Inspiratieboek Kindkracht. Verbindingskracht

Transcriptie

1 Verbindingskracht 1

2 COLOFON Uitgave: Koffer vol in samenwerking met Levendig Uitgever Vormgeving: Beeldende Zaken, Wolvega Druk: SMG, Heerenveen vol , Koffer vol n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert geautomatiseerd kinderen bovendien gegevensbestand, om hun eigen of openbaar wensen gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij en daagt hen uit om in verbinding elektronisch, op ontdekkingsreis mechanisch door te fotokopieën, gaan, tot vereeën en creaties te komen en schriftelijke de eigen kwaliteiten toestemming en talenten van de stichting dienend Koffer te vol. opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande et grotere geheel. ISBN boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om Het is mogelijk gemaakt dankzij alle professionals die hun eigen passie verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen kennis wilden voor de verbinden ontwikkeling met Koffer van vol unieke. Zij staan in dit boek als auteur bij de lessen deren en leerkrachten de kans en hoofdstukken geven om te vermeld. ontdekken waar ze goed in n worden. Deze uitgave is bovendien mogelijk gemaakt dankzij onze hoofdsponsors: boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: En onze sponsors: Healthcare Control bv; Jansma en Hendriks advocaten; KPMG; Forseti; IJsselvliet organisatieadvies; Nudan; Andurs. Het is ten slotte mogelijk gemaakt dankzij de financiële bijdrage van Alex Meiborg, Anja Brandsma, Anne Hilderink, Arnold Pietersen, Friedeke Hendriks, Irene van Ringen, ffervolkindkracht.com Joke Huisman, Monica de Vente, Segerien Donner. En dankzij het vertrouwen dat Hennie Hoek in Koffer vol stelde. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

3 Verbindingslessen...om in verbinding met jezelf, de ander en de wereld om je heen te denken, te praten, te creëren en te zoeken naar vernieuwende oplossingen. Auteurs: Jan Jansen en Marlijn Nijboer 29

4 Inleiding Auteur: Marlijn Nijboer De kinderen die nu naar school gaan, groeien op in een tijd waarin de wereld snel verandert. Oplossingen van gisteren werken niet meer voor de problemen van vandaag en kennis die onze grootouders op school kregen aangereikt, is de afgelopen jaren ingehaald door nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen. Wat jarenlang als zekerheid gold, wankelt op zijn grondvesten of is al gevallen. 1 en 1 is 2 omdat we dit hebben afgesproken, maar wie die afspraak loslaat zou best tot een andere uitkomst kunnen komen, merkte een meisje van 13 op. Het loslaten van dergelijke zekerheden, en de zoektocht die dan volgt, is de basis voor echte vernieuwing. Onze tijd vraagt om innovatieve oplossingen voor ingewikkelde vraagstukken en, in aansluiting daarop, om mensen die zonder het houvast van oordelen en feiten op ontdekkingsreis durven gaan. Joseph Jaworski, grondlegger van het American Leaderschip Forum, schreef in 2001 in zijn boek Synchroniciteit al dat de mens daarbij een verborgen, stilzwijgend weten ter beschikking staat *5. Jaworski beschrijft in dit boek ook het proces dat leidt tot dienend leiderschap en de capaciteiten die dit vraagt. In zijn visie, en die van vele andere aansprekende leiders, is dit dienen van het geheel in plaats van het nastreven van persoonlijke vol macht, roem en status, het type leiderschap dat onze tijd vraagt. Jaworski ontwikkelde op basis hiervan een innovatief programma voor strategisch management in de 21 ste eeuw voor de Royal Dutch/Shell Group n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de in Londen. In zijn nieuwste boek Oorsprong talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken *6 gaat hij nog een stap verder, en beschrijft hij het leiderschap ie. Koffer vol leert dat kinderen nodig bovendien is om tot om echte hun innovatie eigen wensen te komen. De stadium IV-leiders, waarover Jaworski in dit verband en daagt hen uit om in verbinding spreekt, op belichamen ontdekkingsreis te kenmerken gaan, tot vereeën en creaties te komen en ontwikkelingsniveau de eigen kwaliteiten en gerijpt talenten (--). dienend De te kern daarvan is het vermogen de toegang te vinden tot dat stilzwij- en waarden van dienende leiders, maar zijn tot een subtieler en breder et grotere geheel. gende weten dat baanbrekend denken, strategiebepaling en innovatie mogelijk maakt en op basis waarvan we het soort instelling of samenleving dat we wensen niet alleen kunnen visualiseren, maar ook realiseren. *7 Dat stilzwijgende weten ligt volgens Jaworski verscholen in het universum: Binnen het universum boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om ligt een Bron van oneindig potentieel besloten de Oorsprong. verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans Het geven vermogen om te ontdekken om je te verbinden waar ze goed en ondergeschikt in te maken aan het grotere geheel zijn de belangrijkste n worden. voorwaarden voor het werken aan en de toekomst. Die verbinding richt zich in de eerste plaats naar binnen, naar de eigen bron, om vervolgens nog een stap verder te gaan, naar een hogere bron van creativiteit boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs en wijsheid buiten ons, de Oorsprong. Kinderen en volwassenen die er in slagen contact te maken met die aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. bron en de wijsheid die ze daarin aantreffen omzetten in handelen, komen tot echte vernieuwing. Jaworski boek is onderdeel noemt van Koffer die verbinding vol. ook Deze wel koffer het ondernemersimpuls. Instellingen die door zulke mensen van hoog tot aterialen van de stichting De laag Kracht worden van 8, als geleid, praktisch zullen instrument volgens mij in de komende decennia floreren, aldus Jaworski in de inleiding atie van een klimaat waarin ieder van zijn kind boek. zich welkom Aan het en eind gezien van voelt Oorsprong en beschrijft hij de innovatieve resultaten van teams die in vooraanstaande organisaties inmiddels op deze wijze samenwerken. chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie De ideeën van Jaworski, en met hem die van zowel natuurkundigen als aansprekende leiders van grote terialen: organisaties in de hele wereld, brengen met zich mee dat vernieuwend onderwijs kinderen niet alleen hun talenten moet laten ontdekken, maar ze ook moet uitdagen om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te maken aan het grotere geheel. Het moge duidelijk zijn dat dit laatste slechts lukt wanneer zij daarbij ook weten dat zij gezien worden in die eigen kwaliteiten en talenten. Die basis, waarin ieder kind wordt gezien in wie hij of zij is, de kans krijgt de eigen talenten te ontwikkelen en daarvoor aandacht en positieve waardering krijgt, is het fundament dat het onderwijs kan leggen ffervolkindkracht.com onder onze toekomst. Een toekomst die vorm krijgt doordat mensen in verbinding, buiten alle gebaande paden om, durven zoeken en werken aan de antwoorden waar de samenleving en de aarde om vragen. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

5 Informatie Verbinding met jezelf, de ander en een bron buiten onszelf staan centraal in deze lessen. Deze serie biedt in dat kader: 1. In dialoog met elkaar: zes lessen in het voeren van een dialoog. De kinderen leren om het eigen oordeel op te schorten en in verbinding met elkaar op zoek te gaan naar nieuwe ideeën en antwoorden. 2. Laat je ta(a)lenten spreken: inspiratie voor het inzetten van de verschillende talen die kinderen hanteren: beelden, woorden, muziek en beweging. Als basis voor het contact met jezelf en de buitenwereld: de verbinding naar binnen en naar buiten. 3. In verbinding op ontdekkingsreis: in verbinding met jezelf, de ander en het universum op zoek naar creatieve ideeën en vernieuwende oplossingen. 4. Wensen vanuit je hart: inspiratie om kinderen te helpen hun diepere behoeften te verwoorden en deze te vertalen in een hartenwens. De kinderen verbinden zich daarbij met de eigen behoefte, en vervolgens ook met elkaar. Deze verbindingskracht geeft ieder kind afzonderlijk het gevoel dat het gezien, gehoord en verbonden is en werkt positief op de kracht van de groep als geheel. Geschiktheid De lessen In dialoog met elkaar zijn geschikt voor de groepen 7 en 8 en bieden inspiratie om ook in de lagere groepen met de kinderen in dialoog te gaan. De eerste twee opdrachten uit de serie Laat je ta(a)lenten spreken zijn geschikt voor alle groepen. De opdrachten daarna in principe voor de middenbouw en de bovenbouw. Kunst! uit de serie In verbinding op ontdekkingsreis is geschikt voor alle groepen, Zoektocht! en Innovatie! zijn geschikt voor de groepen 7 en 8. Wensen vanuit het hart is in ieder geval geschikt voor de groepen 7 en 8 en, afhankelijk van het niveau van de kinderen, ook voor groep 6. Volgorde De lessen In dialoog met elkaar vormen de basis voor het werken met Zoektocht en Innovatie uit de serie In verbinding op ontdekkingsreis. *5 Synchroniciteit. Joseph Jaworski. Eerste druk in Nederlandse vertaling, Uitgeverij Christofoor. *6 Oorsprong. Joseph Jaworski. Eerste druk in Nederlandse vertaling, Uitgeverij Christofoor. *7 Oorsprong. Joseph Jaworski. Eerste druk, 2012, pag. 16/17. Uitgeverij Christofoor. 31

6 IN DIALOOG MET ELKAAR Auteur: Jan Jansen Deze serie van zes lessen laat jou en de kinderen kennismaken met filosofie, biedt jullie de kans om een dialoog te voeren en te ervaren hoe leuk dat is. De serie richt zich op: kennismaking met filosofie. kennismaking met de dialoog als gespreksvorm. ondervinden van het effect van een dialoog: je merkt dat het leuk is en de geest prikkelt. Wie succesvol een dialoog voert, merkt dat dit energie oplevert. Mensen die ermee aan de slag gaan, kunnen echter ook ervaren dat ze het lastig vinden om een dialoog te voeren. Omdat het gesprek trager gaat dan ze gewend zijn en omdat het discipline vergt. Een dialoog betekent dat je echt open moet staan voor onderzoek in plaats van direct te oordelen. In deze serie ga je veel met de kinderen in je klas oefenen. De kinderen en jij oefenen in het stellen van open vragen, het onderzoeken van je eigen mening en uiteraard ook in het voeren van een dialoog. We volgen daarbij het spoor van de wijsgeer Socrates. Hij wijdde zijn leven aan het onderzoeken van uitspraken vol op de diepere betekenis en standvastigheid ervan en nam nooit iets zomaar voor waar aan. Je zult merken dat het niet alleen leuk is om een dialoog te voeren, maar dat dit ook energie geeft. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert Informatie kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding De lessen op ontdekkingsreis zijn geschikt voor te gaan, de bovenbouw tot vereeën en creaties te komen en Maak de eigen daarbij kwaliteiten je eigen en talenten maatwerk. dienend te en bieden inspiratie om ook in andere groepen te filosoferen. et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om VOORAF: DE PASSIE VAN.. Jan Jansen verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans Filosofie geven om betekent ontdekken liefde waar voor ze wijsheid. goed in Ik probeer mijn leven op deze manier te leven. Vanuit liefde, wijsheid en liefde voor wijsheid. Het geeft me verbinding met mezelf en laat me vanuit die verbinding met n worden. mezelf ook de verbinding met alles in mijn omgeving ervaren. Andere mensen, de natuur, materialen. Ik boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs ervaar dat mijn leven hierdoor vrijer en opener wordt en dat ik het leven bovendien met meer verantwoordelijkheidsgevoel en moed kan aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. aangaan. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com In de dagelijkse dingen zit een geheim dat openbaar is. Het wacht met oneindig geduld op iedereen. Het straalt met pure liefde, ontwikkeling van omdat wensen, het talenten, verbindingskracht niets hoeft, en innovatie voor niets wil alle groepen van de basisschool en niets te vertellen heeft. Het toont een leven in vrijheid verbonden met alles

