Op weg naar een basisinfrastructuur

Transcriptie

1 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten In opdracht van de Provincie Utrecht In het kader van het strategietraject Utrecht 2040 Drs. John Dagevos Ruben Smeets, MSc Tilburg, 5 september 2012

2 Documentnummer: Warandelaan AB Tilburg Postbus LE Tilburg T F telos@uvt.nl

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Uitgangspunten basisinfrastructuur 7 3 Het proces in de tijd 9 4 De Telos methode: de methodologische basis Begripsomschrijving Het meetinstrument: begrippen en methodiek De gehanteerde indeling naar voorraden in de Staat van de gemeenten De gebruikte indicatoren in de Staat van de gemeenten 15 5 De Staat van Stichtse Vecht 19 ECOLOGISCH KAPITAAL 19 Voorraad Bodem en Grondwater 20 Voorraad Lucht 22 Voorraad Oppervlaktewater 24 Voorraad Natuur en landschap 26 Voorraad Grondstoffen 28 Voorraad Energie en klimaat 30 ECONOMISCH KAPITAAL 33 Voorraad Arbeid 34 Voorraad Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden 36 Voorraad Economisch profiel 38 Voorraad Infrastructuur en bereikbaarheid 40 SOCIAAL-CULTUREEL KAPITAAL 43 Voorraad Sociale samenhang en identiteit 44 Voorraad Participatie en ontwikkeling 46 Voorraad Kunst en cultuur 48 Voorraad Gezondheid 50 Voorraad Veiligheid 52 Voorraad Woonomgeving 54 Voorraad Onderwijs 56

4 4

5 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 1 Inleiding Sinds 2008 beschikt de provincie Utrecht over de Staat van Utrecht. Een monitor die in kaart brengt in hoeverre de provincie Utrecht er in slaagt haar lange termijn duurzaamheidambities te realiseren. Het is een monitor die het meerjaren strategietraject Utrecht 2040 ondersteunt. De Staat van Utrecht wordt zowel binnen de provincie als ook daarbuiten zeer gewaardeerd. Een van de belangrijkste resultaten van de Staat van Utrecht tot nu toe is dat niet alleen een aansprekend monitoringsinstrument is ontwikkeld, maar dat tegelijkertijd een soort gemeenschappelijke (beeld)taal ontwikkeld is voor alle belanghebbenden in de provincie Utrecht met behulp waarvan gesproken kan worden en wordt over duurzame ontwikkeling en de onderliggende strategische doelen. Om dit proces verder te versterken wil de Provincie Utrecht de gemeenten in de provincie Utrecht een basisinfrastructuur aanbieden met behulp waarvan de gemeenten zelf hun eigen ontwikkeling op weg naar een duurzamere toekomst kunnen monitoren. Met het aanbieden van deze monitor hoopt de provincie een aantal doelen tegelijkertijd te realiseren: Ondersteunen van het strategisch denken binnen de gemeenten. Versterken van haar eigen strategietraject doordat overal in de provincie dezelfde begrippen en taal gehanteerd worden. Invulling geven aan één van de conclusies van de commissie Lodders over het moderne middenbestuur. Deze stelt dat de provincies de bestuurslaag vormen die de volle verantwoordelijkheid zou moeten krijgen en nemen voor het bovenlokale en regionale ruimtelijk-economisch beleid inclusief cultuur oftewel voor het regionale omgevingsbeleid. Dit vraagt van de provincie een goed feitelijk inzicht in wat er zich op provinciaal en lokaal niveau aan ontwikkelingen afspelen. In de voorliggende rapportage beschrijven we in hoofdstuk 2 de uitgangspunten die we hebben gehanteerd. In hoofdstuk 3 wordt het ontwikkelproces beschreven. In hoofdstuk 4 wordt de Telosmethodiek beschreven. Daarin wordt tevens aangegeven welke voorraden en eisen (lange termijndoelen) en indicatoren we hanteren voor de basisinfrastructuur. In hoofdstuk 5 tenslotte laten we aan de hand van het voorbeeld van de gemeente Stichtse Vecht zien hoe een en ander er in concreto uitziet. Bij dit rapport hoort een uitgebreid bijlagenboek waarin de factsheets van alle indicatoren zijn opgenomen. 5

6 6

7 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 2 Uitgangspunten basisinfrastructuur Voor het ontwikkelen van de basisinfrastructuur hebben we de volgende inhoudelijke, organisatorische en softwarematige uitgangspunten gehanteerd. Inhoudelijk De basisinfrastructuur sluit inhoudelijk en conceptueel aan bij de Staat van Utrecht 2010, dat wil zeggen dat zoveel mogelijk gewerkt wordt met dezelfde voorraden, ambities/doelen, indicatoren. Telos doet voorstellen voor de normering op basis van Staat van Utrecht 2010 en andere reeds gepubliceerde duurzaamheidbalansen. De basisinfrastructuur legt een verbinding met de structuur van de Sociale Monitor De te ontwikkelen infrastructuur is nadrukkelijk een basisinfrastructuur, er wordt geen maatwerk geleverd voor gemeenten. Dat kan gebeuren in afzonderlijke afspraken tussen Telos en de gemeenten. Maatwerk kan bestaan in het verzamelen van aanvullende indicatoren (meer, andere), andere normering en het maken van een afzonderlijke gemeenterapportage. Er wordt alleen gebruikgemaakt van publieke informatiebronnen. Er wordt alleen gebruikgemaakt van bronnen die voor alle gemeenten beschikbaar zijn. Als het gemeentelijke niveau niet het relevante schaalniveau is om informatie over te verschaffen, dan wel dat er voor dit niveau geen informatie beschikbaar is zal informatie beschikbaar gesteld worden voor het eerstvolgende geografische schaalniveau. De basisinfrastructuur bevat beleidsarme informatie. Het gaat er om, net als bij de Staat van Utrecht, om de toestand, de Staat van een bepaalde gemeente in beeld te brengen niet om te laten zien of een gemeente haar beleid al dan niet goed uitvoert. De behoefte om beleidsinformatie in de monitor op te nemen, zo leert de ervaring, is op gemeenteniveau veel groter dan op provinciaal niveau. Organisatorisch: Voor de ontwikkeling van de basisinfrastructuur wordt gestart met een groep geïnteresseerde gemeenten, die als een klankbordgroep zal gaan fungeren. Er wordt om de discussie te vergemakkelijken en kleur te geven een prototype ontwikkeld voor één gemeente i.c. Stichtse Vecht 7

