Wat betekenen de duurzaamheid scores van de 25 grootste steden?

Transcriptie

1 Wat betekenen de duurzaamheid scores van de 25 grootste steden? Een Telos studie voor het Ministerie van BZK door Bastiaan Zoeteman en Ruben Smeets 20 juni

2 Aanleiding voor de studie -Vingeroefening voor BZK ivm mogelijk debat in EU als Reference Framework Sustainable Cities tot beleidsgevolgen van scores van steden leidt -Bieden van objectief referentiekader voor BZK en ter zelfreflectie van steden -Aanvulling op de gebiedsspecifieke benadering die bij de duurzaamheidbalans methode van Telos wordt gevolgd -Identificatie van factoren die duurzaamheidscore sterk bepalen en de beinvloeding mogelijkheden voor het bestuur

3 Opbouw presentatie - Is er geen bestaande duurzaamheidmeter? - Hoe wordt duurzaamheid gemeten? - De uitkomsten - De interpretatie - Hoe verder?

4 Is er geen bestaande duurzaamheidmeter? Bestaande monitors meten deelaspecten van duurzaamheid: -COS duurzaamheidmeter: door gemeenten zelf ingevulde vragenlijst gericht op internationale ontwikkelingsvraagstukken leidend tot periodieke ranking van steden -Waarstaatjegemeente.nl, een door het PON en Deloitte op de website van KING gepresenteerd overzicht vanuit het perspectief van de burger in 24 gemeenten, waaraan andere gemeente zich kunnen spiegelen (samengaan van eerdere De Staat van de gemeente (burgeroordelen) en Watdoetjegemeente.nl (prestaties gemeente voor burgers door gemeente zelf ingevuld) -Klimaatmonitor, door Agentschapnl bijgehouden energie- en CO2 prestatiemonitor -Atlas voor gemeenten, geeft voor 40 indicatoren de sociaal-economische kenmerken en de woonaantrekkelijkheid van de 50 grootste gemeenten De hier gepresenteerde duurzaamheid ranking is meer integraal en ontleent daaraan zijn potentiële waarde.

5 Hoe wordt duurzaamheid gemeten? De sinds 2000 ontwikkelde en toegepaste Kwantitative Telos duurzaamheidbalans methode en de hiervan afgeleide Kwalitatieve PPP-scan

6 Methode: Een verhaal van 1. Kapitalen (3), 2. Voorraden (17) en 3. Indicatoren (53)

7 Voorraden Duurzaamheidbalans 25 steden Ecologisch Kapitaal Sociaal-cultureel kapitaal Economisch kapitaal Bodem Lucht Sociale samenhang en identiteit Politieke participatie Arbeid Ruimtelijke vestigingsvoorwaarden Oppervlaktewater Gezondheid Economische structuur Natuur en landschap Kunst en Cultuur Infrastructuur/bereikbaarheid Energie en klimaat Grondstoffen Veiligheid Woonomgeving Onderwijs

8 ECOLOGISCH KAPITAAL VOORRAAD INDICATOREN (18) Bodem en grondwater Bodemsanering, Mesthoeveelheden Lucht Emissie NOx, Geluidhinder, Fijn stof Oppervlaktewater Ecologische toestand, Chemische toestand Natuur en landschap Tevredenheid over groen om stad, Totale oppervlakte natuur, Aandeel bos en natuurlijk terrein Energie en klimaat Emissie CO2, Verbruik gas, Verbruik elektriciteit, Warmte Grondstoffen Huishoudelijk afval per inwoner, GFT afval, Verpakkingsglas, Oud papier en karton

9 SOCIAAL-CULTUREEL KAPITAAL VOORRAAD INDICATOREN (21) Sociale samenhang/ Arme huishoudens identiteit Participatie Langdurige werkloosheid, Opkomstpercentage verkiezingen Kunst en cultuur Cultureel aanbod, Monumenten, Musea Gezondheid Chronisch zieken, Aantal huisartsen binnen 3 km, Kwaliteit ziekenhuizen, Riskant gedrag, Beoordeling eigen gezondheid Veiligheid Slachtoffers geweldscriminaliteit, Slachtoffers vermogensdelicten, Onveiligheidgevoel, Kans op een ramp Woonomgeving Woningtekort, Tevredenheid woonomgeving Onderwijs Jeugdwerkloosheid, Kwaliteit voortgezet onderwijs, Onvertraagd naar diploma, Voortijdige schoolverlaters