7 Les 1. Liefde voor wijsheid Informatie Het woord filosofie is een oud Grieks woord. Het bestaat uit twee delen: filo en sofie. Filo betekent liefde. Sofie betekent wijsheid. Tezamen betekent filosofie liefde voor wijsheid. In deze les gaan we met de kinderen praten over de begrippen wijsheid en liefde. Duur 15 tot 30 minuten. Vorm Kringgesprek. Les Introduceer het begrip filosofie en stel de kinderen vragen: 1. Wat is wijsheid volgens jullie? 2. Ken je iemand die je wijs vindt? 3. Waarom vind je die persoon wijs? 4. Wie heeft zelf wel eens wijs gehandeld? Ga met deze vragen het gesprek met de klas aan. Probeer niet te veel te sturen. Laat de groep de gedachten laten gaan over deze vragen en laat de vragen het werk doen. Haal een paar steekwoorden uit het gesprek en noteer deze op het bord. Vragen aan de klas: 1. Is het moeilijk om wijs te zijn? 2. Wat heeft iemand nodig om wijs te kunnen zijn? 3. Moet je iets opgeven om altijd wijs te kunnen zijn? 4. Wat levert het je op? Behandel deze vragen één voor één. Houd de focus op de eigen ervaring van de kinderen. Noteer ook hier weer een paar steekwoorden op het bord. We hebben net gekeken naar wijsheid. Nu gaan we kijken naar het woord liefde. Liefde is van iets houden. In dit geval houden van wijsheid. Je kunt uiteraard ook van hele andere dingen houden: van muziek maken, of van sporten. En je kunt ook van je ouders houden, of van je vriend of vriendin. Vragen aan de klas: 1. Waar houd jij van? Denk bijvoorbeeld aan houden van je vader en moeder, van je sport, van je hobby. 2. Wat geeft het jou wanneer jij van iemand of iets houdt en wat betekent het voor de ander? Haal uit de antwoorden op de laatste vraag een paar steekwoorden en noteer deze op het bord. Bijvoorbeeld: blij, gelukkig, energie. Liefde voor wijsheid Samenvattend: filosofie heeft te maken met de vraag hoe we ons wijs kunnen gedragen. Filosofie betekent bovendien dat we ervan kunnen houden om ons wijs te gedragen. Als we er van houden, maakt dat ons en anderen blij. 33

8 Loop nog eens langs de steekwoorden op het bord en trek een conclusie uit datgene wat de kinderen benoemd hebben. Afsluiting Misschien is je nu iets duidelijker geworden over filosofie, misschien heb je er twijfels bij of vragen over. Dat is allemaal prima. Socrates een beroemde filosoof uit de oude Griekse tijd- stelde mensen in zijn omgeving allerlei vragen. Hij zette mensen aan het denken en bracht ze in verwarring over wat mensen dachten te weten. Hij leidde mensen naar een punt van verwondering en stilte. Vraag de klas aan het einde om even stil te worden. Geef zelf het goede voorbeeld. vol n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

9 Les 2. Wat is een dialoog? Informatie In deze les gaan we samen op zoek naar het antwoord op de vraag: Wat is een dialoog. Voordat je daarmee begint, is het misschien goed om terug te komen op de vorige filosofieles. In die les werd ook duidelijk dat het heel erg belangrijk is om vragen te stellen en daarmee de eigen gedachten en die van de ander te prikkelen. Vorm Kringgesprek. Duur 15 minuten. Voorbereiding Zet de onderstaande tabel in de computer die bij het digibord hoort, zodat je deze tijdens de les kunt projecteren. Discussie Dialoog Les 1. Begin met samen even stil te worden. 2. Vraag de kinderen of ze weten wat een dialoog is. Laat de antwoorden komen, zonder er al te veel op in te gaan. 3. Verfijn het inzicht door met de kinderen op zoek te gaan naar het verschil tussen een discussie en een dialoog. Vraag of ze voorbeelden kennen. Uit eigen ervaring, of bijvoorbeeld van de televisie. 4. Projecteer de tabel discussie/dialoog op het digibord en vul samen met de kinderen de verschillen in. De conclusies zouden er als volgt uit kunnen zien: Discussie Je probeert je gelijk te halen (overtuigen). Je benadrukt verschillen in meningen. Je probeert te winnen. Je windt je op. Je houdt vast aan je idee. Dialoog Je probeert iemand anders beter te begrijpen (onderzoek). Je bent uit op het vormen van iets wat samen begrepen wordt. Je laat je verwonderen door nieuwe inzichten. Je blijft rustig samen zoeken. Je durft je idee te onderzoeken. 35

10 Het verschil tussen een dialoog en een discussie is dat je bij een dialoog probeert om een idee vrij te onderzoeken. Dat je jezelf durft te bevrijden van het verdedigen van je idee. En dat je probeert iemand anders beter te begrijpen. Sluit de les af met deze conclusie en door weer even samen stil te worden. vol n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