8 Taak van de klankbordgroep is feedback te geven op de voorstellen vanuit Telos voor de opzet van de basisinfrastructuur en daarmee te borgen dat de infrastructuur ook aansluit bij wat gemeenten belangrijk vinden. Naast vertegenwoordigers van gemeenten zal de klankbordgroep bestaan uit 1 of 2 mensen die betrokken zijn bij de Staat van Utrecht en/of Utrecht Provincie Utrecht is uitnodigende partij voor de klankbordgroep en verzorgt het secretariaat. Softwarematig Telos heeft om op een eenvoudige wijze duurzaamheidbalansen en Staten van te kunnen maken een webbased softwareapplicatie laten bouwen door Elicit (ook de bouwer van de Staat van Utrechtscan en de PPPscan). Deze applicatie zal ook gebruikt worden als basis om de gemeentelijke Staten van.. te maken. 8

9 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 3 Het proces in de tijd In oktober 2011 is met een aantal vertegenwoordigers van Utrechtse gemeenten voor de eerste maal gesproken ten provinciehuize over een eerste opzet van het project. Duidelijk werd dat er onder de aanwezige gemeenten grote belangstelling bestond voor het aanbod van de provincie Utrecht voor het ontwikkelen van een dergelijke infrastructuur. In de contacten die na afloop van de bijeenkomst nog hebben plaatsgevonden tussen de provincie en de aanwezige gemeenten is deze belangstelling alleen maar bevestigd. Dit heeft de provincie Utrecht er toe doen besluiten Telos de opdracht te geven een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse gemeenten te ontwikkelen. Naar aanleiding van de uitkomsten van de bespreking in oktober 2011 is besloten om de basisinfrastructuur in samenspraak met de provincie Utrecht en geïnteresseerde gemeenten verder door te ontwikkelen. Daarbij is er voor gekozen om de basisinfrastructuur niet alleen in abstracte zin te ontwikkelen maar deze tegelijkertijd voor één specifieke gemeente te vullen met beschikbare data. Op deze wijze konden in feite twee vliegen in een klap worden geslagen. In plaats van een discussie over een abstracte structuur kon de discussie geconcretiseerd worden aan de hand van een uitgewerkt voorbeeld. Daarnaast was er aan het eind van de rit ook een concreet product, een gevulde Staat van beschikbaar voor één gemeente. In overleg met de provincie Utrecht is gekozen voor de gemeente Stichtse Vecht als pilotgemeente. Als overweging speelde hierbij voor de provincie Utrecht mee dat de gemeente Stichtse Vecht, als fusiegemeente (van de gemeenten Breukelen, Maarssen en Loenen), op dit moment bezig is met het ontwikkelen van een lange termijnvisie. Een ontwikkelingstraject waar de provincie Utrecht ondersteuning bij verleent. In januari 2012 heeft de provincie opdracht verleend aan Telos voor het ontwikkelen van de basisinfrastructuur voor de Staat van Utrechtse gemeenten. Op 16 februari 2012 zijn de eerste resultaten van de Staat van Stichtse Vecht in Maarssen in het stadhuis van Stichtse Vecht gepresenteerd aan de groep geïnteresseerde gemeenten. In totaal waren in de loop van het proces vertegenwoordigers van acht gemeenten aanwezig. De presentatie leverde een geanimeerde 9

10 discussie op. Vervolgens is aan het slot van de bijeenkomst aan de aanwezige gemeenten en de niet aanwezige gemeenten, die aangegeven hadden wel bij het ontwikkelproces betrokken te willen blijven, gevraagd nog eens kritisch te kijken naar het geleverde materiaal. Daarbij ging het om drie vragen: Meten we de goede dingen op het niveau van de voorraden en eisen? Meten we ze op de juiste manier? Anders geformuleerd hanteren we de goede indicatoren of zijn er andere/betere beschikbaar? Normeren we op de juiste manier? De gemeenten hebben een maand de tijd gekregen om schriftelijk dan wel mondeling feedback te geven. De provincie Utrecht fungeerde als brievenbus. Een aantal gemeenten heeft van de mogelijkheid gebruik gemaakt Naar aanleiding van de binnengekomen reacties heeft Telos het protype van de Basisinfrastructuur en daarmee ook van de Staat van Stichtse Vecht aangepast. De resultaten van deze aanpassing zijn op 24 april 2012 besproken met vertegenwoordigers van de verschillende gemeenten, wederom in het stadhuis van Stichtse Vecht. Naar aanleiding van deze discussie en naar aanleiding van de opgedane ervaringen met het maken van Staten van Wijk bij Duurstede (afgerond) en Stichtse Vecht (in afrondende fase) hebben nog kleine aanpassingen aan de basisinfrastructuur plaatsgevonden. Met deze aanpassingen ligt er een structuur klaar waar Utrechtse gemeenten gebruik van kunnen maken om een eigen Staat van te maken. Er zijn twee opties: Gemeenten beperken zich tot de basisset indicatoren; Gemeenten opteren voor een mix van de basisset (als vertrekpunt) aangevuld met maatwerk. De provincie Utrecht heeft nadrukkelijk als aanjager voor het project gefungeerd. Niet alleen door Telos een opdracht te geven, maar ook om de gemeenten actief te blijven benaderen om deel te nemen aan het project. Provincie was aanjager, financier, uitnodigende partij, brievenbus etc. 10

11 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 4 De Telos methode: de methodologische basis 4.1 Begripsomschrijving Er bestaan vele definities over wat duurzame ontwikkeling is. In het hedendaagse denken over duurzame ontwikkeling wordt meestal gerefereerd aan het werk van de commissie-brundtland, de World Commission on Environment and Development, die in 1987 het rapport Our Common Future publiceerde. Daarin wordt duurzame ontwikkeling als volgt omschreven: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie, zonder daarbij de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te kunnen voorzien te beperken. Centraal in deze definitie staat de mens of, beter gezegd, de behoeften van de mens. Telos volgt de commissie-brundtland in haar definitie van het begrip duurzame ontwikkeling. Het betreft echter een zeer algemene omschrijving. Om het begrip verder te kunnen operationaliseren maken we gebruik van een zogeheten driekapitalenmodel waarin een onderscheid gemaakt wordt tussen het economische, ecologische en sociaal-culturele kapitaal. Volgens Telos kan duurzame ontwikkeling worden opgevat als een ontwikkelingsproces gericht op het bevorderen van een evenwichtige groei (in balans) van de veerkracht en kwaliteit van de natuur (het ecologisch kapitaal), van het lichamelijke en geestelijke welzijn van mensen (het sociaal-cultureel kapitaal) en een gezonde economische ontwikkeling (het economisch kapitaal). Om te kunnen spreken van duurzame ontwikkeling moet in het verlengde van de gedachtegang van de commissie-brundtland worden voldaan aan drie eisen: Er moet sprake zijn van het gelijktijdig verbeteren van het economische, ecologische en het sociaal-culturele kapitaal. Verbetering van het ene kapitaal mag niet ten koste gaan van één of beide andere kapitalen. De ontwikkeling moet houdbaar zijn over generaties heen: er mag geen afwenteling in de tijd plaatsvinden. De ontwikkeling moet ook houdbaar zijn op mondiaal niveau of, anders geformuleerd: er mag geen afwenteling in de ruimte plaatsvinden. Onze ontwikkeling mag niet ten koste gaan van die in andere gebieden en andere landen. 11

