Inspiratieboek Kindkracht. Werken met thema's

Transcriptie

1 Werken met thema's 1

2 COLOFON Uitgave: Koffer vol in samenwerking met Levendig Uitgever Vormgeving: Beeldende Zaken, Wolvega Druk: SMG, Heerenveen vol , Koffer vol n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert geautomatiseerd kinderen bovendien gegevensbestand, om hun eigen of openbaar wensen gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij en daagt hen uit om in verbinding elektronisch, op ontdekkingsreis mechanisch door te fotokopieën, gaan, tot vereeën en creaties te komen en schriftelijke de eigen kwaliteiten toestemming en talenten van de stichting dienend Koffer te vol. opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande et grotere geheel. ISBN boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om Het is mogelijk gemaakt dankzij alle professionals die hun eigen passie verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen kennis wilden voor de verbinden ontwikkeling met Koffer van vol unieke. Zij staan in dit boek als auteur bij de lessen deren en leerkrachten de kans en hoofdstukken geven om te vermeld. ontdekken waar ze goed in n worden. Deze uitgave is bovendien mogelijk gemaakt dankzij onze hoofdsponsors: boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: En onze sponsors: Healthcare Control bv; Jansma en Hendriks advocaten; KPMG; Forseti; IJsselvliet organisatieadvies; Nudan; Andurs. Het is ten slotte mogelijk gemaakt dankzij de financiële bijdrage van Alex Meiborg, Anja Brandsma, Anne Hilderink, Arnold Pietersen, Friedeke Hendriks, Irene van Ringen, ffervolkindkracht.com Joke Huisman, Monica de Vente, Segerien Donner. En dankzij het vertrouwen dat Hennie Hoek in Koffer vol stelde. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

3 Werken met thema s, verwerken met talenten... Auteurs: Joke Broekema en Marlijn Nijboer 21

4 Werken met thema s Kinderen vinden het over het algemeen leuk om aan een thema te werken. Zeker wanneer ze de ruimte krijgen om mee te praten over de vraag wat ze over dit thema willen weten en zelfstandig op zoek kunnen gaan naar informatie. Kinderen onthouden de informatie die ze vinden vervolgens beter wanneer ze deze kunnen verwerken op een wijze die aansluit op hun talenten. Doelen 1. Kinderen mede laten bepalen wat zij leren en de wijze waarop zij dit doen. 2. Kinderen leren om zelfstandig informatie te verwerken. 3. Kinderen leren om samen te werken. 4. Kinderen laten ontdekken op welke terreinen hun talenten en interesses liggen. 5. Kinderen laten ontdekken wat de talenten van andere kinderen zijn. vol 6. Kinderen de kans bieden om hun talenten in te zetten om ook hun minder sterke kanten te ontwikkelen. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de 7. Kinderen leren om zichzelf te presenteren. talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert 8. kinderen Kinderen bovendien leren om om hun hetgeen eigen wensen zij geleerd of ontdekt hebben aan anderen te presenteren. en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en En de door eigen dit kwaliteiten alles: en talenten dienend te et grotere geheel. 9. Te ontdekken dat leren leuk is. 10. Optimaal tot leren te komen. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om Duur verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben Vier genomen tot zes voor weken, de ontwikkeling twee à drie van middagen unieke per week. Het is raadzaam zelf een reële inschatting en tijdverdeling geven te maken. om te ontdekken Afhankelijk waar van ze het goed aantal in uren dat je op een middag wilt investeren, de aard van de groep deren en leerkrachten de kans n worden. etc. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com Dit format biedt een team en individuele leerkrachten een handvat voor het werken met een thema en kinderen de kans om te ervaren dat leren leuk is. Zelfstandig werken, samenwerken en informatieverwerking met behulp van talenten staan daarbij voorop. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

5 STAPPEN Stap 1. Voorbereiding Tip 1: Bepaal op welke wijze jij of jullie het werken met thema s gaan organiseren. Welke groepen werken aan welke thema s, ga je daarbij groepsdoorbrekend werken, op welke wijze geef je dit vorm etc. Tip 2: Kies de thema s waaraan een groep, meerdere groepen of de hele school het komende jaar wil gaan werken en leg deze ook voor een heel jaar vast. Je hebt daardoor de tijd om je op een thema voor te bereiden. Tip 3: Stem het ambitieniveau en de concrete middelen die de kinderen ontwikkelen in het kader van de talentenroutes af op de leeftijd en het niveau van de kinderen. Werken met een thema is ook maatwerk! Tip 4: Leg van te voren per thema het doel of de doelen vast. Wanneer je met meerdere groepen aan een thema werkt, kan dit doel uiteraard per groep of bouw verschillen. Geef per thema eventueel aan bij welke kerndoelen dit hoort. Tip 5: Wanneer je met verschillende teamleden, al dan niet groepsdoorbrekend, aan een thema werkt, kan ieder teamlid ondersteuning bieden bij een talentenroute die aansluit op zijn of haar eigen talenten en/of interesses. Tip 6: Wanneer je de keuze van de thema s afstemt op de kerndoelen van wereldoriëntatie, vang je meerdere vliegen in één klap: de kinderen krijgen de kans om zelfstandig en samen te werken en hun talenten in te zetten bij de verwerking van de informatie. De tijd die de kinderen besteden aan het werken met hun talenten, gaat niet ten koste van andere vakken. Tip 7: Stel het themapakket zodanig samen, dat de verschillende talentenroutes gedurende een jaar evenredig aan bod komen. Kijk daarbij met name ook welke routes de kinderen bij een bepaald thema kunnen kiezen en leg dit van te voren vast. Tip 8: Bereid je zelf goed op het thema voor. Werk je met verschillende teamleden aan hetzelfde thema, dan kun je ook de voorbereiding gezamenlijk doen. Denk na over de vraag wat weet ik/wat weten wij over dit thema. Stel een koffer of kistje samen met materialen die je kunt gebruiken om het thema met de kinderen te bespreken. Uitdagende materialen die aanzetten tot nadenken en een actieve houding van de kinderen vergen, zijn uiteraard het meest effectief. 23

