Adviesaanvraag Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam (PMA)

Transcriptie

1 Adviesaanvraag Stichting Pensioenfonds Mercurius Amsterdam (PMA) De Deelnemersraad heeft van het Bestuur van PMA op 24 september 2013 een adviesaanvraag ontvangen om het pensioenfonds te liquideren en de opgebouwde rechten over te dragen aan andere pensioenuitvoerders. Conform art 14 lid 4 van de statuten wordt advies gevraagd aan de Deelnemersraad. A. Wijze van aanpak adviesvorming Deelnemersraad De DR vertegenwoordigt alle aanspraakgerechtigden en pensioengerechtigden van het fonds. De DR kijkt dan ook naar de belangen van hen allen. De voorgenomen besluiten hebben vergaande consequenties en leiden tot afwikkeling van het gehele fonds. De DR heeft er daarom voor gekozen zich breed te oriënteren alvorens tot een advies te komen, en daarbij rechtstreeks te spreken met alle betrokkenen. Dat zijn alle werkgevers (AFM, Euronext, LCHClearnet, DSI en Euroclear), alsook met bestuur PMA en toezichthouder DNB. Voorts heeft de DR gesproken met een belangengroep, de Vereniging Pensioengerechtigden Euronext. De DR heeft de materie verder uitgebreid bestudeerd en besproken, onder meer in vier vergaderingen van de Deelnemersraad die bijeengeroepen zijn sedert de adviesaanvraag. Gezien de complexiteit heeft hij een externe gekwalificeerde adviseur gevraagd hem daarin bij te staan, te weten Prof. mr. G. Raaijmakers, verbonden als partner aan NautaDutilh en hoogleraar Ondernemingsrecht aan de VU in Amsterdam. Hierna zal eerst op de context van de adviesaanvragen worden ingegaan, alvorens de DR tot zijn advies komt. B. PMA Het fonds is in 1997 ontstaan uit een fusie tussen het betreffende fonds van de Europese Optie Exchange en de Vereniging van de Effectenhandel nadat beide beurzen waren gefuseerd tot Amsterdam Exchanges. In die periode omvatte het beursbedrijf alle functies in de value chain, te weten listing en handel, clearing en settlement, alsook het toezicht op de handel. Sindsdien zijn deze functies van de beurs gesegregeerd. Nu bestaat het fonds uit actieve deelnemers, gewezen deelnemers (slapers) en gepensioneerden van de volgende werkgevers: Euronext (het beursbedrijf); AFM (toezichthouder), voortgekomen uit het controlebureau van de effectenbeurs; LCH.Clearnet (clearing); Euroclear (settlement en custody); DSI, het instituut gericht op integriteit en deskundigheid in de financiële markten. Tevens is gebleken dat van drie andere werkgevers de pensioenregeling bij PMA is ondergebracht, te weten Atos (IT dienstverlening), Tijd Beursmedia (beursdata) en Fese (Europese beurzenfederatie). In de loop der jaren zijn deze functies die voorheen waren geïntegreerd in één bedrijf uitgegroeid tot functies in aparte juridische vennootschappen of stichtingen, in de context van nieuwe nationale en Europese wetgeving. Dit proces is rond 1996/1997 in gang gezet voor wat betreft het toezicht en versneld voor de beursfuncties vanaf 2002/2003, met de oprichting van Euronext NV. Al deze functies vertegenwoordigen nu in PMA verschillende werkgevers. Gaandeweg zijn deze werkgevers uit elkaar gegroeid door verschillende omstandigheden (privatisering, fusies en overnames) en daarmee is een uniek fonds ontstaan waarbij de coherentie tussen de verschillende werkgevers minimaal is geworden. Relevant is dat de deelnemersbestanden van de verscheidene werkgevers sterk van elkaar afwijken. Er is een spanningsveld ontstaan gezien de scheefgroei in premieverdeling tussen de aanspraakgerechtigden van de verschillende werkgevers. Dit heeft een druk heeft gelegd op de mogelijkheden van bijstorting en toekomstige opbouw. Hoewel onder