12 Met deze integrale benadering kiest Telos nadrukkelijk voor een breed perspectief op duurzame ontwikkeling. Het begrip heeft zowel een strategische dimensie (de langere termijn), als een normatieve dimensie (verantwoordelijkheid voor andere schaalniveaus en toekomstige generaties). 4.2 Het meetinstrument: begrippen en methodiek Om duurzame ontwikkeling te kunnen meten heeft Telos de zogenaamde duurzaamheidbalans ontwikkeld, die in de provincie Utrecht Staat van wordt genoemd. In een duurzaamheidbalans brengen we de belangrijkste indicatoren voor de ontwikkeling van een gebied samen. Dat doen we door de kapitalen te ontleden in voorraden, eisen en indicatoren en hun normen. In het onderstaande schema worden deze begrippen kort toegelicht. Figuur 1 De relevante begrippen uit de duurzaamheidbalans Begrip Kapitaal Voorraad Eisen Indicatoren Normen Omschrijving De drie essentiële delen, subsystemen van het totale maatschappelijk systeem: ecologie, sociaal-cultureel en economie. De essentiële elementen die samen de kwaliteit en kwantiteit van een kapitaal bepalen. De langetermijndoelen die geformuleerd worden voor de ontwikkeling van een voorraad. Graadmeters waarmee de eisen kunnen worden geoperationaliseerd. Normatief vastgestelde maatstaven met behulp waarvan we de score van indicatoren beoordelen. Figuur 2 De samenhang tussen kapitalen, voorraden en indicatoren 12

13 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten Voor iedere indicator wordt vervolgens een meetschaal opgesteld. Deze meetschaal bestaat uit normatief vastgestelde maatstaven die een nul- en een streefwaarde kennen met daartussen gelegen grenswaarden. In de balans wordt deze klassenindeling op de volgende manier zichtbaar gemaakt. Figuur 3 Klassenindeling Het bepalen van de grenswaarden is een onderdeel in de methode die veel discussie oplevert. Voor het bepalen van deze grenswaarden is gebruikgemaakt van beleidsdocumenten, vergelijkingen in de tijd, vergelijkingen met andere regio s/gemeenten en de resultaten van maatschappelijke discussies. Idealiter ontstaan deze grenswaarden in debat met de belangrijkste stakeholders uit stad en regio. De weging van de indicatoren valt af te lezen uit de hoekpunt die ze innemen in de taartdiagrammen. De straal van de taartpunt geeft de gemeten situatie aan. Hoe groter de straal, hoe beter de score. 13

14 Figuur 4 Voorbeeld cirkeldiagram De optelsom van de voorraden binnen een kapitaal bepaalt vervolgens de score van het kapitaal. Ook hierbij vindt een weging plaats. Niet iedere voorraad is even belangrijk. Het gehanteerde gewicht van de voorraden is terug te vinden bij de conclusies bij ieder kapitaal. Voor deze editie hebben niet de stakeholders, maar heeft Telos zelf de gewichten bepaald. Figuur 5 Samenhang tussen kapitalen, voorraden en indicatoren 14

15 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 4.3 De gehanteerde indeling naar voorraden in de Staat van de gemeenten Bij het maken van de Staat van Utrechtse gemeenten hebben we ons laten leiden enerzijds door het systeem zoals we dat ontwikkeld hebben voor de provincie Utrecht en anderzijds door de ervaringen die we in de afgelopen jaren hebben opgedaan in andere gemeenten in Nederland. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gepresenteerd van de gekozen voorraden per kapitaal. In het volgende hoofdstuk zal telkens wordt per voorraad aangegeven worden welke de lange termijndoelen zijn die we hanteren. Ecologisch Kapitaal Sociaal-cultureel kapitaal Economisch kapitaal Bodem en grondwater Lucht Sociale samenhang en identiteit Participatie en ontwikkeling Arbeid Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Oppervlaktewater Gezondheid Economisch profiel Natuur en landschap Cultuur Infrastructuur/bereikbaarheid Grondstoffen Energie en klimaat Veiligheid Woonomgeving Onderwijs 4.4 De gebruikte indicatoren in de Staat van de gemeenten In de onderstaande tabel wordt een overzicht gepresenteerd welke indicatoren tot de basisinfrastructuur behoren. In het bijlagenboek worden voor alle indicatoren factsheets gepresenteerd waarin per indicator de volgende gegevens zijn terug te vinden: Naam indicator Omschrijving/definitie indicator Eis waar de indicator bij hoort Relatie tussen eis en indicator Meeteenheid Gewicht Normering Databron Benchmark (niet gevuld) 15

16 Voor een aantal indicatoren geldt dat deze mogelijkerwijs nog wel te vullen zijn (soms met veel inspanning) of waarvan de verwachting is dat deze op (korte) termijn alsnog beschikbaar komen. Voor een aantal indicatoren in het sociaal culturele kapitaal geldt dat daarvoor wel gegevens beschikbaar zijn in bijvoorbeeld de gezondheidsatlas van het RIVM maar dat deze niet in een hanteerbaar formaat te gieten zijn of dat ze uitsluitend op het niveau van de provincie Utrecht beschikbaar zijn. Deze vooralsnog ontbrekende indicatoren zijn tussen haakjes geplaatst. De basisset bestaat in totaal uit 53 gevulde indicatoren: 15 voor het ecologisch kapitaal, 13 voor het economische en 25 voor het sociaal culturele. Ecologie VOORRAAD Bodem en grondwater Lucht Oppervlaktewater Natuur en landschap Grondstoffen Energie en klimaat INDICATOR Bodemsanering Mesthoeveelheid Kwantiteit grondwater luchtconcentratie stikstofdioxide Fijn stof ecologische toestand chemische toestand Biodiversiteit oppervlakte nieuwe natuur (EHS) Ecologische verbindingszones Oppervlakte bos Huishoudelijk afval per inwoner GFT afval Verpakkingsglas Plastic Oud papier en karton Emissie CO2 Verbruik gas Verbruik elektriciteit Energielabels woningen 16

17 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten Economie VOORRAAD Arbeid Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Economisch profiel Infrastructuur en bereikbaarheid INDICATOR Werkgelegenheidsfunctie Werkloosheid Arbeidsongeschiktheid Demografische opbouw Aandeel hoogopgeleiden Voorraad bedrijventerreinen Netto-bruto verhouding bedrijventerreinen leegstand kantoren Capaciteit WO en HBO Gemiddeld inkomen Ontwikkeling werkgelegenheid Ontwikkeling vestigingen Ontsluiting OV Ontsluiting hoofdwegen 17

