Gelderse Bestuursscan. Gemeente Elburg

Transcriptie

1 Gelderse Bestuursscan Gemeente Elburg

2 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 10 1

3 Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2

4 Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3

5 Gemeente Elburg Elburg is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente telt inwoners (per 1 januari 2014) en heeft een oppervlakte van 65,91 km² (waarvan 2.09 km² water). De gemeente is gelegen aan het Veluwemeer en Drontermeer. De gemeente grenst aan de gemeenten Nunspeet, Oldebroek, Epe en Dronten (Flevoland). De hoofdplaats van de gemeente is Elburg, dat daarnaast nog bestaat uit t Harde, Doornspijk en Hoge Enk. Het buurtschap Oostendorp is inmiddels vastgegroeid aan Elburg. Bevolking: Elburg krijgt de komende jaren te maken met een sterke bevolkingskrimp. De groene druk -de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen bedraagt in de gemeente 46,5%. De grijze druk -de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar- is met 31,1% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente Elburg kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (5,3%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (10,5%) en de het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 50,5% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: Sinds 2001 is het aantal banen in de gemeente Elburg toegenomen met 13%. Momenteel zijn er banen. De omvang van de beroepsbevolking is in totaal In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Elburg relatief minder vestigingen van bedrijven. In de gemeente bevinden zich 102 vestigingen van bedrijven per inwoners tegen 127 in de referentiegroep. Het aantal banen per inwoners bedraagt 571 en ligt daarmee hoger dan in de referentiegroep (500). Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Elburg ,4% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is kleiner dan de gemeenten uit dezelfde gemeentegrootteklasse. 27,1% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector, en 4,5% in de particuliere huursector. In 2011 (meest recente informatie) zijn er in de gemeente geen woningen gebouwd. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met 940 (12%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met , hoger dan het gemiddelde in Gelderland ( , ) en gemeenten met vergelijkbare omvang ( , ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Elburg bedraagt de functiemengingsindex: 48,7. Daarmee is de gemeente iets meer een woon- dan werkgemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (inclusief studenten) in de gemeente Elburg bedraagt , en is lager dan het gemiddelde besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( , ). Dit ligt wel iets boven het provinciaal gemiddelde van , in Gelderland. In de gemeente Elburg vallen personen terug op een uitkering. In relatief opzicht handelt het hier om 97 op personen in de leeftijd jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is kleiner dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang. Gemeenteraad (totaal 19 zetels) ChristenUnie 4 zetels Algemeen Belang 4 zetels SGP 3 zetels CDA 2 zetels Elburg Beleid 2 zetels VVD 2 zetels D66 1 zetel PvdA 1 zetel College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Frans de Lange (ChristenUnie) Wethouder Henk Wessel (Algemeen Belang) Wethouder Willem Krooneman (ChristenUnie) Wethouder Jan Polinder (SGP) Wethouder Rien Boukema (Elburg Beleid) Gemeentesecretaris Johan van der Jagt Organisatiemodel De gemeentelijke organisatie is tot nu toe opgebouwd via het klassieke directiemodel. De gemeentesecretaris is tevens algemeen directeur. Daarnaast is er een concerncontroller actief. Er zijn zeven afdelingshoofden (tevens MT-leden): Beheer, Bouwen en Milieu, Facilitair, Financiën & Personeel, Maatschappelijke Ontwikkeling, Ruimtelijke Ontwikkeling en Sociale & Burgerzaken. De directeur (secretaris), de adjunct-directeur, de afdelingshoofden, de controller en de organisatieadviseur vormen het managementoverleg. Bestuurlijke stabiliteit: Na de verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van ChristenUnie, SGP en Algemeen Belang en Elburg Beleid gevormd. De coalitiepartijen hebben samen 13 van de 19 zetels en gaan werken op basis van het coalitieakkoord Sociaal en Stabiel. De huidige burgemeester is in 2007 benoemd. Hij volgde zijn partijgenoot Henk Visser op, die van 2001 tot 2007 burgemeester was. Ten opzichte van de vorige coalitie ( ) zijn er geen veranderingen in partijen noch in personen. Organisatie op orde: De gemeente Elburg wil een effectieve en efficiënte organisatie zijn, die zoveel mogelijk werkt op basis van meetbare doelen en resultaatgerichte afspraken. Op de invulling daarvan worden management en organisatie door het bestuur afgerekend. Dit in zowel positieve als negatieve zin. Richtinggevend is het bestuur- en managementconcept (BMC), dat in 2006 is vastgesteld. De organisatie is taakstellend een bezuiniging opgelegd van Conform de planning wordt in het tijdvak fte (11,5%) op de formatie bezuinigd. De gemeente streeft naar een helder en open bestuur met een efficiënt werkend ambtelijk apparaat, waarbij communicatie, burgerparticipatie en klantgerichtheid hoog in het vaandel staan. Financiële positie: De gemeente Elburg staat onder repressief toezicht van de provincie. De structurele en incidentele risico s worden becijferd op respectievelijk 0,7 miljoen en 5,4 miljoen. Daarnaast worden de incidentele risico s binnen de grondexploitatie geschat op 1,1 miljoen. De incidentele weerstandscapaciteit is met een ratio van 2,68 ruim voldoende. De structurele weerstandscapaciteit is met een ratio van 0,75 onvoldoende. De reservepositie van Elburg is sterk (bijna 17 miljoen) en wordt deels aangewend voor de structurele weerstandscapaciteit, waardoor de structurele weerstandsratio wordt teruggebracht naar 1 (voldoende). Elburg beschikt over een meerjarig structureel sluitende begroting In de periode 2010 t/m 2013 heeft Elburg voor 3,4 miljoen aan grondexploitatieverlies moeten nemen. Samenwerking: In het recent gesloten coalitieakkoord staat dat het uitgangspunt is dat Elburg een zelfstandige gemeente is en blijft. Om dit te bereiken wordt in het bijzonder met de buurgemeenten Nunspeet en Oldebroek (binnen de Regio Noord Veluwe) zoveel mogelijk samengewerkt en samen opgetrokken Maar samenwerken is breder, zeker als het gaat om de grote taken die van Rijkswege naar Elburg toekomen. De gemeentelijke organisatie streeft naar intergemeentelijke samenwerking op diverse gebieden. Dit om redenen van kwetsbaarheid, kwaliteit en kostenbeheersing. In de Regio Noord Veluwe wordt samengewerkt via de Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV), waar mogelijk ook de WABO-taken in ondergebracht gaan worden. Op het gebied van riolering en afvalwater werkt Elburg samen met Nunspeet en het waterschap. Elburg heeft samen met Putten, Oldebroek en Nunspeet een Rekenkamercommissie. Per 1 januari 2013 maakt Elburg deel uit van het politieteam Noord, bestaande uit zes gemeenten (Hattem, Heerde, Epe, Elburg, Nunspeet, Oldebroek). Met betrekking tot de decentralisaties in het sociale domein wordt op regionaal niveau (Noord-Veluwe) samengewerkt. Op bovenregionaal niveau wordt ook Apeldoorn betrokken. Elburg hecht aan zijn bestuurlijke zelfstandigheid en wil daar zo lang als mogelijk aan vast houden. Bestuurlijke fusie/herindeling is daarom vooralsnog geen optie. Elburg is er zich van bewust dat een bestuurlijke fusie op een gegeven moment onontkoombaar kan worden. Het ligt voor de hand dat in dat geval onze natuurlijke partners Nunspeet en/of Oldebroek daarvoor het eerste in beeld zijn, dit mede gelet op de bij Elburg passende sociale structuur van beide gemeenten en op de al bestaande samenwerkingsrelaties.

