Gelderse Bestuursscan. Gemeente Wijchen

Transcriptie

1 Gelderse Bestuursscan Gemeente Wijchen

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 10 1

3 Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2

4 Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3

5 Wijchen is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telt inwoners (CBS: 1 mei 2014) en heeft een oppervlakte van 69,58 km² (waarvan 2,75 km² water). De gemeente is in 1984 ontstaan uit de vroegere gemeenten Batenburg, Bergharen en Wijchen. De gemeente bestaat in totaal uit 8 kernen. Wijchen grenst aan de Gelderse gemeenten West Maas en Waal, Druten, Beuningen, Nijmegen en Heumen en de Noord-Brabantse gemeenten Grave en Oss. Belangrijke verkeersaders zijn de rijkswegen A50 en A326. Bevolking: De bevolkingsomvang is in de periode toegenomen met 7%. Over de periode is er sprake van een toename van 1%. De groene druk - de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen - bedraagt in de gemeente Wijchen 40,7%. De grijze druk - de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar - is met 29,6% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In Wijchen wonen relatief minder allochtonen (11,5%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (13,4%) maar minder dan het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,5% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: Sinds 2001 is het aantal banen in de gemeente Wijchen toegenomen met 14%. Momenteel zijn er banen. De omvang van de beroepsbevolking is in totaal In de gemeente zijn 525 banen per inwoners tegen 611 banen per inwoners in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang. In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Wijchen ook minder vestigingen van bedrijven (totaal 3.057). In de gemeente bevinden zich 109 vestigingen van bedrijven per inwoners tegenover 116 in de referentiegroep. Sinds 2001 is het aantal vestigingen van bedrijven in Wijchen toegenomen met 55% (met name door toename zzp ers). Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Wijchen ,9% van de woningvoorraad maakt deel uit van de koopsector. Dit aandeel is groter dan in gemeenten uit dezelfde grootteklasse. 26,1% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector en 2,0% in de particuliere huursector. In 2011 (meest recente cijfer) zijn er in de gemeente 70 woningen gebouwd. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met (15%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met , hoger dan het gemiddelde in Gelderland ( , ) en gemeenten met vergelijkbare omvang ( , ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Wijchen bedraagt de functiemengingsindex: 45,5. Daarmee is de gemeente meer een woon- dan werkgemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (incl. studenten) in de gemeente bedraagt , en is iets lager dan het gemiddelde besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( , ). Dit ligt wel boven het provinciaal gemiddelde van , in Gelderland. In de gemeente Wijchen vallen personen terug op een uitkering. In relatief opzicht handelt het hier om 134 op personen in de leeftijd jaar. Het aandeel personen dat gebruik maakt van een uitkering is kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang (135 op de 1000). Gemeenteraad (totaal 27 zetels) Kernachtig Wijchen 11 zetels CDA 4 zetels D66 3 zetels VVD 3 zetels PvdA 3 zetels Sociaal Wijchen 2 zetels Lokale Dorpspartijen 1 zetel College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester dhr. Verheijen (CDA) Wethouder dhr. Thijsen (Kernachtig Wijchen) Wethouder dhr. Engels (VVD) Wethouder dhr. Loermans (Kernachtig Wijchen) Wethouder mevr. Schaap (PvdA) Gemeentesecretaris dhr. Van der Knaap Organisatiemodel De gemeentelijke organisatie is opgebouwd volgens het klassieke directie- en afdelingenmodel. De directie wordt gevormd door de heer Van der Knaap (gemeentesecretaris). De organisatie is verdeeld in 6 afdelingen, met tevens 6 afdelingsmanagers. De verantwoordelijkheden zijn daarbij zo laag mogelijk in de organisatie gelegd. Bestuurlijke stabiliteit: Na de lokale verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van Kernachtig Wijchen, VVD en PvdA gevormd. De coalitiepartijen hebben samen een meerderheid van 17 van de 27 zetels en werken op basis van het coalitieakkoord en motto Anders denken Samen doen. De huidige burgemeester is sinds november 2012 burgemeester van Wijchen. Zijn voorganger, de heer Noordewier (PvdA) was van burgemeester. De samenstelling van het college is vergeleken met de bestuursperiode met één partij gewijzigd: de PvdA is toegetreden, het CDA is in de oppositie terecht gekomen. Organisatie op orde: De organisatie van de gemeente Wijchen bestaat uit diverse afdelingen die worden bezet door circa 300 medewerkers (235 fte). In het project W21 wordt er ambtelijke gewerkt om samen de omslag te maken naar een ander type werkorganisatie, naar andere werkwijzen en naar een cultuur met vernieuwende waarden. Ook in 2013 is aan de opdracht van de gemeenteraad om vóór 2014 een forse bezuinigingsslag binnen de bedrijfsvoering door te voeren voldaan. De interne bedrijfsvoering is binnen de organisatie, in termen van doelmatigheid en doeltreffendheid, kritisch beschouwd en er is op verschillende manieren een vertaalslag gemaakt van (politieke) doelstellingen naar (uitzuivering van) gemeentelijke taken. Dat in gang gezette proces blijft ook in 2014 een continue uitdaging, Uiteindelijk beoogt Wijchen een maximaal effectieve en efficiënte inzet van mens en middelen blijvend te realiseren. In 2014 wordt op basis van de besluitvorming een integraal plan uitgewerkt. M.b.t. de heroriëntatie van de organisatie: aandachtspunten zijn informatievoorziening (ICT-DIV-Website-Digitale dienstverlening) en huisvesting. Daarnaast worden elementen van cultuur, structuur nader beschouwd en worden de eisen aan managers en medewerkers aangescherpt.