18 Sociaal-cultureel VOORRAAD Sociale samenhang en identiteit Participatie en ontwikkeling Kunst en cultuur Gezondheid Veiligheid Woonomgeving Onderwijs INDICATOR arme huishoudens Kinderen met delict voor rechter Eenzaamheid Vrijwilligers langdurige werkloosheid opkomstpercentage verkiezingen Opleidingsniveau omvang cultuursector deelname amateurkunst chronisch zieken geestelijke gezondheid beoordeling eigen gezondheid riskant gedrag sport wekelijks huisartsen Vermogensdelicten Geweldsdelicten Veelplegers Verkeersongevallen Huiselijk geweld tevredenheid woonomgeving tevredenheid buurtvoorzieningen nieuwbouwwoningen geluidsoverlast tevredenheid groenvoorzieningen voortijdig schoolverlaters Jeugdwerkloosheid Kwaliteit voortgezet onderwijs Kwaliteit basisonderwijs Onvertraagd naar diploma Achterstandsleerlingen 18

19 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 5 De Staat van Stichtse Vecht ECOLOGISCH KAPITAAL Het ecologisch kapitaal van de stad Stichtse Vecht betreft de verschillende ecosystemen binnen de stadsgrenzen. Deze dienen over voldoende veerkracht te beschikken om natuurlijke en menselijke verstoringen te kunnen opvangen zonder dat dit leidt tot onherstelbare schade aan een van de vier ecosysteemfuncties: de productiefunctie, de draagkracht, de informatiefunctie en de regulatiefunctie. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen biotische (natuur en landschap) en abiotische elementen zoals bodem, water en lucht. De kwaliteit van de abiotische elementen bepaalt in sterke mate de mogelijkheden van de natuur die er kan gedijen. Het ecologisch kapitaal heeft duidelijke relaties met c.q. wordt in sterke mate beïnvloedt door de andere twee kapitalen. De relatie tussen het ecologische kapitaal en het sociaal-culturele kapitaal wordt o.a. gedefinieerd vanuit de beleving van het ecologische kapitaal. Maar daarnaast en misschien wel bovenal heeft de consumerende en producerende mens natuurlijk veel invloed (via emissies) op de kwaliteit van bodem, water en lucht en daarmee op de onderscheiden ecosysteemfuncties. Voorraden: Bodem en grondwater Lucht, licht en geluid Oppervlaktewater Natuur en landschap Grond- en afvalstoffen Energie en klimaat 19

20 Voorraad Bodem en Grondwater Korte toelichting voorraad: De voorraad Bodem en grondwater heeft betrekking op de bovenste laag van de aardkorst. In Nederland is de bodem zelden meer dan 1 à 2 meter dik. In de stedelijke omgeving gaat het vooral om de bodemkwaliteit voor zover die een gevaar voor de volksgezondheid zou kunnen opleveren. De grondwaterkwaliteit kan worden bedreigd door vermesting, verzuring en de verspreiding van milieugevaarlijke stoffen zoals bestrijdingsmiddelen. Daarnaast speelt ook de kwantiteit van het grondwater een rol in de vorm van grondwateronttrekkingen. Eisen: De bodem en het grondwater zijn vrij van, voor mens en ecosystemen, schadelijke verontreinigingen De functies van de bodem als drager, producent en regulator worden niet (onomkeerbaar) aangetast De onttrekking van grondwater mag de natuurlijke capaciteit voor aanvulling niet overschrijden Korte toelichting bij figuur: De voorraad Bodem en grondwater is grotendeels (nog) niet gevuld. Er is duidelijk nog meer informatie nodig om indicatoren van gegevens te voorzien. Alleen voor de indicator Mesthoeveelheid zijn gegevens beschikbaar. De mesthoeveelheid is hoog en laat daarmee een negatief beeld zien. 20

21 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 21

22 Voorraad Lucht Korte toelichting voorraad: De voorraad lucht, licht en geluid heeft betrekking op de samenstelling van de atmosfeer in een bepaald gebied. Luchtkwaliteit wordt voor een groot deel beïnvloed door emissies die soms wel lokaal, maar lang niet altijd in hetzelfde gebied worden uitgestoten. Luchtkwaliteit speelt dus op heel verschillende schaalniveaus. Op lokaal niveau gaat het gepaard met problemen als fijn stof (PM10) en luchtconcentratie stikstofdioxide, terwijl (aan het andere uiterste) op mondiaal niveau de uitstoot van CO2 uit verbrandingsprocessen een rol speelt. Deze mondiale factoren zijn opgenomen in de voorraad energie en klimaat. Daarnaast wordt lucht gezien als een intermediair voor geluid en licht. Daarbij concentreren we ons in het bijzonder op de hinder die mensen in hun woonomgeving ondervinden van geluid en licht. Eisen: De lucht is vrij van voor mens en ecosystemen schadelijke verontreiniging Mensen zijn tevreden met hun woonomgeving: ze ondervinden geen last van geluid en licht Korte toelichting bij figuur: De voorraad lucht, licht en geluid laat een gunstig beeld zien. Zo is de concentratie stikstofdioxide in de gemeente Stichtse Vecht laag. Daarnaast zien we dat ook de hoeveelheid fijn stof in de gemeente Stichtse Vecht relatief laag is en daarmee een positief beeld laat zien. 22

23 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 23

24 Voorraad Oppervlaktewater Korte toelichting voorraad: Onder de voorraad oppervlaktewater wordt verstaan: dat deel van het water dat de bodem bedekt, dit in tegenstelling tot grondwater dat zich in de bodem bevindt. We onderscheiden stromende wateren zoals rivieren en beken en stilstaande wateren zoals meren, vennen en poelen. In de voorraad oppervlaktewater gaat het met name om de kwaliteit van het oppervlaktewater. Voor het meten van de kwaliteit van het oppervlaktewater en het beoordelen vervolgens daarvan wordt aansluiting gezocht bij de doelen en normeringen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Op deze wijze wordt er voor gezorgd voor uniformiteit. Daarnaast wordt ook gekeken naar de mate waarin het waterbergingsysteem haar opvangfunctie adequaat kan invullen. Eisen: Het oppervlaktewater is vrij van, voor mens en ecosystemen, schadelijke verontreinigingen Het waterbergingsysteem is optimaal afgestemd op de functie van berging en afvoer van regenwater Korte toelichting bij figuur: De voorraad oppervlaktewater scoort over de hele linie goed. Dat geldt dus zowel de ecologische en de chemische kwaliteit van het oppervlaktewater. 24

