GEMEENTE OLDEBROEK. Voorstel van het college aan de raad. Raadsvergadering d.d. 26 maart 2015

Transcriptie

1 GEMEENTE OLDEBROEK Raadsvergadering d.d. 26 maart 2015 Voorstel van het college aan de raad Agendapunt Onderwerp: Intergemeentelijke samenwerking; rapport Sterk Bestuur Noord Veluwe en vervolg op H2O samenwerking. Portefeuillehouder: mr. A. Hoogendoorn Kenmerk: / Samenvatting In de bestuursovereenkomst Samen Verantwoordelijk is onder het kopje bestuurlijke fusie opgenomen dat we als Oldebroek voor 1 januari 2015 graag duidelijkheid willen hebben van de gemeenten Hattem en Heerde over hun positie ten opzichte van de eerdere plannen om tot een bestuurlijke fusie van H2O te komen. U bent over de posities van Hattem en Heerde ondertussen geïnformeerd via de ingekomen brieven van Hattem en Heerde en een recente informatie van het college aan de raad waarin verder aangegeven werd dat we nog in afwachting waren van het regiorapport Sterk Bestuur. Ondertussen is ook het regiorapport Sterk Bestuur beschikbaar. Ons college doet nu een voorzet voor de vervolgrichting van de intergemeentelijke samenwerking Te nemen besluit Met verwijzing naar de constateringen en overwegingen vraagt het college aan de raad zich uit te spreken over het toekomstperspectief van H2O en tevens een richtinggevende uitspraak te doen over verkenning van een alternatieve route om te komen tot versterking van bestuurskracht via intergemeentelijke en regionale samenwerking. Aanleiding / rol en positie van de raad Vanuit de kaderstellende rol richtinggevende uitspraken geven voor het vervolg. Hoofdlijn van het voorstel Als overwegingen voor een mogelijke vervolgkoers wil het college het volgende noemen: 1. De huidige samenwerking H2O op bedrijfsvoering continueren; 2. De praktische mogelijkheden van samenwerking met Elburg verkennen en oppakken, te beginnen met in ieder geval PIOFACH taken en ook dienstverlening en beheer; 3. Op regionaal niveau, zo mogelijk samen met Elburg, streven naar een samenvoeging van RNV en Strategische Alliantie Veluwe Noord gericht op een krachtige strategische en beleidsmatige samenwerking, dit met behoud van ruimte voor lokale invulling; 4. Als een krachtige strategisch en beleidsmatige samenwerking via een samenvoeging van RNV en Strategische Alliantie Veluwe Noord niet lukt, dan samen als Elburg en Oldebroek de beleidsmatige en bestuurlijke samenwerking verkennen waarbij de mogelijkheid van een bestuurlijke fusie voor ons op termijn een optie kan zijn. Financiële gevolgen in het kort Vooralsnog geen.

