VOORAF: DE PASSIE VAN Koos Wiersma

Transcriptie

1 Prikkelserie: ZIJN, GEVEN, LEIDEN BURGER-MEESTERSCHAP! Koos Wiersma, burgemeester De Marne (inspiratie) en Marlijn Nijboer (auteur) VOORAF: DE PASSIE VAN Koos Wiersma Als kind was ik dol op spelletjes en vooral op schaken en Stratego. Ik hield ervan om strategisch te denken, steeds een paar zetten vooruit te lopen op het spel en te proberen dit te beïnvloeden. Als ik Stratego speelde, droomde ik bovendien graag bij de afbeelding van de maarschalk uit dit spel. Hij had een indrukwekkende muts op en ik vond dat hij er prachtig uit zag. Je kon zien dat hij een belangrijke rol had.. Al heel jong had ik de drang om iets te zijn en vond ik het leuk om een spel te beïnvloeden. Ik was bovendien een beschouwer, kon goed overzien wat er om mij heen gebeurde en voelde mij daar verantwoordelijk vol voor. Ik voelde mij bovendien verantwoordelijk voor de mensen om me heen, en had als kind al de ervaring dat anderen mij hun verhalen vertelden. De wens die daaruit ontstond, was dat ik graag iets voor anderen n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de wilde betekenen. Toen ik 17 was, werd ik voorzitter van de Gereformeerde Jongerenvereniging in het dorp ie. Koffer vol leert waar kinderen ik woonde bovendien en om op mijn hun eigen 18 e zat wensen ik het Streekverband van dergelijke jongerenverenigingen voor. De zaal en daagt hen uit om in verbinding was dan op vaak ontdekkingsreis gevuld met te wel gaan, 100 tot jongeren. vereeën en creaties te komen en omgaan de eigen kwaliteiten en hoe ik dat en talenten kon sturen. dienend Het te was mijn missie om ervoor te zorgen dat iedereen zich prettig voelde Tijdens deze bijeenkomsten leerde ik hoe mensen met elkaar et grotere geheel. en een leuke avond had. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen Na de middelbare school studeerde ik biochemie aan een hbo-opleiding. Ik werd biochemisch analist en merkte dat ik dat niet echt leuk vond. Gelukkig kon ik na een paar jaar de boerderij van mijn ouders overnemen. genomen Tweeëntwintig voor de ontwikkeling jaar lang van was unieke ik boer, en al die jaren deed ik daar bestuurswerk naast. Via de poli- ssie als vertrekpunt hebben deren en leerkrachten de kans tieke geven partij om waarvoor te ontdekken ik actief waar ze was, goed werd in ik in 2006 wethouder en locoburgemeester. Vier jaar later werd ik burgemeester van de mooiste gemeente van Nederland. Toen ik voor het eerst mijn ambtsketting om deed, moest ik aan de maarschalk van Stratego denken. Mijn jongensdroom was werkelijkheid geworden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting Informatie De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder Deze kind serie zich is gebaseerd welkom en gezien op de voelt drie belangrijkste en drijfveren van Koos Wiersma met betrekking tot het burgemeesterschap: chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops 1. Iemand die teams willen inspireren zijn. (les en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie 1) 2. Iets willen betekenen voor andere mensen. (les 2) 3. Het sturen van het spel en er voor willen zorgen dat alle spelers met een goed gevoel naar huis gaan. (les 3) Geschiktheid De eerste twee lessen zijn geschikt voor alle groepen. De derde les is in ieder geval geschikt voor de groepen 7 en 8, en afhankelijk ffervolkindkracht.com ontwikkeling van de groep ook voor van groep wensen, 6. Iedere leerkracht kan hier zelf een inschatting van maken. talenten, Deze laatste verbindingskracht les zou overigens ook lagere en groepen innovatie gedraaid kunnen voor worden onder burgemeesterschap van een talent uit 8. Deze leerling krijgt hierdoor de kans om zijn of haar talent nog eens extra te laten zien. 94

2 Periode De lessen kunnen gedurende het hele jaar gegeve Aanvullende inspiratie 1. Benader je eigen gemeente en vraag of de klas een middag bij de burgemeester op bezoek mag komen. Het is leuk als de burgemeester iets vertelt over zijn werk en zijn passie. En het is nog leuker wanneer de klas in de raadszaal een half uur gemeenteraad mag spelen. Tip: vraag de burgemeester om tijdens dit bezoek zijn of haar burgemeestersketting te dragen. De meeste kinderen vinden dit prachtig. Misschien mag iemand uit de klas die ketting ook wel even om? 2. Een leerling die dit heel graag wil, mag misschien met de burgemeester mee wanneer hij of zij iets gaat openen, een jubilerend echtpaar bezoekt of een ander officieel bezoek in de gemeente aflegt. 95

