Raadsbrief thuiszitters en passend onderwijs

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Raadsbrief thuiszitters en passend onderwijs Programma Onderwijs BW-nummer Portefeuillehouder R. Helmer-Englebert Samenvatting In 2014 heeft de gemeenteraad aan de portefeuillehouder Onderwijs gevraagd haar periodiek te informeren over de effecten van de invoering van de Wet Passend Onderwijs, specifiek gericht op het aantal thuiszitters. In deze brief schetsen we de stand van zaken van het aantal thuiszitters en geven aan hoe wij komende maanden samen met het onderwijs en andere gemeenten verder werken aan aansluitingsvraagstukken tussen passend onderwijs en het gemeentelijk domein. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. MO10, Sanne Smeets, 2130 Datum ambtelijk voorstel 31 januari 2017 Registratienummer Ter besluitvorming door het college 1. De brief aan de Raad over thuiszitters en passend onderwijs vast te stellen. Paraaf akkoord Datum Steller Sanne Smeets Alleen ter besluitvorming door het College Actief informeren van de Raad Besluit B&W d.d. 7 februari 2017 Conform advies Aanhouden Anders, nl. nummer: 3.4 Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Portefeuillehouder CV jan 2017

2 Collegevoorstel 1 Probleemstelling In 2014 heeft de gemeenteraad aan de portefeuillehouder Onderwijs gevraagd haar periodiek te informeren over de effecten van de invoering van de Wet Passend Onderwijs, specifiek gericht op het aantal thuiszitters. In deze brief schetsen we de stand van zaken van het aantal thuiszitters en geven aan hoe wij komende maanden op basis van de herijkte ontwikkelagenda samen met het onderwijs en andere gemeenten verder werken aan aansluitingsvraagstukken tussen passend onderwijs en het gemeentelijk domein. 2 Juridische aspecten Deze brief brengt geen juridische consequenties met zich mee 3 Doelstelling Middels bijgevoegde brief leggen wij verantwoording af aan de raad over de voortgang op dit dossier. 4 Argumenten De raad heeft de portefeuillehouder Onderwijs gevraagd haar periodiek te informeren over de effecten van de invoering van de Wet Passend Onderwijs, specifiek gericht op het aantal thuiszitters. In bijgevoegde brief geven wij een update over de stand van zaken. 5 Financiën Vaststellen van deze brief brengt geen financiële consequenties met zich mee. 6 Participatie en Communicatie Via deze halfjaarlijkse brieven houden wij de raad op de hoogte over de effecten van de invoering van de Wet Passend Onderwijs en het aantal thuiszitters. 7 Uitvoering en evaluatie Wij zullen de raad tweemaal per jaar blijven informeren over het aantal thuiszittende jongeren en de resultaten in het gezamenlijke proces rond de Wet passend onderwijs en jeugd. 8 Risico Dit voorstel brengt geen risico s met zich mee. Bijlage(n): brief aan de raad

3 Aan de gemeenteraad van Nijmegen Korte Nieuwstraat PP Nijmegen Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postbus HG Nijmegen Datum 7 februari 2017 Onderwerp stand van zaken thuiszitters en passend onderwijs Ons kenmerk MO10/ Datum uw brief Contactpersoon Sanne Smeets Doorkiesnummer (024) Geachte leden van de Raad, Met deze brief informeren wij u over de stand van zaken van het aantal thuiszitters en de invoering van het passend onderwijs in Nijmegen. We zien het aantal thuiszitters als één van de indicatoren van de effecten van de invoering van passend onderwijs; de veronderstelling is dat hoe minder thuiszitters er zijn, hoe sneller we in staat