bij epilepsiechirurgie streeft men naar complete verwijdering of disconnectie van de epileptogene zone met behoud van eloquente hersengebieden. Het doel is immers om de aanvallen te stoppen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/37391 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Peters, Sabine Title: The adolescent brain : unraveling the neural mechanisms of

Nadere informatie

Cannabinoid Receptor Function in the Medial Prefrontal Cortex F.S. den Boon

Cannabinoid Receptor Function in the Medial Prefrontal Cortex F.S. den Boon Cannabinoid Receptor Function in the Medial Prefrontal Cortex F.S. den Boon Nederlandse samenvatting Het lichaamseigen cannabis-systeem, oftewel het endocannabinoïde systeem, is vernoemd naar de cannabis

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn er miljoenen mensen met diabetes mellitus, hetgeen resulteert in aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit. Bekende oogheelkundige complicaties

Nadere informatie

nederlandse samenvatting

nederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20932 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haar, Sita Minke ter Title: Birds and babies : a comparison of the early development

Nadere informatie

ondersteuning, vorming van de bloed-hersen barrière, opruimen van toxische stoffen en de

ondersteuning, vorming van de bloed-hersen barrière, opruimen van toxische stoffen en de NEDERLANDSE SAMENVATTING Proteomische karakterisatie van perisynaptische astrocyten in synaptische plasticiteit Astrocyten zijn de meest voorkomende cellen in de hersenen en hebben een veelvoud aan functies,

Nadere informatie

Dutch Summary DUTCH SUMMARY

Dutch Summary DUTCH SUMMARY DUTCH SUMMARY Ieder organisme is uitgerust met een aangeboren systeem dat adaptief om moet kunnen gaan met situaties die onze fysieke en psychologische gesteldheid bedreigen. Zulke situaties worden ook

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting De menselijke hersenen bestaan uit ongeveer 100 miljard zenuwcellen (neuronen). Neuronen zijn de basis elementen die bijvoorbeeld gedrag en geheugen mogelijk maken. Neuronen hebben

Nadere informatie

Visuele informatie voor perceptie in bewegingshandelingen

Visuele informatie voor perceptie in bewegingshandelingen Visuele informatie voor perceptie in bewegingshandelingen Het algemene doel van het in dit proefschrift gepresenteerde onderzoek was om verder inzicht te krijgen in de rol van visuele informatie in bewegingscontrole

Nadere informatie

Samenvatting Zoeken naar en leren begrijpen van speciale woorden Herkenning en de interpretatie van metaforen door schoolkinderen

Samenvatting Zoeken naar en leren begrijpen van speciale woorden Herkenning en de interpretatie van metaforen door schoolkinderen Samenvatting Zoeken naar en leren begrijpen van speciale woorden Herkenning en de interpretatie van metaforen door schoolkinderen Onderzoek naar het gebruik van metaforen door kinderen werd populair in

Nadere informatie

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH?

Welke gebieden in de hersenen veroorzaken de ZvH? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Het brein bij de ZvH: groter dan de som van zijn delen? Een belangrijke

Nadere informatie

Chapter 9. Nederlandse samenvatting

Chapter 9. Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Slaap heeft een fundamentele en complexe rol in ons dagelijks functioneren. Zo draagt deze bij aan het verminderen van de intensiteit van een onaangename emotionele ervaring tot

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Bij de ontwikkeling van metabole ziekten zoals overgewicht, type 2 diabetes en Anorexia Nervosa spelen omgevingsfactoren zoals dieet en fysieke activiteit een belangrijke rol. Er zijn echter grote individuele

Nadere informatie

Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E.

Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E. Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E. Hakvoort Samenvatting Dyslexie komt voor bij ongeveer 3 tot 10%

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting HET BEGRIJPEN VAN COGNITIEVE ACHTERUITGANG BIJ MULTIPLE SCLEROSE Met focus op de thalamus, de hippocampus en de dorsolaterale prefrontale cortex Wereldwijd lijden ongeveer 2.3

Nadere informatie

Wie kiest er eigenlijk: wij of onze hersenen?

Wie kiest er eigenlijk: wij of onze hersenen? Wie kiest er eigenlijk: wij of onze hersenen? Stan Gielen Afd. Biofysica Radboud Universiteit Nijmegen Contents Supervised en unsupervised leren? Wat is een neuron en hoe werkt het Hoe maken wij keuzes?