11 Les 3. Open vragen Informatie In deze les leren de kinderen om open vragen te stellen. Deze vorm van vragen is een prima manier om onderzoek te doen. Van vragen word je immers wijs. Er zijn twee soorten open vragen: echte open vragen en suggestieve vragen. Een dialoog kun je alleen voeren als je echte open vragen stelt. Dat zijn vragen waar je zelf nog niet goed een antwoord op weet. Of waarin je in ieder geval geen mening of verwachting laat doorklinken. Een goede open vraag opent als het ware luikjes in je hoofd. Een dergelijke vraag zet aan tot nadenken, maakt nieuwsgierig en prikkelt het denken. Een eenvoudige open vraag is: Wat vind je er van?. Een open vraag die met waarom begint, leidt er al snel toe dat de ander zich gaat verdedigen. Dat kan een belemmering vormen voor open onderzoek. Stel daarom bij voorkeur geen vragen die beginnen met waarom. Of stel een dergelijke vraag alleen met een oprecht open houding, en niet vanuit suggestie. Suggestieve vragen leiden al gauw tot de bevestiging van wat de vragensteller denkt te begrijpen of te weten. Ze leiden niet tot een dialoog, waarin mensen samen op zoek zijn naar antwoorden. Stel daarom geen vragen als: Vind je ook niet? of: Wil je dit eigenlijk wel?. Een goede leidraad voor het stellen van open vragen, is bijvoorbeeld dat je alleen vragen stelt waar je zelf geen antwoord op hebt. Verdere suggestie voor een open vraaggesprek. Heb geduld en vertrouwen. Wacht na een vraag op het antwoord/geef gelegenheid tot nadenken en formuleren van een antwoord. Duur 15 tot 30 minuten. Vorm Kringgesprek, tweetallen, kringgesprek. Voorbereiding Zet het onderstaande rijtje in de computer die bij het digibord hoort: Open vragen beginnen met: wie/welke/wat waar wanneer hoe Les 1. Bespreek met de kinderen wat een open vraag is en welke vragen je wel of niet kunt stellen wanneer je een dialoog voert. 2. Verdeel de kinderen in groepjes van twee. 3. Opdracht: vertel de ander over een moment waarop jij vriendschap hebt ervaren. Je mag hier maximaal 5 minuten over praten. De ander stelt hier vervolgens open vragen over. Wanneer je klaar bent, wissel je. 4. Bespreek in de kring wat de kinderen van dit gesprek vonden. Vraag ze om een aantal ervaringen te delen. 5. Sluit de les af door samen even stil te worden. 37

12 Les 4. Op zoek naar je eigen mening vol Informatie In deze les gaan de kinderen op zoek naar hun eigen mening. Duur 30 tot 45 minuten. Vorm Kringgesprek, zelfstandig werken, tweetallen, kringgesprek. Voorbereiding Zet het onderstaande gedicht in de computer, zodat je het tijdens de les op het digibord kunt projecteren. Het gedicht komt uit de prikkelserie Spelen met taal. Je kunt het opzoeken, zodat je de kinderen tijdens deze les extra inspiratie kunt meegeven voor het maken van een gedicht. zilte zee strooit zachte spetters zilte zee/zwevend n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de zand schuurt zilveren strepen talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen zonlicht bovendien zoent/zoet om hun eigen zijden wensen strand en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen zilte kwaliteiten zee zoent talenten zachte dienend spetters te et grotere geheel. zilte zee boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om Ziehier, het bewijs: het maken van gedichten is geen ernstige zaak. Dit gedicht gaat eigenlijk nergens over. Het klinkt gewoon lekker. En is ontstaan uit spel. Een spel met taal. Mmmmmmm, taal als een taartje! verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans Zet geven vervolgens om te ontdekken openingswoorden waar ze goed voor in open vragen en de aandachtspunten voor de antwoordgever uit n worden. de onderstaande les in de computer. Les boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. 1. Start door samen even stil te worden. boek is onderdeel 2. van Koffer Projecteer vol. het gedicht Deze op koffer het digibord en lees het voor. aterialen van de stichting De 3. Kracht Opdracht: van 8, als maak praktisch zelf instrument een gedicht dat smaakt als een lekker taartje. atie van een klimaat waarin ieder 4. kind Verdeel zich de welkom kinderen en gezien in tweetallen. voelt en Instructie voor de opdracht: chzelf de ruimte geeft. - vertel elkaar of je vindt dat het maken van een gedicht een ernstige zaak was of niet. dkracht biedt bovendien workshops - die stel teams de ander inspireren daar en open ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie vragen over. - benadruk dat open vragen niet met ja of nee kunnen worden beantwoord en beginnen met: terialen: wie/wat/welke waar wanneer hoe Bijvoorbeeld: ffervolkindkracht.com Hoe weet ontwikkeling jij zeker dat het geen van ernstige wensen, zaak is? talenten, Hoe smaakt verbindingskracht ernstig met een gedicht bezig en zijn? innovatie voor Hoe voelt dat? alle groepen van de basisschool - projecteer dit op het digibord

13 5. Laat de kinderen in tweetallen elkaar bevragen. 6. Sluit af in de kring door een aantal bevindingen met elkaar te delen: hoe was het om dit te doen? 7. Beëindig de les door samen stil te worden. 39

