Verbeterplannen verbeterd

Transcriptie

1 Verbeterplannen verbeterd Jan Achterbergh juli 2012 Studentnummer: Vak: Maatschappijleer Profiel: organisator Begeleider ILO: Jos Kappé Begeleider Bredero Lyceum: Peter van Hameren 1

2 Inhoudsopgave H1 Inleiding... 3 H2 Probleemstelling... 5 H3 Welke factoren beïnvloeden prestaties van leerlingen? H4 Vergelijking H5 Conclusies & aanbevelingen Literatuurlijst Abstract Verantwoording

3 H1 Inleiding Het Bredero Lyceum is een openbare school in Amsterdam Noord met ruim 600 leerlingen. Het heeft nu nog een HAVO en VWO afdeling. Vorig jaar is namelijk besloten om de VWO afdeling af te stoten, daarvoor in de plaats is het Hyperion lyceum gekomen. Deze atheneum en gymnasium school is een samenwerking tussen de 4 zelfstandige gymnasia in Amsterdam (Vossius, Ignatius, Barlaeus en 4 e gymnasium) en het Bredero Lyceum. Het Bredero Lyceum zelf werkt toe naar een HAVO+ school 1 en stoot de VWO geleidelijk af door geen nieuwe leerlingen voor het VWO meer aan te nemen. Het HAVO+ profiel is op dit moment nog volop in ontwikkeling. en is als volgt geformuleerd 2 : Het Bredero Lyceum biedt onderwijs dat voorbereidt en aansluit op de uitdagingen in de toekomst (21st century skills) en de leerlingen uitdaagt zich te ontwikkelen. We verzorgen een onderwijsprogramma dat een uitstekende aansluiting op het HBO waarborgt. Dit onderzoek zal zich richten op de VWO afdeling van het Bredero lyceum. Het probleem dat daar speelt is dat de opbrengsten voor de VWO afdeling onvoldoende zijn. Onder opbrengsten wordt verstaan: de mate waarin de school erin slaagt om leerlingen op het niveau te brengen dat van de leerlingen mag worden verwacht. 3 Er wordt daarvoor door de inspectie naar vier factoren gekeken: 1. het rendement onderbouw (hoe presteren leerlingen in het derde leerjaar ten opzicht van het advies dat ze van de basisschool hebben gekregen); 2. het rendement bovenbouw (hoe snel stromen leerlingen door van het derde leerjaar naar het diploma); 3. het gemiddelde cijfer van het centraal examen (ce) t.o.v. het landelijk gemiddelde ce cijfer; 4. het verschil tussen het cijfer voor het schoolexamen en voor het ce. Op het Brederolyceum zijn de 2 e en 4 e factor door de inspectie als onvoldoende beoordeeld en het gemiddelde cijfer van het centraal examen staat onder druk, maar is nog wel voldoende. In eerste instantie heeft de school zelf initiatief genomen om de opbrengsten te verbeteren. Verscheidene secties hebben een analyse gemaakt van de problematiek en verbeterpunten geformuleerd. Daarna heeft er ook nog een audit plaatsgevonden en heeft de onderwijsinspectie onderzoek gedaan. De vraag die in dit onderzoek beantwoord wordt is of, en zo ja, waar, de verschillende verbeterplannen nog aangevuld/verbeterd kunnen worden om de prestaties te verbeteren. Deze aanbevelingen zullen gebasseerd zijn op een toetsing van de verbeterplannen aan de opbrengsten van het audit- en het inspectierapport. In het volgende hoofdstuk wordt allereerst de probleemstelling en centrale vraag nader onderbouwd. In hoofdstuk 3 zal ik schetsen op welke punten ik de verbeterplannen vergelijk met het audit- en inspectierapport. Het daarop volgende 1 Zie & Volkskrant 5 maart 12 & 2 Jaarplan Brederolyceum shttp:// onderwijs/vraag- en- antwoord/wat- is- de- opbrengstenkaart- en- het- opbrengstenoordeel- in- het- voortgezet- onderwijs- vo.html 3

4 hoofdstuk zal ik de vergelijking maken. Om in de conclusie de centrale vraag te beantwoorden. 4

5 H2 Probleemstelling Zoals in de inleiding gesteld zijn de opbrengsten op de vwo afdeling van het Bredero Lyceum onvoldoende. In dit onderzoek staan 2 factoren centraal: 4 - Het gemiddelde CE- cijfer t.o.v. het landelijk gemiddelde CE cijfer - Verschil SE- CE cijfer De reden dat dit onderzoek zich niet richt op de factor: rendement bovenbouw, is omdat dit in het inspectierapport al uitgebreid aan de orde is gekomen en het in de verbeterplannen en audit niet centraal staat. Wat de inspectie over deze factor stelt en het voornemen van school mbt deze factor komen worden in de loop van dit hoofdstuk wel aangestipt. In het opbrengstenoverzicht 2011 voor het Bredero Lyceum wordt door de inspectie gekeken naar de resultaten van de schooljaren 07-08, en Inmiddels zijn echter ook de resultaten van het schooljaar bekend Jaar Landelijk gemiddelde cijfer CE Gemiddeld Cijfer CE school Gemiddeld cijfer SE school Cijfer SE- CE ,6 6,2 6,7 0, ,4 5,6 6,4 0, ,3 5, , ,3 5, ,7 Het gemiddelde CE cijfer valt over de schoolaren 07-08, en voor de inspectie binnen de norm. Die norm ziet er als volgt uit: de gemiddelde scoren van het CE wordt afgezet tegen het landelijk gemiddelde. Daaruit volgt een scoren tussen 1-5, waarbij 1 staat voor ruim onder het gemiddelde en 5 staat voor ruim boven het gemiddelde. Als deze score over drie jaar meer dan 2,0 is valt zij binnen de norm. Bij het afzetten van het schoolgemiddelde tegen het landelijk gemiddelde wordt rekening gehouden met een aantal zaken bijv. met het percentage leerlingen dat in een armoede probleem- cumulatie- gebied (apcg) woont 6. Voor het schooljaar ligt het cijfer ruim onder het gemiddelde, voor de jaren en lig het binnen de norm. Voor het schooljaar is er, zoals af te lezen is, weer een verslechtering van het resultaat. Waar het landelijk gemiddelde CE cijfer gelijk blijft, daalt het gemiddelde school CE cijfer met 0,3. 4 Opbrengstenoverzicht 2011, Toelichting, Gegevens gebaseerd op voorlopige cijfers. Bron: inspectie van het onderwijs, Idem 5