2 normale omstandigheden dat geen probleem behoeft te zijn (de pensioenaanspraken zijn dan immers af gefinancierd ) komt dat in PMA sterk tot uitdrukking in de financiering van het lange termijn herstelplan, dat gebaseerd is op de relatieve bijdrage van de werkgevers berekend op basis van de premieverplichtingen. Bovendien is een situatie ontstaan waarin de AFM niet alleen werkgever, maar tegelijkertijd toezichthouder is op de andere werkgevers in het fonds én toezichthouder op het fonds. De DR onderkent dat deze situatie niet wenselijk is en ziet het dan ook als een op zichzelf positieve ontwikkeling dat het fonds op een ordelijke manier wordt afgewikkeld. Daarmee wordt ieder van de werkgevers in staat gesteld in een nieuwe fase den verantwoordelijkheid te nemen voor het aan ieder gerelateerde smaldeel binnen de aanspraakgerechtigden en pensioengerechtigden (hierna 'begunstigden') van het fonds. C. Gang van zaken De dekkingsgraad van het fonds bedroeg op enig moment 79%. Dit was het gevolg van een beleggingsbeleid, dat achteraf gezien onvoldoende rekening hield met de risico s van rentedaling. Ook beleggingsresultaten waren hier in sterke mate debet aan, terwijl voorts rekening moest worden gehouden met een gemiddeld langere levensverwachting. Bovendien is het moeilijk gebleken om de aan PMA verbonden werkgevers op één lijn te brengen wat betreft de bereidheid om de dekkingsgraad van PMA te versterken. Door de wettelijk verplichte kruissubsidiëring werd het 'tempo' van de minst bereidwillige werkgever bepalend voor de meest bereidwillige werkgever. Professionalisering van PMA en schaalvergroting bleek broodnodig. Er is jarenlang gezocht naar inbedding in een groter geheel en een duidelijke relatie tussen deelnemers aan het fonds en de betreffende werkgever. Een initiatief om te komen tot een bedrijfstakpensioenfonds voor de financiële bedrijfstak in Nederland is in de loop van 2012 gestrand (het Pecunia project). D. Deelnemersraad De Deelnemersraad is ingesteld in november 2012 na verkiezing door de deelnemers van het fonds. De DR vertegenwoordigt de gehele populatie van begunstigden van PMA. Werkgevers hadden daarvoor reeds te kennen gegeven hun pensioenregeling te willen onderbrengen bij andere pensioenuitvoerders. De lopende uitvoeringsovereenkomsten zouden per einde 2012 aflopen. PMA en de werkgevers zijn vervolgens een nieuwe UVO aangegaan met een geldigheidsduur van één jaar en aflopend per 31 december E. Adviesaanvragen Sinds het instellen van de DR zijn een aantal adviesaanvragen ontvangen. Deze aanvragen stonden in belangrijke mate in het teken van de eindigheid van PMA. Hieronder worden de kernpunten van de adviesaanvragen en het advies samengevat: UVO advies premie opslag van 10% van het LT plan beter in de UVO geborgd; bij CWO kunnen de sponsoren geen afscheid nemen van PMA zonder zich de financiële belangen van de 'achterblijvers' aan te trekken; uitvoering van herstelplannen en discussie over waardeoverdracht zijn goed geborgd. In deze context is positief geadviseerd.