zijn om leerlingen terug te plaatsen. In verband met de invoering van de Wet Passend Onderwijs signaleert, registreert en analyseert bureau Leerplicht het aantal thuiszitters en de oorzaken van thuiszitten sinds schooljaar 2014/2015 actief. Via deze brief informeren wij uw raad als eerste over de ontwikkeling in deze cijfers en vervolgens over de inzet op het gebied van passend onderwijs, samen met het samenwerkingsverband, de scholen en ouders. Bureau Leerplicht houdt vanuit haar wettelijke taak voortdurend bij welke jongeren leerplichtig zijn en op dat moment geen onderwijs genieten. De situatie van het aantal thuiszitters is dynamisch. Op enig moment kan een jongere thuiszitter zijn, maar enkele weken later kan (door inzet van leerplicht, zorg en/of onderwijs) de jongere weer naar school gaan. 1. Aantal thuiszitters In eerste helft van dit schooljaar 1 waren er in Nijmegen 72 thuiszitters naar de landelijke formele definitie 2. Hiervan zitten er 49 op thuis. Vanwege de preventieve thuiszittersaanpak hanteert Nijmegen een bredere definitie. Het totaal van thuiszitters in deze periode volgens de Nijmeegse definitie komt uit op 80 leerlingen. In de eerste helft van dit schooljaar heeft Nijmegen 8 1 Deze leerlingen waren in de periode tot op enig moment thuiszitter volgens de landelijke formele definitie. 2 Een leerling die meer dan 4 weken verzuimt (type 2a, 2b en 3)

4 thuiszitters volgens de preventieve thuiszitters aanpak leerlingen, op zitten er daarvan 6 thuis. Definitie van thuiszitters en typering In Nijmegen wordt de definitie van thuiszitters ruimer gehanteerd dan landelijk. Vanuit het Rijk wordt gesproken van een thuiszitter als deze vier of meer weken verzuimt. De gemeente Nijmegen hanteert een preventieve thuiszittersaanpak voor verzuimers minder dan vier weken of bij casussen waarbij nog (net) geen sprake is van verzuim. De verschillende definities zijn gegroepeerd in de typeringen 0 tot en met 3. Dit correspondeert met de tijd dat een thuiszitter verwijtbaar verzuimt en de aanpak die vanuit het bureau leerplicht wordt gehanteerd. - Bij type 0 gaat het om leerlingen die vallen onder zorg en bemiddeling in het kader van de preventieve aanpak. Er is bij deze groep (nog) geen sprake van verwijtbaar verzuim, maar de school is in toenemende mate handelingsverlegen of verwacht op korte termijn geen aanbod meer te kunnen formuleren. - Bij type 1 gaat het om (leer- en kwalificatie plichtige) leerlingen die wel staan ingeschreven maar in een periode van 4 weken, meer dan zestien school uren hebben verzuimd. Scholen zijn verplicht om verzuim van deze duur, indien vermoedelijk ongeoorloofd, te melden bij Bureau Leerplicht. Dit wordt ook kortdurend relatief verzuim genoemd. - Bij type 2a is er sprake van verwijtbaar verzuim tussen de vier weken en de drie maanden. Bij type 2b verzuimt de leerling langer dan drie maanden. Deze worden allebei langdurig relatief verzuimers genoemd. - Er is sprake type 3 (absoluut verzuim) als een leerplichtige jongere niet bij een school staat ingeschreven. Vaak heeft het absoluut verzuim te maken met een vorm van laat handelen door ouders of jongere. Daardoor wonen ze al formeel in Nijmegen maar is de inschrijving nog niet rond. Leerplicht blijft altijd interveniëren, in samenwerking met de relevante partijen, met name de samenwerkingsverbanden, als er sprake is van vermoedelijk onrechtmatig verzuim of het ontbreken van passend onderwijs. De samenwerkingsverbanden hebben wettelijk