2 - 2 - Toelichting 1. Inleiding In de bestuursovereenkomst Samen Verantwoordelijk is onder het kopje bestuurlijke fusie opgenomen dat we als Oldebroek voor 1 januari 2015 graag duidelijkheid willen hebben van de gemeenten Hattem en Heerde over hun positie ten opzichte van de eerdere plannen om tot een bestuurlijke fusie van H2O te komen. U bent over de posities van Hattem en Heerde ondertussen geïnformeerd via de ingekomen brieven van Hattem en Heerde en een recente informatie van het college aan de raad waarin verder aangegeven werd dat we nog in afwachting waren van het regiorapport Sterk Bestuur. Ondertussen is ook het regiorapport Sterk Bestuur beschikbaar. We geven hieronder een samenvattende schets van alle informatie op basis van citaten en samenvattingen uit de documenten en sluiten die vervolgens af met korte constateringen. Met deze achterliggende informatie als basis voor de huidige stand van zaken wil het college met dit voorstel een aantal constateringen en overwegingen delen met u als raad, waarbij u vervolgens vanuit uw kaderstellende rol richtinggevende uitspraken kunt geven voor het vervolg. 2. Hattem en Heerde Hattem Het college van Hattem meldt in een brief van 2 december jl. dat de gemeenteraad van Hattem heeft aangegeven een proces te willen opstarten samen met het college om te komen tot een "stip op de horizon". Daarbij is geen enkele vorm van samenwerking uitgesloten. In het Hattemse traject met de raad wil Hattem ook het rapport "Sterk Bestuur Gelderland" betrekken. De inschatting van het Hattemse college is dat aan het eind van het eerste kwartaal Hattem een definitieve reactie kan sturen. In het coalitieakkoord van Hattem staat het volgende: Wij willen de afstand tussen burger en bestuur klein houden en hechten veel waarde aan de identiteit van de gemeenschap Hattem. Daarom gaan wij vooralsnog uit van een netwerkgemeente of een intensieve vorm van samenwerking met onze buurgemeenten. Heerde In het collegeprogramma heeft Heerde geschreven: Fuseren of als gemeente zelfstandig blijven is geen doel op zich. (.) Uitgangspunt is dat op basis van kwaliteit en prijs wordt gekeken wat de beste optie is. (.) Richtinggevend wordt vervolgens genoemd: Wat goed is voor de burger moet leidend uitgangspunt zijn en Wat goed werkt in bestaande samenwerkingen voortzetten. En voorts: Wat knelt in bestaande samenwerkingen heroverwegen en hier een beslissing over nemen. In een brief van 17 december 2014 schrijft het college van Heerde: Dit betekent dat onze raad overtuigd is van het nut van samenwerking, met wie dan ook. Wel willen wij - zoals gezegd - daarin meer lijn aanbrengen door een herbezinning op alle vigerende samenwerkingsrelaties. Een bestuurlijke fusie H2O is daarmee in deze bestuursperiode voor ons uit beeld. Nadrukkelijk wil dit niet zeggen dat onze H2O-partners uit beeld zijn. Dat sluit onderhavige herbezinning niet uit. Onze gemeenteraad wil voor zijn heroriëntatie een spoorboekje hanteren. ( ) De verwachting bestaat dat uitvoering van dit spoorboekje tenminste het kalenderjaar 2015 in beslag zal nemen. Constateringen bij de brieven Geconstateerd kan worden dat in Hattem op dit moment nog erg ongewis is hoe het coalitieakkoord, dat spreekt over een netwerkgemeente of een intensieve vorm van samenwerking met onze buurgemeenten, zal worden ingevuld, terwijl in Heerde er een duidelijke uitspraak ligt dat een bestuurlijke fusie H2O in deze periode niet aan de orde kan zijn, evenmin als een ambtelijke fusie.