6 De andere indicator is het verschil tussen het SE en CE cijfer. De norm die de inspectie bij dit cijfer hanteert is dat het verschil niet meer mag zijn dan 0,5. Zoals af te lezen is uit de tabel zijn de verschillen tussen het SE en CE cijfer te groot voor alle 4 de schooljaren en is het SE cijfer consequent te hoog t.o.v. het CE cijfer. Een stijging van het gemiddelde CE cijfer zou een oplossing zijn voor zowel de factor gemiddelde CE cijfer als voor de factor verschil tussen CE en SE cijfer. Voor de factor gemiddelde CE cijfer moet de stijging wel groter zijn dan een eventuele landelijke stijging van het gemiddelde CE cijfer. Wat betreft het verschil tussen CE en SE. Indien er hogere CE cijfers zijn en de SE cijfers stijgen niet of ze stijgen minder hoog zal het verschil tussen het CE en SE cijfer ook afnemen. Als het gemiddelde CE cijfer afgelopen jaren op het landelijk gemiddelde CE cijfer had gelegen was het verschil tussen het CE en SE cijfer binnen de norm van 0,5 gebleven. Kortom: het is belangrijk niet (alleen) te richten op een verlaging van de SE cijfers, een verhoging van de CE cijfers ligt meer voor de hand. Om meer inzicht te krijgen in de problematiek staat op de volgende pagina een tabel waar de resultaten per vak zijn uitgesplitst. Het gaat om de eindexamenresultaten van 2010 en

7 Vak Landelijk gemiddelde cijfer CE Gemiddeld Cijfer CE school Verschil school CE en landelijk CE Gemiddeld Cijfer SE school Cijfer CE- SE Aantal lln CE Aardrijkskunde 6,3 5,6-0,7 6,0-0,4 Management & Organisatie 6,1 6,1-6,0 0,1 Tekenen 6,4 5,6-0,8 6,9-1,3 Nederlandse taal en literatuur Engelse taal en literatuur Franse taal en literatuur Duitse taal en literatuur 6,1 5,6-0,5 6,8-1,2 21 6,3 5,9-0,4 6,5-0,6 21 6,3 5,5-0,7 6,9-1,4 5,8 5,8-6,4-0,6 Biologie 6,5 6,0-0,5 6,7-0,7 Geschiedenis 6,1 5,9-0,2 6,7-0,6 Economie 6,3 6,1-0,2 6,3 - Natuurkunde 6,4 6,4-6,0 0,4 Wiskunde A 6,2 5,5-0,7 6,7-1,2 Wiskunde B 6,4 5,3-1,1 5,5-0,2 Wiskunde C 6,2 7,1 0,9 5,9 1,2 Scheikunde 6,4 6,6 0,2 7,7-1,1 Overzicht behaalde cijfers per vak

8 Vak Landelijk gemiddelde cijfer CE Gemiddeld Cijfer CE school Verschil school CE en landelijk CE Gemiddeld Cijfer SE school Cijfer SE- CE Aantal lln CE Aardrijkskunde 6,1 6,1-6,4-0,3 12 Management & Organisatie 6,3 5,2-0,9 6,6-1,4 5 Tekenen 6,2 5, ,1-1,4 7 Nederlandse taal en literatuur Engelse taal en literatuur Franse taal en literatuur Duitse taal en literatuur 6,2 5,6-0,6 6,5-0,9 20 6,1 5,5-0,6 6,7-1,2 20 6,2 6,0-0,2 6,7-0,7 7 6,0 4,7-1,3 6,4-1,7 14 Biologie 6,5 6,1-0,4 6,5-0,4 11 Geschiedenis 6,1 5,8-0,3 6,3-0,5 10 Economie 6,3 6,6 0,3 6,5 0,1 15 Natuurkunde 6,4 5,8-0,6 5,9-0,1 7 Wiskunde A 6,3 4,7-1,6 6,4-1,7 10 Wiskunde B 6,4 5,2-1,2 5,3-0,1 9 Wiskunde C 6,2 5,1-1,1 5,9-0,8 1 Scheikunde 6,5 5,9-0,6 6,6-0,7 10 Overzicht behaalde cijfers per vak

9 De grote verschillen tussen SE en CE en het verschil tussen het landelijk gemiddelde CE en het school gemiddelde CE was de school zelf ook opgevallen. Daarom heeft de schoolleiding secties opdracht gegeven om verbeterplannen te maken. De secties Frans, Duits, Engels, Wiskunde, Biologie, Tekenen, Natuur- Scheikunde, Aardrijkskunde, Management & Organisatie en Geschiedenis hebben een verbeterplan gemaakt. De schoolleiding wilde van de secties allereerst een analyse terugzien van het verschil tussen SE- CE. Hoe komt het dat voor hun vak het verschil tussen SE en CE te groot is en wat betekent dat voor de programmering en ondersteuning van hun vak? Het uiteindelijke doel van de verbeterplannen was de prestaties van de leerlingen te verbeteren. De verbeterplannen dateren van oktober/november Dat is nog voor het rapport van de inspectie en het auditrapport. Deze rapporten zijn besproken door de schoolleiding en sectievoorzitters, maar hebben (nog) niet geleid tot (schriftelijke) aanpassing van de verbeterplannen. Iedere sectie heeft voor haar vak een andere analyse en voornemens. Toch zijn er wel een aantal overeenkomsten tussen de verbeterplannen. Als analyse schrijven veel secties dat tijdens het CE andere stof wordt getoetst dan tijdens het SE. Ook wordt door een aantal secties de leerling als factor benoemd voor de lagere eindexamencijfers. Of ze nou ongemotiveerd zijn (Tekenen), calculerend (Geschiedenis, Tekenen), minder capaciteiten hebben (Engels, Aardrijkskunde), de leerling wordt in de analyse niet buiten beschouwing gelaten. Als oplossing wordt vaak een eindexamentraining voor leerlingen genoemd (Geschiedenis, Aardrijkskunde, Frans, Duits en Wiskunde). Ook nemen veel secties zich voor een andere inrichting en/of inhoud van toetsen (Engels, Aardrijkskunde, Management&Organisatie, Tekenen, Frans, Duits, Wiskunde, Scheikunde) In hoofdstuk 4 komen de verbeterplannen nog terug. Daar wordt elk verbeterplan afgezet tegen de factoren die de prestatie van leerlingen beïnvloeden. Behalve de verbeterplannen van de docenten heeft er ook een audit plaatsgevonden. 7 Deze vond plaats in november 2011 en er zijn 12 lessen van verschillende vakken bezocht in de onderbouw en bovenbouw HAVO/ VWO. De audit was o.a gericht de kwaliteit van het pedagogisch/ didactisch klimaat. De auditoren constateren dat op het punt van het pedagogisch/didactisch handelen nog een hoop winst te behalen is. Zo constateren zij dat de meeste lessen klassikaal en frontaal zijn, waarbij de sturende rol van de docent groot is en de eigen inbreng van de leerlingen beperkt. De afronding reflectie op het geleerde- is bij geen van de lessen gezien. Bovendien hadden de leerlingen tijdens de geobserveerde lessen geen actieve en taakgerichte rol binnen de onderwijsactiviteiten en was de tijd voor de leerlingen om de stof zich eigen te maken beperkt. Het beeld uit de audit wordt door inspectie voor bevestigd. 8 De inspectie heeft een onderzoek uitgevoerd op 25 januari 2012 op de VWO afdeling van het Bredero lyceum. Uit het verslag van de inspectie komt naar voren dat de belangrijkste verklaring die de school geeft voor de tegenvallende opbrengsten is dat er in het verleden een te ruimhartig overgangsbeleid is gevoerd. Dit werd gedaan met de beste bedoelingen, de school wilde kansen bieden aan leerlingen. Twijfelachtig was en is of dit een 7 Rodin Groep, Audit Bredero Lyceum, November Conceptrapport van Bevindingen, Kwaliteitsrapport Bredero Lyceum afdeling VWO, Inspectie van het Onderwijs, maart