de verantwoordelijkheid om te acteren als het passend onderwijs ontbreekt en reden van het verzuim is. Een en ander is weergegeven in de onderstaande tabel Onderwijs/type Aantal thuiszitters, preventieve aanpak Nijmegen Subtotaal preventieve aanpak Aantal thuiszitters volgens de landelijke definitie Subtotaal landelijke definitie Type 0 Type 1 Type 2a Type 2b Type 3 Geen school van inschrijving Middelbaar beroepsonderwijs Voortgezet onderwijs Voortgezet speciaal onderwijs Primair onderwijs Speciaal onderwijs Totaal Totaal Tabel 1: aantal thuiszitters naar soort en onderwijstype (op enig moment in periode t/m )

5 2. Doorlooptijden De leerlingen die meer dan 3 maanden verzuimen (type 2b) zitten gemiddeld 129 dagen thuis. De doorlooptijden waarop leerlingen niet ingeschreven staan zijn weergegeven in onderstaande tabel. <14 dagen dagen 60/90 dagen 90/120 dagen 120+ dagen Tabel 2: doorlooptijden verzuim type 3 (niet ingeschreven/absoluut verzuim) 3. Vrijstellingen 5a Vanaf 1 augustus 2016 tot 31 december 2016 gold er voor 29 leerlingen een vrijstellingen 5a. Voor 23 van deze leerlingen gaat het om een doorlopende vrijstelling. Een vrijstelling onder artikel 5a wordt afgegeven als de leerling vanwege psychische of lichamelijke redenen niet in staat is om naar school te gaan. Het ontbreken van passend onderwijs is in Nijmegen geen reden voor het verlenen van een vrijstelling. Dit aantal is lager dan de 45 vrijstellingen van het gehele vorig schooljaar. Dit was destijds een gemiddeld aantal voor gemeenten van vergelijkbare grote. Omdat het schooljaar nog loopt kan het aantal vrijstellingen nog toenemen. Er zijn op dit moment nog geen cijfers van andere gemeenten bekend. 4. Oorzaken van thuiszitten Aan ouders/leerling verwijtbaar thuiszitten Bij ongeveer een derde van de thuiszitters is de afstemming tussen onderwijs en zorg niet of slechts deels voorhanden, wat leidt tot geheel of gedeeltelijke schoolweigering van een leerling. Als er sprake is van schoolweigering, dan is het thuiszitten verwijtbaar aan leerling en/of ouders. Vaak speelt hier een combinatie van persoonlijke en psychische problematiek. De categorisering verwijtbaar is gerelateerd aan het niet mee (willen) werken aan een constructieve oplossing. Belastbaarheidsprobleem Bij ongeveer een kwart van de jongeren is er sprake van een belastbaarheidsprobleem als gevolg van medische of psychische problematiek. In deze gevallen is het thuiszitten niet verwijtbaar aan de leerling en/of de ouders en ook niet aan het onderwijs systeem. Toegankelijkheid van hulpverlening is in dit geval belangrijk. Aan het onderwijs-zorg systeem verwijtbaar thuiszitten In enkele gevallen gaat het om verhuisleerlingen met een zorgdossier. Deze leerlingen zijn soms lastig plaatsbaar. In samenwerking met het Samenwerkingsverband, Sociaal Wijkteam en zorgaanbieder wordt er voor elk kind gezocht naar een passende onderwijsplek met de juiste hulpverlening. In deze categorie horen ook leerlingen waarvoor geen passend aanbod van onderwijs en zorg is gevonden. Een kleine groep is in afwachting van plaatsing in SO/VSO of een intake bij een zorginstelling. 5. Knelpunten Afstemming tussen onderwijs en zorg De grens tussen onderwijs en zorg is niet altijd helder en de beide systemen sluiten niet altijd op elkaar aan. Deze afstemming tussen professionals is extra van belang voor leerlingen die gedeeltelijk belastbaar zijn of waarbij het thuiszitten verwijtbaar is aan de ouders en/of de leerling.