25 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 25

26 Voorraad Natuur en landschap Korte toelichting voorraad: In deze voorraad wordt gekeken naar de soortenrijkdom en het oppervlak van zowel de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) als het stedelijke groen. Eisen: In de verschillende biotooptypen is een zo natuurlijk mogelijke verscheidenheid aan plant- en diersoorten aanwezig Er is sprake van een ruimtelijk stabiele, duurzaam behouden Ecologische Hoofdstructuur (EHS) De identiteit van verschillende cultuurlandschappen wordt behouden en versterkt Korte toelichting bij figuur: De voorraad natuur en landschap scoort niet goed in de gemeente Stichtse Vecht. Daarbij moet worden aangetekend dat de indicatoren biodiversiteit en ecologische verbindingszones nog leeg zijn door een gebrek aan informatie. De realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur is nog in onvoldoende mate voltooid in de gemeente Stichtse Vecht. Daarnaast is er relatief weinig oppervlakte bos aanwezig. 26

27 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 27

28 Voorraad Grondstoffen Korte toelichting voorraad: Energie en grondstoffen behoren tot de zogeheten productiefuncties van de natuur. Deze voorraad vormt daarmee ook de verbinding naar het economische kapitaal. Voor het optimaal functioneren van het economische proces is enerzijds een continue en gegarandeerde levering van belang, anderzijds is ook een efficiënt gebruik van grondstoffen een belangrijke dimensie. Gebeurt dit niet dan stijgt de prijs van de betreffende natuurlijke hulpbron en dit kan weer leiden tot een stagnerende aanvoer van de hulpbron of een teruglopende afzet omdat de prijs van het eigen product door hogere grondstofprijzen te hoog wordt. Vandaar dat er steeds meer aandacht is voor het zuiniger gebruik van beschikbare voorraden, de ontwikkeling van nieuwe materialen en het hergebruik van materialen. Het sluiten van kringlopen is een belangrijk aandachtspunt omdat het de vraag naar natuurlijke grondstoffen kan doen verminderen en daarom een hoeksteen van elk duurzaamheidbeleid vormt. In deze voorraad hebben we voornamelijk gekeken naar het hergebruik van afvalstoffen. Eisen: Minimalisatie benodigde grondstoffen voor producten (door hergebruik) De winning van (niet-hernieuwbare) delfstoffen wordt verminderd Korte toelichting bij figuur: Als het gaat om het hergebruik van afvalstoffen is het beeld wisselend. Enerzijds gaat het goed op het gebied van het inzamelen van glas, GFT-afval en oud papier en karton door inwoners (beide een groene kaart). Anderzijds wordt er juist relatief weinig plastic gescheiden. Verder wordt er per inwoner gemiddeld relatief veel hoeveel huishoudelijk afval ingezameld. Op deze twee punten scoort Stichtse Vecht dan ook negatief, met name voor de totale hoeveelheid ingezameld (=geproduceerd) huishoudelijk afval. 28

29 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 29

30 Voorraad Energie en klimaat Korte toelichting voorraad: Deze voorraad richt zich op de totale CO2-uitstoot en de reductie in de uitstoot van CO2 als gevolg van de productie van duurzame energie en energiebesparing in de gemeente. Uiteraard is de CO2-uitstoot een mondiaal probleem waarop de gemeente slechts een geringe invloed kan uitoefenen. Eisen: Amersfoorters consumeren minder energie en stoten minder CO2 uit De gemeente Amersfoort is CO2neutraal in 2030 Van alle geconsumeerde energie in Amersfoort in 2030 wordt 100% procent duurzaam opgewekt Korte toelichting bij figuur: Het beeld ten aanzien van de voorraad energie en klimaat is overwegend negatief. Het verbruik van elektriciteit en gas in de woningen in de gemeente Stichtse Vecht is relatief hoog. De totale CO2-emissie (gemeten in kg CO2), inclusief die van bijvoorbeeld wegverkeer, is daarentegen echter relatief laag. De indicator energielabels woningen is (nog) niet ingevuld. 30

31 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 31

32 32

33 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten ECONOMISCH KAPITAAL Het economisch kapitaal binnen de duurzaamheidbalans richt zich op het functioneren van de gemeente Stichtse Vecht in relatie tot en wisselwerking met haar regionale omgeving. De stedelijke en regionale economie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat geldt zowel zaken als de arbeidsmarkt, de aantrekkelijkheid van Stichtse Vecht als vestigingsplaats, de ontwikkeling van bedrijventerreinen als de bereikbaarheid. De focus in het economisch kapitaal is gericht op het behoud en versterking van het inkomengenererende vermogen van de lokale bedrijvigheid. Of stad en regio er ook daadwerkelijk in slagen om voldoende inkomen te genereren, is onder meer afhankelijk van de vraag of de stad en regio als gebied én de bedrijven in die regio erin slagen zich in de concurrentiestrijd een goede uitgangspositie te verwerven. De concurrentiekracht van een regio wordt onder meer bepaald door het economisch profiel en de ruimtelijke kenmerken en vestigingsvoorwaarden van de regio. Voorraden: Arbeid Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Economisch profiel Infrastructuur/bereikbaarheid 33

34 Voorraad Arbeid Korte toelichting voorraad: Arbeid binnen het economisch kapitaal refereert aan het vermogen van de mens om een bijdrage te leveren aan het proces van het produceren van goederen en diensten. De kwaliteit van het beschikbare arbeidsaanbod (kennis, ervaring, creativiteit) en de (kwantitatieve) beschikbaarheid van werk vormen samen een cruciale economische factor. Het functioneren van de arbeidsmarkt is van groot belang om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Eisen: De vraag naar en het aanbod van arbeid zijn in evenwicht, kwalitatief en kwantitatief Werk is gezond: langdurig ziekteverzuim en uitstroom t.g.v. arbeidsongeschiktheid worden voorkomen Het arbeidsaanbod bezit minimaal een startkwalificatie Het opleidingsniveau van de bevolking stijgt. Het creatieve, adaptieve en innovatieve vermogen van werknemers wordt voortdurend versterkt Het beschikbare arbeidspotentieel wordt optimaal benut Korte toelichting bij de figuur De voorraad arbeid vertoont een wisselend beeld. Zo heeft de gemeente Stichtse Vecht een hoog opgeleide beroepsbevolking (groot aandeel mensen in de beroepsbevolking met een HBO of WO opleiding). Daarentegen baart de demografische opbouw zorgen. Zo heeft Stichtse Vecht bijvoorbeeld vergeleken met de provincie relatief veel last van de veroudering van de beroepsbevolking. Ook de werkloosheid is relatief hoog. Daarnaast is de verhouding tussen de aanwezige werkgelegenheid in de gemeente Stichtse Vecht in relatie tot de werkzame beroepsbevolking de zgn. werkgelegenheidsfunctie relatief laag. Tenslotte telt de gemeente Stichtse Vecht (net als overigens veel gemeenten in Nederland) een relatief hoog aantal arbeidsongeschikten in de beroepsbevolking. 34