3 Regiorapport Sterk Bestuur In het regiorapport trekt de Adviescommissie Sterk Bestuur vier conclusies: Conclusie 1 De samenwerking op strategisch niveau is versnipperd en de Triple Helix-partners van ondernemers en maatschappelijke sectoren zijn onvoldoende betrokken. Zowel de RNV (Regio Noord Veluwe), Strategische Alliantie Veluwe Noord en individuele gemeenten trekken ieder afzonderlijk hun plan, Care Valley is niet gerealiseerd. De voorwaarden voor strategische samenwerking zijn ronduit slecht: gebrek aan sense of urgency (urgentiegevoel), verschillende oriëntaties van Noord-Veluwse gemeenten, zwakke sociaal-culturele samenhang en het ontbreken van een grote stad die als trekker kan fungeren voor strategische beleidsontwikkelingen; Conclusie 2 De samenwerking op het tactische niveau is kwetsbaar. Voorbereiding 3D s (drie decentralisatietaken in het sociaal domein) wordt geschetst als voortbewegen op dun ijs. De adviescommissie zet vraagtekens bij de kracht van de samenwerking in de komende jaren als de sense of urgency minder aanwezig is en het meer aankomt op directe uitvoeringskracht dan op beleidsvoorbereiding; Conclusie 3 Er is versnippering bij de operationele taken. Het draagvlak en de draagkracht van de RNV brokkelen af. De oprichting van Meerinzicht ondergraaft het draagvlak. Conclusie 4 Er worden kansen gemist. De gemeenten hebben hun huis op orde. Geen aanleiding voor de adviescommissie om het onderwerp herindeling op de agenda te zetten. Wel kan een verbeterslag in de samenwerking ertoe leiden dat kansen beter worden benut en de regio krachtiger wordt. De adviescommissie daagt de gemeenten uit om zich nadrukkelijker te bezinnen op de bestuurlijke toekomst op lange termijn. Opmerkingen van het college bij de conclusies van de adviescommissie Bij deze conclusies kan opgemerkt worden dat enkele (recente) ontwikkelingen niet zijn meegenomen in de rapportage van de Adviescommissie: In de Strategische Alliantie Veluwe Noord wordt via een aantal gerichte bestuursopdrachten werk gemaakt van juist de thema s toerisme en recreatie en economische kansen in relatie tot omliggende regio s (Zwolle, Amersfoort, vliegveld Lelystad), inclusief de externe lobby; Daarnaast gaat de eerste conclusie van de commissie over strategische samenwerking tussen ondernemers, onderwijs en overheid voorbij aan initiatieven als van STERK NV / Diamant, waarover u in een eerdere college-informatie op de hoogte bent gesteld; De samenwerking rond (jeugd-)zorg in RNV-verband is beslist als geslaagd te beschouwen. In het regiorapport Sterk Bestuur worden 7 aanbevelingen gedaan (hier waar mogelijk samengevat): Aanbeveling 1 Versterk het strategisch functioneren van de regio Een impuls is noodzakelijk. Met ondernemers en onderwijs nieuwe ruimtelijke en economische agenda opstellen. Aanbeveling 2 Agendeer toeristische sector als strategisch hoofdonderwerp van alle Veluwse gemeenten Vanuit bekendheid van de Veluwe met betrekking tot recreatie & toerisme in groene omgeving, in combinatie met stedelijke parels, imago opbouwen en economische ontwikkeling stimuleren. Niet alleen RNV-gemeenten, maar Veluwe breed. Onderzoeken waar het promoten van de Veluwe het beste kan worden ondergebracht.

4 - 4 - Aanbeveling 3 Bepaal of voortzetting Gemeenschappelijke Regeling RNV haalbaar is Het sentiment rond RNV is negatief. Als gevolg daarvan wordt RNV gepasseerd zowel als het gaat om het organiseren van operationele taken als om het bepalen van de agenda over strategische taken. Bezinning is nodig. Aanbeveling 4 Verminder kwetsbaarheid door schaalvergroting Verminderen van kwetsbaarheid door schaalvergroting is van groot belang. Behoefte aan partnership rond operationele PIOFACH-taken. (PIOFACH: personeelszaken, informatisering, organisatiebeleid, financiën, automatisering, communicatie en huisvesting). Aansluitingsmogelijkheden bij Meerinzicht of door toetreding GR (gemeenschappelijke regeling) of door individuele dienstverleningsovereenkomsten met gemeenten. Ook operationele samenwerking in een (doorgestarte) RNV is een kansrijke propositie. Aanbeveling 5 Bundel op beleidsniveau capaciteit voor de 3D s Als gevolg van de decentralisaties zal er spanning