6 Het arrangeren van een passend aanbod Het vinden van een passende onderwijs plek voor elke leerling blijft soms lastig. We merken bijvoorbeeld dat er geen passend aanbod is voor hoogbegaafden met ernstige gedragsproblemen. In andere gevallen is er wel een passende oplossing voorhanden, denk aan het REA College, maar omdat het niet onder de noemer onderwijs valt is op basis van de huidige wet- en regelgeving de financiering regelmatig een probleem. Daarnaast is het een uitdaging om zowel onderwijs als zorg mee te nemen in het tijdig en integraal afgestemd plan (volgens 1 leerling, 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur). Door daarmee te lang te wachten, kan schooluitval escaleren. De samenwerking rond kinderen is nog niet effectief en vraagt nog aandacht, bijvoorbeeld op het terrein van gegevensuitwisseling en de aansluiting van ieders rol en taak. 6. Ingezette oplossingen Doorbraakbudget In een aantal gevallen zit wet- en regelgeving en bijhorende geldstromen een passende oplossing in de weg. Om de situatie van de jongere centraal te stellen, zien wij het als één van de oplossingen om in dergelijke gevallen met een doorbraakbudget het benodigde aanbod gelijk te kunnen laten starten. De jongere zit dan op zijn/haar plek en aan de achterkant kunnen betrokken partijen komen tot een uiteindelijke verdeling van kosten. De portefeuillehouders Onderwijs en Zorg en Welzijn zullen met verschillende partijen bespreken hoe we dit doorbraakbudget kunnen vormen. Ondertussen starten wij waar nodig met deze werkwijze, zodat jongeren niet tussen wal en schip vallen en we tegelijkertijd ervaringen opdoen. Daar waar wij signalen oppikken dat ouders en/of leerlingen hinder ondervinden van de afstemming of beschikbaarheid van onderwijs en zorg gaan wij met de verantwoordelijke hierover in gesprek, zoals bij de situatie rondom de Maartenschool. Op casusniveau hebben contractmanagers van het Regionaal Ondersteuningsbureau (ROB) aan de zorgkant doorzettingsmacht bij de inzet van Jeugdhulp in gevallen waar het samenwerkingsverband en Sociale Wijkteams er niet in slagen te komen tot een integraal onderwijszorgarrangement. De samenwerkingsverbanden hebben regelingen getroffen voor de schoolplaatsing. Maatschappelijke business cases De gemeente Nijmegen heeft verschillende maatschappelijke business cases laten uitvoeren (mbc s). De mbc s Voorkomen Schoolverzuim en de mbc Vroeg interventie en Vindplaatsgericht werken richten zich op het snijvlak onderwijs/zorg. De resultaten van deze mbc s tonen aan dat door een preventieve aanpak, schooluitval kan worden verminderd en zwaardere zorg kan worden voorkomen. Daarbij gelden wel een aantal randvoorwaarden in de ketenaanpak. Convenant voor aansluiting onderwijs-jeugdhulp In december 2016 zijn op uitnodiging van de gemeente Nijmegen, onderwijs en zorgpartijen bijeengekomen om te werken aan een convenant met concrete afspraken voor de aansluiting van onderwijs en jeugdhulp. De afspraken richten zich op het centraal stellen van het kind, preventief en integraal werken, vroeg signalering van schoolse en niet schoolse problematiek en het tijdig inzetten van passende zorg en ondersteuning. Naar verwachting wordt het convenant voor de zomer van 2017 ondertekend. Hiermee wordt invulling gegeven aan de randvoorwaarden die in de mbc s zijn geformuleerd. Thuiszitterspreventie Bureau leerplicht Nijmegen hanteert vanuit het beleidsplan een meer preventieve aanpak bovenop de wettelijke taken. Zo ook met thuiszitters. Dit houdt onder andere in dat elke verzuimende leerling in beeld is en, daar waar de casus dit vraagt, ketenpartners worden betrokken. Hierbij hoort ook de bredere registratie van thuiszitters dan de wettelijke norm. Naast de wettelijke thuiszitters zijn

7 ook leerlingen met zorg en bemiddeling en relatief verzuimers die korter dan 4 weken thuis zitten in beeld bij bureau leerplicht (types 0 en 1). Het betrekken van alle ketenpartners bij een casus wordt een actietafel genoemd. Deze actietafels zijn casusgericht of thematisch. Bij een casusgerichte actietafel wordt met samenwerkingspartners naar een oplossing in een specifieke casus gezocht. Bureau leerplicht organiseert daarnaast ook thematische actietafels, samen met de samenwerkingsverbanden en relevante zorgpartijen. De eerste thematische actietafel stond in het teken van hoogbegaafdheid en heeft er toe geleid dat krachten op dit thema worden gebundeld. Beide samenwerkingsverbanden werken