3 Advies met betrekking tot beleggingsbeleid Renterisico voor 75% dichtgezet; Kosten bij liquidatie voor omzetting naar werkgevers; Als ingezette lijn anders wordt, betaalt de afwijkende werkgever voor impact op DG. In deze context positief advies verstrekt Advies rond korting van 3% Ingenomen met bereidheid tot storten, waardoor korting in voorjaar 2013 beperkt zou blijven tot 3%; Aanspraak en pensioengerechtigden mogen niet de dupe worden van in het verleden gevoerde beleggingsbeleid; Parameters beleggingsbeleid PMA optimistisch; Bezien gevolgen ATOS smaldeel; Euronext bijstorting geen relatie met de Euronext pensioenregeling; PMA moet zich inspannen financiering te verbeteren, inclusief het indexatie potentieel; Geen reden LT-plan uit te ruilen tegen de bijstortingen. Geen advies vertrekt, wel begrip en waardering, maar eindresultaat bij beëindiging PMA bepalend voor finale DR advies. Keuze art. 83PW of 84PW PMA zou belangen actieven, slapers en pensioengerechtigden als collectiviteit moeten waarborgen bij een CWO, zoals ook nu het geval is; Zorg over snelheid van besluitvorming en diversiteit keuzes, in het bijzonder als een verzekerde oplossing gekozen zou worden; Overwegen om Euronext voorlopig in PMA voort te zetten; Tevens verzocht hoe PMA omgaat met de adviezen en opmerkingen in advies rond 3% korting. Was geen advies gevraagd, maar opinie over keuze. Advies ABTN 2013 geen opmerkingen, behalve over gedifferentieerde korting. F. Status keuze pensioenuitvoerder Er zijn nu plannen ontwikkeld die moeten leiden tot CWO of de procedure via art 84 om PMA te liquideren. werkgever plan aspecten AFM Oprichting eigen pensioenfonds. Verzoek Bouwt fonds op met indexatieperspectief tot CWO ingediend cf art. 83PW Euronext Splitsing actieven en inactieven. Start miv met verzekeraar voor actieven. Laten opgebouwde rechten inactieven en actieven achter in PMA. Geen verzoek CWO. PMA via Bieden actieven indexatie aan met financiering door effect verhoging pensioenleeftijd ten gunste te laten komen aan actieven. LCHClearnet DSI Euroclear Splitsing actieven en inactieven. Start miv met verzekeraar voor actieven. Laten opgebouwde rechten inactieven en actieven achter in PMA. Bleek niet mogelijk om CWO aan te vragen. PMA via Voorstel CWO, maar voldoet niet aan eisen en is afgewezen. PMA via Voorstel CWO cf art 83PW naar Belgische pensioen uitvoeder icm moedervestiging Compenseren korting 3% en bieden indexatie aan TijdBeursmedia Uitsluitend gepensioneerden. PMA via

4 Fese Atos Uitsluitend gepensioneerden. PMA via Uitsluitend gepensioneerden. PMA via G. Gevolgen procedure PMA Het bestuur van PMA heeft te maken met een aantal voldongen feiten. Zo zullen alle uitvoeringsovereenkomsten aflopen per ultimo 2013 en zullen er dus geen premie-inkomsten meer zijn vanaf dat moment. Bovendien hebben de verschillende werkgevers zelf een besluit genomen over het al dan niet indienen van een verzoek tot collectieve waardeoverdracht uit hoofde van artikel 83 Pensioenwet. AFM, Euroclear en Stichting DSI hebben er voor gekozen een dergelijk verzoek in te dienen. Aanvankelijk leek het erop dat alle werkgevers een dergelijk verzoek zouden indienen, maar uiteindelijk heeft Euronext Amsterdam er voor gekozen om dat niet te doen en bleek het voor LCH.Clearnet niet mogelijk. Dat plaatste het bestuur van PMA voor de lastige vraag hoe de belangen van alle relevante stakeholders gegeven deze voldongen feiten het best kunnen worden gewaarborgd. Het bestuur heeft in dat verband uitgebreid onderzoek gedaan naar de verschillende mogelijkheden en alternatieven, waaronder mogelijkheden om werkgevers juridisch aan te spreken op verantwoordelijkheden