Cursus. Ontwikkelingspsychologie 1: algemeen, baby, dreumes

Transcriptie

1 Cursus Ontwikkelingspsychologie 1: algemeen, baby, dreumes

2 Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v Auteurs: Elly van Duijn en Els van der Luit Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Ontwikkelingspsychologie 1: algemeen, baby, dreumes ISBN: Edu Actief b.v Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht ( Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO ( De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu Actief, te vinden op

3 Inhoudsopgave Over deze cursus 4 Oriëntatie 7 Ontwikkelingspsychologie 8 Inleiding 8 Ontwikkelingsgebieden 13 Inleiding 13 Invloeden op de ontwikkeling 22 Inleiding 22 Voorwaarden om te kunnen ontwikkelen 26 Inleiding 26 Het belang van een goede hechting 28 Inleiding 28 De baby in ontwikkeling 33 Inleiding 33 De dreumes in ontwikkeling 41 Inleiding 41 Taalstimulering bij de baby en de dreumes 45 Inleiding 45 Reflectie 48 Theoriebron Ontwikkelingspsychologie 49 Inleiding 49 Theoriebron De ontwikkelingsgebieden 51 Inleiding 51 Theoriebron Invloeden op de ontwikkeling 54 Inleiding 54 Theoriebron Voorwaarden om te kunnen ontwikkelen 55 Inleiding 55 Theoriebron Het belang van een goede hechting 57 Inleiding 57 Theoriebron De baby in ontwikkeling 60 Inleiding 60 Theoriebron De dreumes in ontwikkeling 64 Inleiding 64 Theoriebron Taalstimulering bij de baby en de dreumes 66 Inleiding 66 3

4 Over deze cursus Over deze cursus Inleiding Voor een pedagogisch werker is kennis van de ontwikkelingsfasen en de ontwikkelingsgebieden die daarbij horen essentieel. Hierdoor weet de pedagogisch werker wat aansluit bij de ontwikkeling waarin het kind zich op dat moment bevindt, en hoe het kind gestimuleerd kan worden tot verdere ontwikkeling. In deze cursus richten we ons op de ontwikkelingspsychologie in het algemeen. Ook leggen we accenten op de ontwikkeling en ontwikkelingsstimulering van de baby en de dreumes (0-30 maanden). Leerdoelen Je kent de drie belangrijke leertheorieën van de ontwikkelingspsychologie. Je kent de vijf ontwikkelingsgebieden. Je kent de factoren en de voorwaarden voor ontwikkeling, vooral bij baby s en dreumesen. Je kunt de ontwikkeling van de baby en dreumes herkennen en je kunt de ontwikkeling Beoordeling Beoordelingsformulier < Aan het eind van de cursus wordt je parate kennis beoordeeld met een toets. Je praktische beheersing van de leerdoelen wordt getoetst met twee beroepsproducten. Deze worden op verschillende punten beoordeeld: op inhoud (producteisen) en op uitvoering (processtappen). Andere belangrijke punten bij de beoordeling zijn actieve deelname aan de lessen en nette uitwerking van de opdrachten in correct Nederlands. Je vindt ze bij elkaar in het beoordelingsformulier. 4

5 Over deze cursus Planning Planningsformulier < Een beroepsproduct maken kost tijd. Daarom moet je dit goed plannen. Lees de opdracht van het beroepsproduct goed door en vul daarna het planningsformulier in. Neem ook de andere opdrachten van deze cursus op in je totale planning. Zo voorkom je dat je in tijdnood komt. Beroepsproduct 1: Maak de ontwikkeling zichtbaar Kies per groepje een van de vijf ontwikkelingsgebieden. Maak een informatieposter over de ontwikkelingen die passen bij het gebied dat jullie gekozen hebben van kinderen van 0 tot 30 maanden. Gebruik weinig tekst. Zoek bij elke ontwikkelingsfase een beeld. De poster moet informatief en bruikbaar zijn voor moeders die niet de Nederlandse taal spreken. Plan een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert en overleg dit met je docent. Doe dit door er een taak voor aan te maken. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert. Vul deze datum in op je planningsformulier. Eisen aan de uitvoering Maak een planning en een taakverdeling. Maak een lijst van de ontwikkelingsfasen van het ontwikkelingsgebied dat jullie gekozen hebben van kinderen van 0 tot 30 maanden. Verdeel de ontwikkelingsfasen en stappen zo nodig in rubrieken (denk aan grove en fijne motoriek). Zoek bij elke fase minimaal één beeld. Verdeel de tekst en de beelden zo over de poster dat het een logisch geheel wordt. Presenteer de poster aan de groep. Laat elke processtap goedkeuren door je docent, voordat je begint aan de volgende processtap. Eisen aan het beroepsproduct De punten waarop het beroepsproduct wordt beoordeeld kun je lezen in het beoordelingsformulier van deze cursus. De poster bevat de juiste informatie: beeld en tekst kloppen. De poster is presentabel: netjes, zonder taal- en spellingsfouten, overzichtelijk. De poster is geschikt voor ouders van het kinderdagverblijf die geen Nederlands spreken. 5