met zorgpartijen op dit moment aan het opzetten van een expertisecentrum rondom hoogbegaafdheidsproblematiek. Een volgende thematische actietafel zal zich richten op leerlingen die te maken hebben met angstproblematiek. Regionale aanpak thuiszitters Het landelijke thuiszitterspact heeft als doel dat in 2020 geen enkel kind langer dan drie maanden thuis zit zonder passend aanbod van onderwijs en zorg. Om hier bij aan te sluiten zijn gemeenten, samenwerkingsverbanden en de diverse bureaus leerplicht in onze regio gezamenlijk een aanpak op thuiszitters aan het ontwikkelen. Deze aanpak draagt bij aan, gegevensuitwisseling en het kennen van betrokken stakeholders in de regio waardoor problematiek sneller kan worden opgepakt. Daarnaast draagt de uniformiteit bij aan het monitoren van regionale trends en ontwikkelingen wat regionaal beleid rondom aanpak van thuiszitters voeding geeft. Inkoop 2017 Wat betreft de toeleiding en het aanbod van gemeentelijke zorg heeft het onderwijsveld aan de gemeenten uitgangspunten meegegeven over de inkoop van Wmo en Jeugdhulp in Dit heeft er toe geleid dat er afspraken zijn gemaakt over het inzetten en aansluiten van ambulante zorg op school. Ook heeft het samenwerkingsverband primair onderwijs mee gedacht in het aanbesteden van de dyslexiezorg, waardoor ook deze beter aansluit bij de wensen van het onderwijs en het verbeteren van het leesonderwijs. Tweedelijns zorg op school De School Als Vindplaats (DSAV) ofwel 2e lijns jeugdhulp op school is een innovatieproject gericht op vroeginterventie dat in het kader van de transformatie van de jeugdzorg in 2015 en 2016 is opgestart. De gemeente Nijmegen continueert in 2017 de inzet van deze tweedelijns specialisten op alle PO en SO scholen. Deze specialisten zijn toegerust om problematiek bij leerlingen te signaleren, kortdurende systeemgerichte interventies uit te voeren, snel passende zorg te organiseren wanneer dit nodig is en kennis over te dragen. Het project EIF migrantenjeugd is onderdeel geworden van deze 2e lijns jeugdhulp op school. De ontwikkeling van het project DSAV heeft bij de V(S)O scholen enige vertraging opgelopen. Hierdoor is nog niet op alle scholen het project actief uitgezet. Daar waar DSAV/ op dit moment actief is, zal deze inzet worden gecontinueerd tot het einde van het schooljaar Daarna stopt het project in haar huidige vorm. In het vervolg op de maatschappelijke Business Cases gaat de gemeente met het V(S)O, SWV VO en ketenpartners in gesprek om afspraken te maken hoe onder andere 2e lijns hulp ingezet kan worden voor schooljaar en verder. Monitor passend onderwijs en jeugdhulp Het meten van de huidige werkwijzen is zinvol. Binnenkort zal de landelijke monitor aansluiting onderwijs jeugd worden uitgezet onder scholen en jeugdhulpprofessionals. De wens is om problemen

8 en succesfactoren in de samenwerking tussen het onderwijs en de jeugdhulp boven tafel te krijgen en hier van te leren. Onze regio participeert al sinds 2015 in deze monitor. Conclusie Door de meer uitgebreide preventieve opdracht van bureau Leerplicht is, in samenwerking met samenwerkingsverbanden en zorg, in (de tweede helft van) 2016 meer zicht gekomen op knelpunten in de aanpak op thuiszitters en passend onderwijs. Hierbij zijn voor een aantal van deze knelpunten ook gezamenlijk oplossingen geformuleerd en in gang gezet. Daarnaast is duidelijk dat de partners in de keten rondom passend onderwijs en thuiszitters elkaar steeds beter weet te vinden en diverse ontwikkelingen gezamenlijk in gang heeft gezet. Door de meer preventieve aanpak is de verwachting dat op termijn het aantal thuiszitters in Nijmegen in aantal en duur zal afnemen. Hoewel deze preventieve aanpak sinds begin vorig jaar is gestart, is op dit moment de vergelijking met het afgelopen schooljaar nog niet goed te maken en een conclusie hierover nog te prematuur. Een reden hiervoor is dat lopende het afgelopen schooljaar de definities landelijk nog zijn veranderd cq aangescherpt ten opzichte van daarvoor. De verwachting is dat de nu gehanteerde definitie en format toekomstbestendig zijn. Tot slot Wij zullen uw raad tweemaal per jaar blijven informeren over het aantal thuiszittende jongeren, de achtergronden daarvan en de resultaten in het gezamenlijke proces rond de Wet passend onderwijs en jeugd. De volgende brief kunt u verwachten na de afsluiting van het lopende schooljaar. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls mr. drs. A.H. van Hout