10 realistische optie is geweest op grond van of de cito- score van de leerlingen of anderzijds de mogelijkheden van de leerlingen. Dit verklaart voor een belangrijk deel dat leerlingen in de bovenbouw vertraging hebben opgelopen. De determinatie en selectie was te weinig gericht op de eisen die gesteld worden binnen het vwo. Dit verklaart voor een belangrijk deel dat leerlingen in de bovenbouw vertraging hebben opgelopen. De relatief hogere score op het schoolexamen was (en is) voor meerdere vakken een compensatie voor de lagere score op het centraal examen en heeft daarmee de slagingskans voor leerlingen verhoogd. De inspectie meent echter ook dat de kwaliteit van het onderwijsleerproces, het toetsbeeld en de taalvaardigheid van leerlingen aspecten zijn die van invloed zijn op de leerprestaties van de leerlingen en dat met verbetering daarvan nog veel winst valt te behalen. De school erkent dit en behalve een betere determinatie van de leerlingen richt de school haar verbeteractiviteiten dan ook op deze aspecten. Met name de grote verschillen tussen het schoolexamen en centraal examen bij betreffende vakken dienen aandachtspunt en gespreksonderwerp te zijn bij secties en docenten. Dit laatste mede gezien een lage score op het centraal eindexamen. De inspectie ziet verder dat het onderwijsleerproces sterk docent en programma gestuurd is en er zodoende weinig ruimte is voor inbreng van leerlingen. Bovendien zouden de lessen naar mening van de inspectie meer moeten prikkelen door variatie in vakdidactische aanpak en door bijvoorbeeld het aanbod meer contextrijk te maken. Ook zag de inspectie in de geobserveerde lessen weinig differentiatie. Terwijl er toch niveauverschillen zijn tussen de leerlingen, onder meer motivatie, taakgerichtheid en tempo van werken. De conclusie is dat school en inspectie het eens zijn over de verklaringen voor de lage rendementscores en zien beiden dat een belangrijke factor ligt in de kwaliteit van het onderwijsleerproces, in de professionaliteit van de individuele docent en van het team, de mate waarin de leerlingen worden gemotiveerd tot een actieve leerhouding en de effectiviteit van de lessen wordt vergroot. Tevens worden de verbetering van de toetssystematiek, de kwaliteit van toetsen en de analyse van de vorderingen en de resultaten van de leerlingen en de determinatie als belangrijke verbeteractiviteiten benoemd. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van het onderwijs op de afdeling vwo als zwak. De schoolleiding is nieuwsgierig naar welke aandachtspunten die geformuleerd zijn in het audit- en inspectierapport terugkomen in de verbeterplannen. En welke punten nog ontbreken in de verbeterplannen of verdere uitwerking behoeven. Daarom is de centrale vraagstelling van dit onderzoek: Hoe kunnen de verbeterplannen verbeterd worden naar aanleiding van een uitgevoerde audit en onderzoek van de onderwijsinspectie? Deelvragen: - Waar zou een verbeterplan aandacht voor moeten hebben als de prestaties van leerlingen verbeterd dienen te worden? - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de oude verbeterplannen en een theoretisch model van een verbeterplan om de prestaties van leerlingen te verbeteren. - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de audit en het theoretisch model van een verbeterplan om de prestaties van de leerlingen te verbeteren? - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen het inspectie onderzoek en het 10

11 theoretisch model om de prestaties van de leerlingen te verbeteren? - Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de oude verbeterplannen en de opbrengsten uit het audit- en inspectierapport m.b.t. het verbetren van de prestaties van leerlingen. Dit zal leiden tot adviezen per vak gebaseerd op eerder onderzoek, de audit en het onderzoek van de onderwijsinspectie. Aan de hand van deze aanbevelingen kan gewerkt worden aan gedegen verbeterplannen. De analyse van de verbeterplannen, de audit en het inspectierapport wordt gemaakt aan de hand van een model van Marzano 9. Hij onderscheidt 11 factoren die de prestaties van leerlingen beïnvloeden. In het volgende hoofdstuk zal ik uiteenzetten wat deze factoren zijn. 9 Marzano, R.J., wat werkt op school. Research in actie,

12 H3 Welke factoren beïnvloeden prestaties van leerlingen? Als er verbeterplannen worden gemaakt met als doel de prestaties van leerlingen te verhogen is het belangrijk om te weten wat voor factoren deze prestaties beïnvloeden. Marzano onderscheidt 11 factoren die de leerprestaties van leerlingen beïnvloeden 10. Dit is gebaseerd op een meta- analyse van 35 jaar onderwijsresearch. Daarbij maakte hij gebruik van zowel Canadees en Amerikaans als Europees onderzoek. Sommige factoren zullen niet onderzocht zijn door de audit en inspectie en ook niet terugkomen in de verbeterplannen. Dat zal ik aangeven bij de vergelijking. Allereerst volgt nu een toelichting op de 11 factoren. De 11 factoren zijn onderverdeeld in 3 categorieën: leerlingniveau, schoolniveau en leraarniveau. Marzano heeft leiderschap als een cirkel om de factoren heen geplaatst omdat het ieder aspect van het model beïnvloedt. Leiderschap is een noodzakelijke voorwaarde voor succesvolle verbeteringen ten aanzien van de factoren op schoolniveau, leraarniveau en op leerlingniveau. In dit onderzoek zal leiderschap geen onderwerp van onderzoek zijn omdat het gaat om de toepassing van het model. Dit onderzoek 10 Marzano, R.J., wat werkt op school. Research in actie,