6 Strategie en Leiderschap: Uit de Toekomstvisie Elburg 2020 (opgesteld in 2009) blijkt dat interactie met de samenleving en de gemeentelijke regierol centraal staan. De toekomstvisie zelf is het resultaat van een zorgvuldig en interactief proces. Er is gesproken met bewoners, met het maatschappelijk middenveld, met de jeugd. Zorgzaam, gastvrij en vitaal zijn de gekozen kernbegrippen. Met betrekking tot de organisatie is het College van B&W dat, in wisselwerking met het MT, de strategische doelen zoals door de raad gesteld uitvoert. Het college formuleert daarbij heldere opdrachten voor de ambtelijke organisatie. De directie vormt de linking pin tussen het dagelijks bestuur en de ambtelijke organisatie. De afdelingshoofden zijn resultaatverantwoordelijk voor hun afdeling, op basis van integraal management. Ze zijn zowel peoplemanager als procesmanager. De missie van de gemeente: Samen verantwoordelijk voor een leefbare samenleving. Interactie met de samenleving: De programmabegroting spreekt o.a. over bestuurlijke vernieuwing. Subdoelstellingen daarbij zijn een toename van betrokkenheid van inwoners en organisaties bij lokaal bestuur, burgerparticipatie (via Wijkgericht werken en Nota Burgerparticipatie en Interactie) en de modernisering van de (digitale) dienstverlening (operatie NUP). Uitgangspunten in het coalitieakkoord: inwoners centraal in hun eigen kracht, daar waar nodig ondersteunen in plaats van problemen overnemen, zorgen dat in plaats van zorgen voor. En er als gemeente zijn als het echt nodig is: oog voor de kwetsbaren, in alle opzichten. Of het nu gaat om ondersteuning, over zorg of geld. Kortom, minder overheid en meer samenleving. In 2011 heeft Elburg voor het laatst meegedaan aan het onderzoek Waarstaatjegemeente. Bij het rapport Burgerrollen scoort Elburg iets boven het gemiddelde. In de gemeente Elburg is in 2011 voor het laatst een Klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Totaalscore: 7,9, ook iets boven het gemiddelde (provinciaal en gemeenten van vergelijkbare omvang). In mei 2014 is een aanvullende burgerpeiling gehouden door TNS Nipo. Conclusies: algeheel oordeel 6,8; dienstverlening 6,9. De relatie burgergemeente wordt het minst positief beoordeeld. Inwoners willen dat de gemeente Elburg meer naar hun luistert en dat er meer ruimte is om met eigen (buurt)initiatieven te komen. De burgers van Elburg zijn maatschappelijk actief; de helft van de inwoners is actief in een religieuze of maatschappelijke organisatie. Bezuinigingen: Elburg neemt tijdig voor het overgrote deel voldoende onderbouwde bezuinigingsmaatregelen om de nadelen vanuit het gemeentefonds op te vangen. Dit goede financiële beleid resulteert in een gezond begrotingsbeeld Elburg beschikt over een meerjarig structureel sluitende begroting (in 2017 is het overschot circa , ). De opzet van de paragraaf weerstandsvermogen en dus ook de risico-inventarisatie is gebaseerd op de nota beleidskaders risicomanagement en weerstandsvermogen die door de gemeenteraad in 2011 is vastgesteld. De onbenutte belastingcapaciteit (in dit geval: belasten woningeigenaren) bedraagt , De lokale lastendruk ligt in Elburg lager dan in gemeenten van vergelijkbare omvang en de rest van de provincie. De nettoschuld per inwoner bedraagt 1.528,. Krimp: Er is in de gemeente Elburg sprake van een negatief migratiesaldo. De gemeente heeft wel te maken met een natuurlijke bevolkingsaanwas. Op termijn wordt er een sterke bevolkingskrimp voorzien. Grondproblematiek: In de nota Grondbeleid (2010) staat dat Elburg een actief grondbeleid wil voeren (bestuurlijke keuze). De risico s die grondexploitatie gerelateerd zijn worden betrokken bij de totale risicobepaling in de paragraaf weerstandsvermogen. De exploitatieopzetten worden jaarlijks geactualiseerd. De risico s van de eigen grondexploitatie zijn goed in beeld. Gemeente loopt ook niet weg voor het nemen van de onontkoombare verliezen (tot nu toe 3,4 miljoen). Het resterende risico is becijferd op 1,1 miljoen. De grootste risico s vormen De Glinde (bedrijven) en Vossenakker Zuid. Samenwerking 4 O s: In Elburg zijn bedrijven gevestigd. De gemeente werkt samen met de Bedrijvenkring Elburg en culturele instellingen op het gebied van Recreatie en Toerisme. Uit de MKB-monitor voor ondernemersvriendelijke gemeenten blijkt dat Elburg als 46 e van de 56 Gelderse gemeenten scoort. Op regionaal niveau wordt samengewerkt aan economische projecten (o.a. via het Regiocontract en Innovatiecentrum Groene Economie). Elburg neemt deel aan het Sociaaleconomisch Overleg, waarin de gemeenten samenwerken met VNO-NCW en de KvK. In de gemeente Elburg zijn 15 scholen voor het basisonderwijs en 3 scholen voor het voortgezet onderwijs. 13,3% van de scholen in het basisonderwijs behoort tot het openbaar onderwijs. Voor de uitvoering van het arbeidsmarktbeleid werken gemeenten nauw samen met ondernemers en onderwijs in het Platform Onderwijs Arbeidsmarkt Noord-Veluwe (POA). Het raakvlak van jeugdbeleid en onderwijs vullen de gemeenten onder RNV-vlag in via de Regionale Educatieve Agenda (REA). Decentralisaties sociale domein: Er is de afgelopen jaren door de deelnemende gemeenten in RNV-verband gewerkt aan de decentralisaties. Jeugdzorg: De jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 overgeheveld naar de gemeenten. Voor de uitvoering en het transitiearrangement wordt gewerkt op regionaal niveau. In dit samenwerkingsverband zijn ook de afspraken gemaakt met Bureau Jeugdzorg Gelderland en het CJG. Er is een beleidskader opgesteld. Op dit moment wordt gewerkt aan het inrichten van het lokale en regionale stelsel, het vastleggen van procedures, een verordening opgesteld, gekeken naar subsidierelaties-aanbesteden-inkoopprocedures en zijn de instellingen aan de slag met inhoudelijke omslag. De gemeenteraden worden via een raadsbrief geïnformeerd over de voortgang. Het uitgangspunt is: Positief Jeugdbeleid. AWBZ/Wmo: De Noord-Veluwse gemeenten hebben (samen met Zeewolde) een Uitgangspuntennotitie Transitie AWBZ/Wmo opgesteld. Er is sprake van een regionale aanpak, waarbij ten aanzien van de voorbereiding en de inrichting van de transitie intergemeentelijk samengewerkt en opgetrokken wordt. Voor de invulling wordt er naar maatwerk op het niveau van de gemeente gekeken om op deze wijze zo dicht mogelijk bij de leefwereld van de burgers aan te sluiten. Elburg heeft zelf een Beleidsplan Transitiebegeleiding Wmo opgesteld. Participatiewet: Per 1 januari 2015 wordt de Participatiewet ingevoerd. De gemeenten in de regio trekken in de voorbereidings- en ontwikkelfase samen op. In regioverband wordt gewerkt aan de uitvoering van de Sociale Werkvoorziening en Werkgeversbenadering. De praktische uitvoering is in handen van de Inclusief Groep BV. Van dit bedrijf is Regio Noord-Veluwe de enige aandeelhouder. De Inclusief Groep begeleidt mensen naar zo regulier mogelijk werk. De Inclusief Groep biedt werkzoekenden kansen op een werkplek, waar ze zich optimaal kunnen inzetten en ontplooien. Passend Onderwijs: Op 1 augustus wordt de wet Passend Onderwijs van kracht. Het primair onderwijs is vertegenwoordigd in het samenwerkingsverband Onderwijs Zorg Koepel Noord- Veluwe en het voortgezet onderwijs in de Stichting Leerlingenzorg. Het primair en voortgezet onderwijs van het reformatorisch onderwijs werken samen in het verband Berséba. De Passend Onderwijsregio is het gebied waarin de gemeenten Elburg, Ermelo, Epe, Harderwijk, Nijkerk, Nunspeet, Putten en Zeewolde vallen. De zes regiogemeenten van de Noord-Veluwe besloten in 2003 om het bestuur van het openbaar basisonderwijs over te dragen aan een zelfstandige stichting. Ook Epe en Heerde participeren hierin. De Stichting Proo (Primair Openbaar Onderwijs Noord-Veluwe) bestuurt 26 basisscholen. Operationele samenwerking: De Omgevingsdienst Noord Veluwe (ODNV) verzorgt VTH-taken op het gebied van milieu. Het Streekarchivariaat is een samenwerkingsverband dat de archiefbewaarplaats beheert voor de gemeenten Elburg, Ermelo, Harderwijk, Nunspeet en Oldebroek. Daarnaast participeert Elburg in de Regio Noord Veluwe (RNV), GGD Gelre IJssel, Veiligheidsregio Noord-Oost Gelderland en het Natuur- en recreatieschap Veluwerandmeren. Op het gebied van inkoop werkt Elburg samen met Ermelo, Harderwijk, Nunspeet, Oldebroek, Putten, Hattem, Heerde en Zeewolde.

7 Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Regio Noord Veluwe (GR) - Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (GR) - Streekarchivariaat Noord-West Veluwe (GR) - GGD Gelre IJssel (GR) - Omgevingsdienst Noord Veluwe - Natuur- en recreatieschap Veluwerandmeren Overzichtskaart regionale samenwerkingsverbanden Sociaal Veiligheid Bestuurlijk Fysiek Toelichting: rechtsboven vindt u het aantal samenwerkingsverbanden (per domein) met andere gemeenten. In het sociale domein werkt Elburg bijvoorbeeld samen met 82 andere gemeenten in 16 samenwerkingsverbanden (het gaat hier bijvoorbeeld om GGD s, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, RMC s). Op de vier kaartafbeeldingen is per domein (sociaal, bestuurlijk, veiligheid en fysiek) te zien met welke gemeenten het meest wordt samengewerkt: hoe donkerder het groen, des te meer samenwerkingsverbanden. Ook kan afgelezen worden in welke richting deze samenwerkingen zich oriënteren, bijvoorbeeld richting het westen of oosten, of juist verspreid per domein (congruentie). De totale congruentiescore van Elburg: 18% (gemiddelde Nederland bedraagt tevens 18%).

8 Kansen- en ontwikkelanalyse Op 18 juni 2014 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met het managementteam, het college van Burgemeester en Wethouders en een afvaardiging van de gemeenteraad. De Adviescommissie heeft gesproken met een betrokken gemeentebestuur dat op openhartige en constructieve wijze de gesprekken heeft gevoerd. In de gesprekken is met name veel aandacht besteed aan de rol van Elburg in de Regio Noord-Veluwe (RNV), alsmede aan de samenwerking met ander gemeenten. De Adviescommissie heeft de indruk gekregen dat de gemeente Elburg zelfbewust opereert in het regionale krachtenveld en dat de vraagstukken voor de bestuurlijke inrichting complex zijn. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen/moeten worden. Kansen Algemeen beeld Elburg is een stabiele gemeente met een stabiel bestuur. Er zijn betrekkelijk weinig politieke wisselingen in het college naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen. Wel is het merkbaar dat er tien nieuwe raadsleden zijn gekozen. Gemiddeld genomen gaat het relatief goed met de inwoners. Een gemiddeld inkomen dat een fractie lager ligt dan in vergelijkbare gemeenten, maar ook een bevolking die minder dan gemiddeld een uitkering nodig heeft. Er is vertrouwen in de voorbereidingen voor de drie transities in het sociale domein. Dat is een voorbeeld waarbij Elburg bewust heeft gekozen voor regionale samenwerking. Het gemeentebestuur en de ambtelijke organisatie zien heel goed wanneer samenwerking noodzakelijk is. Er is geen bevolkingskrimp voorzien. Elburg blijft een aantrekkelijke woon- en werkgemeente. Organisatie De ambtelijke organisatie is stabiel, er is geen sense of urgency als het gaat om samenwerking. Alle dossiers kunnen adequaat worden opgepakt. Uiteraard wordt ook in Elburg de vinger aan de pols gehouden als het gaat om Kosten, Kwaliteit en Kwetsbaarheid (de drie K s), maar er zijn geen actuele zorgendossiers. Raad De gemeenteraad is zelfbewust bezig met het onderwerp bestuurskracht. Als samenwerking noodzakelijk is, dan is er ook alle bereidheid vanuit de raad om daar medewerking aan te verlenen. Intergemeentelijke samenwerking Er is in de regio Noord Veluwe een lange traditie van samenwerking. Dat schept een band, maar aan de andere kant zijn er wel bedreigingen op dit terrein. Er is sprake van een zekere mate van sleetsheid. Samenwerking vindt plaats in het al veertig jaar bestaande samenwerkingsverband RNV en in de omgevingsdienst (ODNV). Samenwerking is een goed bespreekbaar onderwerp bij zowel gemeenteraad als bij het college. Er is een gezamenlijke rekenkamercommissie met de gemeenten Putten, Oldebroek en Nunspeet. 7

9 Ontwikkelpunten Organisatie Met name op het terrein van pijofach-taken is samenwerking gewenst om de bestuurskracht de komende jaren op peil te houden. Dat is ook noodzakelijk omdat de bezuinigingen hun weerslag op de organisatie hebben gehad. Een verdere inkrimping zonder vermindering van taken is niet meer mogelijk. Er zijn voorbereidingen voor de wijze van werken in de organisatie. De koers daarvoor is zaakgericht werken. Dat betekent onder meer sterker inzetten op de voorkant van het werkproces (KCC), minder leidinggevenden, meer automatiseren en meer digitaal sturen. Samenwerking in de RNV De RNV heeft problemen om de continuïteit te waarborgen. Zeewolde, Harderwijk en Ermelo hebben hun uitvoerende taken op het terrein van bedrijfsvoering ondergebracht in Meerinzicht. Dat ondermijnt de positie van RNV. Elburg en enkele andere Noord Veluwse gemeenten zouden dat liever anders zien. Samenwerking zal naar het oordeel van de gemeente Elburg op termijn voordelen bieden op het terrein van bedrijfsvoeringstaken. Heel urgent wordt dat door de gemeente Elburg nu niet ervaren. Verdere inkrimping van personeel (bezuinigingen) zal onlosmakelijk gekoppeld zijn aan vraagstukken over vermindering van taken. Heerde en Hattem horen niet bij een regio. Zij zijn wel verbonden aan RNV maar zijn geen volwaardig deelnemer en dragen ook niet bij aan de kosten. Belangrijkste drijfveer voor hen is het provinciale Regiocontract. De samenwerking met de RNV gemeenten voor de transities in het sociaal domein is succesvol. Overige intergemeentelijke samenwerking Elburg heeft met Nunspeet lang gesproken over een verdergaande samenwerking. Dat had kunnen leiden tot een ambtelijke fusie. Ook een bestuurlijke fusie werd niet uitgesloten. Een en ander is recent afgeketst door met name de afwijkende opvattingen van de gemeenteraad van Nunspeet. Al met al is het toch nodig om voor de middellange termijn actief naar een partner te zoeken. Daarbij komt Oldebroek wel als serieuze partner in beeld. Overigens wordt de H2O-samenwerking van Hattem, Heerde en Oldebroek inmiddels niet meer haalbaar geacht. Daarom komt de optie met Oldebroek weer meer in beeld. Het shopgedrag van sommige gemeenten zien ze in Elburg als een risico voor goede samenwerking. Samenwerking betekent ook samenwerken als het niet direct voordeel oplevert voor de eigen gemeente. De raad De relatie college-raad is de afgelopen jaren veel beter geworden. Het college is veelal initiatiefnemer, met als gevolg dat de kaderstelling door de raad beperkt is en er een te grote aandacht is voor operationele kwesties. In de voorbereiding op de decentralisaties staat de raad op te grote afstand. De gemeenteraad wordt wel regelmatig bijgepraat, maar de raad geeft maar zeer beperkt richting op deze dossiers. De raad is zich ervan bewust dat er vijf jaar een heel ander bestuurlijk speelveld zal zijn, met veel meer regionale samenwerking. De betrokkenheid van de raad bij de gemeenschappelijke regelingen is heel matig. 8

10 Rol van de provincie. De rol van de provincie is te beperkt. De provincie zou niet alleen met regio s, maar ook met gemeenten moeten praten. Het proactief inspelen op ontwikkelingen wordt wel gemist. Een voorbeeld daarvan is het vliegveld Lelystad, daarin zou de provincie een actiever rol hebben moeten spelen. De provincie zou ook kunnen ondersteunen bij het stimuleren van samenwerking. Dat gebeurt nu maar zeer zelden. Daar zijn ook zeker in Gelderland voldoende budgetten voor vrij te maken. De ontwikkeling van de decentralisaties in het sociale domein worden overigens wel goed door de provincie ondersteund. Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Jaap van Luijk 9

11 Bijlage: Zelfanalyse 10

12 Sterk Bestuur in Gelderland Elburg, maandag 2 juni, 2014 Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Dit in het kader van het project Sterk Bestuur in Gelderland. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. De gemeenteraad/fractievoorzitters zijn betrokken bij de beantwoording. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 11

13 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Helemaal mee oneens Niet eens en niet oneens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? Vraag Antwoord 1. efficiëntie/ stabiel/ rust 2. lage uitvoeringskosten 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? Vraag Antwoord 1. afronden organisatie ontwikkeling 2. meer projectmatig werken 12

14 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Stabiel Oplossingsgericht 13

15 2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiele) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Mee oneens Mee oneens Mee oneens Helemaal mee oneens 14

16 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1 Welke gemeenten zijn de voornaamste partners voor de strategische opgaven? Op strategisch niveau werkt de gemeente Elburg samen met 6 andere gemeenten. De grootte van het vierkant bij elke gemeente geeft de gemeentegrootte op basis van het inwoneraantal weer. De kleur van ieder vierkant geeft weer in welke regio de gemeente ligt. De zwart gekleurde gemeenten maken deel uit van de regio Noord-Veluwe. De roze gekleurde gemeente (Apeldoorn) maakt deel uit van de region Achterhoek. 3.2 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke partners zijn voor de strategische opgaven? Nee 15

17 3.3 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. 3.4 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Goed 3.5 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? 16

18 3.6 Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners zijn op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? Nee 3.7 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Niet eens en niet oneens 3.8 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Goed 3.9 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zouden in de toekomst uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies kunnen zijn? 17

19 In tegenstelling tot de huidige samenwerking, verwacht men in de toekomst op beleidsmatig niveau niet samen te werken met Epe en Apeldoorn, oftewel: de Achterhoek Zijn er gemeenten buiten Gelderland die voor u in de toekomst belangrijke beleidsmatige samenwerkingspartners op dit vlak zouden kunnen zijn? netwerkstad Zwolle - Kampen Stedendriehoek 18

20 3.11 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? 3.12 Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u op operationeel niveau samenwerkt? Zeewolde 3.13 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Goed 19

21 3.15 Met welke gemeenten zou u in de toekomst (dus potentieel) op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen kunnen werken? Dit zijn dezelfde partners als dat nu het geval is, zie figuur bij vraag Zijn er gemeenten buiten Gelderland met wie u in de toekomst op operationeel niveau samen zou kunnen werken? Nee 3.17 Toekomstbeeld Het toekomstbeeld in samenwerking van de gemeente Elburg is in onderstaande netwerkanalyse weergegeven. In de toekomst verwacht men met meer gemeenten samen te werken. We hebben daarvoor gekeken naar de verwachte strategische, beleidsmatige en operationele samenwerking en samenwerking op decentralisaties in het sociale domein. Ook hier geldt dat de grootte van het vierkant bij elke gemeente de gemeentegrootte weergeeft op basis van het inwoneraantal. De kleur van ieder vierkant geeft weer in welke regio de gemeente ligt. In de toekomst verwacht men met de volgende gemeenten samen te werken. Nijkerk, Hattem en Heerde participeren dan ook in de toekomstige samenwerking. 20

22 21

23 4. Bijdrage aan samenwerken - Strategische opgaven in de regio Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: - Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. - Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. - Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. - Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 22

24 4. Bijdrage aan samenwerken - Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang voor uw gemeente? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. 23

25 4. Bijdrage aan samenwerken - Bedrijfsvoering en Dienstverlening Wat is uw bijdrage in termen van middelen (financieel, kennis en capaciteit) afgezet tegen het belang dat uw gemeente heeft in de samenwerking op de volgende domeinen? "Naar verhouding" wil hier zeggen: in verhouding tot de omvang en de eigen behoefte van de gemeente. Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). In de vragenlijst was het ook mogelijk om niet van toepassing aan te klikken. Deze antwoorden zijn niet zichtbaar in het kwadrant. 24

26 5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Antwoord De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg Niet eens en niet oneens Niet eens en niet oneens 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz voor? Voor de drie decentralisaties werkt de gemeente Elburg samen met 9 andere gemeenten. De grootte van het vierkant bij elke gemeente geeft de gemeentegrootte op basis van het inwoneraantal weer. De kleur van ieder vierkant 25

27 geeft weer in welke regio de gemeente ligt. De zwart gekleurde gemeenten maken deel uit van de regio Noord-Veluwe. De roze gekleurde gemeente (Apeldoorn) maakt deel uit van de region Achterhoek. Gemeente Nijkerk maakt deel uit van de regio Food Valley. Hattem en Heerde werken alleen met Elburg samen waar het gaat om de decentralisatie van de AWBZ en de participatiewet (dus niet voor Jeugd). Voor Nijkerk geldt dat deze gemeente alleen samenwerkt in de decentralisaties voor Jeugd en de AWBZ (dus niet de participatiewet). 26

28 Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland