Begeleidende brief bij bestuursscan Oude IJsselstreek.pdf; Bestuursscan Oude IJsselstreek.pdf

Transcriptie

1 Urk van, Jeroen Van: SECRETARIAAT_KOB Verzonden: maandag 30 maart :37 Aan: Tamminga, Gerharda; Urk van, Jeroen CC: Hubner, Cynthia Onderwerp: Sterk Bestuur in Gelderland: bestuursscan gemeente Bijlagen: Begeleidende brief bij bestuursscan Oude IJsselstreek.pdf; Bestuursscan Oude IJsselstreek.pdf Geachte gemeentesecretaris, Geachte griffier, Bijgaand zend ik u de digitale versie van de bestuursscan van uw gemeente en de begeleidende brief die onlangs aan uw gemeente t.a.v. de Raad en het College zijn verzonden. Voor verdere informatie verwijs ik u naar bijgevoegde documenten. Om u in de gelegenheid te stellen de bestuursscan binnen uw eigen organisatie te agenderen, zullen wij niet eerder tot publicatie van uw bestuursscan op onze website van het project Sterk Bestuur in Gelderland ( overgaan dan nadat u die zelf openbaar heeft gemaakt. Wij verzoeken u ons hierover te informeren. Hierna zal de bestuursscan ook via een link op de website van VNG Gelderland naar onze website te raadplegen zijn. Namens Cynthia Hübner, Met vriendelijke groet, Judith Evers Judith Evers Managementassistente Kwaliteit Openbaar Bestuur Secretariaat T aanwezig op: Maandag t/m Vrijdag **** Disclaimer **** 1

2 Bezoekadres Huis der Provincie Markt CG Arnhem Postadres Postbus GX Arnhem Gemeente Oude IJsselstreek T.a.v. de Raad en het College van B&W Postbus AA GENDRINGEN telefoonnummer (026) telefaxnummer (026) adres internetsite datum zaaknummer 27 maart Onderwerp Sterk Bestuur in Gelderland: bestuursscan gemeente Geachte Raad/Geacht College, Bijgaand treft u de bestuursscan van uw gemeente aan die de adviescommissie De Graaf in het kader van het project Sterk Bestuur in Gelderland heeft opgesteld. De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners op mogen rekenen. De scan bevat een overzicht van de feitelijke situatie in uw gemeente en een bijbehorende kansen- en ontwikkelanalyse. Deze kansen- en ontwikkelanalyse is door de adviescommissie opgesteld op basis van een door uw gemeente ingevulde vragenlijst en gesprekken met (een delegatie van) de gemeenteraad, het college en het MT. De vragenlijst is als bijlage bij de scan gevoegd. Vervolg De bestuursscan per gemeente is de eerste stap in het project Sterk Bestuur Gelderland. De adviescommissie heeft de uitkomsten in regionaal verband besproken bij de regiobijeenkomst Achterhoek op 4 maart jl. Het concept regiorapport Achterhoek, vormde hiervoor de basis. De adviescommissie De Graaf is nu bezig met het verder opstellen van het regionaal rapport Achterhoek. De bestuursscan en het regiorapport geven u mogelijk aanleiding tot het nemen van vervolgstappen. Hierover zullen wij u na het verschijnen van het provinciebrede eindadvies van de commissie De Graaf benaderen. inlichtingen bij mw. C.D. Hubner telefoonnummer (026) adres post@gelderland.nl BNG Bank Den Haag, rekeningnummer IBAN-nummer: NL74BNGH BIC-code van de BNG: BNGHNL2G btw-nummer: NL B03 KvK-nummer:

3 Mede namens VNG Gelderland willen wij u hartelijk bedanken voor uw medewerking aan het project tot nu toe. Hoogachtend, namens Gedeputeerde Staten van Gelderland, mw. ir. M.M. van de Kraats Bijlage: 2 ex. bestuursscan Een samenwerkingsproject van de Provincie Gelderland en de VNG Gelderland 2

4 Gelderse Bestuursscan Gemeente Oude IJsselstreek

5 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Deskresearch 3 Kansen- en ontwikkelanalyse 7 Bijlage: Zelfanalyse 10 1

6 Voorwoord De gemeenten in Gelderland staan voor grote opgaven. Economische, demografische en andere ontwikkelingen vragen om een krachtige gemeenschappelijke aanpak van kansen en problemen. Nieuwe taken op het gebied van zorg, jeugd en arbeidsparticipatie stellen hogere eisen, waardoor gemeenten meer moeten samenwerken. Om deze redenen is in opdracht van de provincie Gelderland en de VNG afdeling Gelderland de adviescommissie gestart met het project Sterk bestuur in Gelderland. Het project gaat na of de Gelderse gemeenten en hun samenwerkingsverbanden voldoende zijn toegerust om ook in de toekomst de kwaliteit te bieden waar inwoners recht op hebben. Om dit te onderzoeken heeft de Adviescommissie de volgende onderzoeksmethoden gehanteerd. Er is gestart met een deskresearch om inzicht te krijgen over de feitelijke situatie van de gemeente. Vervolgens heeft de gemeente een zelfanalyse ingevuld, waarbij zij een beeld heeft geschetst van huidige en toekomstige ontwikkelingen en haar visie daar op. De deskresearch en de zelfanalyse vormden de onderleggers voor het gesprek met het MT, het college en (een delegatie van) de gemeenteraad. Na afloop van dit gesprek is door de Adviescommissie een kansen- en ontwikkelanalyse opgesteld, die de basis vormt voor het regionale rapport en handvatten geeft voor antwoorden op de toekomstbestendigheid van de gemeente, haar positie in de regio en bijbehorende samenwerkingsverbanden. Tot slot danken wij de gemeente voor haar medewerking en de constructieve gesprekken. Namens de adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, mr. G.J. de Graaf, voorzitter 2

7 Deskresearch De deskresearch op de volgende pagina s is opgesteld op basis van gemeentelijke documenten. 3

8 Oude IJsselstreek is een gemeente in de provincie Gelderland. De gemeente is op 1 januari 2005 ontstaan door een gemeentelijke fusie van de opgeheven gemeenten Wisch en Gendringen Het grootste dorp is Ulft, het gemeentehuis bevindt zich in Gendringen. De gemeente telde op 1 mei inwoners en heeft een oppervlakte van 137,94 km² (waarvan 1,54 km² water). Oude IJsselstreek grenst aan de Gelderse gemeenten Aalten, Oost Gelre, Bronckhorst, Doetinchem en Montferland. Aan de zuidkant grenst de gemeente aan Duitsland. Bevolking: De bevolkingsomvang is in de periode afgenomen met 2%. Over de periode is er sprake van een afname van 1%. De groene druk - de verhouding tussen het aantal 0- tot 19-jarigen en het aantal 20- tot 65-jarigen - bedraagt in de gemeente Oude IJsselstreek 39,5%. De grijze druk - de verhouding tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder tot het aantal personen van 20 tot 65 jaar - is met 36,4% lager dan de groene druk. De grijze druk is in de gemeente hoger dan gemiddeld in de groep gemeenten van vergelijkbare grootte. In de gemeente wonen relatief minder allochtonen (13%) dan gemiddeld in de groep gemeenten met een vergelijkbare bevolkingsomvang (13,4%) en minder dan het gemiddelde van de provincie Gelderland (14,5%). 49,9% van de inwoners is vrouw. Werkgelegenheid: De omvang van de beroepsbevolking is in totaal Momenteel zijn er banen. Er zijn daarmee 656 banen per inwoners, tegenover 611 in gemeenten met vergelijkbare omvang en 693 gemiddeld voor de provincie Gelderland. Sinds 2001 is het aantal banen met 3% afgenomen. In vergelijking met de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang bevinden zich in de gemeente Oude IJsselstreek iets minder vestigingen van bedrijven: 110 vestigingen van bedrijven per inwoners tegenover 116 in de referentiegroep. Sinds 2001 is het aantal vestigingen toegenomen met 26%, naar een totaal van Woningen: In 2012 bedroeg het aantal woningen in de gemeente Oude IJsselstreek ,9% van de woningvoorraad maakt onderdeel uit van de koopsector. Dit aandeel is groter dan de gemeenten uit dezelfde grootteklasse. 26,1% van de woningen in de gemeente bevindt zich in de sociale huursector en 5% in de particuliere huursector. Sinds 2000 is de woningvoorraad van deze gemeente toegenomen met 897 (+6%) woningen. De gemiddelde WOZ-waarde is met , lager dan het gemiddelde in Gelderland ( , ) en gemeenten van vergelijkbare omvang ( , ). De functiemengingsindex (FMI) weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. In de gemeente Oude IJsselstreek bedraagt de FMI: 50,1. Daarmee is de gemeente zowel een een werk- als woongemeente. Inkomen: Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (inclusief studenten) in de gemeente bedraagt , en is lager dan het gemiddeld besteedbaar inkomen in de groep gemeenten van vergelijkbare bevolkingsomvang ( , ). Dit ligt ook onder het provinciaal gemiddelde van , in Gelderland. Er vallen in totaal personen terug op een uitkering, relatief gaat het om 154 op de personen in de leeftijd jaar. Het aandeel personen dat gebruikmaakt van een uitkering is in Oude IJsselstreek groter dan in de groep gemeenten van vergelijkbare omvang. Gemeenteraad (totaal 25 zetels) Lokaal Belang GVS 9 zetels CDA 6 zetels SP 3 zetels PvdA 3 zetels D66 2 zetels VVD 2 zetels College van Burgemeester en Wethouders Burgemeester Hans Alberse (PvdA) Wethouder Jan Finkenflügel (Lokaal Belang GVS) Wethouder Bert Kuster (Lokaal Belang GVS) Wethouder Peter van de Wardt (CDA) Gemeentesecretaris Gerharda Tamminga Organisatiemodel Oude IJsselstreek werkt met een kernorganisatie en een flexibele schil. De organisatie laat zich kenmerken als een netwerkorganisatie. De organisatie is dus volop in ontwikkeling. Het doel van de organisatieontwikkeling is een flexibele, steeds zich aanpassende organisatie te zijn die steeds aansluiting zoekt bij de samenleving. Bestuurlijke stabiliteit: Na de verkiezingen van maart 2014 is er een coalitie van Lokaal Belang en CDA gevormd. De coalitiepartijen hebben samen een meerderheid van 15 van de 25 zetels en werken op basis van een proces- en werkakkoord. Vergeleken met de vorige bestuursperiode ( ) is de samenstelling van de coalitie gewijzigd. De PvdA en VVD zijn niet teruggekeerd in het college, het CDA is juist toegetreden. Nog geen 2 dagen na het aantreden van een SP-wethouder n.a.v. een integriteitskwestie. De huidige burgemeester is in 2006 benoemd. Organisatie op orde: In 2013 is de gemeentelijke organisatie opnieuw ingericht door de herplaatsing van de medewerkers volgens het nieuwe functierollenboek (furoboek) en het bijbehorende formatieplan. De gemeente stuurt via de principes van netwerksturing. Dat betekent dat zoveel als mogelijk de samenwerking wordt gezocht en de sterke punten van alle betrokkenen (inwoners, ondernemers, maatschappelijke partners) worden ingezet. Daarnaast richt de organisatie zich op regionalisering. Alleen zaken die uniek zijn voor Oude IJsselstreek worden in een kleine kernorganisatie opgepakt. Alles wat regionaal georganiseerd kan worden, regionaal. Het komend jaar ligt de nadruk van de organisatieontwikkeling op het vergroten van het lerend vermogen van de organisatie. Dat lerend vermogen is de basis voor de ingrijpende cultuurverandering die plaats vindt. Deze cultuurverandering leidt ertoe dat alle medewerkers gericht zijn op het bijdragen aan de door het college en raad vastgestelde maatschappelijke effecten door in de samenleving het oplossend vermogen aan te spreken. In 2011 is een bestemmingsreserve gemaakt ten behoeve van de ontwikkeling van de organisatie, genaamd Veranderkapitaal. In dit veranderkapitaal is gedurende twee jaar , per jaar gestort.