35 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 35

36 Voorraad Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Korte toelichting voorraad: Bij deze voorraad gaat het om zaken als de beschikbaarheid, segmentatie en kwaliteit van bedrijventerreinen en de beschikbaarheid en kwaliteit van bedrijfsruimte en kantoorgebouwen. Het zijn net als de capaciteit van WO en HBO belangrijke randvoorwaarden voor het goed functioneren van de stedelijke en regionale economie. Eisen: De beschikbare ruimte voor bedrijvigheid wordt optimaal beheerd: zuinig met ruimte en aangepast aan de tijd Er is voldoende ruimte (terreinen en bedrijfspanden) beschikbaar voor bedrijvigheid De kennisinfrastructuur is van hoog niveau en ondersteunt de bedrijvigheid Korte toelichting bij de figuur: De voorraad ruimtelijke kenmerken / vestigingsvoorwaarden vertoont een negatief beeld. Wat betreft de bedrijventerreinensituatie is het beeld overwegend negatief. Het beschikbare aanbod bedrijventerrein is relatief smal. De indicator nettobrutoverhouding laat tevens zien dat het huidige gebruik van ruimte op bedrijventerreinen, zuiniger zouden kunnen zijn. Waar het gaat om de niet-fysieke vestigingsvoorwaarden scoort de gemeente Stichtse Vecht matig als het gaat om de beschikbare capaciteit aan WO en HBO, maar is gezien de nabije ligging van Utrecht natuurlijk een minder zwaar punt. De indicator leegstand kantoren is nog niet ingevuld. 36

37 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 37

38 Voorraad Economisch profiel Korte toelichting voorraad: De kracht van de economie van een stad en haar omringende regio wordt in belangrijke mate bepaald door de aanwezige bedrijvigheid. Daarbij gaat het om het geheel van al die bedrijven en de samenstelling daarvan (de stedelijke/ regionale productiestructuur). De samenstelling moet zodanig zijn dat deze economische groei kan genereren, maar ook conjuncturele schokken kan opvangen. Daarnaast moet er sprake zijn van voldoende dynamiek en vernieuwing (starters, bedrijven die zich nieuw vestigen). Ondernemingen moeten daarbij telkens blijven investeren in nieuwe producten en diensten. Eisen: De economie is concurrerend De economische structuur wordt permanent versterkt en vernieuwd door de komst van startende ondernemingen en zich nieuw in de gemeente vestigende ondernemingen De bedrijvigheid is samengesteld uit een goede mix van stuwende en verzorgende bedrijvigheid, waardoor de creatie van toegevoegde waarde bevorderd wordt Korte toelichting bij de figuur: De voorraad economisch profiel laat een wisselend beeld zien. De groei van het totaal aantal vestigingen (saldo van start, faillissement, komt en vertrek van bedrijven) blijft achter vergeleken met de provincie Utrecht. Datzelfde kan vastgesteld worden voor de groei van de totale werkgelegenheid in de afgelopen 5 jaar. Ook deze is achtergebleven bij die van de provincie Utrecht. Het gemiddeld inkomen in Stichtse Vecht scoort goed. 38

39 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 39

40 Voorraad Infrastructuur en bereikbaarheid Korte toelichting voorraad: Bij deze voorraad gaat het om zaken als de infrastructuur in al zijn verschijningsvormen (weg, spoor, water, lucht, buis). Dit komt ten uiting in de indicatoren die iets zeggen over het openbaar vervoer, het wegennet en de daarbij behorende files, de fietsverplaatsingen en het goederenvervoer over water. Eisen: Bedrijven, voorzieningen, instellingen en economische centra zijn goed bereikbaar dan wel ontsloten via de weg, het spoor, het water en de lucht Korte toelichting bij de figuur: Het beeld voor de voorraad infrastructuur en bereikbaarheid is zeer wisselend te noemen. Kort gezegd scoort de gemeente Stichtse Vecht zeer goed op het autoverkeer en zeer slecht op het openbaar vervoer. Dat wil zeggen: de afstand tot een hoofdweg is gemiddeld zeer klein, echter is de gemiddelde afstand tot een treinstation zeer groot. 40

41 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 41

42 42

43 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten SOCIAAL-CULTUREEL KAPITAAL De kern van het sociaal-cultureel kapitaal draait om sociale interacties in een samenleving. Economische, sociale en politieke participatie zijn de kernbegrippen: we willen dat iedereen naar vermogen meedoet. Voor een sociaal en cultureel duurzame samenleving geldt het principe van sociale rechtvaardigheid (gelijke kansen, vrijheid, brede toegankelijkheid van voorzieningen en veiligheid) en het principe van maatschappelijke betrokkenheid (Sociale samenhang en identiteit, Participatie en betrokkenheid). Burgers hebben zowel rechten, maar ook plichten. In het sociaal-culturele kapitaal worden zeven voorraden onderscheiden, die zowel onderling als met voorraden uit de andere kapitalen samenhangen. Het is duidelijk dat het sociaal-culturele kapitaal uit vele elementen bestaat. De relatie van mensen met elkaar en met hun omgeving is van belang en daarnaast spelen bepaalde maatschappelijke normen en idealen een rol. Uit de operationalisering komen een aantal gemeenschappelijke normen en waarden naar voren. Er kan in dit kapitaal onderscheid worden gemaakt tussen harde en zachte voorraden. De zachte voorraden hebben vooral betrekking op zaken als sociale samenhang, participatie, identiteit en vrijheden, terwijl de harde voorraden zich vooral richten op de aanwezige voorzieningenstructuur. Dit zijn de instrumenten waarmee de zachte kant kan worden gefaciliteerd, het zijn de hulpbronnen waarover burgers (al dan niet) kunnen beschikken om te kunnen participeren. De volgende voorraden worden onderscheiden: Sociale samenhang en identiteit Participatie en betrokkenheid Gezondheid Kunst en cultuur Veiligheid Wonen en woonomgeving Onderwijs 43