komen te staan op enerzijds een regionale voorbereiding en sturing en anderzijds de autonomie van gemeenten op de lokale taken als het gaat om bijvoorbeeld preventie en voorliggende voorzieningen. Gecoördineerde inzet is nodig, dat kan volgens adviescommissie via een GR of een bestuurlijk convenant. Aanbeveling 6 Vergroot de congruentie in de regio Aan de randen van de regio liggen gemeenten die er soms wel soms niet bij horen (Hattem, Heerde, Putten worden genoemd). De adviescommissie vindt dat er meer duidelijkheid nodig is ook voor ondernemers en maatschappelijke instellingen. Hattem zou de samenwerking met Zwolle moeten zoeken. Heerde kan kiezen voor Epe danwel Stedendriehoek. Putten moet definitieve keuze maken voor de oriëntatie op samenwerking. Oldebroek kan sterker worden door samenwerking te zoeken met Elburg. De huidige gemeente- en provinciegrenzen zouden naar de mening van de adviescommissie ook ter discussie mogen staan, waardoor een deel van Oldebroek kan aansluiten bij Heerde en de samenwerking van Hattem met Zwolle eenvoudiger te realiseren is. Aanbeveling 7 De provincie moet faciliteren De provincie kan pro-actiever faciliteren, vooral met het ondersteunen van ontwikkelingen van gemeenten die passen binnen bovenstaande aanbevelingen. Voor de Regio Noord-Veluwe geldt dat de provincie vanuit haar regierol een aantal taken zou kunnen vervullen die in andere regio s door de centrumgemeente wordt opgepakt. De adviescommissie denkt daarbij allereerst aan het faciliteren van het proces om de rol van de Triple Helix (dat is: samenwerking ondernemers, onderwijs, overheid) te versterken in de strategische beleidsontwikkeling. Opmerkingen van het college bij de aanbevelingen van de adviescommissie Tot zover de samenvattingen. Wij menen dat de opmerking van de adviescommissie (bij aanbeveling 6) over het opdelen van onze gemeente, in bestuurlijk Nederland als not-done (ongepast) kan worden beschouwd. Inhoudelijk kan daarover geconstateerd worden dat de gemeente Oldebroek weliswaar een verscheidenheid van kernen kent, maar dat er ook een beweging naar elkaar toe te herkennen is, zoals bijvoorbeeld met de fusie van SWO. Bovendien heeft de gemeente Oldebroek met de keuze voor Oldebroek voor Mekaar bewust gekozen voor het profiel van een gemeente die de kracht van onderscheiden gemeenschappen wil ondersteunen en faciliteren. 4. Constatering en overwegingen bij de huidige stand van zaken mbt bestuurlijke fusie H2O. De constateringen en overwegingen bij de huidige stand van zaken kunnen overzichtelijk in kaart worden gebracht aan de hand van een aantal noties uit de bestuursovereenkomst Samen Verantwoordelijk.

5 - 5 - Daarin zijn onder het kopje bestuurlijke fusie de volgende noties opgenomen: 1. Bestuurlijke schaalvergroting is nodig vanwege complexe opgaven (zoals 3D s), ambtelijke fusie is daartoe ontoereikend en niet duurzaam; 2. Herbevestiging van H2O-samenwerking met mogelijkheid plus (H2O plus Elburg, Epe); 3. Voor 1 januari duidelijkheid van Hattem en Heerde; daarna ruimte voor heroverwegen partnerkeuze. 1 - Het college constateert dat de overweging rond bestuurlijke schaalvergroting vanwege de complexe opgaven zoals de 3D s (notie 1) nog overeind staat. Daarom is het ook verlies te moeten constateren dat we juist bij de 3D s binnen H2O gescheiden zijn gaan optrekken. In het regiorapport Sterk Bestuur komt dezelfde notie, dat gemeenten voor complexe opgaven staan, ook terug en dan specifiek uitgewerkt voor de 3D s. In het rapport wordt daarbij spanning geconstateerd tussen regionale sturing en lokale autonomie. Die spanning wordt in het rapport niet opgelost via een gemeentelijke herindeling, maar via een aanbeveling van regionale bundeling op beleidsniveau. Het college wil verder werken vanuit het besef dat in Oldebroek juist kracht wordt gezocht en gevonden bij de ontwikkelingen in het Sociaal Domein in verbinding met de gemeenschappen (Oldebroek voor Mekaar). Hoe dat verder in de huidige situatie vorm te geven komt onder paragraaf 5 aan de orde. 2 - Het college heeft in september 2014 in brieven aan Hattem en Heerde de Oldebroekse keuze voor H2O (eventueel H2O-plus) herbevestigd. Op basis van de antwoorden uit Hattem en Heerde kan nu de balans worden opgemaakt. 