en verplichtingen. Zij heeft zich daarvoor laten bijstaan door gerenommeerde externe deskundigen. Er zijn hiervoor verschillende scenario-analyses gemaakt. Het bestuur heeft deze stappen uitvoerig toegelicht aan de DR. Gedurende dit proces heeft het bestuur een dialoog gevoerd met de verschillende stakeholders, en is ook verschillende keren gesproken met de Vereniging Gepensioneerden Euronext, zij het slechts op informele basis met de voorzitter van die vereniging. Uiteindelijk is het bestuur van PMA tot de conclusie gekomen dat de belangen van alle begunstigden waaronder zij die behoren tot het smaldeel van de werkgevers Euronext en LCH.Clearnet, het best zijn gediend met een collectieve waardeoverdracht uit hoofde van artikel 84 Pensioenwet respectievelijk liquidatie van het fonds. H. Overwegingen en advies De DR is nagegaan of de voorstellen van PMA voldoen aan de eisen van evenwichtige belangenbehartiging. De DR ziet zich geconfronteerd met het knelpunt de 'slapers' en gepensioneerden binnen het Euronext-smaldeel en het LCH.Clearnet-smaldeel, die in de fase na afwikkeling van het fonds niet langer een indexatieperspectief hebben. In een fonds met zowel premie-inkomsten alsook uitkeringen aan pensioengerechtigden worden in het algemeen betere mogelijkheden geschapen om een indexatieperspectief te realiseren. Immers de beleggingsmethodiek kan meer dynamisch van aard zijn. Na de opsplitsing van PMA zullen deze mogelijkheden met name voor de inactieven binnen het Euronext- smaldeel niet meer bestaan. De overige werkgevers worden niet met deze situatie geconfronteerd of treffen voorzieningen om hieraan tegemoet te komen. Ook de Vereniging Gepensioneerden Euronext heeft hiervoor aandacht gevraagd. Zeker is echter dat de voorwaarden voor herverzekering van de pensioenaanspraken van deze deelgroepen slechts ruimte zullen bieden voor zekerheid over de nominale aanspraken en niet voor een indexatieperspectief. Binnen deze zelfde groep bestaat tevens veel ongenoegen over het feit dat Euronext als werkgever in eerste instantie een verzoek leek te zullen gaan doen tot collectieve waardeoverdracht uit hoofde van artikel 83 Pensioenwet, maar er vervolgens voor heeft gekozen dat niet te doen. De DR constateert

5 verder dat er ongenoegen bestaat over het feit dat andere werkgevers in de fase na afwikkeling van het fonds middelen ter beschikking stellen om in een nieuw arrangement voor hun eigen deelnemers te voorzien in een indexatieperspectief, terwijl Euronext dat niet doet, althans niet voor de inactieven. De vraag is hoe hier vanuit de positie van PMA tegenaan moet worden gekeken. Dit brengt de DR tot de volgende overwegingen. Feit is dat werkgevers kunnen uitstappen uit PMA. Duidelijk is voorts dat alle werkgevers de uitvoeringsovereenkomsten hebben opgezegd en dat deze aflopen per einde van Het bestuur van PMA is gehouden om bij de voorgenomen besluiten een evenwichtige belangenafweging te maken. Dit houdt volgens de DR in dat het bestuur van PMA een zorgvuldig besluitvormingsproces moet doorlopen, alle realistische alternatieven moet onderzoeken, de middelen moet gebruiken die hem ten dienste staan in dat kader, en uiteindelijk een besluit moet nemen waarmee naar zijn oordeel de belangen van de betrokken stakeholders, en in het bijzonder de deelnemers het best gediend zijn. De DR constateert dat het bestuur van PMA een dergelijk proces doorlopen heeft. De DR constateert verder dat de deelnemers uit het smaldeel van AFM en Euroclear belang hebben bij een collectieve waardeoverdracht zoals verzocht door hun (oud)werkgevers, en dat dit overigens past in de bepalingen daaromtrent in de