13 richt zich op de vraag wat er nodig is om de prestaties van de leerlingen te verbeteren en niet hoe deze factoren geïmplementeerd kunnen worden. Leerlingniveau De factoren op leerlingniveau refereren aan de kenmerken van de sociale achtergrond van de leerlingen: zaken die van belang zijn voor het schoolsucces, waarop de school zelf en via de thuissituatie een positieve invloed op kan hebben. Thuissituatie doelt op acties die gezinnen kunnen ondernemen om het schoolsucces van hun kinderen te ondersteunen. Als actiestap stelt Marzano dat de school trainingen kan verzorgen voor ouders en hen ondersteuning geven ter verbetering van de communicatie met hun kinderen over school, de supervisie over hun kinderen en hun vermogen om verwachtingen naar hun kinderen toe te communiceren binnen de context van effectieve opvoedingsstijl. Achtergrondkennis refereert aan de basis van ervaringen waar leerlingen over beschikkien, die incidentele kennis biedt over de onderwerpen die op school aan bod komen. Deze kennis is een soort academische intelligentie die alle leerlingen kunnen aanleren als de school daarmee systematisch aan de slag gaat. Het stimuleren van de woordenschat en interesseverbredend lezen speelt daarbij een grote rol. Marzano beveelt 3 actiestappen aan om het verwerven van achtergrondkennis te bevorderen: 1: Betrek leerlingen in programma s waardoor het aantal en de kwaliteit van hun levenservaring direct toenemen 2: Betrek leerlingen in een interesseverbredend lezen programma, waarbij het accent ligt op ontwikkeling van de woordenschat 3: Geef direct onderwijs in termen en uitdrukkingen rondom het onderwerp, die belangrijk zijn voor de specifieke leerstof van een vak. Met de motivatie wordt bedoeld de mate waarin de leerlingen geïnteresseerd zijn in de onderwerpen die op de school gepresenteerd worden, en de mate waarin ze het gevoel hebben dat ze in staat zijn om die informatie aan te leren. De algemene motivatie van de leerlingen kan verhoogd worden als de school daar systematisch aan werkt. Marzano beschrijft 4 actiestappen die genomen kunnen worden om de motivatie van leerlingen te verhogen: 1: Geef leerlingen feedback over hun kennistoename 2: Geef leerlingen opdrachten en activiteiten die van zichzelf aantrekkelijk zijn. Daarmee wordt bedoeld dat het uitvoerbare uitdagingen voor leerlingen moeten zijn en het moet de nieuwsgierigheid van leerlingen opwekken. 3: Bied leerlingen mogelijkheden om langdurige projecten die ze zelf hebben bedacht, op te bouwen en eraan te werken 4: Geef leerlingen les over hoe motivatie werkt en hoe dit hen beïnvloedt Schoolniveau Op schoolniveau zijn er ook factoren die de leerprestaties van leerlingen beïnvloeden. Haalbaar en gedegen programma betreft de mate waarin een school kan garanderen dat bepaalde onderwerpen onderwezen zullen worden, ongeacht welke leraar welk vak geeft aan welke klas. Marzano maakt daarbij onderscheid tussen essentiële en aanvullende leerstof. Scholen moeten deze beschrijven en een goede volgorde aanbrengen in de essentiële leerstof en zorgen dat deze afdoende kan worden behandeld in de beschikbare onderwijstijd. 13

14 Op een school met uitdagende doelen & effectieve feedback wordt gebruik gemaakt van een beoordelingssysteem waarbij elke leerling tenminste één keer in de negen weken feedback krijgt over specifieke doelen, kennis of vaardigheden. Deze gegevens dienen door de school dan weer gebruikt te worden om zowel specifieke prestatiedoelstellingen voor de school, als specifieke leerdoelstellingen voor de individuele leerlingen te bepalen. Betrokkenheid van ouders en gemeenschap verwijst naar structuren die gebruikt worden om ouders en leden van de gemeenschap te betrekken bij zowel het nemen van belangrijke beslissingen, als bij de dagelijkse gang van zaken op de school. Een veilige, ordelijke omgeving betreft de schoolregels en procedures die orde en een gevoel van veiligheid creëren voor zowel de leerlingen als de leraren. Collegialiteit & professionaliteit houden in dat er een uitgebreid programma voor professionele ontwikkeling is dat de leraren aanmoedigt om met adequate steun binnen hun praktijk nieuwe onderwijsstrategieën uit te proberen. Leraarniveau De didactische aanpak op leraarniveau houdt in dat er onderwijstechnieken waarvan een grondige onderzoeksbasis de effectiviteit bewezen heeft benut worden. Bovendien kan een effectieve leraar ook moeiteloos bepalen welke strategieën het best gebruikt kunnen worden in combinatie met bepaalde leerlingen of bepaalde lesonderwerpen. Hierbij worden 9 categorieën van didactische aanpakstrategieën onderscheiden die de leerprestaties beïnvloeden. Op volgorde van effectgrootte: 1) Identificeren van overeenkomsten en verschillen 2) Samenvatten en notities maken 3) Inspanningen bevestigen en erkenning geven 4) Huiswerk en oefening 5) Non- verbale representatie 6) Coöperatief leren 7) Doelen stellen en feedback geven 8) Vragen/hypothesen formuleren en hypothesen testen 9) Voorkennis activeren met vragen, aanwijzingen en kapstokken Bij de didactische aanpak onderscheidt Marzano 1 actiestap: 1: Bied leraren een didactisch kader voor leereenehden, waarbij gebruikgemaakt wordt van op odnerzoek gebaseerde didactische aanpakstrategieën. Pedagogisch handelen & klassenmanagement refereert aan het gebruik door de leraar van manieren om het leergedrag van zijn/haar leerlingen positief te beïnvloeden, manieren waarvan de effectiviteit door middel van uitgebreid onderzoek bewezen is. Dan gaat het voor om: routines en regels in de klas, omgaan met ongewenst gedrag, de relatie leraar- leerling, de mentale instelling van de leraar. Sturing & herontwerpen van het programma slaat op de noodzaak dat de leraren het tempo en het niveau van de lesinhoud aanpassen aan het werkelijke niveau van de leerlingen, waarbij ze zowel de technieken uit de didactische aanpak hanteren als algemene leerprincipes. Marzano onderscheidt daarbij 3 principes uit de cognitieve psychologie die de basis vormen voor zijn concrete actiestappen om sturing & herontwerp van het programma zo effectief mogelijk te laten zijn. Deze principes zijn als volgt: 1: Leren neemt toe wanneer een leraar specifieke typen kennis identificeert die 14

15 centraal staan in een leerstofeenheid of een les. 2: Leren vereist bezig zijn met opdrachten die zodanig zijn gestructureerd of voldoende gelijkenis vertonen dat een effectieve kennisoverdracht mogelijk is. 3: Leren vereist veelvuldig in aanraking komen en complexe interacties met kennis. Om aan deze principes tegemoet te komen beveelt Marzano 5 actiestappen aan: 1: Identificeer de belangrijke declaratieve en procedurele kennis in de onderwerpen die de focus vormen van het onderwijs 2: Presenteer nieuwe leerstof meerdere malen op verscheidene manieren 3: Maak onderscheid tussen de vaardigheden en methoden die leerlingen wel en niet hoeven te beheersen 4: Presenteer leerstof in groepen of categorieën die de cruciale kenmerken van de leerstof aangeven 5: Betrek leerlingen in complexe opdrachten waarbij ze de leerstof op een nieuwe wijze moeten toepassen 15

16 H4 vergelijking 4.1 bevindingen In dit hoofdstuk wordt, aan de hand van de in hoofdstuk 3 uiteengezette factoren, de verbeterplannen vergeleken met het inspectie- en auditrapport. In dit hoofdstuk zal onderzocht welke van de factoren terugkomen in de verbeterplannen, in het auditrapport en tot slot het inspectierapport. Mochten factoren niet terugkomen betekent dat niet dat de school daar helemaal niets mee doet. De bevindingen worden eerst in een tabel gepresenteerd. Daarin is af te lezen welke factoren terugkomen in de verbeterplannen, audit- en inspectierapport. Factoren die prestaties beïnvloeden (Marzano, 2007) Verbeterplannen Auditrapport Inspectierapport Thuissituatie Achtergrondkennis Duits+!, Engels+! +! +! Motivatie Tekenen+!, Geschiedenis +! - Haalbaar & Gedegen programma Uitdagende doelen & feedback Betrokkenheid van ouders en gemeenschap Veilige, ordelijke omgeving Frans+!, Biologie+! Collegialiteit en professionaliteit Engels+!, Geschiedenis+! +! +! Didactische aanpak Wiskunde+! +! +! Pedagogisch handelen & klassenmanagement Sturing & herontwerpen programma Wiskunde+! komt niet terug +! komt terug als verbeterpunt ++ komt terug en is een factor die in orde is 16

17 4.2 factoren die terugkomen in de verbeterplannen In deze paragraaf zal ik toelichten hoe de verschillende factoren per verbeterplan terugkomen. Wiskunde Uit de tabel is af te lezen dat de factor sturing & herontwerp programma leraarniveau terugkomt. Zo is de sectie van plan: met de didactiek van het vak wiskunde bijdragen aan het inzichtelijk maken van wat een belangrijke rol in de bovenbouw gaat spelen. Dat wil men bereiken door extra aandacht/tijd te besteden aan kern onderwerpen en het regelmatig herhalen van de stof. Wat betreft didactische aanpak zou nog vermeld kunnen worden dat de wiskunde sectie er naar streeft meer differentiatie tussen de leerlingen aan te brengen. Dat wil men doen door de inzet van ICT en de aanschaf van een leerlingkit rekenen. Om uiteindelijk de zelfstandigheid van de leerling te bevorderen. Didactische aanpakstrategieën worden niet vermeld. Duits De sectie Duits wil de leesvaardigheid bevorderen. Dat zou de factor achtergrondkennis kunnen zijn. Al wordt er vooral ingezet op een andere manier van lezen (meer klassikaal i.p.v. individueel), daarnaast zijn er plannen voor een onderwijstijdschrift voor jongeren. Er wordt niet gesproken over de verdere ontwikkeling van woordenschat of het betrekken van de leerlingen bij een interesseverbredend lezen programma. Frans Bij Frans komt uitdagende doelen & effectieve feedback enigszins terug. De sectie zet met name in op gerichter geven van toetsen en opdrachten. Zo wil men in de onderbouw periodiek gaan toetsen van de vaardigheden die ook in de SE s Frans aan bod komen: lezen/luisteren/schrijven/spreken. Maar wat er vervolgens met de resultaten gaat gebeuren en hoe de leerlingen daarmee verder geholpen worden is niet vermeld. En in de bovenbouw gerichter selecteren van SE/CE voorbereidende opdrachten uit de methode. Engels Bij het vak Engels wordt de factor collegialiteit en professionaliteit aangestipt. Er wordt namelijk vermeld dat alle sectieleden bijscholing hebben gevolgd over leesstrategieën. Daarnaast wordt hier, net als bij Duits, aangegeven dat er meer aandacht besteed zal worden aan leesvaardigheid. Daarom ook de factor achtergrondkennis. Als oorzaken voor de lage resultaten wordt nog genoemd dat de capaciteiten van de leerlingen sinds enige jaren verminderd zijn, minder lesuren, grote examenklassen en de inhoud van het SE wijkt af van die van het CSE. Biologie Bij Biologie zijn de verschillen tussen CE- CSE niet zo groot en nog binnen de marge. De factor uitdagende doelen & effectieve feedback komt terug in het voornemen leerlingen eerder inzicht te geven in het examenniveau. Daarnaast wil men dat de instroom van leerlingen uit de onderbouw met een fatsoenlijke basis. 17

18 Natuur- en scheikunde Aangezien Natuurkunde op schema ligt zijn er voor dat vak geen plannen ter verbetering. Voor Scheikunde worden geen factoren genoemd die de prestaties van de leerlingen beïnvloeden. Er zijn plannen om op een hoger niveau te toetsen en beter te determineren. Tekenen Over motivatie stelt de sectie: we hebben steeds meer ongemotiveerde leerlingen. Leerlingen kiezen steeds vaker het vak omdat ze andere vakken niet kunnen. Of leerlingen het vak omdat ze een extra vak moeten kiezen en zitten vervolgens ongemotiveerd in de klas (wachtend tot ze het mogen laten vallen), wat geen goede uitstraling heeft op de rest van de klas. Hoe de sectie denkt de motivatie te bevorderen komt niet terug. Oplossingen om het verschil tussen SE- CE te verkleinen wordt verder vooral gezocht in andere toetsen, zowel naar inhoud als tijd. Management&Organisatie Bij M&O worden de oplossingen eveneens gezocht in toetsen of werkstukken die op een andere manier ingericht worden. Factoren die de leerprestaties van leerlingen beïnvloeden worden niet genoemd. Aardrijkskunde De sectie Aardrijkskunde heeft op het VWO geen grote discrepantie tussen SE en CE. Bij de HAVO is die discrepantie er wel. Geen van de factoren als genoemd in H3 komen terug. Er wordt gesteld dat er een slechte lichting HAVO- leerlingen was de afgelopen 2 jaar. Behalve in een andere inrichting van toetsen wordt hier ook gesproken over goed overleg tussen docenten, een actuele methode, goede en snelle internetverbinding en werkwijzers. Een nadere uitwerking van deze punten ontbreekt.. Geschiedenis Bij geschiedenis is er weinig verschil tussen het SE en CE. Voornemens voor extra aandacht zijn het motiveren van leerlingen en betere voorbereiding op de eindexamenstrategie. Daarnaast wordt, behalve motivatie, ook de factor collegialiteit&professionaliteit aangestipt. Zo zijn er voornemen om informatiedagen te bezoeken en zijn er plannen om als Pilot- school voor nieuw eindexamen HAVO te dienen. 4.3 factoren die terugkomen in het auditrapport In het auditrapport komt het verwerven van achtergrondkennis terug m.b.t. het taalbeleid. Er wordt gesteld dat woordenschatontwikkeling in onvoldoende mate aanwezig is als een vast onderdeel in de standaardopbouw basisles in het gedeelte Activeren van de voorkennis. Daarnaast is het oordeel over het feit of vakdocenten zich bewust zijn van hun rol bij taal en zich realiseren dat hun opdrachten op het juiste taalniveau worden aangeboden meer zwak dan sterk. De woordenschatontwikkeling komt bij weinig lessen naar voren. Alhoewel motivatie van leerlingen niet expliciet aan de orde wordt gesteld komt het toch terug. Er wordt namelijk gesteld dat er in de geobserveerde lessen minder gezien is dat docenten aan leerlingen feedback vragen op het geleerde in de les. 18