3 - Een bestuurlijke fusie is voor Hattem op dit moment, ook gezien het coalitieakkoord, niet aan de orde. Hoewel andere mogelijke samenwerkingsverbanden open worden gelaten is er vanuit Hattem op dit moment geen duidelijkheid geboden over wat de gewenste richting moet worden. Voor wat betreft Hattem kan geconstateerd worden dat er na de coalitiewisseling in Hattem eerst echt nog meer tijd nodig is voor bezinning van de Hattemse raad en het Hattemse College. Voor Heerde valt te constateren dat de Raad in Heerde leidend is: 1. Er is een heel proces uitgestippeld ( Spoorboekje ) om te komen tot een afweging; 2. Er is een duidelijke uitspraak dat deze bestuursperiode geen bestuurlijke fusie aan de orde kan zijn, de Heerdese raad gaat uit van bestuurlijke zelfstandigheid; 3. Er worden allerlei samenwerkingsverbanden in kaart gebracht; 4. Ambtelijke samenwerking moet vooralsnog pragmatisch worden ingevuld. Uit deze antwoorden blijkt dat voor een bestuurlijke fusie H2O geen basis bestaat. We zijn dus genoodzaakt het streven naar een bestuurlijke fusie H2O voorlopig los te laten. 5. Constateringen en overwegingen bij het strategische vraagstuk hoe nu verder. Daarmee is de fase van inventarisatie van standpunten uit Hattem en Heerde tot aan 1 januari 2015, zoals die in de bestuursovereenkomst Samen Verantwoordelijk is afgesproken, afgerond. Met de wetenschap dat voor bestuurlijke fusie H2O geen basis is en we toch middels samenwerking willen streven naar een robuustere maatvoering voor het aangaan van complexe taken zullen we moeten bepalen hoe nu verder. Zodat ook in deze bestuursperiode kan worden gewerkt aan een verbetering op de 3 K s (kwaliteit, kwetsbaarheid en kosten). Daarbij kunnen we de conclusies en de aanbevelingen van het rapport Sterk Bestuur betrekken en afwegen. Daarbij zijn een paar overwegingen van belang. Te constateren valt dat er op dit moment voor een bestuurlijke fusie met Hattem en Heerde geen basis bestaat. Er is ook geen duidelijkheid over hoe

6 - 6 - de huidige samenwerking in H2O-verband zich verder moet ontwikkelen. Hattem en Heerde hebben niet aangegeven de huidige samenwerking op het gebied van bedrijfsvoering te willen stoppen. Het betreft de H2O I-dienst, de gezamenlijke H2O uitkeringsadministratie, de H2O samenwerking inkoop en de juridische ondersteuning van de bezwaarschriftencommissie. Met betrekking tot H2O is er bij de constatering dat de bestuurlijke fusie niet doorgaat op dit moment redenerend vanuit de 3K s voor Oldebroek geen noodzaak om de huidige samenwerking op bedrijfsvoering tegen het licht te houden. Wel kan in de ontwikkeling van die samenwerking op bedrijfsvoering als zodanig of vanuit de ontwikkeling van een alternatieve bestuurlijke samenwerking in de toekomst een momentum ontstaan om een heroverweging te maken. Met betrekking tot de H2O I-dienst geldt bijvoorbeeld dat vanuit het huidige beleidsplan al voor de komende jaren vanuit de daarin beschreven gewenste ontwikkeling als zodanig een heroverweging op de rol staat. Dat kan zijn een verbreding met andere gemeenten of ook uitbesteding. Ook kan het zijn dat, als bestuurlijke samenwerking met andere partners succesvol wordt geïntensiveerd, er vanuit dat perspectief in de toekomst een momentum kan ontstaan om de andere samenwerkingsverbanden op bedrijfsvoering binnen H2O tegen het licht te houden. In de verdere institutionalisering/professionalisering van de I-dienst doen we er