14 Les 5. Een dialoog bouwen Informatie In deze les loop je met de kinderen langs de onderdelen die je nodig hebt om een dialoog op te bouwen. Je bespreekt deze onderdelen in de kring en oefent tussendoor. Duur 30 minuten. Vorm Kringgesprek. Voorbereiding Het succesvol voeren van een dialoog, vergt de juiste houding. Daarbij gelden zes aandachtspunten: 1. Neem de tijd. Een dialoog is een vorm van langzaam denken. Het gaat om diepgang en prikkeling en niet om het resultaat. 2. Verplaats je in de ander. Bekijk de wereld door diens ogen. Luister, stel vragen. vol 3. Er hoeft geen conclusie, beslissing of resultaat uit te komen. Begrip kweken en zicht krijgen op elkaars denkbeelden is voldoende. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de 4. Denk niet tegen de ander (ja, maar). Denk met de ander (ja, en). talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert 5. kinderen Ga geen bovendien probleem om hun oplossen. eigen wensen Onderzoek de onderliggende redenen, waarden of visies van het probleem. en daagt hen uit om in verbinding 6. Maak op ontdekkingsreis ruimte voor nieuw te gaan, denken. tot ver-geeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te voorbij dat wat je denkt te weten. et grotere geheel. Les 1. Start door samen even stil te zijn. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om 2. Bespreek met de kinderen dat een dialoog start met een vraag die je wilt onderzoeken. Achter die vraag zit een mening of een gevoel, en je wilt onderzoeken wat die mening of dat gevoel kan zijn. verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen Bijvoorbeeld: de ontwikkeling wat is vriendschap? van unieke Is het altijd goed om iemand te helpen? Wat is goed leven? deren en leerkrachten de kans 3. geven Kies om samen te ontdekken met kinderen waar ze goed één in van deze vragen uit, of bedenk samen een andere. Vraag of iemand n worden. een ervaringsvoorbeeld kan vertellen, waarin het antwoord op deze vraag zou kunnen zitten. Zorg ervoor dat het antwoord op die vraag nog niet gegeven wordt. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs 4. Laat hem of haar dit voorbeeld tot in detail vertellen en laat de andere kinderen uitnodigende vragen aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. stellen: Wat deed je, Wat gebeurde er, Wat voelde je. boek is onderdeel 5. van Koffer Wat is vol het. belangrijkste Deze moment, koffer of kernpunt, in dit voorbeeld? Schrijf dit op het bord. aterialen van de stichting De 6. Kracht Onderzoek, van 8, als praktisch samen met instrument de kinderen, dit kernpunt. Stel daartoe verhelderende en open vragen aan de atie van een klimaat waarin ieder kind jongen zich of welkom het meisje en gezien dat voelt het verhaal en vertelde. chzelf de ruimte geeft. 7. Sluit af door de verteller een antwoord op de dialoogvraag te laten formuleren. dkracht biedt bovendien workshops 8. Nodig die teams de andere inspireren kinderen en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie uit om te verwoorden wat zij ervaren bij deze situatie, wat ze gedaan zouden hebben en hoe zij de dialoogvraag beantwoorden. terialen: 9. Bespreek samen de verschillende antwoorden en vraag de kinderen of ze bij een ander antwoord ook iets anders ervaren. 10. Kijk of het mogelijk is om een gemeenschappelijk antwoord te formuleren. Schrijf dit op het bord. 11. Vertel de kinderen dat dit gemeenschappelijke antwoord geen definitief antwoord hoeft te zijn. Je kunt altijd nog verder gaan met het onderzoek. Stel bijvoorbeeld dat de dialoog ging over de vraag of het ffervolkindkracht.com altijd goed is om iemand ontwikkeling te helpen. En stel van dat de wensen, uitkomst is dat kinderen die ruzie hebben dit zelf moeten talenten, oplossen. De verbindingskracht volgende dag kom je op het schoolplein en innovatie twee kinderen voor tegen die ruzie hebben. Misschien voel je dan toch dat het goed is om ze te helpen. alle groepen van de basisschool 12. Sluit de les af door samen even stil te worden

15 Les 6. Een dialoog voeren Informatie In deze les gaat de klas een dialoog voeren op basis van de vraag: Wat is helpen eigenlijk?. Duur 30 minuten. Vorm Kringgesprek. Voorbereiding Type de volgende vraag in de computer, opdat je deze tijdens de les op het digibord kunt projecteren: Wat is helpen eigenlijk? Les 1. Start de les door samen even stil te worden. 2. Lees de volgende tekst als inleiding voor: Helpen is een vreemd begrip. Soms vragen je ouders of je ergens mee wilt helpen en heb je daar helemaal geen zin in. Toch zeg je ja, omdat je voelt dat het goed is om dit te doen. Of omdat je eigenlijk geen keuze hebt. Een andere keer zie je dat iemand verdrietig is en vraag je hem wat er aan de hand is. Wil je hem helpen omdat je het moeilijk vindt om het verdriet van die ander te zien? Ofwel: wil je helpen omdat jij je anders niet prettig voelt, of doe je het echt voor die ander? En als hij dit nou echt niet wil? Wat is helpen eigenlijk? 3. Vraag alle kinderen om na te denken over een voorbeeld dat ze zelf hebben meegemaakt. 4. Vraag of enkele kinderen hun voorbeeld willen vertellen. 5. Kies één voorbeeld uit. Het is belangrijk dat de hele groep dit een interessant voorbeeld vindt, dat het echt om een eigen ervaring van de verteller gaat en dat iedereen het voorbeeld gemakkelijk kan begrijpen. 6. Vraag het betreffende kind om het voorbeeld nog eens uitgebreid te vertellen en laat de andere kinderen het daarbij helpen door uitnodigende vragen te stellen: wanneer, wat, wie 7. Haal de kern van het verhaal eruit en schrijf dit op het bord: Jan hielp in deze situatie omdat.. Mocht dit lastig zijn, ga dan direct door naar de volgende stap. 8. Nodig de groep uit om de verteller vragen te stellen. Let erop dat dit open vragen zijn en dat het geen spervuur aan vragen wordt. Neem de tijd, bouw rust in en onderbreek een vragensteller wanneer deze een suggestieve vraag doet. Kijk samen of deze suggestieve vraag kan worden vervangen door een open vraag. 9. Sluit de dialoog na enige tijd af en vraag de verteller om een antwoord te geven op de vraag: Wat is helpen eigenlijk. 10. Vraag de kinderen om zich te verplaatsen in de situatie van het voorbeeld en nodig ze uit om na te denken over de vraag wat ze zelf gedaan en gevoeld zouden hebben. 11. Sluit af met speciale dank aan de voorbeeldgever omdat hij of zij de moed heeft gehad zich zo open te laten bevragen en dank iedereen voor het meedoen aan de dialoog. 12. Eindig de les door samen even stil te worden. 41