6 Financiële positie: Wijchen staat onder repressief toezicht van de provincie. De risico s zijn in beeld, gekwantificeerd en gewogen. Het totaal van alle risico s komt in de begroting 2014 op 12 miljoen. Het weerstandsvermogen is voldoende is om de geïnventariseerde risico s op te kunnen vangen. Dit komt door de hoogte van de algemene reserve van 14,5 miljoen (hoewel deze wel is geblokkeerd) en de aanwezige onbenutte belastingcapaciteit van 2,4 miljoen. Afgezet tegen de risico s/benodigde weerstandscapaciteit komt dit neer op een ratio van 1,4. De financiële impact van de beschreven risico s ten opzichte van de laatste update, de jaarrekening 2012, is toegenomen. Met name de juridische claims verhogen het risicoprofiel. Samenwerking: Wijchen kiest voor een bestuursstijl die samenwerkingsbereidheid, daadkracht en overtuigingskracht uitstraalt. Regionale samenwerking met buurgemeenten kan bij die ambities een rol spelen. Duidelijk is dat Wijchen een zelfstandige gemeente wil zijn en blijven, omdat Wijchen voorstander is van een herkenbare samenleving met een menselijke maat. Wijchen staat voor een trapsgewijze benadering: wat kan ze zelf, waar zijn de buurgemeenten van het Land van Maas en Waal voor nodig? Is een nog bredere samenwerking nodig? Dan richt Wijchen zich op het Rijk v. Nijmegen en zo nodig op stadsregionaal niveau. In 2012 zijn verdere stappen gezet die zouden moeten leiden naar een volledig samensmelting van de ambtelijke organisaties van de gemeenten Wijchen en Heumen. Voortschrijdend inzicht leerde Wijchen echter dat deze samenwerking niet de gewenste resultaten oplevert: kwaliteitsverbetering, kostenbesparing en kwetsbaarheidsreductie. Gezocht wordt daarom naar samenwerking op grotere schaal met omringende buurtgemeenten (Druten, Beuningen), waarvoor in 2013 voorzichtige initiatieven zijn genomen. In 2014 krijgt dit een vervolg. Vanaf 2012 is tevens regionaal onderzoek gedaan naar samenwerking met de gemeente Nijmegen en omliggende gemeenten op het gebied van ICT en Sociale Zaken. Wijchen staat op ICT-gebied nog op achterstand en heroverweegt daarom in 2016 om mee te doen, wanneer het de ICT op peil heeft. Strategie en Leiderschap: In het project W21 trekken het college en ambtelijke organisatie samen op om de omslag te maken naar een ander type werkorganisatie, naar andere werkwijzen en naar een cultuur met vernieuwende waarden. De gemeenteraad heeft het project W21 omarmd. Vooral ook omdat het college groot belang hecht aan deze cultuuromslag, heeft het nadrukkelijk rol en positie ingenomen in het proces. Zowel in de overkoepelende stuurgroep, waar de burgemeester de lead heeft, als in de daaronder ressorterende projectgroepen, waarin alle wethouders zitting hebben. De besturingsfilosofie is daarbij: integraal werken vanuit duidelijke verantwoordelijkheden tussen raad, college en organisatie. Uit het MTO (2013) blijkt dat ruim 60% '(zeer) tevreden' tegenover 11% '(zeer) ontevreden is. Ruim 25% staat neutraal tegenover zijn werk(gever). De werknemers oordelen het meest positief over De relatie met collega s (91%) en De baan alles bijeengenomen (86%). Ruim 80% is positief over De inhoud van het werk en De mate van zelfstandigheid en/of verantwoordelijkheid. Negatiever wordt er beoordeeld op Loopbaanmogelijkheden, Resultaatgerichtheid van de organisatie en De wijze waarop de organisatie door de directie wordt bestuurd. Interactie met de samenleving: Wijchen heeft in 2008 een Discussienota Ruimte voor Meedoen opgesteld om burgerparticipatie te bevorderen. Hierin is een groeimodel gepresenteerd waaraan de afgelopen jaren aan is gewerkt. In het huidige coalitieakkoord staat dat Wijchen haar inwoners centraal stelt, het realiseren niet van achter de tekentafel gebeurt, maar gebruik wordt gemaakt van de eigen kracht en de samenwerkingskracht van inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners. Wijchen neemt lokale initiatieven en vernieuwende ideeën dan ook serieus. En voorkomt dat onzinnige regels deze frustreren. Dit in de overtuiging dat er binnen Wijchen, in de wijken en kernen, genoeg potentieel en bereidheid schuilt om de eigen belangen met elkaar te verbinden en samen te zoeken naar oplossingen. Van de gemeente Wijchen zijn de meest recente resultaten van de Burgerpeiling en/of het Klanttevredenheidsonderzoek uit In 2014 hebben er nog te weinig gemeenten meegedaan om een benchmark te kunnen uitvoeren. Bezuinigingen: In 2010 is in het coalitieakkoord afgesproken dat Wijchen jaarlijks ,- moet bezuinigen. Reden van deze bezuiniging was de verwachte terugloop van de inkomsten, onder andere uit het gemeentefonds en de overige rijksbijdragen. Deze doelstelling is ruimschoots behaald. Om de OZB niet verder dan noodzakelijk te laten stijgen, is er circa ,- aan structurele bezuinigen per jaar nodig tijdens de komende collegeperiode. Uit de VNG Schuldenmonitor (2012) blijkt dat Wijchen een netto schuld per inwoner heeft van 1.389,-. Uit financiële gegevens uit het Deelfonds Sociaal Domein (inmiddels geannuleerd) bleek dat Wijchen een bedrag van 487,- voor de decentralisaties Sociaal Domein zou ontvangen (tegenover 528, gemiddeld in Nederland). Krimp: Er is in de gemeente Wijchen sprake van een positief migratiesaldo. De gemeente heeft daarnaast te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas. Op langere termijn (prognose PBL richting 2040) zal het inwonersaantal van Wijchen licht stijgen (tussen 0-5%).