6 Over deze cursus Beroepsproduct 2: Ontwikkeling stimuleren doe je zo (hetzelfde groepje als bij beroepsproduct 1) Je hebt een poster gemaakt van een van de vijf ontwikkelingsgebieden. Deze gebruik je bij dit beroepsproduct. Maak een activiteitenverzameling waarmee je de ontwikkelingen die beschreven staan op je poster kunt stimuleren. De vorm van de activiteitenverzameling mag je zelf bedenken: een waaier, een boekje, losse kaartjes in een doosje, een folder, een app, enzovoort. Het moeten minimaal vijftien activiteiten zijn. Beschrijf: hoe de activiteit wordt uitgevoerd aantal deelnemers aan de activiteit (in een groepje of individueel) wat er gestimuleerd wordt (welk ontwikkelingsgebied) voor welke leeftijd de activiteit bedoeld is met welk materiaal er gewerkt wordt in welke ruimte de activiteit gedaan kan worden. Test je product uit op een ander groepje voordat je het inlevert. Plan voor jezelf een datum waarop je dit beroepsproduct inlevert en overleg dit met je docent. Vul deze datum in op je planningsformulier. Eisen aan de uitvoering Maak een planning en een taakverdeling. Bestudeer je poster en maak een verzameling van activiteiten. Zoek bronnen met nog meer activiteiten die passen bij het ontwikkelingsgebied. Maak een definitieve lijst van minimaal vijftien activiteiten en werk deze uit. Bedenk een vorm waarin je de activiteiten wilt gaan verzamelen. Laat de activiteiten die jullie bedacht hebben aan een ander groepje lezen en vraag of zij vragen willen opschrijven over jullie product. Pas je product aan met behulp van de vragen die er nog waren. Lever je beroepsproduct in bij je docent. Eisen aan het beroepsproduct De punten waarop het beroepsproduct wordt beoordeeld kun je lezen in het beoordelingsformulier van deze cursus. De activiteitenverzameling bestaat uit minimaal vijftien activiteiten die het ontwikkelingsgebied, uitgewerkt op de poster, stimuleren. Elke activiteit is uitgeschreven volgens de in de opdracht gegeven onderdelen. De activiteitenverzameling ziet er presentabel uit (netjes, zonder spel- en taalfouten, overzichtelijk) en heeft een duidelijke vorm. 6

7 Oriëntatie Oriëntatie Opdracht 1 Kleine kinderen leren kennen Weet jij wat een baby allemaal al kan? Vertel wat een kind al kan als het zes maanden is, op de eerste verjaardag en wanneer een kind achttien maanden is. Bijvoorbeeld: kunnen lopen, praten, zichzelf aankleden, eten en spelen. Zes maanden Eén jaar Achttien maanden Opdracht 2 Vader en moeder Ouders zijn, zeker voor kleine kinderen, belangrijke mensen. Brainstorm over waarom het voor kleine kinderen belangrijk is om de ouders steeds dichtbij te hebben. Opdracht 3 Waar heb jij je talent vandaan? Soms lijk je op je vader, op je moeder, of op een ander familielid. Geef aan waarin je op iemand lijkt, of waarin je juist op niemand lijkt. Zou dit allemaal aangeboren of aangeleerd zijn? 7

