VISIE HAVENGEBIED SCHIEDAM Advies inrichting openbare ruimte havens van Schiedam CONCEPT

Transcriptie

1 VISIE HAVENGEBIED SCHIEDAM Advies inrichting openbare ruimte havens van Schiedam CONCEPT

2 COLOFON OPGESTELD DOOR Bosch Slabbers Landschapsarchitecten; Wijnand Bouw Koen Bakker OPDRACHTGEVER Gemeente Schiedam DATUM februari 2016

3 VISIE HAVENGEBIED SCHIEDAM Advies inrichting openbare ruimte havens van Schiedam CONCEPT

4 4 BOSCH SLABBERS

5 1 INHOUDSOPGAVE 1 ANALYSE VAN DE OPGAVE EN PROBLEEMSTELLING 1.1 Opgave binnen het thema 1.2 Context/aanleiding 1.3 Probleemstelling 1.4 Draagvlak 1.5 Integraliteit ADVIES EN AANBEVELINGEN 2.1 Verbindingen leggen 2.2 Verlengde Maasboulevard 2.3 Openbare ruimte goed organiseren en ruimte maken 2.4 Betekennisvolle plekken maken 2.3 Betekenisvolle inrichting UITVOERING VAN DE AANBEVELINGEN 3.1 Opdrachtgeverschap/ samenwerking 3.2 Prioritering FINANCIEN 28 5 RISICO S EN KANSEN 29 VISIE HAVEN SCHIEDAM 5

6 6 BOSCH SLABBERS

7 1 Analyse van de opgave en probleemstelling Het havengebied is één van de pijlers voor Schiedam, zowel ruimtelijk als economisch. Hier wordt al sinds vele jaren hard gewerkt en is mede daardoor al jaren onderdeel van de mental map van de Schiedammer. Dit advies voor de inrichting van de openbare ruimte voor de havens van Schiedam is een resumé van de input die gegeven is op de havenworkshop van 29 oktober 2015 en de terugkomdag op 14 januari Vanwaar een advies voor de openbare ruimte? 1.1 OPGAVE BINNEN HET THEMA De openbare ruimte is het cement van de stad. De openbare ruimte moet modaliteiten en functies optimaal faciliteren, maar openbare ruimte kan meer. Het kan de stad haar eigenheid geven. De openbare ruimte kan met een goede, passende inrichting het havengebied meer laten spreken. Ook kan openbare ruimte zorgen voor verbindingen met andere delen van de stad. 1.2 CONTEXT/ AANLEIDING Het is de wens Schiedam als totaal stad te versterken door de rivierzone veel sterker met de stad te verbinden en het karakter van de zone betekenis te geven. De directe aanleiding is een ruimte tekort bij bedrijven om te kunnen uitbreiden. Versterken van het imago van het havengebied, specifiek van het Maritieme Cluster. Daarnaast zijn de verschillende openbare wegen toe aan herinrichting, concreet worden de Admiraal de Ruijterstraat en de Havenstraat de komende jaren aangepakt. Ook is er in de GroenBlauweStructuurVisie de ambitie uitgesproken de haven meer te betrekken bij de stad en meer natuur- en groenwaarde te realiseren in het havengebied. Ook staan er een aantal infrastructurele projecten op stapel zoals de knoop Vijfsluizen en de Havendijk. 1.3 PROBLEEMSTELLING Het havengebied valt thans uit één in verschillende brokken. Het gebied toont een onsamenhangend beeld. Het havengebied is vooral een werkgebied (dat moet ook blijven) en geeft daarbij weinig terug aan de stad (anders dan banen en overlast); Het havengebied kent geen mooie, uitdagende plekken; Het havengebied heeft nauwelijks openbaar toegankelijke en bruikbare oevers; Het havengebied biedt nauwelijks veilige, comfortabele routes voor langzaam verkeer (fiets, wandelen); Het havengebied heeft een tamelijk obligate inrichting (had ook elders op een bedrijventerrein gepast). 1.4 DRAAGVLAK Juist met het organiseren van een brede workshop met bewoners, gebruikers, werknemers en ondernemers aan tafel kan een gewogen visie opgesteld worden. Beide momenten waren aan de tafel van openbare ruimte de hiervoor genoemde groepen aanwezig en hebben hun inbreng geleverd. Ook is het essentieel voor het draagvlak dat er dragende krachten achter de verandering zitten: bedrijven willen verder en de gemeente moet gaan herinrichten. VISIE HAVEN SCHIEDAM 7

8 8 BOSCH SLABBERS

9 1.5 INTEGRALITEIT Openbare ruimte is per definitie een integrale opgave, hier komt het bij elkaar. Een aantal crossovers worden hieronder genoemd die men verderop in het advies verder uitgewerkt kan bezien. Verkeer en vervoer: aandacht voor andere vervoersconcepten: over water, dit advies laat aanlegsteigers zien; met de fiets of andere langzaamverkeersopties: dit advies laat een vrij liggende comfortabele route zien. De last mile : een bijzondere voorziening vanaf de Metro: dit advies laat een vrij liggende comfortabele route zien die ook kan dienen als people-mover route. Branding: De voorstellen voor de inrichting van het gebied vormen 1 op 1 een goede verbeelding van de havensfeer. Milieu: Door te investeren in leefbaarheid (mooie plekken en goede routes maken) wordt het havengebied prettiger in de omgang. Extra groen en getijdenatuur zorgt voor meer biodiversiteit en vangt fijnstof af. VISIE HAVEN SCHIEDAM 9

10 10 BOSCH SLABBERS

11 2 ADVIES EN AANBEVELINGEN Uit het voorgenoemde zijn een aantal ruimtelijke uitgangspunten voor dit advies te destilleren: Het is een economisch topgebied, hier wordt hard gewerkt en de voorstellen moeten het werken niet onmogelijk maken; thans is de haven en redelijk onbereikbaar en ongebruikt deel van de stad Schiedam voor de meerderheid van de Schiedammers. Met andere woorden de haven kan meer betekenen voor recreatief gebruik van de Schiedammer; de haven kan, meer dan nu, een plek vormen voor natuurontwikkeling, bijvoorbeeld getijde natuur. Haven van Schiedam in 1900 en nu Deze uitgangspunten geeft dit advies vorm in de volgende aspecten: 1. Goede, comfortabele en uitnodigende verbindingen maken; 2. openbare ruimte goed organiseren en ruimte maken; 3. betekenisvolle plekken toevoegen; 4. een passende inrichting maken die de identiteit van de haven versterkt (authentiek en vernieuwend); VISIE HAVEN SCHIEDAM 11

13 Visiekaart havengebied Schiedam VISIE HAVEN SCHIEDAM 13

14 Referentiebeelden langzaamverkeerroutes Referentiebeelden aantrekkelijke openbare ruimte aan de ontsluitingswegen Referentiebeelden overdekte langzaamverkeerroutes Referentiebeelden people mover en witte fietsenplan Impressie fietsbrug tussen het getijdelandschap en Vijfsluizen 14 BOSCH SLABBERS

15 2.1 VERBINDINGEN LEGGEN Een van de belangrijkste uitgangspunten voor een beter beleefbaar gebied is een beter bereikbaar gebied. Het moeten goede verbindingen gelegd worden met de Schiedam, voor de Schiedammers! Onze visie stelt voor goede verbindingen te maken voor langzaamverkeer, comfortabele (stofvrije, dus gezonde) fietspaden die een verbinding leggen tussen de nieuw te maken en bestaande interessante plekken en bedrijven en de stad. Diverse verbindingen krijgen ook goede oversteekmogelijkheden over de dijk met zijn zware infrastructuur, bv thv Vijfsluizen, het zwembad, Rubenslaan, Admiraal de Ruiterstraat en de Geervlietsestraat (gemaal). Dat betekent dat er goede oversteekfaciliteiten nodig zijn, waar je veilig kan oversteken. Ook het fietspad van Vijfsluizen wordt weer verbonden middels een brug over het getijde landschap met het fietspad door de Beneluxtunnel. Maar goede verbindingen zijn er uiteraard ook nodig voor de mensen die er werken! Een goede verbinding tussen het Metro-station en de bedrijven (rechtstreekse, korte verbinding) is één van de belangrijkste succesfactoren om het gebruik van het openbaar vervoer te versterken. Deze verbinding kan op vele manieren. Heel futuristisch met people movers of andere voorzieningen. Welk systeem men ook kiest je hebt hoe dan ook een fysieke ruimte nodig om dat in de organiseren. Het advies stelt voor om eerst een goede, veilige, royale route te creëren, die later ingevuld kan worden met de modaliteit die het best scoort. In eerste instantie kan men hier een comfortabel fietspad aanleggen die overkapt is. Zodat men droog naar het werk kan. Dit zou in eerste instantie nog gecombineerd kunnen worden met een gezamenlijk witte fietsenplan. VISIE HAVEN SCHIEDAM 15

16 I Principe profiel van de Admiraal de Ruyterweg (entree) met langszaamverkeersroute I II II Principe profiel van een ontsluitingsweg met langszaamverkeersroute 16 BOSCH SLABBERS

17 Ruimtelijke verrommeling aan de Admiraal de Ruiterweg In het profiel van de A. de Ruijterstraat moet ruimte gezocht worden voor de fietser. De eerste aanzet daartoe kan snel gerealiseerd worden, aangezien de A. de Ruijterstraat op stapel staat om deels heringericht te gaan worden. De flanken van de weg (dus exclusief de rijbaan) wordt onderhanden genomen. Hier is het advies om direct te onderzoeken of het parkeren zoveel mogelijk de straat uit kan om ruimte te creëren voor de fietser. VISIE HAVEN SCHIEDAM 17

19 2.2 VERLENGDE MAASBOULEVARD De Maasboulevard bestaat uit de Havendijk en Frankelandsedijk en Vlaardingsedijk. De dijk is essentieel in het maken van verbindingen tussen de stad en het rivierfront. Referentiebeelden Bloemrijke dijk Onze visie stelt voor om de dijk in te zetten als een continue landschappelijk herkenbaar element, een groene lijn door het stedelijk weefsel. Deze groene lijn kan een aantrekkelijke continue verbindingsroute vormen voor recreatief verkeer met goede aansluitingen tussen het metrostation, de aanliggende woonwijken en het havengebied en rivierfront. Een aantrekkelijke route kan gemaakt worden door bv. de dijk bloemrijke taluds te geven en aan één zijde stevig in de beplanting te zetten; zo wordt de Maasboulevard herkenbaar van grote afstand. Een langszaamverkeerroute op het hoogste punt van de dijk, gescheiden van autoverkeer, biedt de gebruiker een aangename en heldere route langs de haven van Schiedam. Referentiebeelden helder, hooggelegen route Principe profiel van de Vlaardingsdijk gedeelte van de Maasboulevard NW ZO VISIE HAVEN SCHIEDAM 19

20 2.3 OPENBARE RUIMTE GOED ORGANISEREN EN RUIMTE MAKEN De openbare ruimte van de havens zijn nu op verschillende plekken overvol. Dit heeft voornamelijk te maken met de enorme hoeveelheid geparkeerde auto s in het openbaar gebied. In de huidige situatie levert dat knelpunten op. In de huidige profielen is er geen ruimte voor een fatsoenlijk fiets- of voetpad. Het advies is dan ook om het parkeren op het eigen terrein te positioneren. Om ruimte te sparen kan hierbij gedacht worden aan gezamenlijke parkeergebouwen, bijvoorbeeld drijvend in de havens. In de ruimte die dan ontstaat kunnen de hiervoor benoemde routes worden ontwikkeld. Ook kan ondergrondse infrastructuur hierin opgenomen worden. Een deel van de routes heeft een nieuw verloop gekregen. Hier zal samen met de grondeigenaren gekeken moeten worden wat haalbaar is. Een mooie casus is de Havenstraat. Deze wordt volgend jaar heringericht en hierbij start dit jaar de planvorming. Het advies voor deze straat is toevoegen van een parkeerdok (drijvend parkeergebouw) in de Wilhelminahaven ontsloten vanaf de Havenstraat. Hierdoor kan het totale parkeerprogramma opgenomen worden in de parkeerboot en kan het openbaar gebied royaal en hoogwaardig ingericht worden. Hier kan volop plek ontstaan voor trottoir, fietspad en groen. Referentiebeeld gezamelijk parkeergebouw De drie majeure openbare plekken Bestaande situatie Havenstraat; veelheid aan auto s A C B 20 BOSCH SLABBERS

21 2.4 BETEKENISVOLLE PLEKKEN MAKEN Referentiebeelden drijvend zwembad In het advies zijn er drie majeure openbare plekken van formaat in en aan de haven en meerdere kleinere interessante plekken die het mogelijk maken om vaker bij het water te komen. De drie majeure zijn: A. oksel bij het zwembad; B. op de rivieroever bij het voormalige slibdepot C. de kop van Vijfsluizen. Op de volgende pagina s worden deze plekken verder omschreven Referentiebeelden getijdenatuur/ ecologische oevers Referentiebeelden stadsstrand Referentiebeelden opstappunten waterbus in combinatie met bijzondere functies A) Deze plek is een plek met vele kansen! Hier ligt een zwembad, hier liggen de zeeverkenners, het biedt prachtig zicht op de grootschalige havenactiviteiten, hier liggen volop kansen om verbindingen te leggen met de stad en met het Volkspark. Hier wordt voorgesteld om getijde natuur als basis te introduceren, dit kan gecombineerd worden met recreatieve en educatieve mogelijkheden in de vorm van struinpaden, vlonderpaden en een strandje/ ligweide. Ook de vissers kunnen hier een goede plek krijgen. Zorg voor goede voorzieningen, openbare toiletten en een plek waar je iets kan drinken of eten. In dit landschap kunnen een hernieuwd zwembad in combinatie met (verbouwde) bestaande zwembad met additionele sportvoorzieningen een plek krijgen. Dit sportcentrum kan gebruikt worden door de stad, maar ook door het werkgebied. Hier kunnen programma opgezet worden om de gezondheid van werknemers te verbeteren. Het strandje en de ligweide kan in combinatie met de zwem- en sportfaciliteit ingezet worden voor evenementen. De zeekadetten gebruiken dit nieuwe landschap volop. Ze gebruiken de haven om te varen en deels te zeilen. De nieuwe natuur en het strandje/ligweide kunnen worden gebruikt voor landprogramma. De bereikbaarheid is prima. Met de auto, fiets en lopend is de locatie goed te bereiken. Ook komt hier de waterbus, wat de plek extra bereikbaar maakt. Door stapeling van VISIE HAVEN SCHIEDAM 21

22 programma kan dubbelgebruik van parkeerplaatsen geïntroduceerd worden. Deze plek wordt thans verder uitgewerkt in een participatief proces met de betrokken stakeholders. B) Dit is de plek aan de rivier. Vanaf hier kan men alle voorbijgaande schepen spotten en heeft men zicht op havenactiviteiten aan weerszijden en aan de overzijde. Ook is het mogelijk om over de lengte van de rivier het hart van Rotterdam te zien. Ook heb je vanaf hier een kijkje in de keuken van de werkende docks van Daemen. Op deze plek zou een royale lengte langs de oever ingericht kunnen worden als verblijfsplek, eventueel kan hier gedacht worden aan een zandstrandje alla het quarantaine eiland tegenover. Deze plek wordt helemaal afgemaakt met een horecavoorziening op niveau met een royaal buitenterras aan het water. Deze plek is bereikbaar vanaf de A. de Ruijterstraat middels een royale, rijk beplante groene route. Maar deze plek is ook bereikbaar vanaf het water, de waterbus zal hier ook halteren. C) Dit is een bijzondere plek. Hier stroomt het water met eb en vloed vrijelijk Vijfsluizen in en voedt zo het getijdelandschap dat hier is ontstaan. Door een brug te leggen en een halteplek voor de waterbus te maken krijgt de plek extra betekenis. Hier wordt een verblijfsplek geïntroduceerd, zodat men hier even kan zitten genieten van het dynamische uitzicht. Het getijdelandschap kan beter toegankelijk en ervaarbaar gemaakt worden door enkele vlonderpaden toe te voegen aan het gebied. Wel moet hierbij nadrukkelijk vermeden worden dat de zich ontwikkelende vogelpopulatie verstoord wordt. Hier ligt een torenhoge, maar moeilijke ambitie om dit gebied in routes en natuur goed te verbin- Referentiebeelden uitkijkpunt op het water Referentiebeelden inrichtingsmogelijkheden Referentiebeelden inrichtingsmogelijkheden strand en horeca 22 BOSCH SLABBERS

23 Getijdelandschap van Vijfsluizen (in aanleg) Bijzondere plekken aan het water: de Wiltonvilla den met de Poldervaart en de hoofdgroenstructuur van de stad. Naast deze majeure plekken zijn er nog een drie andere bijzondere plekken aan het water. De eerste is de Wiltonvilla. Deze staat op het bedrijfserf van Daemen en is daarmee niet openbaar toegankelijk. Dat is jammer want het is een erg bijzonder punt, maar ook begrijpelijk en onvermijdelijk. Wel kan onderzocht worden of de villa in de sfeer van events niet meer een rol zou kunnen spelen in de haven. Een andere plek is op de kop van de Admiraal de Ruijterstraat. Nu is loopt de straat dood op een hek en een terrein dat in gebruik is. Het advies is om de straat door te trekken tot aan de oevers van de rivier en hier een compact verblijfsplek te maken, waar je onder andere prachtig zicht hebt op Rotterdam. Hier kan gedacht worden aan een paar picknickbanken die ook gebruikt kunnen worden om de lunch te nuttigen. De derde plek is de kop van de Havenstraat. Hier staan twee nieuwe gebouwen met een hoogwaardig plint aan het water. Thans is dit nog niet toegankelijk, maar het is de moeite waard om hier in de toekomst wellicht een meer openbare plek van te maken. Bijzondere plekken aan het water: voormalig slibdepot Bijzondere plekken aan het water: kop van de Havenstraat VISIE HAVEN SCHIEDAM 23

25 2.5 BETEKENISVOLLE INRICHTING Referentiebeelden stoere materialen Referentiebeelden robuust meubilair Referentiebeelden beplanting Referentiebeelden beplanting Tijdens de werkgroep viel het woord Sexy! Dit sloeg op de uitstraling van de havenactiviteiten. De offshore activiteiten zijn heel stoer, robuust en aangenaam om naar te kijken. Dus is het advies om het hele havengebied deze kwaliteit te laten uitstralen! Elke stukje openbaargebied zou deze stoere beeldtaal moeten ademen. De inrichting van de straten, paden, groen, parkeren, de hekwerken, erfgrenzen, meubilair, verlichting, moet hieraan appelleren. Dat betekent dus een robuuste, stoere inrichting die in lijn is met de offshore havenactiviteit. Het is spannend om er te komen, er is iets te doen en te beleven. Dus geen netjes aangeharkte perkjes met vaste planten of standaard hekwerken, maar stoere materialen die mooi verouderen. Voor verhardingen kan gedacht worden aan materialen als stelconplaten, scoriabricks en staalplaten. Voor meubilair kan gedacht worden aan robuuste elementen die iets met hebben met offshore. Bijvoorbeeld zitmeubilair van haspels en stalenbalken, grootse cortenstalen verlichtingsmasten en mooie hekwerken van cortenstaal/ beton. Voor de beplanting kan gedacht worden aan pioniersvegetaties die een sterk natuurlijk uiterlijk hebben. Deze gaan een mooi contrast aan met de havenuitstraling. Denk hierbij aan grassen, riet, acacia, wilg, berken, etc. Hier kan ook goed ingespeeld worden op de ecologische kansen die het havengebied heeft. Maar het betekent nog meer. Want als je de offshore echt goed wil zien moet je over het water de haven aanschouwen, niet over het land. Daarin moet verandering komen! Is het niet mogelijk bij de komende herinrichtingen ook vanaf land meer van de havenactiviteiten te kunnen waarnemen. Dus zichtlijnen en blikvelden te maken richting de havenactiviteiten in plaats van de vaak hermetisch gesloten bedrijfsterreinen. VISIE HAVEN SCHIEDAM 25