7 Grondproblematiek: Wijchen voert een actief grondbeleid. Het wordt beoordeeld als voldoende, doordat de portefeuille redelijk groot is, maar grote risico s niet aanwezig zijn. Er is een winstverwachting voor de lopende projecten van 4,7 mln met een doorlooptijd t/m Voor de projecten met een verwacht tekort is een verliesvoorziening getroffen, totaal ,-. Het meest risicovolle project is: Huurlingsedam. Dit project heeft een looptijd tot 2025 en er zijn nog veel te realiseren woningen (870). Tot nog toe loopt het project redelijk en kent het een een te verwachten (positief) resultaat van Tuin van Woezik: minder groot project (nog 120 woning te realiseren). Wordt ook een tekort verwacht. Risico is redelijk, dit is afhankelijk van of een ontwikkelaar de laatste fases ook gaat realiseren, anders zal de looptijd (en rente) langer doorlopen. Samenwerking 4 O s: In Wijchen zijn bedrijven gevestigd. Zakelijke dienstverlening en handel zijn de grootste sectoren. Uit de MKB-monitor 2012/2013 blijkt dat Wijchen als 5 e van de 56 Gelderse gemeenten scoort. Wijchen werkt samen met een aantal bedrijvenkringen en ondernemersverenigingen. In de gemeente Wijchen bevinden zich twee scholen voor het voortgezet onderwijs en 16 basisscholen. In Wijchen wordt burgerparticipatie daarnaast vorm gegeven door drie door het college en raad aangestelde adviesraden (Seniorenraad, Cliëntenraad Integraal Gehandicaptenbeleid en Cliëntenraad WWB). Die raden werken samen in het Platform Burgerparticipatie Wijchen. Decentralisaties sociale domein: Er is de afgelopen jaren door de deelnemende gemeenten in de regio Nijmegen gewerkt aan de decentralisaties. Wijchen heeft een website ontwikkeld (wijchenstaatvoor.nl) waarop informatie te vinden is over de decentralisaties en de betekenis hiervan voor de inwoners van Wijchen. Er wordt o.a. gestart met een digitaal Dorpsplein. Wijchen gaat werken met een lokale toegangspoort en Sociale Wijkteams. Jeugdzorg: In het najaar van 2013 hebben de gemeenteraden in de regio Nijmegen de gezamenlijke beleidsnota Kracht door verbinding vastgesteld. Op basis van dit document wordt in 2014 gewerkt aan de implementatie van de Jeugdwet en Wmo 2015 in de regio. Er zijn daarnaast afspraken gemaakt met Bureau Jeugdzorg Gelderland en medio oktober ligt er een inspraakversie van de Verordening Jeugdhulp voor bij de diverse gemeenteraden. Op 16 oktober ligt er een Informatienota bij de raad voor (inzake regionale inkoop). AWBZ/Wmo: Het huidig Wmo beleidsplan loopt t/m 2015; eind 2014 wordt een update van dit beleidsplan ter vaststelling voorgelegd aan de raad. Medio augustus 2014 is een Hoofdlijnennotitie Wmo en Jeugd opgesteld. Lokaal is tevens het Inkoop- en subsidiemodel Transitie Jeugd en AWBZ regio Nijmegen vastgesteld. Participatiewet: Om de Participatiewet uit te voeren richten de gemeenten in het Rijk van Nijmegen (de arbeidsmarktregio Gelderland-Zuid), de Sociale werkvoorziening Breed en het UWV het Werkbedrijf Rijk van Nijmegen op. Eind 2011 is deze intentie door alle gemeenten uitgesproken en in mei 