16 LAAT JE TA(A)LENTEN SPREKEN Auteur: Marlijn Nijboer vol Informatie Aantal lessen: zoveel als je wilt. Ik lever de inspiratie, jij maakt ze. Geschikt voor: alle groepen. Basis: de lessen in dialoog met elkaar bieden een handige basis. Achtergrond Kinderen, en ook volwassenen, hebben verschillende talen tot hun beschikking om hun gedachten en gevoelens te uiten. De ene mens doet dit het beste via beelden, de ander met woorden, een derde met muziek en weer iemand anders kan gedachten en gevoelens heel goed in beweging vertalen. Het bijzondere is, dat er tussen deze verschillende talen vaak verbindingen bestaan: iemand kan hele mooie muziek bedenken bij beelden of woorden. Of iemand ziet heel veel beelden bij muziek, een woord of een verzameling woorden. Er zijn mensen die als vanzelf gaan bewegen wanneer ze muziek horen, of een gedicht. En andere mensen zien prachtige beelden of horen een verhaal of een gedicht bij een dans of de beweging van een sporter. Ikzelf ten slotte, lees in ieder beeld een verhaal. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de Ondanks het feit dat mensen dus verschillende talen kunnen gebruiken om hun gedachten en gevoelens te talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert uiten, kinderen gaat bovendien veel van om de hun aandacht eigen wensen in de klas naar slechts één ervan: woorden. Het gevolg is dat we de andere talen op niet ontdekkingsreis alleen minder te gaan, goed tot zien, ver-maar ook dat veel aandacht gericht is op de beperking van kinderen en daagt hen uit om in verbinding eeën en creaties te komen en die de eigen minder kwaliteiten goed zijn en met talenten woorden, dienend of te daar zelfs veel moeite mee hebben. et grotere geheel. Het interessante is, dat achter een beperking vaak een kwaliteit zit en andersom: achter een kwaliteit zit een beperking. Wie heel erg goed in beelden kan denken, is vaak minder goed in woorden. En wie heel boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om erg goed in woorden is, is andersom vaak minder goed in beelden. Stel dat kinderen worden uitgenodigd om de wijze waarop zij gedachten en gevoelens het beste kunnen vertalen te laten zien en in te zetten in verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die samenwerking ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de met ontwikkeling kinderen die van sterk unieke zijn in een andere taal. Wat gebeurt er met die kinderen wanneer ze deren en leerkrachten de kans hun geven ta(a)lent om te ontdekken volop mogen waar etaleren ze goed en in zou er iets heel moois uit de verbinding van die verschillende talen n worden. ontstaan? Een prachtig kunstwerk, of een voorstelling waarin dansers, musici, beeldend- en woordkunstenaars zich verbinden voor het sterkste verhaal. En misschien ook een beter begrijpen van een gevoel of een boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs gedachte, een mooie vertaling ervan, onderling begrip, zelfvertrouwen. Of iets wat nog niet bedacht is. aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. Idee boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Wanneer Kracht van kinderen 8, als praktisch de kans instrument krijgen in de klas hun taal te laten zien en in samenwerking met andere kinderen in kind te zetten, zich welkom heeft en dit gezien effect voelt op: en atie van een klimaat waarin ieder chzelf de ruimte geeft. 1. Kinderen: zelfvertrouwen, de wijze waarop kinderen naar elkaar kijken, in staat zijn elkaars taal en de dkracht biedt bovendien workshops bijbehorende die teams inspireren kwaliteit en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie zien en te waarderen, elkaar te begrijpen. 2. Leerkracht: de mate waarin je in staat bent de talen van kinderen en de bijbehorende kwaliteiten te terialen: zien, te benoemen, te waarderen en uit te nodigen om aanwezig te zijn. In samenhang hiermee: de mate waarin je in staat bent om in algemene zin kwaliteiten van kinderen te zien, te waarderen en uit te nodigen om aanwezig te zijn. 3. De communicatie in de groep: betere uitwisseling, verbinding, meer mogelijkheden om een gevoel of gedachte te verwoorden en samen tot begrip te komen. ffervolkindkracht.com 4. De kwaliteit van de ontwikkeling samenwerking en het van eindresultaat wensen, hiervan. En tot potentieel resultaat dat: 5. Kinderen talenten, in verbinding verbindingskracht tot vernieuwende ideeën en en producten innovatie komen. voor alle groepen van de basisschool

17 Inspiratie 1. Voer een kringgesprek over een gedachte en daag de kinderen daarna uit om hier in verschillende talen iets over te zeggen. Laat de kinderen zelf de taal en de vorm kiezen. Als alles klaar is, presenteert ieder kind de eigen uitwerking. 2. Kies samen met de kinderen een aantal aansprekende emoties of gevoelens en nodig ze uit om hiermee aan de slag te gaan. Laat de kinderen daarbij eerst kiezen welke taal ze willen inzetten en vorm vervolgens samen met hen groepjes van twee, drie of vier. Ieder groepje gaat met een gevoel of emotie aan de slag: angst, blijdschap, woede, verdriet, liefde, kracht De een verbeeldt dit via een tekening, een schilderij of bijvoorbeeld een foto, de ander maakt er een gedicht, een rapnummer of bijvoorbeeld een verhaal bij, de volgende bewegingen/dans en de laatste muziek. Laat ieder kind de eigen vertaling van het gevoel of de emotie in het eigen groepje presenteren en nodig de kinderen uit om hierover met elkaar in gesprek te gaan. 3. Vorm één of meerdere tweetallen uit kinderen die sterk zijn in een andere taal. Dit kan de volgende combinaties opleveren: beelden/woorden, muziek/beweging, woorden/muziek, beelden/muziek, woorden/ beweging, beelden/beweging. Let op: muziek is niet altijd synoniem aan het bespelen van een muziekinstrument. Kinderen kunnen ook bestaande muziek uitzoeken en uitleggen waarom deze volgens hen een gevoel, emotie, woord of beeld weergeeft. Ze kunnen bovendien een ritme spelen met behulp van ieder willekeurig, hen aansprekend, voorwerp dat geluid maakt. Geef ze de ruimte. Dat geldt ook voor de andere talen. Laat de tweetallen aan de slag gaan met een woord. Beide kinderen zetten de eigen kwaliteit en in gesprek met elkaar in om het woord te ver-talen en werken in verbinding met elkaar aan een presentatie. Bijvoorbeeld: beelden/woorden: een schilderij of tekening met een gedicht of een beeld in zand of uit klei met een gedicht of verhaal; een filmpje met beelden en woorden; foto s met losse woorden/korte gedichten; een stripverhaal.. muziek/beweging: een zelf gecomponeerd muziekstuk en zelfbedachte dans/bewegingen. Let op: kinderen kunnen ook bijvoorbeeld sportbewegingen op muziek maken. Iedere beweging is goed! woorden/muziek: een rapnummer; een gedicht dat op muziek gezet wordt ; een verhaal met zachte achtergrondmuziek. beelden/muziek: een film zonder woorden, met slechts beelden en muziek; een serie tableau vivants of een toneelstuk zonder woorden maar wel met muziek; een schilderij of beeld met muziek woorden/beweging: een verhaal of gedicht met beweging/dans... beelden/beweging: een serie foto s die groot geprojecteerd worden met op de voorgrond beweging/ dans, een schilderij met een dans of beweging, een toneelstuk waarin slechts bewogen wordt en alle nieuwe vormen die de kinderen zelf bedenken. 4. Vorm één of meerdere viertallen uit kinderen die sterk zijn in verschillende talen: beelden, muziek/ritme, beweging, woorden. Laat de kinderen in zo n groepje samen met een gedachte aan de slag gaan. Dit kan een filosofische gedachte zijn van een bekende denker, maar ook een uitspraak van een leider of een andere beroemdheid. Laat de kinderen eerst in dialoog met elkaar over deze gedachte praten en ze daarna een totaal concept 43

18 bedenken dat ze samen gaan uitwerken. De een verbeeldt, de ander maakt er muziek of een ritme bij, de volgende bedenkt bewegingen en de laatste verwoordt. Terwijl ze daarmee bezig zijn, stemmen ze regelmatig op elkaar af. Help ze door in dialoog te coachen, en laat het aan de kinderen om het te laten ontstaan. 5. Misschien bedenk je zelf nog andere manieren om de kinderen in jouw groep uit te dagen om hun eigen ta(a)lenten te laten zien. Wij stellen het heel erg op prijs wanneer jij jouw ideeën tot inspiratie voor anderen wilt maken. Dit kan door te mailen: Wij plaatsen ze dan op onze website. vol n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

19 IN VERBINDING OP ONTDEKKINGSREIS Auteur: Marlijn Nijboer Informatie Doel Kinderen uitdagen om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan. Te zoeken naar nieuwe ideeën en oplossingen en te werken aan concrete producten en kunstzinnige uitingen. Inspiratie Ideeën die kinderen uitdagen om aan de slag te gaan. Daarbij telkens een stappenplan. Geschikt voor Kunst! is geschikt voor alle groepen. Zoektocht! en Innovatie! zijn geschikt voor de bovenbouw. Stilte! Deze lessen lijken soms op de lessen uit de serie over het verbinden van ta(a)lenten. In deze lessen worden de kinderen uitgedaagd om nog enkele stappen verder te gaan. Ze oefenen in stilte, boren hun eigen creatieve bron aan, gaan op ontdekkingsreis en ervaren daarbij ook dat niet alles altijd iets hoeft te worden. Het proces is in deze lessen belangrijker dan het resultaat. Vooraf Om in verbinding te kunnen denken of te creëren, moet je vrij zijn. Vrij van ideeën over hoe iets moet of hoort. Vrij van je eigen ego. En vrij van de gedachte aan succes, het halen van een hoog cijfer of het maken van het mooiste schilderij. Waarbij de vraag wat dan het mooiste is, ook weer een oordeel met zich meebrengt. Je gaat gewoon op weg en kijkt wat door jou wil ontstaan. Zonder ballast. Omdat het leuk is. Misschien raak je wel in flow. Die flow is een teken van verbinding. Daarin kan het ontstaan. Durf jij zo vrij te werken? En durf jij jouw kinderen zo vrij te laten? 45

20 1. Inspiratie: Kunst! Doel Creëren in verbinding met jezelf. Vorm Woorden: verhaal, gedicht, uitwerking van een gevoel of een idee. Beelden: schilderij, tekening, collage, kunstwerk van hout, klei, speksteen... Muziek: een zelfbedachte compositie, met of zonder instrument. Zingen van een lied, met klanken of woorden. Beweging: een zelfbedachte dans of bewegingscompositie. Techniek: een ontwerp of een prototype : de technische vertaling van een idee. Nodig 1. Stilte. De kinderen beginnen met stil te zijn, als basis om naar binnen te keren. Ze werken daarna zoveel mogelijk in stilte, in ieder geval zonder met iemand anders in gesprek te gaan. Dit haalt ze namelijk uit de verbinding met zichzelf. vol 2. Een stilteruimte, een ruimte waarin kinderen kunnen bewegen en ruimte om met geluid aan de slag te n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de gaan. Je kunt de kinderen daarbij misschien ook de ruimte geven om zelf een geschikte plek te vinden. talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen Misschien bovendien zijn om er ook hun kinderen eigen wensen die graag buiten werken. en daagt hen uit om in verbinding 3. Tijd: op ontdekkingsreis afhankelijk van te de gaan, leeftijd tot vereeën van de kinderen. Zorg voor maatwerk. Wie meer tijd nodig heeft, moet en creaties te komen en de eigen nu of kwaliteiten later door en kunnen talenten werken. dienend te Creatieve processen laten zich niet altijd dwingen. et grotere geheel. 4. Vrijheid: laat dat wat de kinderen gaan maken helemaal aan henzelf. Dan kan de echte verbinding met hun eigen bron ontstaan. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om Aantal deelnemers verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben In genomen principe voor kan de de ontwikkeling hele groep van hier unieke tegelijk aan werken, maar niet op dezelfde plek. De kinderen werken individueel. geven Met om te het ontdekken oog op de waar beschikbare ze goed in ruimte kan het praktisch zijn om een deel van de groep hier tegelijk deren en leerkrachten de kans n worden. mee aan de slag te laten gaan. Geschikt voor boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. Alle groepen. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting Stappen De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder 1. kind Kring: zich wat welkom gaan en we gezien doen. voelt Nodig en de kinderen uit om te bedenken met welke vorm ze aan de slag willen chzelf de ruimte geeft. gaan. Geef ze geen thema of opdracht mee. Alles mag, en alles is goed. Probeer ze wel het vertrouwen dkracht biedt bovendien workshops te die geven teams dat inspireren alles dus en ook ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie mag ontstaan. En dat het ook goed is wanneer er niets ontstaat. Of niets concreets. Wie weet welk idee ondertussen ligt te sudderen, in afwachting van een ander moment. terialen: 2. Nodig de kinderen uit om te bedenken waar ze aan het werk gaan, wat ze willen doen en welke materialen ze eventueel nodig hebben. Laat ze deze verzamelen en klaar zetten. 3. Kring: start van de stilte. Vertel de kinderen dat we vanaf nu allemaal stil gaan zijn. Nodig de kinderen uit om hun ogen dicht te doen of naar een vast punt op de grond te kijken. Probeer ze te laten voelen dat ze op een stoel zitten, dat hun voeten op de grond staan. Wanneer dit bij jou past, kun je hier een ffervolkindkracht.com korte meditatie met ontwikkeling de kinderen doen. Past van dit niet wensen, bij jou, wees dan samen een paar minuten stil. Nodig talenten, de kinderen verbindingskracht daarna uit om aan het werk te gaan. en innovatie voor 4. Stoor de kinderen niet tijdens het creatieve proces. Hulp niet nodig. alle groepen van de basisschool 5. Nodig de kinderen na afloop uit om iets over hun werk te tonen en er iets over te vertellen. Gebruik

21 daarbij dialoogvragen en vermijd vragen als wat is dit?. De kinderen zullen uit een dergelijke vraag de conclusie trekken dat het toch iets moest worden en deze conclusie meenemen naar een volgende keer. 47

22 2. Inspiratie: Zoektocht! Doel In vrijheid, zonder oordeel, en in verbinding met elkaar zoeken naar nieuwe ideeën en antwoorden. Vorm Dialoog. Geschikt voor Bovenbouw. Aantal deelnemers Eerste verkenning door de hele groep, daarna de verdieping door vier kinderen. Nodig 1. Een veilige en prettige ruimte waarin de kinderen ongestoord door anderen met elkaar in gesprek kunnen zijn. vol 2. Tijd. Voorbereiding in de kring, 15 minuten. Dialoog, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen: 10 tot n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de 30 minuten. Nagesprek in de kring: 5 minuten. Zorg voor maatwerk. talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert 3. kinderen Afhankelijk bovendien van om de hun leeftijd eigen van wensen de kinderen is het raadzaam om een oudere leerling of een volwassene en daagt hen uit om in verbinding als op coach ontdekkingsreis aanwezig te te gaan, laten tot zijn. vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. Stappen 1. Kring: bedenk met alle kinderen uit de klas een vraag als basis voor de zoektocht. Bijvoorbeeld: wat boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om is liefde of wat is vrijheid? Of: waarom hebben mensen geld nodig? Ga vervolgens in de kring met de kinderen op zoek naar antwoorden en gebruik daarbij dialoogvragen. Kies samen één van deze antwoorden voor de uit ontwikkeling en projecteer van dit unieke antwoord op het digibord. Dit antwoord wordt de stelling waarmee vier verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen deren en leerkrachten de kans geven kinderen om te hun ontdekken aanvullende waar ze zoektocht goed in starten. n worden. 2. Vraag welke vier kinderen met elkaar dialoog willen gaan over deze stelling. Mochten dit er meer dan vier zijn: maak dan een selectie op basis van kinderen met verschillende kwaliteiten. Zijn het er boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs minder, kijk dan welk kind in jouw ogen een waardevolle aanvulling voor dit groepje zou kunnen betekenen en nodig hem of haar uit om ook mee te doen. aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel 3. van Koffer Voorbereiding vol. dialoog: Deze zorg koffer ervoor dat de stelling geprojecteerd wordt in de ruimte waarin de kinderen aterialen van de stichting De Kracht hun van dialoog 8, als praktisch gaan voeren. instrument atie van een klimaat waarin ieder 4. kind Dialoog: zich welkom de coach en nodigt gezien voelt de kinderen en uit om eerst even samen stil te zijn. Start daarna de dialoog: chzelf de ruimte geeft. Wie wil vertellen waarom hij het met deze stelling eens of oneens is? dkracht biedt bovendien workshops Nodig die teams de inspireren kinderen en uit ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie om hier een open vraag over te stellen. Let op: ieder kind mag antwoord geven. Benadruk dat open vragen niet met ja of nee kunnen worden beantwoord, maar bijvoorbeeld terialen: beginnen met wat, hoe, waar, wanneer of wie. Moedig de kinderen aan om met elkaar een spel van vragen en antwoorden te spelen, in een gezamenlijke zoektocht. Alle deelnemers mogen een vraag beantwoorden en allemaal stellen ze vragen. Let op dat alle kinderen gelijk aan bod komen en nodig wat stillere kinderen uit om ook vragen te stellen. ffervolkindkracht.com Vraag de kinderen ontwikkeling aan het eind van de dialoog van wensen, of ze een conclusie, in de vorm van een nieuwe stelling talenten, kunnen formuleren. verbindingskracht De stelling kan ook zijn: en De vraag innovatie wat vrijheid voor is, is niet te beantwoorden. Kring: de kinderen die meededen aan deze dialoog, vertellen in de kring iets over hun conclusie. alle groepen van de basisschool Deze kan de start zijn voor een nieuwe dialoog