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31633 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kant, Anne Marie van der Title: Neural correlates of vocal learning in songbirds

Nadere informatie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie

Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Hersenontwikkeling tijdens adolescentie Een longitudinale tweelingstudie naar de ontwikkeling van hersenstructuur en de relatie met hormoonspiegels en intelligentie ALGEMENE INTRODUCTIE Adolescentie is

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Chapter 8 112 Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Insulin induceert complexe responsen in perifere weefsel zoals de skeletspier, vet, hart, lever en het brein om

Nadere informatie

Samenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming

Samenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar

Nadere informatie

Methoden hersenonderzoek

Methoden hersenonderzoek Methoden hersenonderzoek Beschadigingen Meting van individuele neuronen Elektrische stimulatie Imaging technieken (Pet, fmri) EEG Psychofarmaca/drugs TMS Localisatie Voorbeeld: Het brein van Broca s patient

Nadere informatie

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk

hoofdstuk 4 & 7 hoofdstuk 3 & 6 hoofdstuk 2 hoofdstuk 5 Hoofdstuk 2 tot en met 5 hoofdstuk 6 en 7 hoofdstuk 2 hoofdstuk 3 hoofdstuk Samenvatting De Lokomat is een apparaat dat bestaat uit een tredmolen, een harnas voor lichaamsgewichtondersteuning en twee robot armen die de benen van neurologische patiënten kunnen begeleiden tijdens

Nadere informatie

The Neurochemical Correlate of Consciousness: Exploring Neurotransmitter Systems Underlying Conscious Vision A.M. van Loon

The Neurochemical Correlate of Consciousness: Exploring Neurotransmitter Systems Underlying Conscious Vision A.M. van Loon The Neurochemical Correlate of Consciousness: Exploring Neurotransmitter Systems Underlying Conscious Vision A.M. van Loon NEDERLANDSE SAMENVATTING Het neurale correlaat van bewustzijn Hoe creëren onze

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Visueel-proprioceptieve interacties bij personen met Spastische Hemiparetische Cerebrale Parese 133 In dit proefschrift worden visueel-proprioceptieve interacties bij personen

Nadere informatie

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve neuromusculaire ziekte

Amyotrofische laterale sclerose (ALS) is een progressieve neuromusculaire ziekte ALS IMPRINTS ON THE BRAIN LINKED TO THE CONNECTOME Proefschrift Ruben Schmidt UMC Utrecht Hersencentrum Nederlandse samenvatting ALS afdrukken op het brein gelinkt aan het connectoom Amyotrofische laterale

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Als de kat van huis is dan dansen de muizen, maar het feest wordt nog mooier als de voorbereiding al kan beginnen voor de kat

Nadere informatie

de verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie.

de verzwakkingscorrectie uit te voeren op basis van de berekende verzwakkingscorrectie. De ultieme uitdaging in het veld van neurowetenschappelijk onderzoek is om te begrijpen wat de biologische basis is van emoties, cognitie en, uiteindelijk, van bewustzijn. Het verkennen van de menselijke

Nadere informatie

H10: plastische cellen

H10: plastische cellen H10: plastische cellen Neuroplasticiteit: Ontwikkeling van het zenuwstelsel Beschadiging: ischemisch letsel (beroerte), lesie of traumatisch letsel, etc Informatie-opslag in de hersenen Ontwikkeling van

Nadere informatie

Neuro-imaging of visual field defects Boucard, Christine

Neuro-imaging of visual field defects Boucard, Christine Neuro-imaging of visual field defects Boucard, Christine IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting 10 Samenvatting Samenvatting Hoe snel word je boos als iemand je provoceert? Het traditionele antwoord op deze vraag is dat het afhangt van je individuele neiging om boos te worden. Als je

Nadere informatie

Cover Page. Author: Slieker, Roderick Title: Charting the dynamic methylome across the human lifespan Issue Date:

Cover Page. Author: Slieker, Roderick Title: Charting the dynamic methylome across the human lifespan Issue Date: Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45888 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Slieker, Roderick Title: Charting the dynamic methylome across the human lifespan

Nadere informatie

Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer

Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer NEDERLANDSE SAMENVATTING CINGULAIRE NETWERKEN Rol in leren en geheugen en veranderingen die optreden bij de ziekte van Alzheimer 157 Achtergrond Dementie is een aandoening die gepaard gaat met een achteruitgang

Nadere informatie

hoofdstuk 2-4 hoofdstuk 2

hoofdstuk 2-4 hoofdstuk 2 Samenvatting Het doel van het onderzoek, zoals beschreven in dit proefschrift, is het identificeren van fysiologische parameters voor het meten van stress bij vleesvarkens. Stress, veroorzaakt door de

Nadere informatie

Chapter 9. Dutch Summary

Chapter 9. Dutch Summary Chapter 9 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift GLP-1 en de neuroendocriene regulatie van voedsel inname in obesitas en type 2 diabetes: stof tot nadenken Chapter 9 Obesitas en type 2 diabetes