3 Les 1. Welke muts wil jij dragen? Later, als ik groot ben... Alle kinderen dromen weleens over later. Ze zien zichzelf met een politiepet op, met een burgemeestersketting om of in een brandweerauto. Dat later kan overigens ook heel dichtbij zijn: de felbegeerde kleding van de club waar je graag bij wilt, of dezelfde laarzen als je vader om mee door het veld te lopen. Behalve een kledingstuk, kan uiteraard ook een ander voorwerp een belangrijk symbool zijn in de droom van het kind over iemand willen zijn. Of een dier, een plek, een gebouw, een mens. Informatie Deze les bestaat uit drie delen, die zich op verschillende momenten afspelen: 1. Alle kinderen beschrijven wat zij graag zouden willen zijn en het symbool dat daarbij hoort. 2. Alle kinderen worden gefotografeerd met hun symbool. 3. Nabespreking. Voorbereiding Bedenk wie de kinderen gaat fotograferen. Het is daarbij fijn wanneer alle kinderen in de klas door dezelfde vol persoon worden gefotografeerd en het is misschien wel het leukst wanneer jij, als leerkracht, de foto s zelf maakt. Je zult daarbij ervaren dat je, kijkend door de lens, anders naar de kinderen gaat kijken. Een andere n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de mogelijkheid is dat je een ouder vraagt, of een oudere leerling met fotografeertalent. Misschien kun je voor ie. Koffer vol leert (een kinderen deel bovendien van de foto s) om hun ook eigen een wensen leuke deal sluiten met de plaatselijke fotograaf. en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen Lesduur en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. De voorbereidende les duurt drie kwartier tot anderhalf uur, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen. Het is verstandig om voor het fotograferen in de school minstens een middag te rekenen. Mochten er daarbuiten ook foto s gemaakt moeten worden, dan is het misschien verstandig om te regelen dat dit buiten de boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen schooluren gebeurt. ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in Les Kring boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs Vertel de kinderen het verhaal van het jongetje dat droomde over de mooie muts van de maarschalk boek is onderdeel van Koffer en later vol een. burgemeestersketting Deze koffer mocht dragen. Misschien had jij als kind ook een droom waarin een aterialen van de stichting De Kracht kledingstuk van 8, als praktisch of een ander instrument symbool een belangrijke rol speelde? Vertel dat dan ook, want het nodigt atie van een klimaat waarin ieder kinderen zich welkom uit en hun gezien eigen voelt droom en te delen en te vertellen welk symbool daar eventueel belangrijk in is. chzelf de ruimte geeft. Een symbool is in dit verhaal de ingang tot de droom. Als je die plek, dat voorwerp, dat dier, die persoon die teams ziet, dan inspireren word je en droom ondersteu- wakker. dkracht biedt bovendien workshops erken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie Nodig de kinderen uit om over hun droom na te denken en kies er enkele uit om hierover te vertellen. Je kunt daarbij gebruik maken van de opbouw die gehanteerd wordt in les 6 van de serie Een dialoog bouwen. Deze serie is onderdeel van de Verbindingslessen in dit boek. Vraag alle kinderen om na te denken over hun droom en het voorwerp, de plek, de mens of het dier dat daarbij belangrijk is. Vraag of enkele kinderen hun droom willen vertellen. ffervolkindkracht.com Kies één droom uit. Het is belangrijk dat de hele groep dit een interessante en aansprekende droom vindt. Het is belangrijk dat iedereen de droom kan begrijpen. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor 96

4 Vraag het betreffende kind om de droom nog eens uitgebreid te vertellen en laat de andere kinderen het daarbij helpen door uitnodigende vragen te stellen: wanneer, waar, wie, hoe, welke.. Vraag het kind of het weet wat de ingang tot de droom is: welk symbool maakt de droom levend. Nodig de groep uit om de verteller vragen te stellen zodat het beeld nog duidelijker wordt. Let erop dat dit open vragen zijn en dat het geen spervuur aan vragen wordt. Neem de tijd, bouw rust in en onderbreek een vragensteller wanneer deze een suggestieve vraag doet. Kijk samen of deze suggestieve vraag kan worden vervangen door een open vraag. Sluit de dialoog na enige tijd af en vraag de verteller om in één zin te vertellen wat de droom is en welk symbool daarin de hoofdrol speelt. Sluit af met speciale dank aan de voorbeeldgever die de moed heeft gehad om zich zo open te laten bevragen en dank iedereen voor het meedoen aan de dialoog. Tip Laat de kinderen een praatstok gebruiken. De betekenis hiervan en inspiratie voor het maken staat in de derde les van deze serie. Verwoorden/verbeelden 1. Nodig alle kinderen uit om hun droom te beschrijven, te tekenen, te schilderen of op een andere manier te verbeelden. 2. Vraag ze om daarbij ook na te denken over het symbool dat de droom wakker maakt. Wat betekent het voor hen? Hoe ziet het eruit? Welke kleuren heeft het? Als het een voorwerp is: ken je iemand die het draagt of het gebruikt? Is die persoon belangrijk voor je? Zo ja: waarom? Waar speelt je droom zich af? Wanneer? Tip Zet deze vragen op het digibord! Voorbereiding foto De kinderen gaan met hun droomingang, hun symbool dus, op de foto. Nodig ze uit om na te denken over de vraag wat dit betekent. Moet die foto op een speciale plek genomen worden, hebben ze een voorwerp nodig en hoe komen ze daaraan? Is een mens de ingang tot de droom? Kan iemand hen eventueel helpen om dat voorwerp te lenen of om op die speciale plek of met die ene persoon gefotografeerd te worden? Regel volwassenen of kinderen met fotografietalent om de verschillende foto s te maken. Nabespreking Als alle foto s gemaakt zijn, laat de kinderen dan in de kring vertellen wat ze ervan vonden om zo op de foto gezet te worden. Misschien willen ze nog iets bij hun foto vertellen? Aanvullende inspiratie Maak met de groep een fotoboek of een expositie waarin de foto s tentoongesteld worden. Laat ieder kind daarbij een eigen fotobijschrift maken. 97

5 vol Organisatie Les 2. Kan ik iets voor je betekenen? Ieder mens wil graag iets voor een ander betekenen. Sterker nog: mensen die iets aan een ander geven, worden hier zelf misschien wel het meest gelukkig van. Het grootste geluk ontstaat wanneer dat wat jij graag geeft precies dat is wat de ander graag krijgt. Kinderen voelen dit laatste, dat de ander oprecht blij is met het geschenk, over het algemeen ook heel goed aan. Voorbereiding We gaan in deze les handelen als een burgemeester. Dat betekent dat we heel goed gaan kijken naar de behoefte van de ander. Wat wil die ene mens graag van jou hebben? Dat kan een uurtje tijd en een luisterend oor zijn, of een gezamenlijke wandeling, of hele praktische hulp bij een karweitje, of samen een spel spelen, of.. De kinderen worden daarbij uitgenodigd om buiten hun eigen kring te kijken. Misschien is er een woonvoorziening in de buurt waarin mensen met een beperking leven, of ouderen. Of een school voor speciaal onderwijs met kinderen die niet kunnen lopen, zien of horen, of een andere beperking hebben. De verbinding in het geven en krijgen, kan op deze manier ook anderszins tot mooie contacten en inzichten leiden. Vooraf: afhankelijk van de keuzes die je maakt in de volgende stappen, is het handig om eerder of later een n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de kringgesprek met de kinderen te voeren. Als je ze zelf wilt betrekken bij de keuze voor een voorziening, is ie. Koffer vol leert zo n kinderen kringgesprek bovendien een om mooie hun eigen start. wensen Als je het prettig vindt om eerst zelf een aantal zaken geregeld te hebben, zodat op ontdekkingsreis je zeker weet te dat gaan, het tot idee ver- ook gerealiseerd kan worden, is het uiteraard verstandig om in een en daagt hen uit om in verbinding eeën en creaties te komen en later de eigen stadium kwaliteiten zo n kringgesprek en talenten dienend te voeren. te et grotere geheel. Vertel tijdens dit kringgesprek in ieder geval: boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen Iets over de burgemeester die het fijn vindt om iets voor andere mensen te betekenen. Iets over je eigen behoefte om iets voor anderen te betekenen. Bijvoorbeeld in je rol als leerkracht. ssie als vertrekpunt hebben genomen Gebruik voor aansprekende ontwikkeling voorbeelden. van unieke deren en leerkrachten de kans geven Nodig om de te kinderen ontdekken daarna waar ze uit goed om in zelf met voorbeelden te komen: wat heb jij voor iemand anders gedaan? Hoe vond de ander dat? Heeft hij of zij jou bedankt, een compliment gegeven of gezegd hoe fijn hij of zij het vond wat jij deed? Kun je vertellen welk gevoel jij daardoor kreeg? Tip: gebruik voor dit boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs gesprek weer de dialoogopbouw die ook in de eerste les uit deze serie gebruikt is. Stap 1: voorbereiding boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De 1. Kracht Leg van zelf 8, als contact praktisch met instrument een school, woon- of andere voorziening. Of: atie van een klimaat waarin ieder 2. kind vraag zich enkele welkom ouders en gezien om hierin voelt en mee te denken en dit te regelen. Of: chzelf de ruimte geeft. 3. vraag de kinderen tijdens een kringgesprek of zij ideeën/voorkeuren hebben en moedig oudere kinderen die aan teams om inspireren zelf het contact en ondersteu- leggen. dkracht biedt bovendien workshops erken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie Stap 2: voorbereiding 1. Voer een gesprek met een contactpersoon van de andere voorziening(en)/organisatie. Je kunt daarbij ook enkele kinderen meenemen, of een ouder vragen om dit gesprek te voeren. Uitgangspunt is de vraag: wat kunnen wij voor jullie betekenen? 2. Nodig de ander uit om in gesprek te gaan met de kinderen/volwassenen in zijn of haar voorziening/ ffervolkindkracht.com organisatie. Wat kan ontwikkeling een kind van deze school van voor wensen, hem of haar betekenen? Het kan overigens ook zo zijn talenten, dat meerdere kinderen verbindingskracht samen iets voor deze anderen en innovatie kunnen betekenen. voor 3. Vraag de ander om terugkoppeling in de vorm van een helder overzicht met daarop de wensen of behoeften en eventueel het aantal kinderen dat een rol kan spelen in de vervulling ervan. 98

6 Stap 3: bespreking en coaching kinderen 1. Bespreek het overzicht met de kinderen in de kring en nodig ze uit om na te denken over de vraag voor wie van de vragenstellers zij iets willen betekenen. 2. Coach de kinderen op het maken van een keuze. Let op: de gever kan zijn of haar bekende talent inzetten, maar ook worden uitgedaagd om één stapje uit zijn of haar comfortzone te stappen en dus één stap verder te gaan dan bekend en gekend terrein, of zoveel stappen als jij denkt dat het kind aan kan. Let op: hij of zij moet zich wel prettig en veilig blijven voelen. 3. Laat de kinderen, indien nodig, het bijgevoegde plan invullen. Stap 4: uitvoering 1. De kinderen gaan hun betekenis geven. Hebben ze daarbij nog ondersteuning of begeleiding nodig? Stap 5: evaluatie 1. Laat de kinderen na afloop het gevoel opschrijven, vertellen of tekenen, dat ze kregen door iets voor iemand anders te doen/te betekenen. 99

7 BETEKENISPLAN Wat ga jij doen om iets voor een ander te betekenen? Ik ben: Ik ga doen: Ter voorbereiding ga ik doen: vol Ik doe dit alleen/samen met: n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om hun eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te et grotere geheel. Ik ga mijn betekenis geven: boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen Waar: ssie als vertrekpunt hebben Datum: genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in Aan: boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs boek is onderdeel Ik van hoop Koffer dat vol. de persoon Deze koffer aan wie ik dit geef hierdoor: aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie Ik hoop dat dit mij het volgende gevoel oplevert: ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor 100

8 Les 3. Het spel van de democratie Vooraf Zodra een burgemeester zijn ketting om doet, stapt hij in de rol van burgemeester. Een burgemeester zet die stap daarmee heel erg bewust, en hij moet zijn rol daarna ook heel bewust nemen. De rol van voorzitter van de gemeenteraad bijvoorbeeld. Het is vervolgens ook belangrijk dat anderen jou die rol gunnen. Dat nemen en gunnen van een rol is een belangrijk onderdeel van het spel. Een burgemeester die de gemeenteraadsvergadering voor zit, realiseert zich dat alle mensen die daaraan mee doen iets willen. Hij stuurt daarop en zorgt ervoor dat iedereen de kans krijgt om te zeggen wat hij of zij wil en ergens van vindt. Als voorzitter van zo n vergadering, zorgt een goede burgemeester er bovendien voor dat het gesprek rustig verloopt en dat iedereen het gevoel heeft dat hij gehoord en gezien is. Iedereen die eraan meedeed, moet een prettige vergadering gehad hebben. Ook als ze het eigenlijk niet eens zijn met het besluit dat genomen is. De meerderheid telt immers in het spel van de democratie. Informatie De kinderen gaan met elkaar het spel van de democratie spelen. In principe kunnen alle groepen dat doen. We dragen hieronder inspiratie aan voor de wijze waarop dit spel gespeeld ka Duur Zolang als nodig is en bij het niveau van de groep past. Groepsgrootte 8 tot 12 kinderen, zodat ieder de kans krijgt om gehoord te worden. Inspiratie 1. Alle groepen: laat (enkele) kinderen de symbolen voor een democratisch spel maken. Een burgemeestersketting bijvoorbeeld, of een voorzittershamer of een praatstok. Deze laatste speelt nog steeds een rol tijdens vergaderingen van de Indianen. Wie de stok in de hand heeft, mag spreken. Alle anderen zwijgen. Als de spreker uitgesproken is, geeft hij of zij de stok terug aan de groep en mag iemand anders hem oppakken. Deze persoon heeft dan het spreekrecht. Het werken met een praatstok heeft als groot voordeel dat mensen zich veel bewuster zijn van het feit dat ze een gesprek voeren. De spreker is korter aan het woord en alle anderen hebben hun aandacht bij het luisteren. 2. Alle groepen: laat de kinderen een eigen praatstok maken. Ze hebben daarvoor een stuk van een stevige tak nodig van ongeveer 40 cm, veertjes, kraaltjes, lintjes Oudere kinderen kunnen misschien met een mes iets in de tak kerven. Nodig de kinderen uit om een spreekstok te maken die ook iets over hen zelf zegt. De spreekstok dient dan niet alleen de spreker en het gesprek, maar spreekt ook zelf. De groep kan op deze wijze ook een groepsspreekstok maken, die vertelt wat volgens de kinderen de belangrijke kenmerken van hun groep zijn. 3. Middenbouw/bovenbouw: laat (enkele) kinderen een democratisch spel ontwikkelen en laat hen zelf de keuze welke vorm dit krijgt. Prikkel ze om daar zelf creatief mee om te gaan. De onder 1 genoemde voorwerpen kunnen daarbij een rol spelen, maar je kunt de kinderen ook uitdagen om hun eigen vorm te vinden. 4. Bovenbouw: daag enkele kinderen uit om een presentatie te maken over de wijze waarop mensen door de eeuwen heen met elkaar vergaderden en besluiten namen. Hoe deden ze dit in de middeleeu- 101

9 vol wen in ons land, hoe vergaderen stamoudsten in Afrika? Hoe zag het democratisch spel van de Romeinen eruit? 5. Alle groepen: organiseer een gesprek tussen 8 tot 12 kinderen. Laat ze zelf 1 of enkele onderwerpen bedenken, een agenda maken. Wie is voorzitter? Welke voorwerpen gebruiken ze? 6. Alle groepen: organiseer structureel een groepsraad en een schoolraad. Aandachtspunten voor het voorzitten van het democratisch spel 1. Neem je rol. 2. Alle kinderen die meedoen, willen ook graag meepraten. 3. Zorg ervoor dat iedereen de kans krijgt om te zeggen wat hij of zij wil of vindt. Lok kinderen die wat stiller zijn daartoe uit. Wanneer iedereen ongeveer dezelfde tijd aan het woord is geweest, heeft iedereen na afloop een fijn gevoel over het gesprek. 4. Luister heel goed naar wat iedereen zegt en vat dit af en toe ook samen: ik hoor jou dit zeggen, klopt dat? 5. Zorg ervoor dat het gesprek rustig verloopt, dat kinderen niet door elkaar heen gaan praten en elkaar niet in de rede vallen. 6. Vat aan het eind van het gesprek de verschillende argumenten samen en trek een conclusie: Volgens mij is dit wat de meerderheid wil. Ik stel voor dat we dit nu besluiten. n om te ontdekken wie zij zijn waar hun talent ligt en biedt hen de Aanvullende inspiratie ie. Koffer vol leert De kinderen burgemeester bovendien van om een hun wat eigen kleinere wensen gemeente bemiddelt soms in burenruzies. Ook daarbij gaat het om en daagt hen uit om in verbinding goed kunnen op ontdekkingsreis luisteren en te de gaan, ander tot vereeën en creaties te komen en ren de eigen kunnen kwaliteiten op deze en wijze talenten misschien dienend bemiddelen te tussen ruziënde klasgenoten. het gevoel geven dat hij of zij gehoord en gezien wordt. Oudere kinde- et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor 102