uitvoeringsovereenkomsten. De DR constateert verder dat het bestuur zich op het standpunt stelt dat de belangen van de overige deelnemers het best gediend zijn met een herverzekering zoals aangegeven in de adviesaanvraag, voor ieder van die deelnemers onder gelijke voorwaarden. Alternatieven (bijvoorbeeld verder gaan als een gesloten fonds) zijn voor die groep deelnemers suboptimaal. Het bestuur stelt zich tot slot op het standpunt dat hem geen middelen ter beschikking staan om werkgevers zoals Euronext te dwingen verdergaande financiële verplichtingen op zich te nemen, bijvoorbeeld tot het doen van een additionele storting voorafgaand aan de liquidatie, dan wel tot het bieden van een indexatieperspectief voor de deelnemers in haar eigen smaldeel in de volgende fase na die afwikkeling. De DR heeft geen redenen om te twijfelen aan de zorgvuldigheid van het besluitvormingsproces van het bestuur van PMA, noch aan de juistheid van de genoemde uitgangspunten. Het bestuur van PMA heeft de verantwoordelijkheid te waarborgen dat het voldoen aan verzoeken tot collectieve waardeoverdracht geen onevenredige schade toebrengt aan de overige begunstigden van het fonds. De DR stelt vast dat de voorgenomen besluiten van het bestuur van PMA daarop gericht zijn. De DR ziet het als een verantwoordelijkheid van PMA te voorkomen dat er een gesloten fonds overblijft met een zodanig smalle basis dat de achterblijvende begunstigden grote risico's lopen. Door de voorgenomen besluiten worden dergelijke nadelige gevolgen ondervangen. Een andere interpretatie van deze verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld dat het bestuur van PMA niet zou mogen meewerken aan dergelijke verzoeken zolang andere werkgevers geen indexatieperspectief verschaffen in een volgende fase, is naar het oordeel van de DR onacceptabel. Dit zou er immers toe leiden dat ernstig nadeel wordt toegebracht aan de begunstigden die behoren tot een smaldeel voor wie dat verzoek wél is ingediend. Een dergelijke opstelling zou bovendien een onaanvaardbare beperking opleveren van de vrijheid van werkgevers om uit te stappen uit PMA en hun pensioenregeling elders onder te brengen. Wel heeft de DR overwogen dat door het beëindigen van de UVO de vraag gesteld kan worden of daardoor ook de verplichting van werkgevers onder het LT herstelplan eindigen.

6 De DR neemt in aanmerking dat er eerder dit jaar een additionele storting heeft plaatsgevonden waarbij de hoogte van het stortingsbedrag mede is gebaseerd op een schatting van de waarde van de 10% premie opslag uit hoofde van de uitvoeringsovereenkomst voor de rest van de looptijd van het lange termijn herstelplan. Hoe verder ook gedacht moet worden over de juridische houdbaarheid van de argumenten voor en tegen de eventuele nawerking van een dergelijke verplichting beëindiging van de uitvoeringsovereenkomsten, en wat er verder zij van de eventuele verbondenheid hiervan met de bereidheid van enkele werkgevers om in 2013 bij te storten, de DR heeft reeds in zijn eerdere advies begrip getoond voor het onderhandelingsresultaat dat PMA met de aangesloten werkgevers heeft bereik. Dit alles neemt niet weg dat de inactieven van Euronext en LCH.Clearnet per saldo, te weten in de fase die aanbreekt na afwikkeling van het fonds, geen indexatieperspectief meer hebben. De DR heeft begrip voor hun gevoelens van ongenoegen daarover. De DR deelt echter de mening van het bestuur van PMA dat dit een zaak is tussen de inactieven van Euronext enerzijds en Euronext als oudwerkgever anderzijds. Als hier al een verantwoordelijkheid ligt om te voorzien in een indexatieperspectief in de toekomst, bijvoorbeeld op basis van de