27 3 UITVOERING VAN DE AANBEVELINGEN 3.1 OPDRACHTGEVERSCHAP/ SAMENWERKING Voor een groot deel van de deelopgaves is de gemeente Schiedam aanzet. De primaire verantwoordelijkheid voor het openbaar gebied ligt bij haar. Uiteraard worden alle plannen en visie in overleg met de verschillende partijen en stakeholders opgesteld. Bij voorkeur wordt dit in een participatief proces vormgegeven, zodat een ieder van meet af aan mee kan denken, mee kan tekenen en dus invloed kan uitoefenen. 3.2 PRIORITERING Hierin zal er voor de gemeente Schiedam een onderverdeling zijn in een proactieve benadering en een coöperatieve benadering. Proactief daar is de gemeente zelf verantwoordelijk voor en zal zij ook zelf gaan initiëren. Coöperatief is de gemeente als het om gebieden gaat die in een proces van herverkaveling een vorm kunnen krijgen (bv slibdepot Wiltonpark). De proactieve deelopgave hebben bij de gemeente een hogere prioriteit: dat betreft de Havendijk, Havenstraat, de Admiraal de Ruijterstraat is de planvorming voor herinrichting al gestart. Voor de plekken aan het water ligt het iets anders. Voor de plek de kom in de Wilhelminahaven is al een participatief proces opgestart om hier te komen tot een integrale visie. Deze heeft dan ook de hoogste prioriteit. De overige plekken liggen meer in het verlengde van verdere ontwikkelingen en daarin opereert de gemeente meer coöperatief. VISIE HAVEN SCHIEDAM 27

28 4 FINANCIËN 4 Financiën deelopgave Advies RO Aanlegkosten Subsidies Meekoppelkansen (3% aanlegkosten) Havenstraat Kom Wilhelminahaven k k NVO RWS 300 k stad rivier 250 k vanuit de stad Admiraal de Ruijter Wiltonpark Vijfsluizen k groen 500 k verkeer/vervoer Kop poldervaart Kop Wiltonhaven Herkenbare dijk Mini plekken (3x) (25 k per plek) 28 BOSCH SLABBERS

29 5 RISICO S EN KANSEN De ontwikkelingen van het havengebied geeft veel kansen voor economische ontwikkelingen en geeft een vliegwiel om de voorgestelde ontwikkelingen mee te laten liften. Het totaal kan zorgen voor een upgrading van ruimtelijke kwaliteit van het havengebied. De ruimtelijke kansen zijn in hoofdstuk 2 uitgebreid toegelicht en beschreven, die worden hier niet herhaald. Uiteraard zijn er ook risico s te benoemen in dergelijke trajecten. Hieronder zijn de belangrijkste risico s in beeld gebracht. risico Economische ontwikkelingen vallen tegen op korte en/of lange termijn waardoor voorgenomen ontwikkelingen niet doorgaan. Partijen raken in onmin en werken niet meer samen. Gespannen relatie bewoners/ omgeving komt door verdere expansie verder onder druk te staan. Te hoge ambities, te veel markwerking => veel ruimte nodig, hogere grondkosten => meer druk op uitgeven van terrein => minder ruimte voor openbare ruimte beheersmaatregel Openbare ruimte is een prioriteit bij de gemeente en kan onafhankelijk van marktpartijen wel gewoon doorgaan, waarschijnlijk in een versoberde uitvoering. Ingezette proces zorgvuldig blijven voeden. Vroegtijdig strijdigheden ontdekken, benoemen en maatregelen voor nemen. Goede afspraken maken en de pijnpunten wegnemen. Bijvoorbeeld toevoegen parkeervoorzieningen in havengebied om parkeren in de wijk te voorkomen. Hoge dynamiek aangrijpen om zwaardere eisen te stellen aan eigen terreinen (bv aangaande vervoer, opslag en parkeren). In bestemmingsplan openbare ruimte royaal en hard te bestemmen (ook voor ecologie en hoofdgroenstructuur). VISIE HAVEN SCHIEDAM 29

30