Openbare Basisschool Merlijn. School-ondersteuningsprofiel

Transcriptie

1 Openbare Basisschool Merlijn School-ondersteuningsprofiel

2 Inleiding Alle besturen hebben met de komst van passend onderwijs zorgplicht. De zorgplicht betekent dat iedere leerling een passende onderwijsplek moet krijgen. De besturen werken samen in het samenwerkingsverband om de zorgplicht te kunnen garanderen. Het samenwerkingsverband (alle besturen) moet zorgen voor een dekkend netwerk. Het samenwerkingsverband maakt via de onderwijsprofielen inzichtelijk hoe zij met de scholen zorgt voor een dekkend netwerk. Het kader voor het onderwijsprofiel wordt op SWV-niveau ontwikkeld zodat er zicht komt op het totale netwerk. De veranderingen zijn een prima gelegenheid om met elkaar een verdere kwaliteitsslag te slaan. De focus ligt op verdere kwaliteitsverbetering. Het samenwerkingsverband, bestaande uit de samenwerking van schoolbesturen, kan zich verder ontwikkelen in het tijdig signaleren en kan doorgaan met het verbeteren van opbrengstgericht werken in leerresultaten en leerkrachtvaardigheden. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 2

3 Merlijn Merlijn is sinds 2003 de openbare basisschool in Getsewoud-noord. Openbaar onderwijs betekent dat iedereen welkom is, ongeacht geloofs- of levensovertuiging. Wij streven er actief naar om kinderen respect bij te brengen voor elkanders leefwijze en levensbeschouwing en voor normen en waarden als tolerantie en solidariteit. Merlijn is onderdeel van brede school De Breedenborgh. Dit is een modern multifunctioneel complex met drie basisscholen, gymzalen, speellokalen en een instelling voor buitenschoolse opvang. Samen bieden wij meer dan alleen onderwijs en vergroten aldus de ontwikkelingskansen van kinderen. De partners binnen ons complex werken waar mogelijk samen op het gebied van sport, cultuur, begeleiding, pedagogisch klimaat en naschoolse activiteiten. De leerlingen van Merlijn komen voornamelijk uit Getsewoud-Noord. De zeven kernwaarden van Merlijn Persoonlijke en professionele groei; Plezier en enthousiasme; Verantwoordelijkheid en zelfstandigheid; Openheid en duidelijkheid; Autonomie; Samen en eigen kracht; Zorgvuldigheid en creativiteit. Een positieve visie op onderwijs Onze missie Samen werken aan samenwerken gaat uit van een positieve grondhouding van alle betrokken. De kenniseconomie waarin wij leven en werken vraagt om mensen die samenwerken, kennis delen, leren van en met elkaar en zichzelf blijven ontwikkelen. Dat vraagt om nieuwe vaardigheden, beter bekend als 21 e Century Skills. Op Merlijn geven wij inhoud aan deze ontwikkeling door de omgeving en de omstandigheden zo in te richten en te organiseren dat zij een stimulerende invloed hebben. Ontwikkeling en leren gaat beter en sneller wanneer activiteiten en inhouden voor kinderen persoonlijk zinvol zijn en betekenis hebben of kunnen krijgen. Basis voor ons leren is veiligheid. Als een kind zich veilig voelt, zal het zich ook beter ontwikkelen. Dit betekent voor het onderwijs van Merlijn: dat het is aangepast aan de onderwijsbehoeften van leerlingen door instructie en aanbod af te stemmen op plus-, basis- en minimum-groep. (handelingsgericht werken, groepsoverzichten en groepsplannen); dat onze lessen opgebouwd zijn rond het directe instructie model (terugblik, bespreken doel van de les, activeren voorkennis, begeleide in-oefening, zelfstandige verwerking en evaluatie/feedback); dat wij door prikkelen en uitdagen tegemoet komen aan de innerlijke drang van kinderen tot leren en ze aldus gemotiveerd houden; Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 3

4 dat wij hoge verwachtingen hebben van kinderen (eruit halen wat erin zit); dat wij leerlingen bij bepaalde vakgebieden zodanig groeperen dat ze elkaar verder helpen; dat gevarieerde instructieprincipes (o.a. coöperatieve werkvormen) worden gehanteerd om leerlingen allerlei vaardigheden te leren beheersen; dat leerlingen op Merlijn in toenemende mate zelf verantwoordelijkheid leren nemen voor de planning en evaluatie van hun eigen leerproces; dat leerlingen geloof en plezier hebben in eigen kunnen, werkelijk het gevoel hebben dat ze gewaardeerd worden en trots zijn op hun prestaties; dat wij kinderen de waarden en normen leren die in onze maatschappij gelden. Kerntriade Voor de optimale ontwikkeling van een kind is samenwerking van ouder, leerkracht en kind noodzakelijk. Elke partij doet daarbij vanuit rol en verantwoordelijkheid het maximale om de ontwikkeling van het kind te laten slagen. We noemen dat de kerntriade. Zodra de ontwikkeling van een kind ernstig stagneert, formuleren leerkracht en interne begeleidster de aard van de zorg en de mogelijke aanpak. Wij kunnen daarbij gebruik maken van experts van buiten de school. Wanneer een leerling een onderwijsbehoefte heeft die buiten ons aanbod ligt, dan zoeken wij een passende onderwijsplek op een school binnen ons samenwerkingsverband. Grenzen aan haalbaarheid. Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften stellen extra eisen aan de leerkrachten, de IB-er, medeleerlingen en het gebouw. Het uitgangspunt is dat elke leerkracht ruimte en tijd heeft voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte. Indien het onderwijs aan de leerling met specifieke onderwijsbehoeften zodanig beslag legt op de tijd en de aandacht van de leerkracht, dat daardoor de tijd en aandacht voor de overige [zorg]leerlingen in de groep onvoldoende of in het geheel niet kan worden geboden is de grens bereikt. Kwalitatief goed onderwijs aan de [zorg]leerlingen in alle groepen mag op Merlijn niet in het geding komen. De afweging of we een leerling op Merlijn plaatsen of tijdens de schoolloopbaan willen verwijzen hangt af van de balans tussen de hulpvraag van de leerlingen en de mogelijkheden van onze school. Ook zal hier in worden meegenomen of externe ondersteuning ingeschakeld kan worden. Wij staan in principe open voor alle leerlingen, tenzij uit aanvullend onderzoek blijkt dat deze leerlingen zich beter kunnen ontwikkelen op het SBO/SO. Het Brugteam Met ingang van 1 augustus 2014 is het Brugteam in het kader van Passend Onderwijs van start gegaan. Het Brugteam bestaat uit voormalig ambulant begeleiders uit de clusters 3 en 4. [Speciaal Onderwijs]. Dit team geeft ondersteuning op aanvraag. Als wij binnen de school handelingsverlegen zijn t.a.v. de ontwikkeling kunnen wij gebruik maken van hun expertise. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 4

5 Passend onderwijs Haarlemmermeer Een onderwijsprofiel van scholen binnen het Samenwerkingsverband Haarlemmermeer bestaat uit een basisaanbod (aanbod en ondersteuning voor alle leerlingen), een breedteaanbod (alle ondersteuning die de basisondersteuning overstijgt en in principe thuis- en schoolnabij) en een diepteaanbod (inzet van andere instellingen met verregaande specialisaties en mogelijkheden). De onderwijsprofielen van Primair Onderwijs, Speciaal Basisonderwijs en Speciaal Onderwijs samen, leveren een onderwijscontinuüm op, waarmee alle leerlingen binnen de Haarlemmermeer een passend onderwijsaanbod kunnen ontvangen. Onderwijsprofiel Merlijn Het onderwijsprofiel van Merlijn geeft zicht op het onderwijsaanbod aan al onze leerlingen. Het waarborgt de zichtbare kwaliteit van ons onderwijs. Ons goed gedifferentieerde onderwijsaanbod zorgt ervoor dat veel leerlingen thuisnabij onderwijs kunnen volgen en slechts een beperkt aantal leerlingen een beroep hoeft te doen op het diepteaanbod. Ons onderwijsprofiel is het instrument om het onderwijsaanbod gericht te verbeteren. Vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn: Planmatig werken De leerresultaten Een helder geformuleerd onderwijsaanbod en effectieve methodieken. De bewaking van de leertijd. De instructievaardigheden Het (pedagogisch) klimaat Het klassenmanagement Wij sluiten aan bij de begrippen in het waarderingskader van de inspectie en bij de vele kwaliteitsinstrumenten. Het zijn die elementen uit het primair proces die direct invloed hebben op de leerresultaten van de leerlingen. Ons onderwijsprofiel hangt op deze wijze sterk samen met het onderwijskundig deel van ons schoolplan en de onderdelen uit het kwaliteitssysteem van onze school. In ons onderwijsprofiel definiëren wij de onderwijskwaliteit en geven wij aan hoe wij deze monitoren. Wij beschrijven de onderdelen in concreet waarneembaar ( wat zie ik ) en meetbaar gedrag. Bij de opbrengsten formuleren wij ons ambitieniveau. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 5

6 Leerkrachten doen het samen Onderwijs maak je samen. Dat betekent op Merlijn dat teamleden gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor het onderwijs aan en de zorg voor alle leerlingen. Op Merlijn gaan leerkrachten met elkaar en met de directie in gesprek over de ontwikkeling van leerlingen en over de aan te bieden leerstof. Dat gebeurt b.v. tijdens leerling-besprekingen, intervisiegesprekken, analyse en prognose gesprekken over leerresultaten en middels documenten als groepsoverzicht en de groepsplan. Deze momenten van overleg leggen wij jaarlijks vooraf vast op de jaarkalender. Professionals in een lerende organisatie Onze leerkrachten zijn professionals binnen een lerende organisatie. Dat betekent dat kwaliteiten en vaardigheden onderhouden en getraind worden, middels scholing, intervisie, persoonlijke ontwikkelingsplannen, coaching-on-the-job, visitatie en feedback. Wij gebruiken daarbij de expertise van externe partijen en de leermogelijkheden van onze Sopoh-academie (e-learning en trainingsbijeenkomsten) Het team van Merlijn telt diverse gecertificeerde specialisten voor o.a. interne begeleiding, motoriek, dyslexie, kanjertraining, leesonderwijs en vertrouwenskwesties. Kwaliteit, opbrengsten en rapportage Wij organiseren onze lessen zodanig dat er sprake is van een prettige sfeer, uitdagend onderwijs en goede leeropbrengsten. Hiertoe hanteren wij de volgende planningscyclus: Leerkrachten van Merlijn stellen jaarlijks een Pedagogisch Groepsoverzicht op (of bij) voor hun groep. Hierin beschrijven zij de specifieke leerbehoeften van de individuele leerlingen. Het overzicht beschrijft het handelen van de leerkracht en bevat Cito scores, (Cito) doelen, instructieniveau, belemmerende en stimulerende factoren. Leerkrachten van Merlijn nemen twee keer per jaar (januari en juni) de Citotoetsen van het leerlingvolgsysteem af. De interne begeleiders en de leerkrachten analyseren de leeropbrengsten met behulp van Parnassys en het Cito-LOVS en bespreken dit met elkaar. Vervolgens maken leerkrachten al dan niet samen met de intern begeleiders een prognose met leerdoelen en aanpak voor elke leerling. Zij houden daarbij rekening met datgene wat beschreven staat in het groepsoverzicht. Op basis hiervan stelt de leerkracht per vakgebied een groepsplan op. De leeropbrengsten van Merlijn zijn zeer goed en liggen ruim boven de landelijke- en de inspectienorm. Om de sociaal-emotionele ontwikkeling van elk kind in kaart te brengen nemen wij jaarlijks de vragenlijsten van het onderzoeksprogramma ZIEN af. Met behulp van die gegevens kunnen wij elk kind optimaal begeleiden bij zijn/haar ontwikkeling. In groep 8 nemen wij twee toetsen af om te bepalen welke vorm van voortgezet onderwijs voor uw kind het meest geschikt is. In oktober is dat de NIO toets en in april de Cito-Eindtoets. De eerste meet vooral intelligentie en laatstgenoemde de kennis en vaardigheden. Voorop staat echter de mening van de leerkracht. Kinderen met een dyslexie-verklaring krijgen een gesproken versie van de toets aangeboden. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 6

7 Kleuters ontvangen één keer per jaar een rapport in de maand dat zij jarig zijn, dus exact na één en na twee jaar onderwijs. De overige groepen ontvangen jaarlijks rond januari en juni een rapport. Wij rapporteren in de vorm van een bolletjesrapport met omschrijvingen als onvoldoende, bijna voldoende, voldoende, ruim voldoende en goed. Ouders bespreken het rapport met de leerkracht. Wanneer een kind de school verlaat, schrijft de leerkracht een onderwijskundig rapport. Dit rapport is bestemd voor de ontvangende school. Ouders krijgen inzage in dit rapport. De inspectie brengt op basis van een steekproef in kaart in hoeverre scholen opbrengstgericht werken op basis van vijf indicatoren: 1. De school gebruikt een systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen; 2. De leraren volgen en analyseren de vorderingen van hun leerlingen systematisch; 3. De school gaat de effecten van de zorg na; 4. De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten; 5. De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 7

8 Toets Cyclus I: Leeropbrengsten Cyclus II: Verbetertrajecten Sept. Groepsplannen worden uitgevoerd Startbijeenkomst voor verbeteringen onderdeel uit het onderwijsprofiel. Okt. Zien (gr. 1 t/m 8) KIVA (gr. 5 t/m 8) (incl. lln. vragenlijst) NIO toets (gr. 8) Herfstsignalering gr. 3 Groepsbesprekingen ib-er met leerkracht Nov. Okt/ Jan n.a.v. de methodetoetsen worden groepsplannen bijgesteld Jan M-toets CITO Analyse maken OC waarden vaststellen Bouwpresentaties opbrengsten Groepspl. maken op 3 niveaus Feb. M-toets analyse Wat is op basis van de toetsresultaten de keuze voor het vakgebied dat je centraal wilt stellen (Plus, basis, breedte) Ambitie opstellen: Wat zijn je ambities ten aanzien van je leeropbrengsten? April n.a.v. de methodetoetsen worden groepsplannen bijgesteld Mei KIVA monitoring Zien (indien nodig) Juni Cito Eindtoets Afnemen Analyse maken OC waarden vaststellen Bouwpresentaties opbrengsten Groepsplannen maken op 3 niveaus Trendanalyse bespreking. Wat zijn de verwachting voor januari? Bespreking in bouw leerkrachten, ib-er en directie Wat zijn n.a.v. de analyses de verbeterpunten? Observaties in de klas Werkgroepen Evaluatie verbeteringen onderwijsprofiel Groepsbesprekingen lkr. +ib-er Trendanalyse bespreking in bouw leerkrachten, ib-er en directie. Voortgang huidige plan van aanpak. Opzet nieuwe plan van aanpak Welk verbetertraject gaat de school volgend jaar starten? Team kiest het onderdeel uit het onderwijsprofiel waarmee zij denken de leeropbrengsten te kunnen verhogen. Management stelt een plan van aanpak voor het komend schooljaar vast: Uitbreiden onderwijsprofiel met nieuwe inhoud, of: Niveau huidige onderwijsprofiel verbeteren Groepsbespreking lkr. + ib-er Trendanalyse E-toets en bijstellen van de geformuleerde ambities en plan van aanpak. Groepsbespreking leerkracht met ib-er Verantwoordingsgesprekken Leerkracht, Ib-er en directie. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 8

9 Leerresultaten De leerresultaten van het plus, basis, en minimumaanbod zijn gebaseerd op de landelijke normscores van CITO of de vaardigheidsscores. Leerresultaten Onderwijsprofiel in vaardigheidsscores, nieuwe norm. In onderstaande tabel zijn de ondergrens en bovengrens opgenomen die horen bij de Basisgroep. Bovenaan staat de landelijke inspectienorm. Vervolgens zijn de onder- en bovengrens van Merlijn aangegeven over de laatste drie schooljaren. (Uitzondering vormen Begrijpend Luisteren en Rekenen en Wiskunde 3.0, omdat deze toetsen nieuw zijn.) De kolom geeft vervolgens de gemiddelde schoolnorm over die drie jaren en wordt afgesloten met onze ambitie.. Taal voor kleuters E2 Rekenen voor kleuters E2 Landelijke norm Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Gemiddelde schoolnorm Ambitie Ambitie De ondergrens van onze schoolnorm bij taal en rekenen voor kleuters ligt ruim boven de bovengrens van de landelijke norm en is daarmee erg goed te nomen. Onze ambitie is op dit moment vooral het vasthouden van de schoolnorm. Spelling E3 E4 E5 E6 E7 B/M8 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie De schoolnorm voor spelling komt vrijwel overeen met de landelijke norm of ligt soms een fractie hoger. Onze ambitie is een groei van tenminste twee punten op de landelijke norm. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 9

10 Werkwoord spelling E7 B/M8 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie De ondergrens van werkwoordspelling op Merlijn ligt ruim boven de landelijke norm. Gemiddeld 16 punten in groep 7 en 19 in groep 8. De bovengrens ligt eveneens hoger, maar de groei is niet evenredig aan die van de ondergrens. Gemiddeld 5 en 8 punten. De ambitie is om de bovengrens in stappen hoger te stellen om aldus evenredig toe te nemen met de ondergrens. Technisch lezen (DMT) E3 E4 E5 E6 E7 B/M8 Landelijke norm n.v.t. n.v.t. Gemiddelde schoolnorm Ambitie De schoolnorm voor technisch lezen ligt, met uitzondering van groep 6 boven of ruim boven de landelijke norm. Onze ambitie is om de gemiddelde score van de laatste drie jaar vast te houden. Uitzondering hierop is groep 6. Hier moet de ondergrens tenminste twee punten omhoog. Begrijpend lezen E3 E4 M5 M6 M7 B/M8 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 10

11 De schoolnorm voor begrijpend lezen wijkt iets af van de landelijke norm (van iets erboven tot iets eronder). Ambitie is om tenminste de landelijke norm te halen en waar de schoolnorm hoger ligt, deze scores vast te houden. Begrijpend luisteren E3 E4 E5 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie De ondergrens van de schoolnorm ligt ruim boven de landelijke norm. De bovengrens ligt in de groepen 3 en 5 echter lager. Hier moet de bovengrens tenminste op de landelijke norm uitkomen. Rekenen & wisk. 3.0 E3 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie Onze ambitie bij Rekenen en Wiskunde 3.0 is om tenminste de ondergrens op het niveau van de landelijke score te brengen. Het betreft echter een nieuwe toets, waardoor er nog weinig vergelijkingsjaren zijn. Rekenen E4 E5 E6 E7 B/M8 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie Onze schoolnorm t.a.v. rekenen ligt bij de ondergrens (ruim) hoger dan de landelijke norm. De bovengrens ligt op of (iets) boven de landelijke norm. Ambitie is om tenminste de schoolnorm vast te houden. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 11

12 Woordenschat E3 E4 E5 E6 E7 B/M8 Landelijke norm n.v.t n.v.t. Gemiddelde schoolnorm Ambitie Bij woordenschat ligt de ondergrens ruim boven de landelijke norm. De bovengrens ligt, met uitzondering van groep 4, op of iets boven de landelijke norm. Uitgangspunt is om de schoolnorm vast te houden en in groep 4 de bovengrens tenminste op de landelijke norm te laten uitkomen. Studievaardigheden E5 E6 E7 B/M8 Landelijke norm Gemiddelde schoolnorm Ambitie Ten aanzien van studievaardigheden liggen wij zeer ruim boven de landelijke norm. Onze ambitie is om dit vast te houden. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 12

13 Leerstofaanbod Het onderwijsaanbod wordt beschreven in methodieken en materialen. In het plus- en minimum aanbod staat hoe Merlijn intensiveert voor leerlingen met extra onderwijsbehoeften. Het aanbod wordt beschreven voor taal, technisch lezen, begrijpend luisteren/lezen, woordenschat, spelling, rekenen & sociale competentie. Burgerschap Burgerschap is geen apart vakgebied. De inhouden staan beschreven in het Protocol over Burgerschap. Maatschappelijke en culturele verhoudingen, geestelijke stromingen Wij besteden in ons onderwijs bewust aandacht aan maatschappelijke en culturele verhoudingen en de diversiteit aan geestelijke stromingen, zonder een bepaalde stroming aan te hangen. Wij willen daarmee bereiken dat kinderen de samenleving beter begrijpen. Gezondheid/bewegen en wetenschap/techniek Deze gebieden zijn onderdeel van methodieken Wereldoriëntatie. Kunst en cultuur Kunst/cultuur is onderdeel van diverse methodieken en wordt ook aangeboden middels Kunst in Leren. Bewegen Wij hechten er groot belang aan dat kinderen bewegen. Merlijn heeft een plus op sportgebied en investeert hierin d.m.v. lessen door een professionele vakleerkracht (vanaf groep 3). Daarnaast verzorgen wij sportlessen onder en na schooltijd o.l.v. een combinatiefunctionaris (groepen 3 t/m 5) en trainers van sportverenigingen via de Sportpas van de gemeente Haarlemmermeer. Hiermee willen wij kinderen extra laten bewegen en enthousiast maken voor sporten. Mediawijsheid Informatie- en communicatie technologie nemen in onze hedendaagse maatschappij een belangrijke plaats in. Dat betekent dat wij in ons onderwijs ook aandacht hebben voor de gevaren (misbruik, misleiding, cyberpesten, beïnvloeding, etc.). De schadelijke invloeden staan beschreven in ons veiligheidsprotocol. Door met kinderen het nieuws te volgen (b.v. via Nieuwsbegrip, schooltv weekjournaal, krantenkring, etc.) leren wij ze kritisch te kijken naar de berichtgevingen en reclame uitingen. In groep 7 volgen de leerlingen een lessencyclus. In 2015 stellen wij een protocol op rond mediawijsheid. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 13

14 Plus Groep 1-2 Werkbladen uit methode: Wat zeg je? Werkboekjes Overstap (Zwijsen) Groep 3 Pluslijn van de Leessleutel Groep 4-8 Naast basisstof Taal op Maat verdiepingsstof Taal op Maat Acadin een digitale leeromgeving voor het organiseren van verrijkingsonderwijs. Groep 7-8 Digitale topschool Basis Groep 1-2 Taalflat Onderbouwd, thema s: post/boeken, herfst, Sinterklaas, Kerst, winter, lente, familie, mijn lichaam en 2x per jaar een zelf te bepalen thema. Gebruik van ontwikkelingsmaterialen passend bij leerdoelen Onderbouwd Lettermuur, met aanvullende activiteiten Woordweb Woordenschatdoosje Leessleutelletterbladen Werkbladen m.b.t. kritisch luisteren en passieve woordenschat Leessleutelcomputerprogramma Ambrasoft Taal Groep 3 De leessleutel Leessleutelcomputerprogramma Ambrasoft Flitsen van woorden en letters Woordenschatdoosje Woordenschatmuur Bevorderen van het thuis dagelijks laten lezen van het kind Groep 4-8 Taal op Maat Ambrasoft Woordenschatdoosje Woordenschatmuur - Individuele opdrachten afgewisseld met coöperatieve opdrachten Minimum Groep 1-2 Piramide woorden + themawoorden(herhaling en pre-teaching) Groep 3 Pravoo DMT Cito oefenmap Gebruik van Leeslogboek Rt indien mogelijk Lezen met tutor uit groep 7 of 8 Volgen dyslexie protocol Groep 4-8 Taal op Maat compacten Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 14

15 Plus Groep 1-2 Werkboekjes Overstap (Zwijsen) AVI start boekjes Groep 3 Pluslijn van de Leessleutel Vrij lezen Technisch lezen Groep 4-8 Vrij lezen Basis Groep 1-2 Onderbouwd thema s: post/boeken, herfst, verkeer, Sinterklaas, Kerst, winter, lente, familie en mijn lichaam en 2x per jaar een zelf te bepalen thema. Gebruik van ontwikkelingsmaterialen passend bij leerdoelen Onderbouwd Lettermuur, met aanvullende activiteiten Woordweb Leessleutelletterbladen Kleine kring Individuele opdrachten afgewisseld met coöperatieve opdrachten Werkbladen m.b.t. kritisch luisteren en passieve woordenschat Leessleutelcomputerprogramma Ambrasoft Woordenschatdoosje Groep 3 De leessleutel Leessleutelcomputerprogramma Ambrasoft Flitsen van woorden en letters Woordenschatdoosje Woordenschatmuur Individuele opdrachten afgewisseld met coöperatieve opdrachten Woordkaarten per thema van de leessleutel om DMT te oefenen Groep 4-8 Lekker Lezen E3 t/m E6 Woordentrainer (computerprogramma voor DMT oefenen) Minimum Groep 1-2 Piramide woorden + themawoorden(herhaling en pre-teaching) Groep 3 Pravoo DMT Cito oefenmap Gebruik van Leeslogboek Rt indien mogelijk Lezen met tutor uit groep 7 of 8 Volgen dyslexie protocol De leessleutel Leessleutelcomputerprogramma Ambrasoft Woordenschatdoosje Woordenschatmuur RALFI lezen Tempo lezen op woord- en zinsniveau Leesbladen van de Zuid-Vallei Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 15

16 Groep 4-8 Pravoo DMT Cito oefenmap Rt indien mogelijk Lezen met tutor uit groep 7 of 8 (voor groep 4 en 5) Volgen dyslexie protocol Ambrasoft Woordenschatdoosje Woordenschatmuur RALFI lezen Tempo lezen op woord- en zinsniveau Leesbladen van de Zuid-Vallei Plus Groep Begrijpend/studerend lezen Groep 3 - Groep 4-8 Nieuwsbegrip XL. Acadin Groep 7-8 Digitale topschool Basis Groep 1-2 Leesstrategieën aanbieden m.b.v. picto s. Aanbieden van verschillende prentenboeken. Groep 3 Leesstrategieën aanbieden m.b.v. picto s. Verhalen voorlezen en de strategieën toepassen. Groep 4-8 Nieuwsbegrip XL. Leesstrategieën aanbieden m.b.v. picto s. Verhalen voorlezen en de strategieën toepassen. Minimum Groep b Groep 3 oefenmap Begrijpend lezen Groep 4-8 Pravoo oefenmap Begrijpend lezen Nieuwsbegrip XL Niveau lager. Plus Groep 1-2 Maatwerk groen Rekenen Groep 3-8 Rekenzeker: stof compacten en spin en rupssommen Speurwerk Somplex Kien Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 16

17 Rekentijgers Acadin Groep 7-8 Digitale topschool Basis Groep 1-2 Rekenflat Onderbouwd thema s: thema s: post/boeken, herfst, verkeer, Sinterklaas, Kerst, winter, lente, familie, mijn lichaam en 2x per jaar een zelf te bepalen thema. Gebruik van ontwikkelingsmaterialen passend bij doelen van rekenen Onderbouwd. Rekenzeker; tellen en ordenen Ambrasoft Gynzy Squla Groep 3 t/m 8 Rekenzeker Ambrasoft Gynzy Minimum Groep 1-2 Maatwerk Ontwikkelingsmaterialen Groep 3-8 Maatwerk Woordenschat Plus Groep 1-2 Woordkaarten behorend bij thema s van Onderbouwd. Groep 3 Leessleutel plus lijn Groep 4-8 Nieuwsbegrip XL niveau hoger dan de groep. Basis Groep 1-2 Woordkaarten behorend bij thema s van Onderbouwd. Woord-web per thema Woordenschatdoosje Groep 3-8 Woordenschatlessen Leessleutel (groep 3) Woordenschatmuur Woordenschatdoosje Woordenschatlessen bij Nieuwsbegrip XL (groep 4 t/m 8) Taal op Maat Minimum Groep 1-2 Woordkaarten behorend bij thema s van Onderbouwd. Piramide Groep 3-8 Woordenschat training van Kinheim Plus Groep 4-8 Compacten van spelling Spelling Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 17

18 Schrijf- en stel opdrachten Basis Groep 3 De Leessleutel Groep 4-8 Spelling op Maat Spelling Maatje (spiekboek van Spelling Op Maat) Ambrasoft Minimum Groep 4-8 Spelling van de Zuidvallei Werkwoordspelling van de Zuidvallei Spelling-spiekboek Plus - Sociale competentie Basis Groep 1-4 Leefstijl Zien Groep 3-4 Taakspel Zien Groep 5-8 Kiva Monitoring Kiva Vragenlijst Zien Afnemen sociogram Minimum Groep 1-8 Kanjertraining indien nodig Groep 5-8 Steungroep aanpak (Kiva) Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 18

19 De bewaking van de leertijd (per vakgebied) De leertijd wordt beschreven in gestelde leertijd (roostertijd) in aantal uren per week daadwerkelijk met de les bezig zijn. Deze roostertijd is voor de drie groepen gelijk. Extra instructie (Minimum) en aanvullende stof (Plus) worden binnen de roostertijd uitgevoerd. Technisch lezen 1* 2* Plus - Extra stof binnen totale roostertijd Basis Minimum - Extra instructie binnen de totale roostertijd + 1 uur per week * Groep 1/2: Taal- en rekenonderdelen zijn samengevoegd in de methode Onderbouwd * Groep 3: taal en lezen zijn samengevoegd in methode Leessleutel Begrijpend lezen Plus - Extra stof binnen totale roostertijd Basis Minimum - Extra instructie binnen de totale roostertijd Groep 3 vanaf januari. Tijd in mindering op totale taallezen. Rekenen Plus - Extra stof binnen totale roostertijd Basis Minimum - Extra instructie binnen de totale roostertijd Spelling Plus - Extra stof binnen totale roostertijd Basis - 90 Minimum - Extra instructie binnen de totale roostertijd Taal Plus - Extra stof binnen totale roostertijd Basis Minimum - Extra instructie binnen de totale roostertijd Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 19

20 Didactisch handelen We sluiten aan bij de opvattingen van de Inspectie die het als volgt omschrijft: Het didactisch handelen van de leerkracht is gericht op het ontlokken en bevorderen van leerprocessen waarbij de leerkracht sturing geeft aan het leerproces en de eigen keuzes van leerlingen. Zo vraagt de leerkracht zich voortdurend af welke hulp, opdracht of aanwijzing gegeven kan worden om leerlingen te helpen tot leren te komen. Uitgangspunt bij het didactisch handelen is het werken met het directe instructiemodel. Daarnaast is het van belang dat de leerkracht afstemt op het niveau van de leerlingen. Instructiemodel: - Merlijn werkt met het directe instructiemodel; - Merlijn heeft bepaald welke elementen ze per les-fase terug wil zien in de les. Deze staan in het onderstaande schema; - De didactische interventies voor plus- en breedteleerlingen staan per vakgebied beschreven in de groepsplannen. Plus Instructie-onafhankelijk. Basis Introductie: Leerling verwoordt zelf het doel van de les. In-oefening/Verwerking: Leerling gaat zelfstandig aan het werk. Terugkoppeling: Leerling rapporteert aan de leerkracht over het gemaakte werk; hij geeft aan wat hij geleerd heeft en hoe het werken ging. Reflectie op doelen. Instructie-gevoelig Introductie: De leerkracht geeft attentiesignaal; geeft de start van de les duidelijk aan; geeft een samenvatting van de voorgaande stof; haalt de benodigde voorkennis op; vertelt het doel van de les; vertelt wat de leerlingen deze les gaan doen (lesopbouw). Instructie: De leerkracht denkt hardop (leerkracht als model); kiest bewust voor meer of minder leerkracht-gestuurd; geeft concrete voorbeelden, demonstraties, illustraties; expliceert effectieve probleemoplossingsstrategieën; gebruikt heldere taal; geeft een samenvatting van de hoofdzaken; stelt vragen en zorgt voor een goede beurtwisseling; houdt de leerlingen actief bij de les; geeft uitleg over inhoud van de opgaven; creëert betrokkenheid door vragen te stellen en leerlingen opgaven voor te laten doen. Begeleide in-oefening: De leerkracht geeft korte en duidelijke opdrachten; maakt samen met de leerlingen een opgave; Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 20

21 Minimum gebruikt gevarieerde werkvormen; relateert opdrachten aan lesdoel; stelt veel goede (product- en proces) vragen; zorgt voor interactie m.b.t. het denkproces; laat de leerlingen samenwerken/overleggen; zorgt dat alle leerlingen betrokken blijven; laat oefenen tot (75-80%) van de leerlingen de stof onder de knie hebben; zet Plus-leerlingen eventueel vast aan het werk. Individuele verwerking: De leerkracht vertelt of schrijft (precies) op het bord wat de leerlingen moeten doen; spreekt duidelijk af wat hij van de leerlingen verwacht; spreekt zijn vertrouwen uit; zorgt dat de leerlingen onmiddellijk beginnen; laat de leerlingen elkaar eventueel helpen; stelt (kwaliteits)eisen aan het werk; maakt duidelijke afspraken over wanneer en hoe de leerling om hulp mag vragen; laat de leerlingen weten dat (en hoe) hun werk gecontroleerd wordt; kijkt het werk zo snel mogelijk na. Nabespreking & feedback: De leerkracht zorgt voor regelmatige (eerlijke) feedback (zegt het duidelijk als het niet helemaal goed is); geeft ook procesfeedback; corrigeert fouten zo snel mogelijk, bij voorkeur onmiddellijk; geeft veel complimenten en moedigt veel aan; houdt de nabespreking direct na de in-oefening/verwerking; vat de les en het lesdoel samen (met de leerlingen). Instructie-afhankelijk Instructie: Leerling krijgt verlengde instructie aan de instructietafel Leerkracht doet de opgave minimaal twee keer goed voor Begeleide in-oefening: Leerkracht maakt minimaal twee voorbeeldopgave samen met de leerling Individuele verwerking: Leerkracht vertelt de leerlingen individueel wat ze moeten doen. Er wordt visueel aangegeven wat ze moeten doen Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 21

22 Pedagogisch handelen (algemeen) Het pedagogisch handelen van de leerkrachten is afgestemd op het versterken van de drie basisbehoeften van de leerlingen, te weten: relatie, competentie en autonomie. Relatie: De leerlingen voelen zich geaccepteerd. Ze horen erbij. Ze zijn welkom. Ze voelen zich veilig. Er wordt met de leerlingen gepraat en niet over hen. Competentie: Leerlingen leren in toenemende mate zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de planning en evaluatie van hun eigen leerproces. Ze ontdekken dat ze steeds meer taken aankunnen. Autonomie: Leerlingen willen vrijheid en zelfbepaling. Ze willen verantwoordelijk zijn voor hun eigen taken. Zij kunnen (in elk geval voor een deel) hun leergedrag sturen. Visie op pedagogisch handelen Basis voor leren is veiligheid. Als een kind zich veilig voelt, zal het zich ook beter ontwikkelen. Ontwikkeling en leren veronderstellen altijd interactie en communicatie. Daarom zijn sociale en communicatieve situaties noodzakelijk. Ter versterking maken wij in alle groepen gebruik van de methode Leefstijl. Sinds augustus 2014 werken wij in de groepen 3 en 4 met Taakspel en is Merlijn de eerste KIVA school in de Haarlemmermeer. Taakspel is een aanpak die gewenst gedrag op een positieve manier stimuleert en daarmee zorgt voor een betere sfeer in de groep. KIVA scholen (naar Fins model) bieden in de groepen 5 t/m 8 een aantrekkelijk en gevarieerd programma om te werken aan positieve groepsvorming. Leerkrachten geven ruimte aan het autonomie gevoel van hun leerlingen. Ze honoreren initiatieven van leerlingen. Ze waarderen ideeën van leerlingen en wat ze ermee doen. Ze dagen leerlingen uit om eigen oplossingen te bedenken. Voor leerkrachten, leerlingen en ouders geldt dat ze respect hebben voor elkaar en voor de omgeving. Algemene schoolregels gelden voor allen en worden door allen nageleefd, waarbij voor een ieder geldt: Goed voorbeeld doet goed volgen. Gedrag Rondom het omgaan met (on)gewenst gedrag zijn afspraken op een rij gezet. Deze afspraken worden nageleefd door alle leerkrachten en hebben betrekking op alle leerlingen. De afspraken zijn zichtbaar in het lokaal en worden bij elke start van een schooljaar opnieuw vastgesteld. Alle afspraken rond (on)gewenst gedrag zijn vastgelegd in een veiligheidsprotocol. KIVA, Taakspel en Leefstijllessen (en indien gewenst Kanjertrainingen) zijn gericht op het bevorderen/verstevigen van een positieve groepsdynamiek. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 22

23 Afspraken, van toepassing op alle leerlingen 00: Omgaan met gedrag De leerkracht is consequent in zijn handelen t.a.v. gedrag (zeggen wat je doet en doen wat je zegt); benoemt het zichtbare gedrag (ik zie dat je.) beloont gewenst gedrag, door het geven van een compliment (verbaal, non-verbaal) of door het geven van een beloning (al dan niet van tevoren afgesproken met de leerlingen); is proactief om aldus ongewenst gedrag te voorkomen; negeert (in principe en waar mogelijk) ongewenst gedrag; handelt volgens een opbouw in het sturen van gedrag als negeren niet helpt: o maakt gebruik van gebaren om stilte; o wijst naar een betreffende pictogram (waarin de gedragsregel is omschreven); o wijst op de timetimer, de afsprakenlijst, het stoplicht, etc.; o beloont het gewenste gedrag via een beloningssysteem zowel groepsgericht als individueel; o sanctioneert ongewenst gedrag (volgen protocol veiligheidsplan). geeft positieve feedback op het gedrag van de leerlingen: hij geeft tenminste vier complimenten ten opzichte van een correctie. (verhouding 80/20 %) Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 23

24 01: Pedagogisch handelen gericht op de relatie Basis Minimum De leerkracht ontvangt en begroet de leerlingen bij het begin van de dag; geeft de kinderen aan het einde van de werkdag een hand bij het afscheid; kijkt de leerlingen aan als hij met hen spreekt. En wij verwachten dit ook van de leerlingen; maakt samen met leerlingen klassenafspraken; maakt beredeneerde keuzes bij het samenstellen van groepjes leerlingen om het samenwerken te bevorderen; spreekt verwachtingen uit t.a.v. het gedrag op meerdere momenten van de dag en houdt de leerlingen en zichzelf daar consequent aan; geeft veel complimenten (wel gedoceerd in verhouding 80/20 %); leert de leerlingen elkaar complimenten te geven; leert de kinderen om te gaan met conflicten; hanteert consequent het pestprotocol; praat alleen met betrokkenen over de leerlingen en hun thuissituatie; leerling en zijn/haar ouders maken binnen de kerntriade afspraken over de begeleiding van de leerling gericht op relatie; werkt in de groepen 3 en 4 werken met Taakspel; neemt tenminste 1x per jaar de vragenlijsten van Zien af bij zichzelf en bij de leerlingen van groep 5 t/m 8. Waardoor de onderlinge relaties in de groep helder worden. Daarnaast worden de leerlingen van de groepen 5 t/m 8 gemonitord door KIVA; neemt 2x per jaar in de groep 4 t/m 8 een sociogram af. De leerkracht spreekt zijn interesse dagelijks uit naar de leerling over schoolwerk, spel en culturele achtergronden; signaleert onzekerheid bij de leerling in leer- en gedragssituaties en ondersteunt de leerling in zijn behoefte aan veiligheid en acceptatie door dingen samen en/of voor te doen; koppelt een tweetal leerlingen aan elkaar die elkaar ondersteunen in het werk; bijvoorbeeld een dyslectische leerling krijgt een goede lezer als ondersteuner naast zich (maatje, tutor); zet ondersteunende middelen in ter begeleiding van de leerling gericht op de relatie, zoals handelingsplannen van Zien en de klassenkring of steungroep van KIVA. 02: Pedagogisch handelen gericht op de competentie Basis De leerkracht spreekt zijn vertrouwen uit in de leerlingen in het omgaan met elkaar. Hij gaat hierbij uit van hoge, maar realistische verwachtingen; laat zien, dat hij het gewenste gedrag heeft opgemerkt in woord en gebaar. Bijvoorbeeld door een duim op te steken; sluit elk dagdeel af met positieve feedback op het gewenst gedrag, gericht op het werk dat de leerlingen hebben gedaan (product gericht); sluit elk dagdeel af met positieve feedback op de inzet van de leerlingen en op het sociaal emotioneel functioneren (proces gericht); spreekt met de leerlingen over hun kwaliteiten om hen bewust te maken van hun mogelijkheden; spreekt de leerlingen aan op het gedrag en niet op de persoon; leerling en zijn/haar ouders maken binnen de kerntriade afspraken over de begeleiding van de leerling met het oog op het gevoel van competentie. Minimum De leerkracht bespreekt met een leerling zijn gedragsmogelijkheden en ondersteunt hem door vertrouwen uit te spreken in zijn capaciteiten; schrijft het bereiken van gewenst gedrag toe aan de inzet van de leerling zelf; vergelijkt de leerling met zichzelf; zet trainingen in (bijvoorbeeld KIVA )die de weerbaarheid van de leerling versterken. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 24