Nadere informatie

Challenging Emotional Memory M.G.N. Bos

Challenging Emotional Memory M.G.N. Bos Challenging Emotional Memory M.G.N. Bos 144 De geboorte van je kind, je trouwdag, maar ook het verlies van een geliefde en fysieke mishandeling zijn enkele voorbeelden van emotionele ervaringen die iedereen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Tot voor kort werd de relatie tussen bloemplanten en hun bestuivers vooral gezien als gespecialiseerd en wederzijds sterk aangepast. Specialisatie betekent in dit geval dat één

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Hechtingsrelatie Zelfregulatie en interactie tijdens de nacht Onderdeel van de discussie rond sensitief en responsief ouderschap richt zich

Nadere informatie

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening.

waardoor een beroerte kan worden gezien als een chronische aandoening. amenvatting Elk jaar krijgen in Nederland zo n 45.000 mensen een beroerte, ook wel CVA (Cerebro Vasculair Accident) genoemd. Ongeveer 60% van hen keert na opname in het ziekenhuis of revalidatiecentrum

Nadere informatie

Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller

Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Do Fathers Matter? The Relative Influence of Fathers versus Mothers on the Development of Infant and Child Anxiety E.L. Möller Samenvatting 207 Samenvatting Zijn vaders belangrijk? De relatieve invloed

Nadere informatie

Chapter 8. Nederlandse samenvatting:

Chapter 8. Nederlandse samenvatting: Chapter 8 Nederlandse samenvatting: Het waarnemen van diepte en adaptatie aan dispariteiten 8.1 Inleiding Mensen hebben twee ogen dicht bij elkaar in de voorkant van het hoofd, daarom overlappen de beelden

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)

Nadere informatie

SAMENVATTING (Summary in Dutch)

SAMENVATTING (Summary in Dutch) SAMENVATTING (Summary in Dutch) Taal speelt een belangrijke rol in ons dagelijks leven. Het is een van de meest centrale aspecten bij de interactie tussen mensen. Ons taalgebruik wordt beïnvloed door onze

Nadere informatie

Dutch summary. Nederlandse samenvatting. Een bijdrage aan de grijp-puzzel

Dutch summary. Nederlandse samenvatting. Een bijdrage aan de grijp-puzzel Dutch summary Nederlandse samenvatting Een bijdrage aan de grijp-puzzel Mensen kunnen op allerlei manieren van elkaar verschillen. Sommige mensen hebben kleine handen, andere juist grote, sommige mensen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44267 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Spierings, M.J. Title: The music of language : exploring grammar, prosody and

Nadere informatie

Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap

Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap Het interactieve brein in slaap Symposium over Slaap en Slaapstoornissen 12 oktober 2012 Selectieve geheugenstabilisatie door reactivatie tijdens diepe slaap Drs. Eelco van Dongen Donders Instituut voor

Nadere informatie

How to present online information to older cancer patients N. Bol

How to present online information to older cancer patients N. Bol How to present online information to older cancer patients N. Bol Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Dutch summary (Nederlandse samenvatting) Goede informatievoorziening is essentieel voor effectieve

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie

Nederlandse Samenvatting. Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie Nederlandse samenvatting Lateralisatie en schizofrenie 255 256 De twee hersenhelften, de hemisferen, van het menselijke brein verschillen zowel in vorm als in functie. In sommige hersenfuncties, zoals

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. (Dutch Summary)

Nederlandse Samenvatting. (Dutch Summary) Nederlandse Samenvatting (Dutch Summary) Het aantal oudere mensen in onze maatschappij groeit en de komende jaren zal dit alleen nog maar meer toenemen. De verwachting is dat het aantal mensen dat 65 jaar

Nadere informatie

Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel

Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel Brain Oscillations and Synchrony in Neurocognitive Systems J. van Driel Nederlandse samenvatting Hersenactiviteit is sterk ritmisch, net als bijvoorbeeld geluidsgolven, lichtspectra en signalen voor moderne

Nadere informatie

Breincentraal leren: van hersenonderzoek naar klaslokaal. Lucia M. Talamini UvA

Breincentraal leren: van hersenonderzoek naar klaslokaal. Lucia M. Talamini UvA Breincentraal leren: van hersenonderzoek naar klaslokaal Lucia M. Talamini UvA Onderwerpen 1. Intro Geheugen en het brein 2. Factoren die leren en geheugen bevorderen 3. Multimodaal leren 4. Aansluiten

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Een goede hand functie is van belang voor interactie met onze omgeving. Vanaf het moment dat we opstaan, tot we s avonds weer naar bed gaan,

Nadere informatie

Vetverbranding in de hersenen?

Vetverbranding in de hersenen? Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. Kan een synthetische olie helpen om de hersenen van voedsel te voorzien

Nadere informatie