9 Financiële positie: Oude IJsselstreek staat onder repressief toezicht van de provincie Gelderland. Oude IJsselstreek inventariseert de risico s en de beschikbare weerstandscapaciteit en zet deze tegen elkaar af. De risico s worden twee keer per jaar (begroting en jaarrekening) geactualiseerd. De weerstandscapaciteit is volgens de gemeente in de begroting 2015 bijna 17 mln. Wanneer dit wordt afgezet tegen de 3,9 miljoen aan risico s plus de buffer van 4,2 miljoen die de gemeente aanhoudt, is de ratio 2,1 (begroting 2014: 2,6). Dit is uitstekend volgens de systematiek van de gemeente. De gemeente heeft te maken met substantiële risico s, zoals de grondexploitatie en de decentralisaties. De weerstandscapaciteit is echter goed. Samenwerking: Oude IJsselstreek werkt in de Achterhoek samen met de andere Achterhoekse gemeenten via het Uitvoeringsprogramma van de Agenda Achterhoek2020, het publiekprivate samenwerkingsverband dat zich bezighoudt met samenwerking op het gebied van wonen, werken en bereikbaarheid op basis van de (demografische) uitdagingen waar de regio voor staat. Daarbij richt de organisatie zich op een verdere regionalisering. Alleen zaken die uniek zijn voor Oude IJsselstreek worden in een kleine kernorganisatie opgepakt. Alles wat regionaal georganiseerd kan worden, wordt regionaal georganiseerd. Het college zal daartoe initiatieven voor intergemeentelijke en grensoverschrijdende samenwerking intensiveren. Fusies met omliggende gemeenten zijn daarbij niet aan de orde. De aansturing van en controle op de afvaardiging van de gemeente in de besturen van gemeenschappelijke regelingen wordt verbeterd. De gemeente is herkenbaar binnen en buiten de regio als een gemeente met een hoog cultureel niveau. In regioverband zoekt Oude IJsselstreek publiciteit voor de toeristische en recreatieve voorzieningen. Hiervoor is een nieuwe stichting, genaamd Stichting Achterhoeks Toerisme ( StAT) opgericht. De verbindingen met het buurland Duitsland gaan ze nadrukkelijk zoeken op het gebied van economie, toerisme, onderwijs en bereikbaarheid. Circa 2 jaar geleden heeft er een verkenning plaatsgevonden naar intensieve samenwerking/fusie met de gemeente Doetinchem. Strategie en Leiderschap: De gemeente Oude IJsselstreek wil een gemeente zijn waarin elke inwoner zich goed voelt. Samen met de inwoners willen ze een gemeente realiseren waar het prettig wonen en werken is. Daarbij nemen ze de kern, het dorp, als uitgangspunt. Een gemeente waar inwoners krachtig zijn en zelf maximale regie hebben over hun eigen leven en omgeving. Waar de onderlinge betrokkenheid stevig is en iedereen mee kan doen. Een gemeente waar gekeken wordt naar de mogelijkheden van mensen, waardoor ze kunnen werken en maatschappelijk actief zijn. Een gemeente waar mensen zoveel mogelijk zelfstandig zijn en zoveel mogelijk hun eigen problemen oplossen. En waar ook geldt: wie echt zorg nodig heeft, kan daarop blijven rekenen. Een gemeente waarin het prettig wonen is en mensen zich betrokken voelen. Een gemeente die in samenwerking met ondernemers, onderwijs en maatschappelijke organisaties de economische ontwikkeling en het ondernemerschap bevordert. Dat betekent dat er ook de komende jaren nog geïnvesteerd moet worden in de ontwikkeling van de ambtelijke organisatie. De medewerkers zijn herplaatst, er moet worden geïnvesteerd in de wijze waarop onze medewerkers hun rol uitoefenen bij het bereiken van maatschappelijke effecten. Dat is niet vanzelfsprekend en vraagt om het ontwikkelen en aanspreken van een nieuw gedragsrepertoire en het ontwikkelen van nieuwe kennis. Medewerkers moeten de ontwikkeling nog vertalen in hun dagelijks handelen. Daar is de komende jaren nog hulp bij nodig waarbij in meer of mindere mate met duidelijke werkomschrijvingen kan worden gewerkt. Interactie met de samenleving: Het procesakkoord en werkakkoord maken duidelijk dat de gemeente anders gaat werken. De kracht van de samenleving is het uitgangspunt Oude IJsselstreek zet in op het versterken van de samenlevingskracht. En geeft deze de ruimte. Waar mogelijk wordt samengewerkt met inwoners, organisaties, bedrijven en overheden. De samenleving wordt zo vroeg mogelijk betrokken bij nieuwe ontwikkelingen, of de gemeente sluit aan als al in de samenleving zelf activiteiten/oplossingen worden geïnitieerd. Ook financieel willen ze meer kunnen anticiperen op ontwikkelingen en initiatieven uit de samenleving. Daarom gaat de gemeente kredieten meer flexibel inzetten. Er is een gereedschapskist met instrumentarium inzake nieuwe overlegvormen. Met betrekking tot de organisatieverandering heeft bijvoorbeeld een Burgervisitatiecommissie kritisch gekeken naar de voortgang en aanbevelingen gedaan. Van de gemeente Oude IJsselstreek zijn geen (recente) resultaten bekend van de Burgerpeiling of het Klanttevredenheidsonderzoek. Bezuinigingen: 2015 is net structureel sluitend ( , vanwege de positieve correctie voor de stelpost onvoorzien). De andere jaren zijn niet sluitend, met in 2018 een structureel tekort van (berekening door provincie Gelderland) 1,2 miljoen. De gemeente moet hier dus nog wel actie op gaan ondernemen. De transities zijn voorlopig budgettair neutraal meegenomen in de begroting. De nettoschuld per inwoner bedraagt 3.193, (Bron: VNG Schuldenmonitor 2012). Krimp: De gemeente heeft te maken met een positief migratiesaldo. De gemeente heeft daarnaast ook te maken met een natuurlijke bevolkingsafname. Richting 2040 zal het inwonersaantal dalen (tussen 5%-10%; prognose Planbureau voor de Leefomgeving). Er zijn regionale afspraken gemaakt om minder woningen te bouwen. Grondproblematiek: In het verleden heeft de gemeente Oude IJsselstreek veel actief grondbeleid gevoerd of is er gekozen voor een publiek-private samenwerking. De toekomstige ontwikkelingen van de gemeente vragen maatwerk op het toe te passen grondbeleid. De bouwgrondexploitatie bevat een hoog risico. De gemeente heeft het woningbouwprogramma de afgelopen jaren naar beneden bijgesteld. De boekwaarde van de vastgestelde grexen is 23,7 mln (jaarrekening 2013). De gemeente participeert in het Regionaal Bedrijventerrein A18, samen met 3 andere gemeenten, met een financieel risico door de stagnerende verkoop. Het totaal aan risico s in de grex komt zo op ruim 2,2 mln. In 2014 heeft een herziening van de woningbouwgrexen plaatsgevonden, waardoor bij de jaarrekening 2014 een verlies zal worden genomen van 4,3 mln. Daardoor is het risico wel lager geworden. In 2015 worden ook de grexen van de bedrijventerreinen herzien. Hieruit zou kunnen blijken dat de gemeente een overcapaciteit heeft aan bedrijventerreinen, waardoor de grexen moeten worden bijgesteld en er een verlies genomen moet gaan worden.

10 Samenwerking 4 O s: De gemeente bevordert in samenwerking met ondernemers en maatschappelijke organisaties (de 3 O s) de economische ontwikkeling en het ondernemerschap door versterking van innovatie, passend onderwijs, duurzaamheid, bereikbaarheid en maakindustrie. De gemeente Oude IJsselstreek wil op deze terreinen een kwaliteitsslag maken. Oude IJsselstreek neemt deel aan het Platform Onderwijs en Arbeidsmarkt Achterhoek waarin ondernemers, onderwijsinstellingen en gemeenten werken aan versterking van de arbeidsmarkt. Met betrekking tot de leefbaarheid in de kernen wordt samengewerkt met inwoners, verenigingen, woningcorporaties, onderwijs-, zorg en welzijnsinstellingen en werkgevers via de Achterhoek 2020-agenda. Daarnaast werkt de gemeente samen met ondernemers via de bedrijvenkringen IBOIJ, VIV en LTO. Oude IJsselstreek scoorde in MKB-monitor een 24 e plek op de ranglijst van 56 Gelderse gemeenten. Er is tevens een Wmo-raad die de gemeente gevraagd en ongevraagd van advies voorziet op het brede terrein van welzijn. In 2009 zijn zeven Achterhoekse gemeenten samen met de provincie en de woningcorporaties (waaronder Wonion uit Oude IJsselstreek) gestart met een traject om te komen tot een regionale woonvisie/woningbouwverdeling. In de gemeente bevinden zich 22 scholen voor basisonderwijs en 1 school voor voortgezet onderwijs. Decentralisaties sociaal domein: In de regio Achterhoek is samengewerkt op basis van het beleidsplan D ran in de Achterhoek. Lokaal heeft de gemeente het (digitale) portaal De Rotonde ontwikkeld. Tevens is in het najaar van 2014 de Verordening Sociaal Domein vastgesteld. Deze verordening geeft uitvoering aan de Wmo 2015, Jeugdwet en de Participatiewet. Jeugdzorg: Met Bureau Jeugdzorg Gelderland zijn er afspraken gemaakt over het budget en er is er in regioverband een gezamenlijke inkoopstrategie overeengekomen. In Gelderland is er voor gekozen de Advies en Meldpunten Huiselijk geweld en Kindermishandeling (AMHK) te organiseren op het niveau van de Veiligheidsregio s. De afstemming met het (passend) onderwijs vindt ook zoveel mogelijk lokaal plaats. Uitgangspunt voor de gemeente: preventie is de kapstok en staat voorop. Extra inzet op preventie heeft prioriteit. AWBZ/Wmo: In het Uitvoeringsplan Sociaal Domein is bepaald dat het Aanspreekpunt de inwoner helpt bij het opstellen van zijn Aanpak. Als hulp of specialistische hulp onderdeel zijn van deze Aanpak dan besluit het Aanspreekpunt over de inzet daarvan, dat kan zijn in de vorm van hulpverlening of een persoonsvolgend budget. Het Aanspreekpunt heeft hiervoor mandaat. De Aanpak, inclusief de afspraken over de inzet van hulp worden vastgelegd in het regiesysteem. Participatiewet: Voor wat betreft de werkgeversbenadering werken de gemeenten Bronckhorst, Doesburg, Doetinchem en Montferland samen in het Werkgeversservicepunt Achterhoek West. Zowel Wedeo als het UWV participeren hierin. Oude IJsselstreek en Doetinchem voeren samen de Participatiewet uit. In 2015 zal verder vorm en inhoud worden gegeven aan de samenwerking met ISWI en Werk en Inkomen Doetinchem. Passend onderwijs: Met het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Doetinchem (naast Oude IJsselstreek tevens Doetinchem, Bronckhorst, Doesburg, Montferland) is een Handboek opgesteld. Hierin zijn arrangementen, werkwijzen en de taken van het Onderwijs Zorg Loket (OLZ) opgenomen. Operationele samenwerking: Alle persoonsgegevens van inwoners uit de gemeente Oude IJsselstreek worden bewaard op de automatiseringsinfrastructuur die samen met de gemeente Doetinchem, Aalten en Doesburg is ingericht. In 2014 is de basisadministratie grootschalige topografie vervaardigd. Voor het bijhouden hiervan is de doelstelling dat dit in samenwerking met andere gemeenten binnen de bestaande ICT-samenwerking moet gebeuren. Hiervoor wordt een verkennend onderzoek uitgevoerd. Het lukt niet dit voor 1 januari 2015 af te ronden. Via de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA) vindt uitvoering van milieu vergunningverlening en handhaving en de specialismen uit de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht plaats. De acht gemeenten uit de Regio Achterhoek en de gemeenten Zutphen en Lochem werken samen via de ODA. Bestaande samenwerkingsverbanden: In de gemeentebegroting 2014 zijn de verbonden partijen (rechtspersonen waarin de gemeente een bestuurlijk en financieel belang heeft) opgenomen. Het betreft onder andere de volgende samenwerkingen: - Regio Achterhoek (GR) - Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland (VNOG; GR) - GGD Gelre-IJssel(GR) - Omgevingsdienst Achterhoek (ODA; GR) - Werkvoorzieningschap Wedeo (GR) - ISWI (uitvoering Wwb) - Recreatieschap Achterhoek en Liemers - Erfgoedcentrum Achterhoek Liemers

11 Kansen- en ontwikkelanalyse Op donderdag 29 januari 2015 heeft de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland achtereenvolgens gesproken met het managementteam, het college van B&W en een afvaardiging van de gemeenteraad. Wij danken deze vertegenwoordigers van de gemeente Oude IJsselstreek voor de constructieve wijze waarop de gesprekken hebben plaatsgevonden. Wij stellen daarbij vast dat we een ambitieus en plezierig management hebben aangetroffen, een college met een scherp beeld over de rolopvatting en een gemeenteraad die zelfbewust van gedachten wisselt over de toekomstige opgaven van de gemeente. Onderstaand geven wij naar aanleiding van deze gesprekken aan waarin naar onze mening kansen liggen voor de gemeente, alsmede punten die in onze ogen verder ontwikkeld kunnen of moeten worden. Kansen Organisatie De ambtelijke organisatie telt circa 220 FTE. Het aantal werknemers is de afgelopen jaren met 30% afgenomen. Naast de eigen werknemers, werkt de gemeente Oude IJsselstreek met een flexibele schil. De ambtelijke organisatie is georganiseerd in teams. Volgens een netwerkstructuur werkt men samen. Van buiten naar binnen is de nieuwe werkwijze. Deze werkwijze is geënt op de behoefte van buiten, van inwoners en ondernemers. De ambtelijke organisatie faciliteert de vraag van buiten. De organisatie werkt met veel enthousiasme aan de nieuwe invulling van de gemeente. De organisatie is lerende en bewust gericht op een cultuuromslag. Kennisdelen, open space, zwermsessies en lean start up zijn middelen hierbij. Met ondersteuning van de Radboud Universiteit experimenteert en leert de ambtelijke organisatie. Dit traject is enkele jaren geleden ingezet en heeft met het nieuwe college een versnelling gekregen. Gemeente Oude IJsselstreek fungeert ook als voorbeeld voor andere gemeenten. Wekelijks komen anderen leren hoe de andere overheid in de praktijk wordt ingevuld. Raad en college De adviescommissie is getroffen door de sterke filosofie van waaruit het college handelt. De overtuiging en het omzetten van gedachten in daden kwamen sterk naar voren. Het college is gericht op burgers en ondernemers. Vele colleges spreken dit uit, maar de adviescommissie heeft de indruk gekregen dat dit bovenaan de doelstellingen van het college staat. Het handelen van de gemeente wordt in belangrijke mate bepaald door de vraag van buiten. Dit impliceert, aldus het college, dat een stip op de horizon niet nodig is. Het college gaat in deze redenering niet over eigen ambities, maar men richt zich op de behoeften van de burgers en ondernemers. De ambtelijke organisatie faciliteert deze nieuwe houding al in belangrijke mate. De adviescommissie is ook getroffen door de openheid waarmee de raad onderling het debat voert. Dit debat was sterk verkennend, opiniërend en creatief. 7

12 Intergemeentelijke samenwerking De gemeente Oude IJsselstreek richt zich op regionalisering. Alleen zaken die uniek zijn voor Oude IJsselstreek worden in een kleine kernorganisatie opgepakt. De houding van Oude IJsselstreek is er een van the coalition of the willing. Het redeneren vanuit de structuur van de regio Achterhoek zien de betrokkenen uit Oude IJsselstreek als een foute invalshoek. De positieve houding van de gemeente ten opzichte van samenwerking straalt kracht uit. Oude IJsselstreek heeft samenwerkende partners veel te bieden: een moderne netwerkorganisatie, dicht bij de burgers en ondernemers, grote diversiteit van de kernen, saamhorigheid, een sterk verenigingsleven en een heldere identiteit, een economisch gevarieerde opbouw met veel familiebedrijven en veel innovatieve bedrijven. Ontwikkelpunten Organisatie De ambtelijke organisatie is in een continu veranderingsproces. Het is op onderdelen nog zoeken naar eigenaarschap. De andere houding van de ambtelijke organisatie wordt door de gemeenteraad nog onvoldoende herkend. De relaties tussen ondernemers en onderwijs moet worden versterkt. De ambtelijke organisatie kan hierin faciliteren. Raad en college De raad heeft wel behoefte aan een visie die meer is dan het procesakkoord. Het procesakkoord is volgens velen wel erg algemeen van aard. Een uitwerking ervan is gewenst. Het procesakkoord leidt er soms ook toe dat de raad op de stoel van de uitvoerder zit. Het college en de ambtelijke organisatie werken hard aan de nieuwe werkwijze. Bij de raad zijn het nieuwe werken en de nieuwe rol van de gemeente veel minder bekend. Activiteiten van organisatie en college worden daardoor anders gewaardeerd dan bedoeld. Het college heeft een belangrijke stap te zetten in het informeren van de raad. De adviescommissie constateerde dat de nieuwe coalitie nog gevoelig ligt bij een deel van de raad. Bovendien vond men het college niet sterk genoeg. De hoge schuldenlast is een zorg van college en raad. De spanning tussen investeren en hand op de knip is meermalen uitgesproken. Een antwoord is er nog niet. Ook hierop zou een visie kunnen helpen om de overwegingen te expliciteren en op basis daarvan keuzes te kunnen maken. De vertegenwoordigers van de raad spraken uit dat zij behoefte hebben aan een visie. Intergemeentelijke samenwerking De mislukte samenwerking met Doetinchem heeft sporen achtergelaten. Oude IJsselstreek is nog ontevreden over het stagneren van deze samenwerking. Betere bedrijfsvoering en meer bestuurskracht waren de doelen van de gemeente. De raden en de bevolking wilden niet, het werd te veel als een vanuit het colleges opgelegd initiatief ervaren. De raad zoekt naar samenwerkingen, een deel van de raad is voor opschaling. De regio Achterhoek is te bureaucratisch en versnelling is gewenst. De gemeente zou een scherper profiel van innovatieve maakindustrie kunnen en moeten neerzetten. Ook door het aantrekken van studenten en stageplekken kan dit beeld meer inhoud krijgen. Bovendien zullen jongeren geboeid moeten raken voor dit type werk(gever). 8

13 De gemeente verzoekt de provincie om meer lef te tonen en bijvoorbeeld te participeren in de regionale bedrijventerreinontwikkeling, betere bereikbaarheid (ook via het openbaar vervoer). Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland, Namens deze, Charlotte Nauta 9

14 Bijlage: Zelfanalyse 10

15 Vragenlijst Sterk Bestuur in Gelderland Ter voorbereiding op het gesprek met de Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland heeft de gemeente een vragenlijst ingevuld. Dit in het kader van het project Sterk Bestuur in Gelderland. Het onderzoek voor het project is opgebouwd uit: deskresearch (inventarisatie feiten); vragenlijst (inventarisatie meningen); gesprek Adviescommissie Sterk Bestuur in Gelderland met regio en gemeenten. De antwoorden op deze vragenlijst staan daarom niet op zichzelf maar dienen in de context van het totale onderzoek gezien te worden. Onderwerpen vragenlijst Voorliggende rapportage omvat de resultaten van de vragenlijst die door de gemeente is ingevuld. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan bod: Kenmerken van de gemeente Realisatie van de opgaven door de gemeente Samenwerken op strategisch, tactisch en operationeel niveau Belang bij en bijdrage aan samenwerken Decentralisaties Invullen vragenlijst De vragenlijst is toegestuurd aan het college van Burgemeesters en Wethouders. Zij zijn aanbevolen om de vragenlijst ter consultatie voor te leggen aan de fractievoorzitters. Ook kon men maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven betrekken bij het invullen van de vragenlijst. Drie niveaus van samenwerken In de vragenlijst is onderscheid gemaakt tussen drie niveaus in samenwerken: Strategische samenwerking: economische, ruimtelijke ordenings- en infrastructurele keuzes en maatregelen die bijdragen aan het versterken van de (internationale) concurrentiepositie van de regio; Beleidsvorming en -uitvoering: het maken van beleidskeuzes en de beleidsuitvoering van gemeentelijke taken in het fysieke en sociale domein; Bedrijfsvoering en dienstverlening: het beheer van de ambtelijke organisatie en de uitvoering van gemeentelijke diensten die zich richten op buurten, wijken en dorpskernen ( schoon, heel en veilig ). 11

16 1. Karaktereigenschappen van uw gemeente 1.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag Het College van B en W beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De gemeenteraad beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren. De ambtelijke organisatie beschikt over de capaciteiten om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwaliteit). De ambtelijke organisatie heeft voldoende capaciteit om de huidige taken uit te voeren of uit te laten voeren (kwantiteit). De gemeente is in staat om voldoende kwalitatief goed personeel aan te trekken. De financiële positie van de gemeente is een belemmering voor het adequaat functioneren van het lokaal bestuur. De nieuwe strategische opgaven zijn voor de gemeente aanleiding om de omvang van het totale takenpakket te heroverwegen (kerntakendiscussie). Onderlinge verhoudingen tussen College en Raad zijn goed. Antwoord Mee eens Mee eens Mee eens Mee eens Mee eens Mee oneens Mee oneens Niet eens en niet oneens 1.2 Op welke twee punten vindt u dat de organisatie van uw gemeente positief scoort ten opzichte van de organisaties van andere gemeenten? Vraag Antwoord 1. Van buiten naar binnen werken 2. Innovatie 1.3 Wat zijn twee verbeterpunten binnen uw organisatie? Vraag Antwoord 1. Eigenaarschap 2. Elkaar aanspreken 1.4 Welke drie kenmerken kenschetsen het politiek/bestuurlijke klimaat van uw gemeente het best? Maatschappelijk betrokken Gericht op de burger Toekomstgericht 12

17 2. Realisatie van de opgaven door uw gemeente 2.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De gemeente is in staat om lokale doelen te stellen. De gemeente is in staat om lokale doelen te bereiken. Inwoners hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Ondernemers hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Maatschappelijke organisaties hebben daadwerkelijk invloed op het lokale beleid van de gemeente. Antwoord Mee eens Mee eens Helemaal mee eens Helemaal mee eens Helemaal mee eens 2.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De (financiële) positie van de gemeente maakt regionale samenwerking noodzakelijk. De (financiele) positie van de gemeente maakt ambtelijke samenwerking met andere gemeente(n) noodzakelijk. De gemeente verkent een ambtelijke fusie. De gemeente verkent een bestuurlijke fusie (herindeling). Antwoord Mee oneens Helemaal mee oneens Mee oneens Mee oneens 13

18 3. Samenwerken op strategisch, beleidsmatig en operationeel niveau 3.1. Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste strategische samenwerkingspartners? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Berkelland Bronckhorst Doetinchem Bocholt en Emmerich (D) 3.2 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. De ambtelijke inzet van de samenwerkingspartners voor de strategische opgaven is evenredig. Antwoord Niet eens en niet oneens Niet eens en niet oneens 3.3 Hoe waardeert u de samenwerking voor de strategische opgaven? Slecht. 3.4 Welke aangrenzende of omliggende gemeenten zijn uw belangrijkste beleidsmatige (dus niet: PIOFA) samenwerkingspartners op het vlak van economische, ruimtelijke en sociaal-maatschappelijke functies? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Aalten Bronckhorst Doetinchem Montferland Kreis Borken, Bocholt en Emmerich (D) In de toekomst verwacht de gemeente Oude IJsselstreek ook met de gemeenten Doesburg, Lochem en Zutphen samen te werken. 3.5 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de beleidsmatige samenwerking is evenredig. Antwoord Niet eens en niet oneens Niet eens en niet oneens 14

19 3.6 Hoe waardeert u de beleidsmatige samenwerking tussen de partners? Slecht. 3.7 Met welke gemeenten werkt u op operationeel niveau (dienstverlening en bedrijfsvoering) samen? In regio In andere Gelderse regio Buiten Gelderland Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Doesburg In de toekomst ook samenwerking met Lochem en Zutphen. 3.8 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De bestuurlijke invloed van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. De ambtelijke inzet van de partners voor de operationele samenwerking is evenredig. Antwoord Niet eens en niet oneens Niet eens en niet oneens 3.9 Hoe waardeert u de operationele samenwerking? Slecht. 15

20 4. Bijdrage aan samenwerken De thema s zijn als volgt gecategoriseerd: - Speler: De gemeente geeft aan zowel veel belang te hebben als veel middelen aan het thema bij te dragen in het regionale samenwerkingsverband. - Contextbepaler: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben, maar wel veel middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. - Omstander: De gemeente geeft aan weinig belang te hebben en ook weinig middelen bij te dragen voor dit thema in het regionale samenwerkingsverband. - Afhankelijke speler: de gemeente geeft aan veel belang te hebben bij het thema, maar weinig middelen bij te dragen aan het thema in het regionale samenwerkingsverband. 4.1 Strategische opgaven in de regio 16

21 4.2 Beleidsvorming en -uitvoering in de (sub)regio 17

22 4.3 Bedrijfsvoering en Dienstverlening Hierin is het volgende uitgevraagd: Planning en control, Communicatie, Shared Service Center, ICT, Personeel (uitwisseling), Sociale Dienst, Belastinginning, Afvalverwerking, Juridische dienstverlening, Cultuur(historie). In de vragenlijst was het ook mogelijk om niet van toepassing aan te klikken. Deze antwoorden zijn niet zichtbaar in het kwadrant. 18

23 5. Drie decentralisaties in het verschiet 5.1 In hoeverre bent u het eens met de volgende stellingen? Vraag De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de Participatiewet De gemeente heeft een goed zicht op de gevolgen van de decentralisaties van de Jeugdzorg Antwoord Mee eens Mee eens Mee eens 5.2 Met welke gemeenten bereidt u de decentralisatie van de Begeleiding uit de Awbz voor? Awbz Jeugdzorg Participatiewet Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Winterswijk Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost Gelre Winterswijk Doetinchem Montferland Ook samenwerking met Arnhem en Apeldoorn voor Jeugdzorg. 19

24 Sterk Bestuur in Gelderland is een samenwerkingsproject van de provincie Gelderland en VNG Gelderland