8 Ontwikkelingspsychologie Ontwikkelingspsychologie Inleiding Sommige mensen zijn nieuwsgierig naar waarom mensen zich verschillend gedragen: waarom leert de een anders dan de ander? Zij stellen zichzelf lastige vragen en onderzoeken uitgebreid wat het antwoord kan zijn. In de psychologie richt het onderzoek zich op het gedrag van de mens. Wat betekent menselijk gedrag? De ontwikkelingspsychologie richt zich op de manier waarop mensen leren en zich ontwikkelen. Drie belangrijke leertheorieën zetten we voor je op een rij, namelijk het behaviorisme, het cognitivisme en het constructivisme. Leerdoelen Je kunt uitleggen: wat de ontwikkelingspsychologie bestudeert waarom deze wetenschap belangrijk is voor het pedagogisch werk wat de hoofdlijnen van het behaviorisme, cognitivisme en constructivisme zijn, en je kent de belangrijkste termen. Opdracht 1 Theoriebron Ontwikkelingspsychologie < Duik in de theorie a. Wat onderzoekt een ontwikkelingspsycholoog? b. Noem drie andere wetenschappen, die eindigen op ogie en noteer wat ze bestuderen. c. Waarom is het voor de uitoefening van het beroep belangrijk dat je kennis en inzicht hebt in de ontwikkeling van het kind? d. Wat wordt er met menselijk gedrag bedoeld? Opdracht 2 Wat neem je waar? a. Neem dertig seconden de tijd om in stilte het lokaal waar te nemen (waarnemen = zien, horen, ruiken, proeven, voelen). Na dertig seconden noteer je wat je hebt waargenomen. b. Vergelijk wat je hebt opgeschreven en bespreek de verschillen en de overeenkomsten. 8

9 Ontwikkelingspsychologie Opdracht 3 Filmpje Gedrag en wetenschap - Kluger Hans < Verdiepingsopdracht Onbewuste beïnvloeding Niveau 4 Bekijk het filmpje Gedrag en wetenschap - Kluger Hans. Het filmpje gaat over het onbewust beïnvloeden van het gedrag van het paard. Kun je ook kinderen beïnvloeden door onbewust gedrag? Beschrijf of je kinderen wel of niet kunt beïnvloeden met subtiele gezichtsuitdrukkingen of gebaren. Opdracht 4 Kwijlen Beschrijf hoe het komt dat het hondje van Pavlov gaat kwijlen als de bel gaat. Maak gebruik van onderstaand model. Beschrijf onder gedrag wat je een hond kunt aanleren. Beschrijf onder prikkel wat je doet om het de hond aan te leren (beloning). Beschrijf onder resultaat wat het uiteindelijke resultaat is. Gedrag aanleren Prikkel Resultaat Doe hetzelfde over gedrag dat je een hond wilt afleren. Gedrag afleren Prikkel Resultaat Opdracht 5 Wat vind je ervan? a. Het behaviorisme gaat uit van het kind als onbeschreven blad. Schrijf in steekwoorden op wat je van dit uitgangspunt vindt. 9

10 Ontwikkelingspsychologie b. Het behaviorisme gaat uit van het kind als onbeschreven blad. Schrijf in steekwoorden op wat je van dit uitgangspunt vindt. c. Bespreek met elkaar in de groep jullie mening over het kind als onbeschreven blad. Opdracht 6 Straffen of belonen? a. Je wilt dat een kind (2,5 jaar) blijft zitten tijdens het eten. Vertel hoe je dit kunt aanpakken. Maak daarbij gebruik van de drie principes van het behaviorisme. b. Beschrijf wat conditioneren betekent. Gebruik daarbij de woorden belonen en straffen. Vertel in groepjes van vier over een situatie toen je jong was waarin je beloond werd. c. Welk effect had dat op jouw gedrag? Vertel in groepjes van vier over een situatie toen je jong was waarin je gestraft werd. d. Welk effect had dat op jouw gedrag? Opdracht 7 Ben jij een model? a. Beschrijf wat een rolmodel is. b. Wie was een belangrijk rolmodel voor jou? Beschrijf bij elk rolmodel drie lessen die je van hem of haar geleerd hebt. Als baby Op de basisschool Nu 10