2014 is het Regionaal Werkdocument Samen Sterker vastgesteld door alle gemeenteraden in de regio. Op dit moment werkt de regio hard aan de bouw van het Werkbedrijf, dat vanaf 1 januari 2015 de deuren opent. Passend onderwijs: Voor de invoering van de Wet Passend Onderwijs werken 17 gemeenten in de regio Nijmegen, Noordoost-Brabant en een klein deel van Noord-Limburg samen met de Samenwerkingsverbanden Primair en Voortgezet Onderwijs. Daarbij wordt dus ook over provinciegrenzen heen gekeken. In de tweede helft van 2014 ligt de nadruk op de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Daarbij gaat het om vragen als: Wat hebben ondernemers nodig om stageplekken in te richten voor leerlingen, welke vaardigheden hebben leerlingen nodig om te kunnen functioneren bij een bedrijf, hoe en wat organiseren we m.b.t. het leerlingvervoer, wat te doen met thuiszitters, hoe helpen we kinderen, al dan niet met een beperking, aan werk? Een vraag die nog beantwoord moet worden is hoe de verbinding er uit gaat zien tussen die Sociale Wijkteams en de scholen, zowel het primair onderwijs als ook het voortgezet onderwijs. Het schoolmaatschappelijk werk zou de schakel kunnen zijn, of de jeugdgezondheidsarts. In Wijchen is tevens het samenwerkingsverband PO-onderwijs Kans & Kleur actief. Operationele samenwerking: De Omgevingsdienst Regio Nijmegen (ODRN) verzorgt VTH-taken op het gebied van milieu voor de deelnemende gemeenten. Op het gebied van Afvalwater werkt Wijchen samen met Beuningen, Heumen, Druten en Waterschap Rivierenland. Op het gebied van veiligheid werkt Wijchen samen in de GGD Gelderland-Zuid en Veiligheidsregio Gelderland-Zuid. De Participatiewet wordt vanaf 1 januari 2015 regionaal opgepakt, via het Werkbedrijf. Wijchen werkt samen met de gemeenten Beuningen, Heumen en Groesbeek op het gebied van de uitvoering van de Wet WOZ en de heffing en invordering van gemeentelijke belastingen (Beuningen fungeert als centrumgemeente). Op het gebied van Afvalstoffen en Reiniging voert de Dienst Afval en Reiniging (DAR) voor Wijchen en 7 andere gemeenten in de regio taken uit. Wijchen doet daarnaast mee met het ontwikkelen van de businesscase ICTsamenwerking binnen de regio Nijmegen. Op 28 augustus 2012 heeft het college besloten tot de volgende stap in dit traject en besloten tot het opstellen van een bedrijfsplan met 8 andere gemeenten. Het streven is om op 1 januari 2015 formeel te starten en 2014 als overgangsjaar te hanteren. Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Werkvoorzieningsschap Nijmegen en Omstreken (Breed; GR) - Archiefverzorging Rijk van Nijmegen en Land van Maas en Waal - Stadsregio Arnhem-Nijmegen (GR) - Veiligheidsregio Noord en Oost Gelderland(GR) - Belastingkantoor Beuningen (GR) - GGD Regio Nijmegen (GR) - Omgevingsdienst Regio Nijmegen (GR) - Stichting Regionaal Toerisme Knooppunt Arnhem-Nijmegen - Euregio Rijn Waal - Instituut Bijzonder Onderzoek Regio Gelderland-Zuid (GR). Domein Aantal samenwerkingsverbanden Aantal gemeenten Sociaal Veiligheid 5 81 Bestuurlijk Fysiek 3 81 Totaal