10 ECONOMISCH KAPITAAL VOORRAAD INDICATOREN ( 14) Arbeid Werkgelegenheidsfunctie, Benutting arbeidspotentieel, Ontgroening en vergrijzing, Werkloosheid, Arbeidsongeschiktheid, Aandeel hoog opgeleiden Ruimtelijke Netto/bruto verhouding ruimte bedrijvigheid, vestigingsvoorwaarden Leegstand kantoren, Voorraad bedrijventerreinen Economische structuur Aandeel starters, BRP per hoofd bevolking, Gemiddeld inkomen per inwoner Infrastructuur/ Ontsluiting OV, Ontsluiting hoofdwegen bereikbaarheid

11 Wat waren de lange termijn doelen voor de indicatoren? -Normaal formuleert Telos die samen met opdrachtgever en stakeholders op basis van: - (inter-) nationale afspraken - in hogere kaders (bv provinciaal) geformuleerde doelen -vergelijking met (internationale) regio s - wetenschappelijke literatuur - specifieke stedelijke problemen en ambities -Hier door Telos alleen geformuleerd op basis van eerste vier criteria -Nadeel: Steden wordt gezien hun specifieke ligging en uitdagingen geen recht gedaan -Voordeel: Steden zijn onderling vergelijkbaar

12 Waar komen de data vandaan? - CBS - Stedelijke websites - GGD s - LISA.nl - Thema gerichte websites - zoals over bv leegstand kantoren - Een aantal databestanden vragen een kostenvergoeding en zijn in deze verkenning niet gebruikt.

13 De uitkomsten - Ranking per kapitaal - Ranking overall - Beperkingen resultaten - Lessen over beschikbaarheid data

14 Ranking volgens mate van Balans tussen pijlers 1 s-gravenhage 2 Breda 3 Nijmegen 4 Leeuwarden 5 Arnhem 6 Eindhoven 7 Dordrecht 8 Almere 9 Groningen 10 Tilburg 11 Haarlem 12 Maastricht 13 Enschede 14 Leiden 15 Zaanstad 16 Amersfoort 17 Zoetermeer 18 Rotterdam 19 Heerlen 20 Zwolle 21 Utrecht 22 Haarlemmermeer 23 Amsterdam 24 s-hertogenbosch 25 Apeldoorn

15 Duurzaamheidscore % Ecologische kapitaal score steden Leiden Enschede Haarlem Almere Arnhem Leeuwarden Nijmegen Heerlen Dordrecht Tilburg Zoetermeer Amersfoort Apeldoorn Breda Maastricht Eindhoven Groningen Den Haag Rotterdam Zwolle Utrecht Zaanstad Den Bosch Amsterdam Haarlemmermeer

16 Duurzaamheidscore % Sociaal-culturele kapitaal score steden Apeldoorn Haarlem Amersfoort Den Bosch Zwolle Utrecht Haarlemmermeer Leiden Zaanstad Arnhem Eindhoven Zoetermeer Enschede Nijmegen Almere Breda Tilburg Dordrecht Leeuwarden Maastricht Amsterdam Groningen Den Haag Rotterdam Heerlen

17 Duurzaamheidscore % Economische kapitaal score steden Utrecht Amsterdam Haarlem Amersfoort Almere Rotterdam Den Bosch Dordrecht Eindhoven Haarlemmermeer Breda Groningen Zaanstad Zwolle Heerlen Leeuwarden Arnhem Enschede Leiden Nijmegen Den Haag Tilburg Apeldoorn Maastricht Zoetermeer