6 Stap 2. Voorbespreking met de kinderen Duur 30 tot 45 minuten. 1. Introduceer het thema en de wijze waarop de kinderen hieraan kunnen werken. 2. Daag de kinderen uit om, aan de hand van de materialen die je hebt meegebracht, te vertellen wat ze al over dit thema weten. 3. Laat één van de kinderen dit vastleggen op een groot vel papier of via het digitale schoolbord. 4. Bespreek met de kinderen wat ze willen weten over dit thema, controleer of dit overeenkomt met je eigen doelen en vul eventueel aan. Verwerk het geheel in een ideeënveld op een groot vel papier of het digitale schoolbord. 5. Bepaal, samen met de kinderen, welke onderzoeksvragen bij welke talentenroute horen. vol Voorbereiding leerkracht(en) 1. Maak een overzicht van de talentenroutes waaruit de kinderen kunnen kiezen en de onderzoeksvragen n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de die in deze route centraal staan. talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert 2. kinderen Bepaal bovendien hoeveel om kinderen hun eigen zich wensen kunnen inschrijven voor de verschillende talentenroutes. en daagt hen uit om in verbinding 3. Bepaal op ontdekkingsreis eventueel uit te welke gaan, tot concrete vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te middelen ze in de verschillende routes kunnen kiezen. et grotere geheel. Voorbereiding kinderen 1. De kinderen maken hun keuze en schrijven zich in voor 1 van de routes. Stimuleer kinderen om niet boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om iedere keer dezelfde route te kiezen, maar via bekende talenten ook nieuwe talenten te ontdekken of nieuwe vaardigheden te ontwikkelen. verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de Voorbereiding kans geven om te ontdekken begeleider waar ze goed in en kinderen per talentenroute n worden. 1. Bespreek welke kinderen met welke onderzoeksvragen aan de slag gaan, hoe de samenwerking vorm krijgt en op welke wijze ze de informatie die ze gevonden hebben, gaan presenteren. Dus: in welk concreet middel verpakken ze de informatie die ze gaan vinden. Duur: ca. 15 minuten. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. 2. De kinderen die gaan samenwerken, maken samen een werkplan en gaan aansluitend aan de slag. boek is onderdeel van Koffer Duur: vol zoveel. tijd als Deze je zelf koffer beschikbaar stelt. aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. Stap 4. Presentatie en evaluatie dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie 1. Alle groepjes presenteren, via de eigen talenten, de antwoorden op de verschillende onderzoeksvragen. terialen: 2. Afsluiting van het thema: de leerkracht(en) en de kinderen bespreken samen wat ze nu geleerd hebben. Eén van de kinderen maakt een verslag en verwerkt dit vervolgens digitaal. Dit verslag wordt bewaard in een groepsportfolio, als verantwoording van het werken met thema s. ffervolkindkracht.com Stap 3. Organisatie informatie zoeken en verwerken ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

7 WERKPLAN: WERKEN MET THEMA S 1. Welke kinderen gaan samen op zoek naar informatie? 2. Op welke vraag gaan jullie het antwoord zoeken? 3. Hoe en/of waar gaan jullie de antwoorden zoeken? Bijvoorbeeld: In de bibliotheek en op internet. Tijdens een excursie: waar ga je naartoe? Door mensen te interviewen: wie ga je interviewen? Door een proefje of meerdere proefjes te doen: hoe ga je dit proefje doen en wat heb je daarvoor nodig? Door dingen te gaan proeven, voelen, meten etc. Door een enquête te houden. Door een coöperatief spel te spelen. Iets anders, namelijk: 4. Hoe gaan jullie anderen vertellen of laten zien wat je geleerd hebt? Wat ga je maken of doen? 5. Planning Wanneer moet je alle informatie gevonden hebben: Wanneer moet je het resultaat presenteren: 25

8 Verwerken van thema s met talenten De kinderen gaan de informatie die ze vinden, verwerken met behulp van hun talenten. Laat kinderen vooral zelf een talentenroute kiezen, en laat hen ook meerdere routes uitproberen om er achter te komen waar hun talent ligt. vol 2. Beeldend 1. Informatie verzamelen Deze algemene route legt de basis voor de verdere uitwerking en is daarom verplicht onderdeel van alle andere routes. Kinderen kunnen op verschillende manieren informatie zoeken: 1. Geschreven bronnen (boeken, internet). 2. Menselijke bronnen (interview, rondleiding, een deskundige die in de groep komt vertellen etc.). 3. Proefjes, waarnemingen, voelen, proeven etc. 4. Enquête. 5. Excursie. 6. Coöperatief spel. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de Deze talentenroute is erop gericht kinderen de informatie die zij gevonden hebben te laten verwerken via talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert beelden: kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding 1. Tekenen/schilderen. op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en 2. de eigen 3D: kwaliteiten de kunstzinnige en talenten weergave dienend van te een bouwwerk, een apparaat, de aarde, een bloem, een boom, een et grotere geheel. windmolen, een auto etc. 3. Fotografie. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om 4. Film. 5. Poster. verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben 6. genomen Prezi. voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. Tip Wanneer de kinderen driedimensionaal gaan werken, zijn verschillende materialen mogelijk: klei, hout, boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs kippengaas met papier-maché, karton, ijzerdraad etc. aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. 3. Theater/dans/muziek boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Deze Kracht route van 8, laat als kinderen praktisch instrument de informatie die zij gevonden hebben verwerken in een compositie waarin spel, atie van een klimaat waarin ieder beweging kind zich en/of welkom geluid en centraal gezien voelt staat: en chzelf de ruimte geeft. Dans. dkracht biedt bovendien workshops Muziekstuk, die teams inspireren compositie en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie met geluiden, of lied. Toneelstuk, gebarenspel, mimespel, schimmenspel of combinaties hiervan. terialen: Tips Het lied kan geschreven worden op een bestaande melodie, muzikale kinderen kunnen ook zelf een melodie bedenken. Kinderen die een muziekinstrument spelen, kunnen eventueel voor muzikale ondersteuning zorgen. ffervolkindkracht.com De dans kan bedacht ontwikkeling worden bij het zelfgeschreven van wensen, lied. Het geheel wordt vervolgens gezamenlijk uitgevoerd. talenten, verbindingskracht en innovatie voor Laat de kinderen ook zelf bedenken welke kleding zij dragen en hoe ze het decor eventueel willen alle groepen van de basisschool aankleden. Uitgangspunt is dat dit past bij het thema

9 Eenvoudige instrumenten, maar ook handgeklap of het zingen van klanken, kunnen al tot iets groots leiden. Bijvoorbeeld: de geluiden van het bos, de zee, een windmolen, een trein etc. 4. Taal Deze route leert kinderen om informatie te verwerken via zakelijk en creatief gebruik van taal: Gedicht. Sprookje of verhaal. PowerPoint. Rap. Stripverhaal. Tips Het maken van een PowerPoint of een stripverhaal leent zich bij uitstek voor de gecombineerde inzet van talenten: foto s met taal en tekeningen met taal. Dit biedt kinderen die hier samen aan werken de kans om de eigen talenten ook in de samenwerking aan één product in te zetten. Het is verstandig en leuk om kinderen die een verhaal gaan voorlezen of vertellen, een nummer gaan rappen of een gedicht voor gaan dragen, dit van te voren te laten oefenen en ze daarbij presentatietips te geven. 5. Natuur, techniek en wetenschap Deze route leert kinderen om de informatie die zij verzameld hebben om te zetten in een technische constructie. De kinderen combineren praktische en wetenschappelijke vaardigheden: De onderzoeksvragen die ten grondslag liggen aan het zoeken naar informatie, beginnen met hoe : hoe werkt een trein, een zweefvliegtuig, een molen, een fiets, een lamp, een brug, een hefboom, het licht; hoe verplaatst geluid zich; hoe ontstaan kleuren; hoe werkt zwaartekracht; hoe groeien planten etc. Informatie kan worden verkregen doordat de kinderen praktisch onderzoek doen. Bijvoorbeeld door een lamp uit elkaar te halen, te kijken hoe een fietswiel wordt aangedreven, hoe een windmolen werkt en een boot blijft drijven, of wanneer deze zinkt. Informatie kan ook worden verkregen via schriftelijke informatiebronnen, via een excursie, een rondleiding, een inleiding van een deskundige of een interview. Verwerking van de informatie vindt plaats door praktisch technisch aan de slag te gaan en daarmee aan te tonen hoe iets werkt, in elkaar zit etc. De kinderen kunnen bijvoorbeeld een boot maken die blijft drijven, de werking van de zwaartekracht demonstreren, een eenvoudige hefboomconstructie maken, een molen maken of met Knex of Lego aan de slag gaan. Echte wiskundekinderen kunnen eventuele onderzoeksresultaten verwerken in een grafiek, een tijdbalk of een kolom. De routes bieden teamleden bij uitstek ook de kans om de eigen talenten in te zetten! 27