8 Kansen- en ontwikkelanalyse Op 14 oktober 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met het MT, het college van B&W en een delegatie van de gemeenteraad. De adviescommissie heeft gesproken met vertegenwoordigers die zeer zelfbewust en met verantwoordelijkheidsgevoel spreken over de taken van de gemeente in het algemeen en in het bijzonder over de rol als grootste van de kleinere gemeenten in het Rijk van Nijmegen. Wijchen is een aantrekkelijke woongemeente grenzend aan de stad Nijmegen en beschikt over een goed voorzieningenniveau en een krachtig sociale structuur. In de gesprekken is, naast het functioneren van de gemeente zelf, met name veel aandacht besteed aan de rol van Wijchen in de regio en de betekenis van de regio voor de gemeenten. De adviescommissie constateert dat de positie van de gemeente Wijchen belangrijk is voor het functioneren van het regionale krachtenveld. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Kansen Algemeen beeld Wijchen is een stabiele gemeente met een college dat is samengesteld uit de partijen Kernachtig Wijchen, PvdA en VVD. De politieke verhoudingen zijn gelijkmatig; er zijn weinig onrustige perioden in het bestuur van de gemeente geweest. Persoonlijke verhoudingen bij het samenstellen van het college zijn belangrijker dan de politieke kleur. De ideologische verschillen zijn klein. Wijchen heeft als gemeente een schaal waardoor ze taken (nog) zelf kan doen. Maar zij werkt op een aantal taken ook samen met andere gemeenten in de regio en zoekt ook samenwerking met andere gemeenten, bijvoorbeeld vanwege het opheffen van de kwetsbaarheid. De gemeente heeft tijdig ingezien dat een omslag in de werkwijze noodzakelijk is. De noodzaak daarvoor ligt in een veranderende vraag van burgers, onder meer op het terrein van digitalisering. Een en ander is vertaald in het project W21. Dit is weliswaar een bestuurlijke opdracht aan de ambtelijke organisatie, maar er is ook veel draagvlak voor in de ambtelijke organisatie. Het college en de raad kunnen zich voorstellen dat het gedrag van Wijchen tijdens de periode van besluitvorming over de MGR als eigenwijs en arrogant is ervaren. Zij hebben hier lering uit getrokken en gebruiken deze lessen bij het vormgeven van regionale samenwerking. De financiën zijn op orde en de gemeente kan eventuele tegenvallers bij de decentralisaties opvangen. Organisatie De ambtelijke organisatie is opgebouwd volgens het directiemodel, waarbij de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie zijn gelegd. Er zijn twee punten die om aandacht vragen, namelijk: - Een open houding om samenwerking met andere gemeenten te zoeken. Ambtelijke fusie is zeker niet bij voorbaat onbespreekbaar. - Ook de omvang van Wijchen heeft zijn beperkingen. Kwetsbaarheid van de organisatie is zeker een item. 7