19 Marzano stelt dat het feedback geven aan de leerlingen over hun kennistoename de motivatie bevordert. Op dit punt is er dus nog verbetering mogelijk. Bij de factor haalbaar en gedegen programma geconstateerd dat het leerstofaanbod voldoet aan het programma van doelen en doorlopende leerlijnen. Daarnaast wordt geconstateerd dat het pedagogisch handelen van de leraar voldoende is en leidt tot een veilige en ondersteunende leeromgeving. Zoals te zien is in de tabel is er wat betreft didactische aanpak verbetering mogelijk. Zo oordeelt de audit dat het didactisch handelen van de docent het leren van de leerlingen ondersteunt het oordeel meer zwak dan sterk is. Ook spelen leerlingen een onvoldoende actieve en taakgerichte rol binnen de onderwijsactiviteiten. Daarnaast geven zij het meer zwak dan sterk oordeel op het punt dat de leerlingen voldoende tijd krijgen om zich het leerstofaanbod eigen te maken. Daarnaast constateren zij dat het differentiëren in de klas naar niveau van de leerling een aandachtspunt is. Het leerstofaanbod maakt afstemming op de onderwijsbehoefte van de individuele leerlingen onvoldoende mogelijk. Ook vindt de audit dat de school bij onvoldoende vakken een leerstof/aanbod heeft dat past bij het substantieel percentage taalzwakke leerlingen. Over het pedagogisch handelen en klassenmanagement wordt geconstateerd dat het pedagogisch handelen van de leraar voldoende is en leidt tot een veilige en ondersteunende leeromgeving. 4.4 Factoren die terugkomen in inspectierapport Wat betreft achtergrondkennis constateert de inspectie, in tegenstelling tot de audit, dat de school, met een substantieel percentage taalzwakke leerlingen, bij alle vakken in voldoende mate een aanbod aan leerinhouden heeft dat past bij de talige onderwijsbehoeften van deze leerlingen. Dit raakt aan de 3 e actiestap die Marzano aanbeveelt om de achtergrondkennis bij te spijkeren: Geef direct onderwijs in termen en uitdrukkingen rondom het onderwerp, die belangrijk zijn voor de specifieke leerstof van een vak. Over motivatie oordeelt de inspectie at de mentoren het welbevinden en de motivatie van de leerlingen in voldoende mate stimuleren. In de toelichting wordt echter gesteld dat de lessen leerlingen meer moeten prikkelen door ze bijvoorbeeld contextrijk te maken. Ook miste de inspectie het geven van feedback aan leerlingen op het bereikte resultaat of reflectie waarop het resultaat tot stand is gekomen. Hier constateert de inspectie dus dat er dus geen feedback wordt gegeven op de kennistoename van leerlingen. Terwijl dat dit wel motivatiebevorderend werkt voor leerlingen. Een nadere toelichting op het oordeel dat mentoren de motivatie van de leerlingen in voldoende mate stimuleren ontbreekt. Het enige wat nog gesteld wordt is dat de zorg en begeleiding waar het gaat om het welbevinden van de leerling van een goed niveau is. Hier wordt alleen nog gerefereerd aan het welbevinden en niet aan de motivatie. Kortom : het stimuleren van de motivatie van de leerlingen levert een gemengd beeld op. Met betrekking tot haalbaar&gedegen programma op schoolniveau stelt de inspectie dat de aangeboden leerinhouden op school in voldoende mate aan de examenprogramma s en wettelijke vereisten voldoen. 19

20 Verder constateert de inspectie dat de school in voldoende mate zorgt voor een veilige, ordelijke omgeving. Er zijn twee indicatoren waar dat uit blijkt. De school heeft voldoende inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel en in de incidenten die zich op het gebied van sociale veiligheid op de school voordoen. En het personeel van de school zorgt er in voldoende mate voor dat leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Wat betreft collegialiteit & professionaliteit stelt de inspectie dat een factor in de lage rendementscores ook ligt in de kwaliteit van het onderwijsleerproces en de professionaliteit van de individuele docent en van het team en de mate waarin leerlingen worden gemotiveerd tot een actieve leerhouding en de effectiviteit van de lessen (inspectierapport, p. 7). Hierin wordt gesuggereerd dat de professionaliteit van de docenten nog verbeterd kan worden. Maar een nadere invulling of onderbouwing ontbreekt. Op leraarniveau heeft de inspectie kritiek op de didactische aanpak van docenten. De leraren stemmen de instructie en verwerkingsopdrachten onvoldoende af op verschillen in de ontwikkeling tussen kinderen. Andere zaken als uitleg van de leerstof, het realiseren van een taakgerichte werksfeer en het actief betrekken van leerlingen bij de onderwijsactiviteiten vindt allemaal in voldoende mate plaats. Ook maken de aangeboden leerinhouden voldoende afstemming mogelijk op de onderwijsbehoeften van de individuele leerlingen. Tot slot stemmen de leraren de onderwijstijd voldoende af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Het pedagogisch handelen en klassenmanagement wordt gesteld dat: het brederolyceum kent binnen de leerlingenpopulatie een grote mate van diversiteit. De onderlinge omgang, zowel tussen leerlingen onderling als tussen leerlingen en docenten, is buitengewoon verdraagzaam en respectvol. Dit positief en vriendelijk schoolklimaat betekent onder meer dat alle partijen de school als veilig ervaren (inspectierapport, p. 7). 20

21 H5 Conclusie & aanbevelingen In dit hoofdstuk zal ik allereerst per vak aangeven waar bij een aanpassing van de oude verbeterplannen op gelet moet worden. Met als doel de prestaties van de leerlingen te verbeteren. Dat is gebaseerd op de aspecten die de secties al hebben aangegeven in hun verbeterplan, maar ook op de verslagen van de audit en inspectie. In het vorige hoofdstuk staat al een overzicht van welke factoren die de prestaties van leerlingen beïnvloeden terugkomen bij welk vak. Daarin is ook af te lezen dat niet bij alle vakken factoren terugkomen en bij geen enkel vak komen alle factoren terug. Wiskunde Bij het vak Wiskunde komen als verbeterpunten in ieder geval de didactische aanpak en sturing & herontwerp van het programma terug. De sturing & herontwerp van het programma wordt enigszins toegelicht, de didactiek beperkt. Met name voor het punt didactiek acht ik het voor het vak Wiskunde raadzaam dat verder uit te werken. Ook zou het goed zijn om bij Wiskunde aan de taalachterstand van leerlingen te werken. Dat bevordert de achtergrondkennis. Niet alleen Marzano, ook de inspectie en audit zijn van oordeel dat de taalvaardigheid van de leerlingen voor verbetering vatbaar is. De audit is met name kritisch op het ontwikkelen van woordenschat bij de leerlingen. Ook vinden zij dat vakdocenten zich bewuster moeten zijn van hun rol bij taal. Daarnaast is het ook goed om de didactische aanpak nog eens tegen het licht te houden. Zowel de inspectie als de audit leveren daar kritiek op. En Marzano constateert dat het een factor is die van belang is voor de prestatie van de leerlingen. De audit en inspectie constateren dat er meer gedifferentieerd moet worden in de lessen en dat het didactisch handelen van docenten een verbeterpunt is. Actiestappen die Marzano aanbeveelt om aan deze punten te werken en van toepassing kunnen zijn voor het vak Wiskunde: Betrek leerlingen in een interesseverbredend lezen programma, waarbij het accent ligt op ontwikkeling van de woordenschat Geef direct onderwijs in termen en uitdrukkingen rondom het onderwerp, die belangrijk zijn voor de specifieke leerstof van een vak Bied leraren een didactisch kader voor leereenheden, waarbij gebruikgemaakt wordt van op onderzoek gebaseerde didactische aanpakstrategieën. Duits Bij het vak Duits zijn er plannen om aan de leesvaardigheid van de leerlingen te werken. Als het gaat om het ontwikkelen van achtergrondkennis is het raadzaam ook de woordenschat van de leerlingen verder te ontwikkelen. Daarnaast geldt ook voor het vak Duits dat het, in het licht van de factoren van Marzano en het audit- en inspectierapport, raadzaam is de didactische aanpak tegen het licht te houden. Voor de concrete actiestap om de didactische aanpak te verbeteren verwijs ik naar Wiskunde. 21

22 Frans De sectie Frans richt zich vooral op een andere inrichting en tijdstip van toetsen. Dat raakt aan de factor uitdagende doelen & effectieve feedback. In een verbeterd verbeterplan is het nuttig ook aandacht te besteden aan de didactische aanpak en de achtergrondkennis. De concrete actiestappen die genomen zouden kunnen worden zijn dezelfde als bij Wiskunde. Engels Bij Engels zijn er ook voornemens om te werken aan de leesvaardigheid van de leerlingen. Wat verbeterpunten betreft geldt hetzelfde als bij het vak Duits. De didactische aanpak tegen het licht houden en behalve werken aan de leesvaardigheid ook de woordenschat van de leerlingen verder ontwikkelen. Biologie Bij Biologie was het verschil tussen het CE en SE cijfer niet elk jaar te groot. Ook bij dit vak wordt als verbeterpunt genoemd het anders inrichten en vormgeven van de toetsen. Voor dit vaak zou ik, net als de andere vakken, aanraden om de didactiek van het vak tegen het licht te houden en werk te maken van het taalbeleid. Ook voor een vak als Biologie. Natuur- en Scheikunde Voor Natuur- en Scheikunde worden geen factoren genoemd die terugkomen bij de factoren van Marzano. Gezien het audit- en inspectierapport is het raadzaam om ook bij Natuur- en Scheikunde de didactische aanpak tegen het licht te houden en te werken aan het taalbeleid. Tekenen Bij het vak Tekenen komt in de analyse terug dat de sectie te maken heeft met ongemotiveerde leerlingen. Een nadere uitwerking over hoe de motivatie te verbeteren ontbreekt. Marzano heeft 4 actiestappen geformuleerd om de motivatie onder leerlingen te bevorderen. Het is raadzaam om deze op te nemen in een eventuele update van het verbeterplan Tekenen en er mee aan de slag te gaan. Daarnaast geldt ook voor dit vak de didactische aanpak en het taalbeleid. De stappen om de motivatie te bevorderen zijn: 1: Geef leerlingen feedback over hun kennistoename 2: Geef leerlingen opdrachten en activiteiten die van zichzelf aantrekkelijk zijn. Daarmee wordt bedoeld dat het uitvoerbare uitdagingen voor leerlingen moeten zijn en het moet de nieuwsgierigheid van leerlingen opwekken. 3: Bied leerlingen mogelijkheden om langdurige projecten die ze zelf hebben bedacht, op te bouwen en eraan te werken 4: Geef leerlingen les over hoe motivatie werkt en hoe dit hen beïnvloedt Management&Organisatie Aangezien Management&Organisatie zelf geen factoren benoemd die de prestaties van leerlingen kunnen beïnvloeden lijkt het mij, gezien het audit- en inspectierapport, net als voor alle andere vakken raadzaam te werken aan de didactische aanpak en het taalbeleid. 22

23 Aardrijkskunde Aangezien ook Aardrijkskunde in haar verbeterplan geen van de factoren die de leerprestaties van leerlingen beïnvloeden benoemt geldt voor dit vak hetzelfde advies als voor M&O. Geschiedenis Ook al liggen de verschillen tussen SE en CE voor het vak Geschiedenis in 2010 maar net buiten de norm (- 0,6) en in 2011 weer binnen de norm (- 0,5), toch hebben zij verbeterpunten geformuleerd. Zo zijn zij van plan om leerlingen beter te motiveren. Voor het motiveren van de leerlingen is het raadzaam de stappen te volgen die ook bij het advies voor het vak Tekenen zijn uitgewerkt. Daarnaast geldt het taalbeleid en de didactiek natuurlijk ook voor dit vak. Tot slot nog enkele algemene conclusies. Allereerst is het raadzaam om bij een volgende keer de factoren van Marzano als leidraad voor verbeterplannen te gebruiken. Op die manier kan er specifiek(er) beleid gevoerd worden op bepaalde factoren. Bij de aanbevelingen per vak heb ik de factor collegialiteit en professionaliteit die zowel door de inspectie als de audit worden aangehaald niet opgenomen. Dat komt omdat dit een factor is waar voor de hele school een programma voor de professionele ontwikkeling zou moeten zijn dat leraren stimuleert om met adequate steun binnen hun praktijk nieuwe onderwijsstrategieën uit te proberen. Het initiatief om dit te realiseren zou bij de schoolleiding moeten liggen. Om dit te realiseren beveelt Marzano 3 actiestappen aan: 1. Stel normen op voor houding en gedrag die leiden tot collegialiteit & professionaliteit. In een ideaal geval stellen leraren, bestuurders en scholleiders deze normen in gezamenlijk overleg. 2. Stel bestuursstructuren in waarmee het mogelijk wordt om leraren te betrekken in besluitvorming en beleidsbepaling voor de school. 3. Laat leraren deelnemen aan zinvolle activiteiten voor professionalisering. Marzano stelt dat hoewel scholen regelmatig sessie voor professionalisering inplannen, veel van wat in deze sessies wordt gedaan niet per definitie zinvol of bruikbaar voor wat betreft het beïnvloeden van schoolprestaties. Professionalisering moet gericht zijn op: a) focussen op beheersing van de leerstof b) gelegenheid scheppen om actief te leren c) zorgen voor algehele samenhang van de activiteiten voor professionalisering Focussen op beheersing van de leerstof heeft te maken met de mate waarin activiteiten voor nascholing zich richten op specifieke disciplines. Activiteiten voor professionalisering die algemene strategieën bieden en geen mogelijkheden voor toepassing in de groep, zullen waarschijnlijk niet erg effectief zijn voor wat betreft het bewerkstellingen van veranderingen in het gedrag van leraren. Gelegenheid scheppen om actief te leren betreft de opvatting dat leraren in staat zijn 23