25 03: Pedagogisch handelen gericht op de autonomie Basis Minimum De leerkracht daagt alle leerlingen uit om aan het woord te komen en geeft de leerlingen de ruimte om hun gedachten en gevoelens onder woorden te brengen; daagt de leerlingen uit om mee te denken over belangrijke gedragsregels in de groep; herinnert de leerlingen via complimenten aan de opgestelde gedragsregels; laat de leerlingen mee denken (bijvoorbeeld feestelijke) activiteiten in de groep; creëert onderwijsleersituaties, bijvoorbeeld een kringgesprek, waarin leerlingen elkaar de ruimte geven voor een eigen inbreng, en waardeert die positief; zorgt voor werkvormen, die ervoor zorgen dat de leerlingen vorm kunnen geven aan hun eigen keuzes. Bijvoorbeeld het maken van een bouwwerk, het plakken van een collage, het schrijven van een verhaal, etc.; bespreekt met de leerlingen hoe zij om kunnen gaan met leerlingen in de groep die extra onderwijsbehoeften hebben en maakt hierover afspraken; bespreekt met de leerlingen het verantwoordelijk zijn voor elkaar; bespreekt met de leerlingen hoe zij zelfstandig hun problemen kunnen oplossen; bespreekt met de leerlingen hoe hij omgaat met verschillen tussen leerlingen wat betreft zelfstandigheid en het dragen van verantwoordelijkheid. De leerkracht bereidt de leerling voor op veranderingen in het rooster. zet ondersteunende middelen in ter begeleiding van de leerling met het oog op het ontwikkelen van het handelen gericht op autonomie. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 25

26 Klassenmanagement Klassenmanagement bestaat zoveel mogelijk uit structureren van ruimte, tijd en activiteit zodat de leerkracht de geplande activiteiten uit kan voeren. We onderscheiden hierbinnen de organisatie van de fysieke ruimte en de organisatie van de ruimte rondom het lesgeven, waarbij het leerkrachtgedrag en de leerkrachtvaardigheden een belangrijke rol spelen. Het voeren van goed klassenmanagement is essentieel voor de kwaliteit van het onderwijs en het effectief gebruik van de lestijd. De directie stuurt hier intensief op d.m.v. o.a. Video Interactie Begeleiding. Ruimte Basis De klassenregels hangen zichtbaar in de klas; De tafels en stoelen zijn zo georganiseerd dat er duidelijke looproutes zijn in de klas; De klok hangt zichtbaar in de klas; De pictogrammen met de dag-planning hangen zichtbaar op het bord of de muur; De leerkracht stelt na iedere vakantie nieuwe tafelgroepen samen; In de groepen 3 t/m 8 is een instructietafel aanwezig; Alle kinderen beschikken over een postvakje; Alle tafelgroepen van groep 3 t/m 8 hebben een materialenbak (gum/stiften/schaar/etc.); Materiaal is netjes geordend in de kasten; Vanaf groep 3 hebben alle kinderen voor het zelfstandig werken een GIP dobbelsteen. Taakspellessen (groepen 3 en 4 in 14-15, groep 5 in 15-16, etc.) Minimum Er zijn kleine timetimers beschikbaar voor op de tafel van de leerling; De leerling houdt, indien nodig, een vaste plaats in de klas; Vanaf groep 3 beschikt elke groep over enkele Study Buddies (opklapbare schotten) waarachter de leerlingen kunnen werken; Er zijn koptelefoons beschikbaar; RT wordt gegeven in een ruimte buiten de groep; Indien nodig worden ter ondersteuning pictogrammen op de leerling tafel geplakt. Tijd Plus Kinderen krijgen verkorte instructie; De leerkracht compact de stof. Basis De leerkracht gebruikt een rooster waarin hij alle lessen plant; De leerkracht houdt zich aan de roostertijden; De leerkracht vertelt bij aanvang van de dag wat de planning van de dag zal zijn en laat dit ook zien met pictogrammen. Bovendien worden de doelen van de lessen benoemd; De leerkracht van groep 1 en 2 laat de leerlingen direct na binnenkomst aan de slag gaan met een of meer van de volgende activiteiten: o een zelfgekozen activiteit; o activiteiten die klaarstaan; o activiteiten voorzien van een naamkaartje. De leerkracht plant op het rooster de volgende werkvormen in: zelfstandig werken; instructiemomenten; samenwerken. De zandloper en/of het stoplicht worden gebruikt tijdens het zelfstandig werken. Minimum Kinderen krijgen verlengde instructie; De leerling krijgt een time-timer; De leerkracht compact de stof van een leerling, zodat hij/zij genoeg tijd heeft om de stof te verwerken. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 26

27 Activiteit Plus Specifieke instructie vindt plaats in kleine (niveau) groepjes; De kinderen gaan na verkorte instructie zelfstandig aan het werk; Er is altijd een uitloopopdracht bekend voor de kinderen. Basis De leerkracht legt de materialen voor de les zo klaar dat de leerlingen ze zelf kunnen pakken; De leerkrachten werken volgens het model van de directe instructie; De leerkracht vertelt voor de les of er sprake is van: o individueel werken, waarbij geen hulp gevraagd mag worden; o individueel werken waarbij hulp gevraagd mag worden, als iets niet lukt, aan het schoudermaatje; o samenwerkend leren. De leerkracht geeft op een klok de tijdsplanning aan; De leerkracht vertelt wanneer de les eindigt. De leerlingen krijgen dan nog een paar minuten de tijd om het werk af te ronden; De leerkracht vertelt: o wat hij zelf gaat doen tijdens het zelfstandig werken; o wanneer hij niet beschikbaar is voor alle leerlingen en hoe lang dat duurt; o wanneer hij weer beschikbaar is. De regels en tekens zijn bekend; De leerkracht geeft duidelijk de opdracht en de vervolgopdracht; De leerkracht loopt rondes en geeft aan wanneer hij/zij de ronde start en eindigt; De leerkracht overziet regelmatig de klas; De leerkracht geeft vaak positieve feedback; De lessen worden altijd met de leerlingen geëvalueerd; Soms wordt van de kinderen gevraagd om hun vinger op te steken, maar soms mag dit ook bewust niet. Minimum De leerkracht legt de materialen voor de leerlingen klaar in een werkbak, of op de tafel van de leerling; Specifieke instructie vindt plaats aan de instructietafel; Laat kinderen ook zelf verwoorden wat er van ze verwacht wordt; Indien nodig krijgen kinderen bij het lopen van de rondes extra aandacht. Onderwijsprofiel Merlijn Passend Onderwijs Haarlemmermeer 27