18 Duurzaamheidscore % Gemiddelde overall score steden Haarlem Amersfoort Leiden Utrecht Almere Den Bosch Enschede Zwolle Apeldoorn Arnhem Eindhoven Dordrecht Breda Nijmegen Zaanstad Leeuwarden Haarlemmermeer Amsterdam Groningen Tilburg Rotterdam Den Haag Zoetermeer Maastricht Heerlen

19 Beperkingen resultaten - Voorraden Kennis, Kapitaal en Grondwater zijn leeg - Ontbrekende waarden voor sommige indicatoren/steden - Oneerlijke vergelijking voor sommige indicatoren, met name bij grote steden - Onderlinge correlatie tussen sommige indicatoren

20 De voorlopige interpretatie - Verklarende factoren voor scores - Welke invloed heeft het bestuur?

21 Duurzaamheidscore % benadering van doel X Haarlem 54 X Amersfoort X Leiden X Utrecht X Almere X Den Bosch XX Apeldoorn, Enschede X Zwolle X Arnhem X Eindhoven X Dordrecht X Zaanstad XX Nijmegen, Breda X Leeuwarden X Haarlemmermeer X Groningen X Tilburg X Amsterdam X Zoetermeer X Maastricht X Den Haag X Rotterdam 42 X Heerlen X 1000 inwoners

22 Duurzaamheidscore % benadering van doel X Haarlem 54 X Amersfoort X Leiden X Utrecht X Almere X Den Bosch X Zwolle X Apeldoorn X Eindhoven X Dordrecht X Zaanstad X Breda X Nijmegen X Leeuwarden X Haarlemmermeer X Amsterdam X Groningen X Tilburg X Enschede X Arnhem X Zoetermeer X Den Haag X Maastricht X Rotterdam X Heerlen 6 Langdurige werkloosheid %

23 Duurzaamheidscore % benadering van doel X Haarlem 54 X Amersfoort X Utrecht X Leiden 50 X Almere X Den Bosch X Enschede X Zwolle X Apeldoorn 46 X Leeuwarden X Arnhem X Eindhoven X Dordrecht X Nijmegen X Zaanstad X Breda X Amsterdam X Haarlemmermeer X Groningen X Tilburg X Rotterdam X Den Haag X Zoetermeer X Maastricht 42 X Heerlen Gemiddeld inkomen (x 1000 )

24 Voorspelde duurzaamheid score Voorspelling score op basis van Bodemsanering, Chemie opp. water, Langdurige werkloosheid, Kans op ramp, Voortijdige schoolverlaters, Arbeidsongeschiktheid, Ontsluiting wegen (23%) Amsterdam Haarlem Heerlen 42 Tilburg Duurzaamheid score

25 Gebleken knelpunten bij verzamelen data -Gegevens niet per stad maar per provincie of politieregio bij CBS (vervoer, geluid) -Voor huishoudelijk afval geven niet alle gemeenten data aan CBS -Bodemsanering data niet bij één bron te vinden -Werkgelegenheid niet volledig (gratis) bij LISA.nl te vinden -Er is geen betrouwbaar register voor leegstand kantoren -GGD s hanteren verschillende leeftijdgroepen en gezondheidscategorieën -Alcohol gebruik (zware drinker) wordt in steden verschillend gedefinieerd -Sommige scholen geven geen data over bv rendement bovenbouw -Aantallen vrijwilligers niet voor alle steden via GGD te verkrijgen

26 Wat kan het bestuur beinvloeden? -Deel van indicatoren en voorraden is moeilijk door gemeente te beinvloeden -Op basis van dergelijke analyse is wel een prioritaire lijst van thema s te maken: -Per gemeente -Voor de nationale overheid -Voor in EU verband te regelen zaken.

27 Hoe verder? -We staan aan het begin van integraal stedelijk duurzaamheidbeleid: er is veel te leren van elkaar -Ervaringsgegevens op procesniveau bij gemeenten verzamelen -Niet meer investeren of bezuiningen zonder een PPPscan -Monitoring op orde krijgen met hulp van VNG, IPO en Rijksoverheid en in de afzonderlijke gemeentes

28 Telos