9 Raad Ook de gemeenteraad is zich zeer bewust van de verantwoordelijkheden die horen bij de nieuwe taken van gemeenten. De raad ziet het belang van regionale samenwerking als het gaat over bedrijfsvoeringstaken. Als samenwerking in de regio om die reden noodzakelijk is, dan is er ook alle bereidheid om daaraan medewerking te verlenen. De harmonie in de politieke verhoudingen heeft te maken met de relatief goede financiële positie van de gemeente. En dat is de verdienste van bestuurlijke besluiten uit het verleden. Voorbeelden daarvan zijn het feit dat er geen grote grondposities zijn ingenomen en de snelle reactie op de veranderende economische situatie, waardoor snel is gestart met bezuinigingen. De raad is van mening dat zij voldoende bestuurlijke invloed hebben op de Gemeenschappelijke regelingen. De raad van Wijchen is bezig om via diverse instrumenten (Auditcommissie, Regionale Agendacommissie MGR) zijn positie te versterken om invloed uit te kunnen oefenen op de Gemeenschappelijke Regelingen. Intergemeentelijke samenwerking Wijchen heeft in het verleden stappen gezet om de samenwerking te intensiveren. Met een open houding staat de gemeente in de regio. De voorbereidingen van de drie D s liggen voor wat betreft Jeugdzorg en Wmo op schema. Nijmegen en Wijchen zijn in de voorbereidingen de trekkende gemeenten geweest. Financieel zijn de voorbereidingen solide. De gemeente realiseert zich goed dat een actieve houding gericht op samenwerking noodzakelijk is omdat anders het risico ontstaat dat andere gemeenten gaan samenwerken en Wijchen geïsoleerd raakt. Ontwikkelpunten Organisatie Aandacht voor de 3 K s (Kwaliteit, Kwetsbaarheid, Kosten) zal de komende jaren centraal staan. De gemeente kijkt ook naar de regionale positie en zoekt daarin kansen. Het nagenoeg gerealiseerde verminderen van de formatie met 10% maakt de mogelijkheid voor het oppakken van nieuwe onderwerpen beperkt en versterkt de behoefte aan samenwerking. Samenwerking Ambtelijke samenwerking gaat prima zolang er geen formele status aan gegeven wordt. Zodra het een formele status moet krijgen wordt het ook bestuurlijke samenwerking en daarin is de regio erg zoekende. De samenwerking tussen colleges onderling en raden onderling op inhoudelijke thema s is een punt dat aandacht verdient en ook krijgt. De MGR kan een belangrijke factor zijn in de ontwikkeling naar succes. De ambtelijke fusie met Heumen leek kansrijk, maar is om verschillende redenen, onder meer door de raad van Heumen, afgewezen. Voor Wijchen geldt dat een ambtelijke fusie bespreekbaar is, maar een bestuurlijke fusie wordt (vooralsnog?) uitgesloten. Het werkbedrijf wordt ondergebracht in de Modulaire Gemeenschappelijke Regeling. Dat moet allemaal nog wel een invulling krijgen. Ook de sociale werkvoorziening gaat daar in mee. Door alle ontwikkelingen in de hoek van werk en inkomen zal de implementatie van de Participatiewet in 2015 nog wel extra aandacht vragen. Vooralsnog gaat Wijchen niet meedoen met de ICT-samenwerking in de Modulaire GR. 8

10 Een grotere en sterke gemeente in het Land van Maas en Waal zou ook beter zijn voor de samenwerking in het Rijk van Nijmegen. Een sterke stad verdient een sterk ommeland. Sterke gemeenten aan de oost- en westkant van Nijmegen zouden ook goed zijn voor de samenwerking met Nijmegen. Naar de mening van de adviescommissie is het een lastig punt dat Beuningen eerst de eigen financiën op orde moet brengen voordat een samenwerking effectief kan worden. Heumen en Druten lijken wel interesse te hebben in samenwerking met als uiteindelijke doel een gemeentelijke herindeling. West Maas en Waal is alleen gericht op de samenwerking binnen de regio Rivierenland. De Stadsregio Het is noodzakelijk dat er een sterke opvolger komt voor het Samenwerkingsverband Arnhem-Nijmegen. De raad heeft vooralsnog ingestemd met de totstandkoming van een GR met daaronder een kleine compacte netwerkorganisatie die zich in grote lijnen gaat bezighouden met de taken werken, ruimte en wonen. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Jaap van Luijk 9

11 Bijlage: Zelfanalyse 10

12 Vragenlijst Sterk Bestuur in Gelderland Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 11

13 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Antwoord Helemaal mee eens Helemaal mee eens Helemaal mee oneens Mee oneens Helemaal mee eens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? 1. financieel gezond 2. hoge efficiency 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? 1. houding organisatie die past bij veranderende rol gemeente in relatie tot samenleving 2. moderne faciliteiten qua ICT en huisvesting 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijk klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Gericht op de burger Stabiel 12

14 2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiële) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Helemaal mee oneens Helemaal mee oneens Niet eens en niet oneens Mee oneens 13

15 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1. Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste strategische samenwerkingspartners? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Beuningen Heumen Groesbeek Nijmegen Ubbergen West Maas en Waal Druten Oss 3.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Antwoord Mee oneens Mee oneens 3.3 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Neutraal. 3.4 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Beuningen Nijmegen Druten Oss (oa infrastructuur, toerisme en recreatie). Het toekomstperspectief: ook Heumen en West Maas en Waal. 3.5 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Mee oneens Mee oneens 3.6 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Goed. 14

16 3.7 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Beuningen Druten Heumen Groesbeek Nijmegen Ubbergen Toekomstperspectief: ook West Maas en Waal. 3.8 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. 3.9 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Goed. 15

17 4. Bijdrage aan samenwerking De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 4.1 Strategische opgaven in de regio 16

18 4.2 Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 17

19 4.3 Bedrijfsvoering en Dienstverlening Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). 18

20 5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz, jeugdzorg en participatiewet voor? Awbz Jeugdzorg Participatiewet Beuningen Heumen Groesbeek Nijmegen Ubbergen Druten Mook en Middelaar (Limburg). Beuningen Heumen Groesbeek Nijmegen Ubbergen Druten Mook en Middelaar (Limburg). Beuningen Heumen Nijmegen Ubbergen Druten Mook en Middelaar (Limburg). 19

21 Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland