Auteurs: Marlijn Nijboer, Neerlandica en taalkunstenaar (les 1), en Maud Walkate, onderwijzeres en balletdanseres (les 2)

Transcriptie

1 PRIKKELSERIE: spelen met taal Auteurs: Marlijn Nijboer, Neerlandica en taalkunstenaar (les 1), en Maud Walkate, onderwijzeres en balletdanseres (les 2) Informatie Deze les bestaat uit twee lessen: spelen met taal en dans. Uitgangspunt is dat het resultaat van beide lessen in een voorstelling wordt verwerkt. De lessen zijn geschikt voor alle groepen. 69

2 Les 1. Spelen met taal VOORAF: DE PASSIE VAN... Marlijn Nijboer Toen ik klein was, bleven mijn ogen soms hangen aan een prachtig woord. Ik proefde het op mijn tong en gaf de letters ervan langzaam hun klank, zodat ze als een mooie ketting naar buiten rolden. Naarmate ik groter werd, ging ik meer van zinnen houden. Ik leerde ermee spelen, ontdekte dat het geweldig is om ze in een ritme te zetten. Mijn zinnen gingen met elkaar dansen, zweepten elkaar op teneinde in de allermooiste woorden tot stilstand te komen. Ik leerde zinnen maken als zoete taartjes. Poëtische zinnen, dansende zinnen, ware zinnen, onzinzinnen. Zinnen als: zilte zee strooit zachte spetters zilte zee vol glijden heerlijk van je tong, doordat alle woorden dezelfde beginklank hebben. Je kunt met deze zin nog langer spelen: zilte zee strooit zachte spetters zilte zee n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de zwevend zand schuurt zilveren strepen talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert zonlicht kinderen zoent bovendien zoet om zijden hun strand eigen wensen en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en en de je eigen zou kwaliteiten dit nog iets en talenten speelser dienend kunnen te plaatsen: et grotere geheel. zilte zee strooit zachte boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om spetters zilte zee/zwevend zand schuurt zilveren strepen verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben zonlicht genomen zoent/zoet voor de ontwikkeling zijden strand van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. zilte zee zoent zachte spetters zilte zee boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. Ziehier het bewijs: het maken van gedichten is geen ernstige zaak. Dit gedicht gaat eigenlijk nergens over. boek is onderdeel Het van klinkt Koffer gewoon vol. lekker. Deze En is koffer ontstaan uit spel. Een spel met taal. Mmmmmmm, taal als een taartje! aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie Informatie terialen: De kinderen gaan in deze les spelen met taal. Door dit taalspel te combineren met ritme, muziek en beweging, ontstaat een mooie voorstelling. Het onderdeel ritme is meegenomen in de poëzieles, beweging volgt in een aansluitende dansles. Het geheel kan ten slotte worden gecombineerd in een voorstelling. Duur ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool ffervolkindkracht.com Zolang het leuk is. Minimaal 30 minuten

3 Benodigd materiaal Kinderen, woorden, stemmen Opzet les We gaan spelen met klanken en woorden. Uitgangspunt is dat die klanken niets mogen betekenen. De dans ontstaat doordat deze klanken op speelse wijze herhaald worden en daarbij gevarieerd wordt in lengte en cadans. De dans ontstaat bovendien doordat tussen al die klanken af en toe een woord wordt gegooid dat wel iets betekent. Ook met dit woord wordt vervolgens gespeeld. Inspiratie Jan Hanlo maakte al weer jaren geleden een gedicht dat niets betekent. Hij wilde ermee laten zien dat het onzinnig is om zo interessant te doen over kunst. Dit gedicht begint als volgt: Oote oote oote Boe Oote oote Oote oote oote boe Oe oe Oe oe oote oote oote A A a a Ik kan zelf ook zo n gedicht maken: g g g g g g grrrrrrrr raaa raaa raaa r r r r r r raaaaaaa stimpe stompe stimpe raaaaaaaaa oe oe oe oe oe zoeoeoeoeoeoen wette wa ra ra zoe zoepe za wette ra Les. Oefening Kies een kind en ga met hem of haar voor de groep staan. Jullie vormen om de beurt klanken en reageren op elkaar. Je voert een gesprek, dat is opgebouwd uit klanken met af en toe een herkenbaar woord. Jullie intonatie is belangrijk, de wijze waarop je op elkaar reageert, klanken van elkaar overneemt en daar weer mee verder speelt. 71

4 Samenspel Verzin een eenvoudig ritme, als basis voor het gedicht. Je kunt dit ritme klappen, maar het ook met een trommel of een ander eenvoudig instrument spelen. In de hogere klassen kan één van de leerlingen dit doen. Laat de kinderen vervolgens in een lange ketting, en op het ritme van het muziekinstrument, op elkaar reageren. Ieder kind onthoudt welke klank of welk woord hij/zij inbracht en brengt ditzelfde woord/dezelfde klank de volgende keer weer in. Laat de kinderen in vaste volgorde op elkaar reageren en probeer ze te stimuleren om de klank waarmee ze spelen steeds speelser in te zetten. Langer gerekt, vaker staccato achter elkaar, afwisselend snel en langzaam etc. Het ritme eronder blijft steeds hetzelfde. Naarmate de kinderen dit vaker doen, zullen ze meer durven en losser worden. Zorg ervoor dat de jongen of het meisje dat de slotklank verzorgt, een uitroepteken zet. Je moet kunnen horen dat hij of zij de allerlaatste klank of het allerlaatste woord neerzet. Tip Kinderen en volwassenen die iets voordragen, moeten in mijn vol workshops altijd gaan staan. Dit zorgt er niet alleen voor dat ze hun stem beter kunnen inzetten, maar maakt hen ook zichtbaar. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de Na afloop is er altijd applaus. Wanneer je met de hele klas een talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om gedicht hun eigen maakt, wensen is het leuk om met een gezamenlijk applaus voor en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis te gaan, tot vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en talenten dienend te iedereen af te sluiten. et grotere geheel. boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool

5 Les 2. Dansen met woorden Informatie Duur 45 minuten. Ruimte Speellokaal. Materialen Cd-speler, trommel. Les Introductie Vertel de leerlingen dat deze les een vervolg is op de les spelen met taal. Er zijn verschillende vormen van dans (bv. klassiek ballet, moderne dans, streetdance, hiphop, stijldans). Misschien zijn er leerlingen die er iets over willen vertellen. In deze les gaan de leerlingen bewegingen bedenken, een vorm van dansexpressie. Dans Warming up: vrolijk muziekje De kinderen zoeken een plek in de ruimte en maken een standbeeld, een beginpose. Laat de kinderen eerst echt stilstaan en zet dan pas de muziek aan. Als de muziek begint, dans je door de hele ruimte. Bij de stop (muziek even stilzetten) bevries je in een andere houding. Kinderen reageren meestal meteen door stil te staan. Variatie standbeelden: groot, klein, op de grond, op 1 been, tweetallen, blij, boos, verlegen, in de knoop, etc. De leerkracht geeft de nieuwe opdracht vlak voor de muziekstop. Bijvoorbeeld: Bij de volgende stop maak je een gebogen standbeeld. Oefening: staccato, korte krachtige bewegingen. De leerlingen staan verdeeld in de ruimte en maken zich zo klein mogelijk. Bij iedere slag op de trommel worden ze, in 1 tel, een klein stukje groter. In 8 slagen op de trommel moeten ze uitkomen bij een standbeeld dat op zijn of haar tenen staat. Daarna gaan de kinderen in 8 tellen terug van groot naar klein. Maak de bewegingen spannend: eerst alleen maar het hoofd, of begin met je elleboog. Hoe ga je van klein naar groot? De leerkracht let goed op dat de leerlingen de bewegingen kort, staccato uitvoeren en neemt de tijd voor de volgende slag op de trommel. Variaties Verdeel de groep in 2 groepen, de groepen kijken een keer naar elkaar en vertellen wat positief opvalt. Herhaal de opdracht, maar nu in zachte, vloeiende bewegingen of in slow motion. 73

6 Kern Terugblik op de les spelen met taal. In die les hebben jullie een klankgedicht gemaakt met onzinwoorden. In deze les gebruik je dezelfde klanken, maar nu ga je er passende bewegingen bij bedenken. Herhaal het klankgedicht een keer. Gebruik hetzelfde ritme als bij de poëzieles en geef het ritme bij voorkeur met een trommel aan. Maak evenveel groepjes als er coupletten zijn en laat ieder groepje een mooie, simpele beweging op het ritme en bij een bepaald couplet bedenken. Help elkaar en geef elkaar tips. Maak de beweging niet te ingewikkeld. vol Afsluiting Klankgedicht in de kring. Laat de kinderen de bewegingen maken die bij de coupletten bedacht zijn. Om het geheel overzichtelijk te houden, kun je ook steeds een klein groepje kinderen een couplet van het gedicht laten voordragen, terwijl een ander groepje de bij deze couplet behorende dans uitvoert. Als het geheel klaar is, buigen alle kinderen. n om te ontdekken wie zij zijn en waar hun talent ligt en biedt hen de talent binnen de school te ontwikkelen of in te zetten bij het verwerken ie. Koffer vol leert kinderen bovendien om hun eigen wensen Tip en daagt hen uit om in verbinding op ontdekkingsreis Het te is gaan, leuk tot om vereeën en creaties te komen en de eigen kwaliteiten en kinderen talenten dienend daartoe te in een vast groepje bij elkaar op het podium naar een presentatie toe te werken. Je kunt de et grotere geheel. zetten. Ieder vast groepje draagt samen een couplet van het gedicht voor en verzorgt bij een ander couplet de bijbehorende boek bevat wenslessen, verbindingslessen, prikkellessen en ininderen met thema s te laten werken en hun talenten in te zetten om dans. Oefen dit een paar keer, kijk welke leerling het leuk vindt om de voorstelling aan te kondigen, en presenteer het resultaat verwerken. De prikkellessen zijn ontwikkeld door vele professionals die ssie als vertrekpunt hebben genomen voor de ontwikkeling van unieke deren en leerkrachten de kans geven om te ontdekken waar ze goed in n worden. boek is ontwikkeld voor alle groepen van het basisonderwijs aar binnen weekendscholen en buitenschoolse opvang. boek is onderdeel van Koffer vol. Deze koffer aterialen van de stichting De Kracht van 8, als praktisch instrument atie van een klimaat waarin ieder kind zich welkom en gezien voelt en chzelf de ruimte geeft. dkracht biedt bovendien workshops die teams inspireren en ondersteuerken aan. Meer informatie over deze workshops, onze visie terialen: ffervolkindkracht.com aan leerlingen van andere klassen of ouders. ontwikkeling van wensen, talenten, verbindingskracht en innovatie voor alle groepen van de basisschool