daarom goed aan deze verschillende opties open te houden. Als vervolgens gekeken wordt naar andere partners is met name Elburg voor de gemeente Oldebroek een interessante partner. Ook in het regiorapport Sterk Bestuur staat opgetekend dat het voor Oldebroek interessant kan zijn de samenwerking met Elburg te zoeken. Het college komt vanuit een aantal overwegingen tot dezelfde conclusie. Elburg is een buurgemeente waar we al jaren goede relaties mee onderhouden, heeft dezelfde schaalgrootte als Oldebroek, is een gemeente waar we veel mee samenwerken binnen RNV-verband en heeft een gelijke oriëntatie in zowel noordelijke als zuidelijke richting. Ook in Elburg wordt gekeken hoe, vanuit de huidige uitgangspositie redenerend vanuit de 3 K s, samenwerking een oplossing kan bieden. Elburg is daarom mogelijkerwijs geïnteresseerd in versterking van de samenwerking met Oldebroek vanuit een open benadering waar die samenwerking op uit kan komen. Naast een samenwerking op PIOFACH-taken, zou daarnaast als eerste stap ook gedacht kunnen worden aan een verkenning van mogelijkheden met betrekking tot dienstverlening of beheer, zoals bijvoorbeeld een samenwerking van de buitendiensten. Op regionaal niveau is er ook echt werk te verzetten. We zijn niet vanuit een ideaalbeeld uitgekomen op de huidige situatie van een RNV waar Hattem en Heerde geen lid van zijn met daarnaast een Strategische Alliantie Veluwe Noord (SAVN) met acht gemeenten (RNV-gemeenten plus Hattem en Heerde). Wat het college van Oldebroek betreft moet er met de oproep van het regiorapport Sterk Bestuur in de hand nogmaals serieus werk worden gemaakt van een vereenvoudiging in de bestuurlijke regio. Het college wil daarom op regionaal niveau streven naar een samenvoeging van RNV en Strategische Alliantie Veluwe Noord gericht op een krachtige strategische en beleidsmatige samenwerking in de regio. Het college zou dat als eerste willen oppakken, bij voorkeur samen met Elburg. Daarbij ontstaat er vanzelf een nieuw evenwicht en momentum. Op het moment dat Oldebroek en Elburg succesvol kunnen zijn in het bij elkaar brengen van RNV en SAVN en daarmee een krachtige strategische en beleidsmatige samenwerking in de regio mogelijk maken, zal er naar de toekomst toe minder noodzaak zijn tot beleidsmatig optrekken in intergemeentelijk verband. Als echter die regionale samenwerking niet of onvoldoende van de grond komt wordt de noodzaak om daar in intergemeentelijke samenwerking vorm aan te geven groter.

7 - 7 - Als overwegingen voor een mogelijke vervolgkoers wil het college het volgende noemen: 1. De huidige samenwerking H2O op bedrijfsvoering continueren; 2. De praktische mogelijkheden van samenwerking met Elburg verkennen en oppakken, te beginnen met in ieder geval PIOFACH taken en ook dienstverlening en beheer; 3. Op regionaal niveau, zo mogelijk samen met Elburg, streven naar een samenvoeging van RNV en Strategische Alliantie Veluwe Noord gericht op een krachtige strategische en beleidsmatige samenwerking, dit met behoud van ruimte voor lokale invulling; 4. Als een krachtige strategisch en beleidsmatige samenwerking via een samenvoeging van RNV en Strategische Alliantie Veluwe Noord niet lukt, dan samen als Elburg en Oldebroek de beleidsmatige en bestuurlijke samenwerking verkennen waarbij de mogelijkheid van een bestuurlijke fusie voor ons op termijn een optie kan zijn. Resumerend Met verwijzing naar de constateringen en overwegingen vraagt het college aan de raad zich uit te spreken over het toekomstperspectief van H2O en tevens een richtinggevende uitspraak te doen over verkenning van een alternatieve route om te komen tot versterking van bestuurskracht via intergemeentelijke en regionale samenwerking. Oldebroek, 17 februari Burgemeester en wethouders van Oldebroek,, secretaris drs. B. Brand MCM,, burgemeester mr. A. Hoogendoorn.