44 Voorraad Sociale samenhang en identiteit Korte toelichting voorraad: Sociale samenhang gaat over wat mensen bindt, tussen gezinsleden onderling, maar juist ook tussen individuen en de belangenorganisaties waarmee mensen zich identificeren. Het gaat over elkaar durven aanspreken, elkaar kennen, wat voor elkaar kunnen betekenen en jezelf thuis voelen. Het is de voorwaarde voor sociale interactie, het functioneert als een soort sociale lijm, maar verwijst tegelijkertijd naar de mate waarin de samenleving een tweedeling weet te voorkomen. Het belang van sociale samenhang of cohesie speelt met name in gevallen waarin gebrek aan samenhang met zich meebrengt dat een buurt verloedert, bewoners zich onveilig voelen of mensen vereenzamen. De samenleving is daarnaast samengesteld uit mensen van uiteenlopende culturen en achtergronden met ieder eigen identiteiten. Deze culturele diversiteit kan leiden tot creativiteit en innovatie, mits ruimte wordt geboden aan die diversiteit. In deze voorraad gaat het niet om zicht te krijgen op de bevolkingsopbouw van de stad Amersfoort, maar om te kijken naar de wijze waarop iedereen zijn eigen identiteit koestert en uitdraagt in woord en gedrag, zonder daarbij anderen te beperken om hetzelfde te doen. Eisen: Er is armoede noch uitsluiting De sociale samenhang van de samenleving is gewaarborgd Iedereen heeft het recht om zijn eigen identiteit en diversiteit te koesteren en uit te dragen, in woord en gedrag, zolang dit anderen niet beperkt om hetzelfde te doen Korte toelichting bij de figuur: Bij de voorraad sociale samenhang en identiteit laat een wisselend beeld zien. Enerzijds zijn er relatief weinig huishoudens met lage inkomens. Anderzijds zien we dat er op het gebied van eenzaamheid en vrijwilligers zeker winst te behalen valt. Daarnaast komen er relatief veel jongeren (tot 21 jaar)met een delict voor de rechter. Op deze drie indicatoren scoort de gemeente Stichtse Vecht dan ook negatief. 44

45 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 45

46 Voorraad Participatie en ontwikkeling Korte toelichting voorraad: Participatie gaat over meedoen: sociaal, economisch en politiek. Participatie is gebaseerd op het gelijkheidsprincipe: alle mensen in een land hebben als burger, voor de wet, gelijke rechten en plichten. Sociale participatie en economische participatie lopen deels in elkaar over en hebben als voornaamste gemeenschappelijke deler werk of nog beter: werkloosheid. Het al dan niet hebben van werk is om twee redenen van belang: het speelt een belangrijke rol bij het genereren van inkomen en daarnaast bij het verwerkelijken van jezelf. Politieke participatie concentreert zich op de deelname aan het politieke proces. Voor het gedeelte betrokkenheid gaat het vooral om de mate waarin inwoners zich verantwoordelijk voelen voor de leefbaarheid van hun buurt en in bredere zin voor hun sociale omgeving en de mate waarin zij daaraan actief een bijdrage willen leveren via vrijwilligerswerk. Eisen: Mensen zijn in staat zich economisch staande te houden Iedereen heeft zeggenschap in politieke besluitvorming die hem of haar en de samenleving en haar toekomst aangaat en heeft toegang tot de informatie hiervoor noodzakelijk is De burger beantwoordt aan de (morele) plicht om gebruik te maken van de zeggenschap in politieke besluitvorming Iedereen heeft de kans om zich dusdanig te ontwikkelen dat hij of zij economisch en sociaal kan blijven participeren en dat zijn of haar competenties blijven aansluiten op de maatschappelijke behoefte Korte toelichting bij de figuur: De voorraad participatie en betrokkenheid heeft duidelijk twee gezichten. Een positief gezicht als het gaat om langdurige werkloosheid. Dit aandeel is in Stichtse Vecht erg laag vergeleken met andere gemeenten. Dat zelfde geldt ook het opleidingsniveau (relatief weinig inwoners met een lage onderwijskwalificatie).het minder positieve gezicht heeft betrekking op het vraagstuk van politieke participatie. Zo is het opkomstpercentage bij de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 relatief laag. 46

47 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 47

48 Voorraad Kunst en cultuur Korte toelichting voorraad: De voorraad cultuur wordt gemeten in enge zin, dat wil zeggen dat de voorzieningenstructuur hierbij centraal staat. Met deze voorraad wordt het belang van cultuur als uiting van (of reactie op) bestaande normen en waarden onderstreept binnen het sociaal-cultureel kapitaal. Bij de voorraad cultuur gaat het over het bewaren en opnieuw inbedden van in de tijd en ruimte vastgelegde culturele uitingen, het bewaren en beschermen van het culturele erfgoed. Het gaat daarnaast ook over de aanwezigheid en toegang tot culturele voorzieningen en activiteiten. Met name dit laatste aspect is vaak aanzienlijk eenvoudiger in kaart te brengen dan de andere aspecten. Eisen: Het culturele aanbod is groot evenals divers Iedereen kan actief of passief deelnemen aan culturele uitingen en activiteiten Het cultureel erfgoed wordt beschermd en versterkt Korte toelichting bij de figuur: De voorraad kunst en cultuur laat voor zover we over gegevens beschikken een negatief beeld zien. Dit betreft de omvang van de cultuursector. De indicator deelname amateurkunst is nog niet ingevuld op dit moment. 48

49 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 49

50 Voorraad Gezondheid Korte toelichting voorraad: Een van de voorwaarden voor een duurzame samenleving is een gezonde bevolking, in lichamelijk en psychisch opzicht. Gezondheid heeft zowel een objectieve (percentage zieken) als een subjectieve component (gezondheidsbeleving). De verantwoordelijkheid voor de gezondheid(zorg)is deels een overheidstaak, maar ligt zeker ook bij de individuele burgers. Uit de eisen en indicatoren komt duidelijk naar voren dat burgers dus enerzijds rechten hebben (voorzieningenstructuur, etc.) en anderzijds een eigen verantwoordelijkheid (gezonde leefstijl, etc.). Eisen: Mensen zijn lichamelijk en geestelijk gezond De gezondheidszorg is van goede kwaliteit en toegankelijk voor iedereen; inclusief preventie en nazorg Iedereen neemt eigen verantwoordelijkheid voor een gezonde leefstijl Mensen voelen zich gezond Korte toelichting bij figuur: De voorraad gezondheid laat over het algemeen een redelijk positief beeld zien. Zo beoordelen veel inwoners hun gezondheid als goed en zijn er veel huisartsenpraktijken in de buurt. Daarnaast zijn er veel mensen in de gemeente Stichtse Vecht die voldoende wekelijks bewegen. Minder positieve scores zien we met betrekking tot zaken als het aandeel chronisch zieken (dat wil zeggen mensen met een langdurige aandoening) en riskant gedrag (zwaar roken of drinken). Ook de indicator geestelijke gezondheid scoort minder, Een relatief groot aandeel inwoners loopt risico op een angststoornis of depressie. 50