24 pedagogisch- didactische kennis die zij leren, toe te passen. Hun beste praktijkopdracht zou zijn om een bepaalde onderwijsstrategie daadwerkelijk uit te proberen, dwz dat ze terugkeren naar hun groep en de strategie daadwerkelijk toepassen in een onderzoeksomgeving in de praktijk: een omgeving waarin ze op informele wijze het effect van verscheidene strategieën op schoolprestatie onderzoeken. Algehele samenhang houdt in dat het programma voor professionalisering wordt ervaren als een samenhangend, geïntegreerd geheel waarbij de dagen voor personeelsonwikkeling op elkaar voortborduren. Een andere factor die ik niet heb benoemd bij de aanbevelingen per vak is sturing & herontwerpen van programma. Terwijl het wel een factor is die ligt op leraarniveau. Natuurlijk is het een factor waar alle docenten aan zouden kunnen en moeten werken. Maar ik kan noch uit de verbeterplannen, noch uit het audit- en noch uit het inspectierapport opmaken of dit een factor is waar op dit moment onvoldoende aandacht voor is. Wat wel in alle verbeterplannen terugkomt zijn de didactische aanpak en achtergrondkennis. Concrete stappen om deze factoren te bevorderen zijn: Achtergrondkennis: 1: Betrek leerlingen in programma s waardoor het aantal en de kwaliteit van hun levenservaring direct toenemen 2: Betrek leerlingen in een interesseverbredend lezen programma, waarbij het accent ligt op ontwikkeling van de woordenschat 3: Geef direct onderwijs in termen en uitdrukkingen rondom het onderwerp, die belangrijk zijn voor de specifieke leerstof van een vak. Didactische aanpak 1. Bied leraren een didactisch kader voor leereenehden, waarbij gebruikgemaakt wordt van op onderzoek gebaseerde didactische aanpakstrategieën. 24

25 Literatuurlijst Beld, D., Mijnsbergen, S., De Graaf,O. (Rodin Groep), Audit Bredero Lyceum, Nootdorp Marzano, R.J., Wat werkt op school. Research in actie. Meta- analyse van 35 jaar onderwijsresearch direct toepasbaar in beleid en praktijk. Bazalt, 2007 Inspectie van het Onderwijs, Risicoanalyse: risico s op scholen in beeld, Inspectie van het Onderwijs: afdeling communicatie, Utrecht 2010 Inspectie van het onderwijs, Opbrengstenoverzicht 2011: Toelichting, Utrecht 2011 Inspectie van het Onderwijs, Conceptrapport van bevindingen: Kwaliteitsonderzoek Bredero Lyceum Afdeling VWO, Amsterdam Inspectie van het Onderwijs, De staat van het onderwijs: Onderwijsverslag : Opbrengstenoverzicht, 2012 Jaarplan Brederolyceum 2012, versie 6 februari De Volkskrant van 5 maart 12. Met een artikel over het Hyperion Lyceum Sites: & (laatst bezocht 19 juli 2012). 25

26 26

27 Abstract In dit abstract wordt een beschrijving gegeven van mijn profielproduct. De doel- en vraagstelling komen terug, evenals de conclusies van het onderzoek. Tot slot nog een korte reflectie op het resultaat en proces. Mijn profielproduct is een literatuuronderzoek met aanbevelingen voor de school(leiding). Dit onderzoek heeft plaatsgevonden naar aanleiding van de onvoldoende opbrengsten voor de VWO afdeling van het Bredero Lyceum in Amsterdam(- Noord). De onderwijsinspectie definieert opbrengsten als volgt: de mate waarin de school erin slaagt om leerlingen op het niveau te brengen dat van de leerlingen mag worden verwacht. 11 De schoolleiding heeft naar aanleiding van deze lage opbrengst verschillende secties opdracht gegeven verbeterplannnen te maken. Vervolgens heeft er ook nog een audit plaatsgevonden en heeft de onderwijsinspectie onderzoek gedaan op school. Daarop was mijn schoolleider nieuwsgiering welke aandachtspunten uit het audit- en inspectierapport terugkomen in de verschillende verbeterplannen. En welke niet? En welke punten kunnen nog verder uitgewerkt worden? Daarop ben ik tot de volgende de doelstelling gekomen: het geven van aanbevelingen per vak om de prestaties van leerlingen te verbeteren. Met als centrale vraag: Hoe kunnen de verbeterplannen verbeterd worden naar aanleiding van een uitgevoerde audit en onderzoek van de onderwijsinspectie? Deelvragen: - Waar zou een verbeterplan aandacht voor moeten hebben als de prestaties van leerlingen verbeterd dienen te worden? - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de oude verbeterplannen en een theoretisch model van een verbeterplan om de prestaties van leerlingen te verbeteren. - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen de audit en het theoretisch model van een verbeterplan om de prestaties van de leerlingen te verbeteren? - Welke overeenkomsten en verschillen zijn er tussen het inspectie onderzoek en het theoretisch model om de prestaties van de leerlingen te verbeteren? - Wat zijn de overeenkomsten en verschillen tussen de oude verbeterplannen en de opbrengsten uit het audit- en inspectierapport m.b.t. het verbeteren van de prestaties van leerlingen. Om de verbeterplannen zinvol te vergelijken met de theorie, de audit en het insectierapport heb ik allereerst de aspecten van vergelijking geïdentificeerd. Daarvoor ben ik gestuit op onderzoek van Marzano 12. Hij heeft 11 factoren onderscheidden die de prestaties van leerlingen beïnvloeden. In een goed verbeterplan zouden deze aspecten terug moeten komen. De resultaten van de vergelijking heb ik samengevat in een tabel: 11 onderwijs/vraag- en- antwoord/wat- is- de- opbrengstenkaart- en- het- opbrengstenoordeel- in- het- voortgezet- onderwijs- vo.html 12 Marzano, R.J., wat werkt op school. Research in actie,