pensioenregeling of de arbeidsvoorwaarden, dan is dat een verantwoordelijkheid van Euronext als werkgever. De DR ziet geen reden om aan te nemen dat er op PMA een verplichting zou rusten om meer te doen dan zij reeds heeft gedaan om de belangen van alle deelnemers adequaat te behartigen. Niettemin adviseert de DR het bestuur van PMA om een dialoog te voeren met de Vereniging Gepensioneerden Euronext over deze kwestie (zoals de DR ook al eerder aan het bestuur per brief kenbaar heeft gemaakt). Ook al is het bestuur daartoe formeel niet verplicht en ook al is de Vereniging geen orgaan van het pensioenfonds en vertegenwoordigt zij ook niet alle begunstigden binnen het Euronext smaldeel, toch acht het de DR het zinvol dat er in een 'formele setting' een gesprek plaatsvindt waarbij de Vereniging haar zienswijze kenbaar kan maken en het bestuur van PMA de achtergronden van de voorgenomen besluiten kan toelichten. De DR heeft verder geen redenen om te twijfelen aan de juistheid van het standpunt van het bestuur van PMA dat het geen verdere middelen heeft om Euronext te bewegen te voorzien in een indexatieperspectief voor haar inactieven. Desalniettemin adviseert de DR het bestuur van PMA om daartoe (nogmaals) een ernstig en zwaarwegend beroep te doen op Euronext teneinde aan de inactieven binnen het Euronext-smaldeel indexatieperspectief te bieden, hetgeen hopelijk tevens zal resulteren in een vergelijk met de Vereniging. Gezien het voorgaande mag een dergelijke poging naar het oordeel van de DR de uitvoering van de voorgenomen besluiten echter niet vertragen en de DR adviseert het bestuur dan ook om dergelijke pogingen achterwege te laten of te staken zodra de uitvoering van die besluiten daardoor naar zijn oordeel in gevaar zou komen of ernstig vertraagd zou worden. De DR wenst hierbij tot slot te benadrukken dat hij hiermee geen oordeel geeft over de houdbaarheid van de argumenten van de Vereniging jegens Euronext, en slechts adviseert bij te dragen aan een constructieve dialoog hierover tussen de Vereniging en Euronext. De DR heeft zich voorts gebogen over de positie van de begunstigden onder de pensioenregelingen van de werkgevers Atos, Tijd Beursmedia en Fese. Het bestuur van PMA heeft desgevraagd aan de DR laten weten dat hun pensioenverplichtingen indertijd geheel zijn af gefinancierd. Er zijn onder hen geen 'actieve' deelnemers. Atos, Tijd Beursmedia en Fese hebben in de achterliggende jaren geen bijdragen geleverd aan de herstelplannen van PMA. Deze begunstigden hebben derhalve

7 kunnen 'profiteren' van kruissubsidiëring door de overige werkgevers, ten laste van het fonds. Het bestuur van PMA heeft aan de DR laten weten dat Atos, Tijd Beursmedia en Fese geen verzoek tot CWO zullen doen en evenmin bereid zijn zich de belangen van de desbetreffende begunstigden anderszins te willen aantrekken. Het gevolg daarvan is dat deze begunstigden dit jaar naar verwachting worden geconfronteerd met een hoge korting van hun pensioenaanspraken en -rechten. De DR onderschrijft het standpunt van het bestuur van PMA dat dit in redelijkheid onvermijdelijk is; die korting kan niet worden ontgaan door andermaal kruissubsidiëring toe te passen. Deze factoren in aanmerking nemend, heeft de DR er voorts begrip voor dat PMA de rechten van deze begunstigden in het kader van artikel 84 PW zal overdragen. Resumerend. De DR adviseert met inachtneming van de gemaakte opmerkingen en de positie van het fonds positief ten aanzien van de door het bestuur van PMA voorgenomen besluiten. De DR vraagt het bestuur van PMA gesprekken als bovenbedoeld aan te gaan met Euronext en de Vereniging van Gepensioneerden Euronext. 1 november 2013