51 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 51

52 Voorraad Veiligheid Korte toelichting voorraad: Zowel het individu als de samenleving heeft een bepaalde mate van veiligheid nodig om te kunnen functioneren. In de 21 e eeuw heeft het onderwerp veiligheid sterk aan belang gewonnen. Binnen de voorraad veiligheid is een onderscheid gemaakt tussen min of meer geobjectiveerde veiligheid in termen van risico s om ergens slachtoffer van te worden en de subjectieve beleving van veiligheid: het veiligheidsgevoel. Veiligheid spitst zich in deze voorraad toe op bescherming tegen geweld, misdaad, verkeersongevallen en rampen. Eisen: De kans om slachtoffer te worden van geweld, misdaden, ongelukken en rampen is verwaarloosbaar Iedereen voelt zich veilig in de gemeente Korte toelichting bij de figuur: De voorraad veiligheid scoort duidelijk positief. Een positief gezicht als het gaat om zaken als slachtofferschap huiselijk geweld, vermogens- en geweldsdelicten. Tevens zien we dat het aantal verkeersongevallen in de gemeente Stichtse Vecht relatief laag ligt. Ten slotte zien we dat er relatief weinig veelplegers aanwezig zijn in Stichtse Vecht. Alle indicatoren in deze voorraad scoren een groene kaart. 52

53 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 53

54 Voorraad Woonomgeving Korte toelichting voorraad: Deze voorraad richt zich op de beschikbaarheid en de kwaliteit van woningen, de aanwezigheid van publieke en dagelijkse voorzieningen en de tevredenheid van burgers met de eigen woonomgeving. Iedereen heeft recht op een kwalitatief goede woning, dat wil zeggen een woning die groot genoeg is voor het aantal mensen dat er in moet wonen en waarin het gezond leven is. Het is daarbij van belang dat de woning in een veilige buurt staat met een gezonde woonomgeving met voldoende voorzieningen. Eisen: Iedereen heeft toegang tot een betaalbare woning van goede kwaliteit Iedereen is tevreden met het landschap waar hij of zij woont en werkt Publieke en dagelijkse voorzieningen zijn bereikbaar en toegankelijk voor iedereen en van hoge kwaliteit Korte toelichting bij de figuur: De voorraad Woonomgeving is nog slechts zeer matig gevuld. Alleen de indicator nieuwbouwwoningen kent een score. Verder zijn er geen gegevens beschikbaar voor de indicatoren over de tevredenheid van buurt- en groenvoorzieningen en zijn er tevens geen gegevens beschikbaar voor de indicatoren geluidsoverlast en tevredenheid met de woonomgeving. Het aantal nieuwbouwwoningen in de gemeente Stichtse Vecht is relatief laag, wat resulteert in een oranje kaart. 54

55 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 55

56 Voorraad Onderwijs Korte toelichting voorraad: De toegankelijkheid en de kwaliteit van het onderwijs is buitengewoon belangrijk voor het functioneren van onze samenleving. Het onderwijs heeft drie functies: kwalificatie, selectie en socialisatie. Het gaat in het onderwijs zowel om het overdragen van praktische of economisch inzetbare kennis en vaardigheden en, steeds belangrijker, het up to date houden van deze kennis en vaardigheden als ook om de overdracht van normen en waarden van de ene op de andere generatie. In de voorraad onderwijs is zowel aandacht voor de kwaliteit van basisen voortgezet onderwijs, als voor de aansluiting van onderwijs op de maatschappelijke behoeften. Eisen: Het onderwijs sluit aan op de maatschappelijke behoefte Het onderwijs is van hoge kwaliteit Iedereen heeft toegang tot een vorm van onderwijs of scholing die past bij zijn of haar capaciteiten (ongeacht leeftijd, geslacht, afkomst of achtergrond) Iedereen heeft de kans om zich dusdanig te ontwikkelen dat hij of zij economisch en sociaal kan blijven participeren en dat zijn of haar competenties blijven aansluiten op de maatschappelijke behoefte Korte toelichting bij de figuur: De voorraad onderwijs laat een redelijk positief beeld zien. Zo is de kwaliteit van het voortgezet onderwijs goed en ook het basisonderwijs doet het goed. Ook zijn er op de basisschool relatief weinig achterstandsleerlingen. Tevens is er verhoudingsgewijs nog weinig jeugdwerkloosheid. Op het gebied van voortijdig schoolverlaten scoort Stichtse Vecht minder (oranje kaart). Dat geldt ook voor het aantal leerlingen op het voortgezet onderwijs dat onvertraagd naar het diploma studeert. 56

57 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten 57

58 58

59 Op weg naar een basisinfrastructuur voor een Staat van Utrechtse Gemeenten Sociaal Culturele Kapitaal Ecologisch Kapitaal Economisch Kapitaal Sociale samenhang en identiteit Bodem en grondwater Arbeid Arme huishoudens Bodemsanering Werkgelegenheidsfunctie Kinderen met delict voor rechter Mesthoeveelheid Werkloosheid Eenzaamheid Kwantiteit grondwater Arbeidsongeschiktheid Vrijwilligers Lucht Demografische opbouw Participatie en ontwikkeling Luchtconcentratie stikstofdioxide Aandeel hoogopgeleiden Langdurige werkloosheid Fijn stof Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Opkomstpercentage verkiezingen Oppervlaktewater Voorraad bedrijventerreinen Opleidingsniveau Ecologische toestand Netto-bruto verhouding Kunst en cultuur Chemische toestand Leegstand kantoren Omvang Cultuursector Natuur en landschap Capaciteit WO en HBO Deelname amateurkunst Biodiversiteit Economisch profiel Gezondheid Oppervlakte nieuwe natuur (EHS) Gemiddeld inkomen Chronisch zieken Ecologische verbindingszones Ontwikkeling werkgelegenheid Geestelijke gezondheid Oppervlakte bos Ontwikkeling vestigingen Beoordeling eigen gezondheid Grondstoffen Infrastructuur en bereikbaarheid Riskant gedrag Huishoudelijk afval per inwoner Ontsluiting OV Sport wekelijks GFT afval Ontsluiting hoofdwegen Huisartsen Vermogensdelicten Geweldsdelicten Veelplegers Verkeersongevallen Huiselijk geweld Veiligheid Woonomgeving Tevredenheid woonomgeving Tevredenheid buurtvoorzieningen Nieuwbouwwoningen Geluidsoverlast Tevredenheid groenvoorzieningen Onderwijs Voortijdig schoolverlaters Jeugdwerkloosheid Kwaliteit voortgezet onderwijs Kwaliteit basisonderwijs Onvertraagd naar diploma Achterstandsleerlingen Verpakkingsglas Plastic Oud papier en karton Emissie CO2 Verbruik gas Energie en klimaat Verbruik elektriciteit Energielabels woningen 59