WGS rapportage. Haagse 5% regeling Opsteller: Pat Houkes, projectmanager 5%-regeling WGS Den Haag

Transcriptie

1 WGS rapportage Haagse 5% regeling Opsteller: Pat Houkes, projectmanager 5%-regeling WGS Den Haag Datum : mei

2 Rapportage ten behoeve van de brede evaluatie 5%-regeling In 2007 is besloten de 5%-regeling toe te passen in Den Haag. Opdrachtnemers besteden een deel van de aanneemsom om personen uit de doelgroep een werkplek te bieden. De doelgroep bestaat uit werklozen, stagiaires/leerlingen, WIA/WAJONG en WSW-ers. De evaluatie van de 5%-regeling beperkt zich tot de resultaten op aanbestedingen uit de periode 2007 tot en met Aanbestedingen na 31 december 2011 zijn in deze notitie niet betrokken. Tabel 1 bevat de kerngetallen uit de evaluatie. Tabel 1 Kerngetallen 2007 t/m 2011 Aanbestedingen met kostprijs boven en toepassing 5%-reg t/m waarvan afgerond: 145 nog niet afgrond: 76 (uit 2009, 2010 en 2011) Gegund bedrag na correctie 5%- verplichting Besteed door opdrachtnemers t/m maart 2012 Behaald percentage Geplaatste personen t/m maart , waarvan Hagenaar: 1544 niet-hagenaar: 726 Aanbestedingen Sinds de implementatie van de 5%-regeling in december 2007 zijn tot en met 2011 in totaal 259 aanbestedingen met een verwachte aanneemsom boven gepubliceerd. Dit aantal bestaat uit 41 Diensten en 218 Werken. Van 38 aanbestedingen is na de gunning gebleken dat de 5%-regeling niet van toepassing kon zijn. Redenen waren dat het gegunde bedrag minder was dan of dat de paragraaf met de 5%- regeling niet bleek opgenomen in het bestek of het Programma van Eisen. In een enkel geval is de aanbesteding alsnog geheel komen te vervallen, dan wel ingetrokken. Het gegunde aantal aanbestedingen boven met de 5%-regeling bedraagt 221. In totaal zijn hiervan 145 aanbestedingen afgerond, waarvan 111 met een groene kaart, wat wil zeggen dat uit de eindrapportage is gebleken dat volledig aan de verplichting is voldaan. Bij 23 aanbestedingen is geen groene kaart afgegeven, omdat er nog geen eindrapportage is ontvangen. De opdracht is wel afgerond en uit eerdere rapportages is gebleken dat wel al aan de verplichting was voldaan. In totaal 11 aanbestedingen zijn afgesloten zonder mogelijkheid van toepassing van de regeling. De reden hiervan was niet verwijtbaar aan de opdrachtnemer. In de meeste van deze gevallen duurde het werk te kort om goed afspraken te kunnen maken en was er ook geen compensatie op een ander werk mogelijk. In een enkel geval is het contract voortijdig ontbonden of speelde een faillissement. Slechts sporadisch is het voorgekomen dat geen geschikte kandidaat voor de aangeboden plek beschikbaar bleek. In die gevallen is wel naar een alternatief gezocht, maar is dat vanwege de korte periode niet tijdig gelukt. Van de 76 nog niet afgeronde aanbestedingen dateert een deel nog uit 2009 of later. Daaronder bevinden zich ook een aantal langdurige raamcontracten. 2

3 Financiële resultaten De 221 aanbestedingen met 5%-regeling zijn definitief gegund voor Het 5%-bedrag hierbij is totaal Toch is dit niet het uitgangspunt van de verplichtingen. In de praktijk bleek dat het niet reëel was om bij Werken de volledige aanneemsom te hanteren. Veel bestekken van Werken omvatten kostenposten voor leveringen (zoals zand, asfalt of prefabbouwmateriaal). Ook kosten van materieel (vrachtwagens, shovels e.d.) kunnen niet volledig meegerekend worden en hetzelfde geldt voor de kosten bij onderaanneming voor zover het niet om het aandeel arbeid gaat. De 5%-regeling is hierop aangescherpt. Dat betekent dat voor de berekening van het 5%-bedrag aanvankelijk in voorkomende gevallen en sinds 2010 standaard een correctie wordt toegepast. De aanneemsom wordt in die gevallen verminderd met de kosten voor materiaal, materieel exclusief arbeid en onderaanneming exclusief arbeid. Ook bij Diensten is een nuancering op zijn plaats. Hier speelt het feit dat er meestel wel geoffreerd wordt voor een bepaald bedrag, maar dat de realisatie van de omzet tijdens de duur van het contract pas het uiteindelijke 5%-bedrag bepaalt. Dat kan dan hoger of lager uitvallen. Zeker bij langdurige raamcontracten is vooraf niet te bepalen wat de exacte verplichting zal zijn. Om te voorkomen dat op het eind van de rit zou blijken dat aan de verplichtingen niet is voldaan worden bij deze aanbestedingen kwartaalrapportages gevraagd, waarin ook de omzetrealisatie wordt vermeld. Overigens is ook bij Werken het raamcontract een steeds vaker voorkomend fenomeen, reden waarom in die gevallen deze methodiek van rapporteren wordt gevraagd. Het totaal aan definitief gegunde bedragen met toepassing van de correctie op Werken (verrekenbare posten) en de realisatie bij Diensten/raamcontracten Werken bedraagt t/m ,84. De totale verplichting aan 5% bedraagt hierbij ,11. Uit de tot op heden ontvangen rapportages op deze aanbestedingen blijkt dat door de opdrachtnemers ,57 is besteed. Dit is gemiddeld 9,78%. Plaatsingsresultaten Op alle aanbestedingen met toepassing van de 5%-regeling zijn tot en met maart 2012 totaal 2272 personen uit de doelgroep geplaatst. Hiervan waren 1544 Hagenaar en 726 niet Hagenaar. Hoewel het merendeel van de niet Hagenaars afkomstig is uit RPA-gemeenten, zijn ook personen uit gemeenten daarbuiten meegeteld met de regeling. Dit hangt samen met het feit dat slechts een klein deel van de opdrachtnemers uit Den Haag afkomstig is en sommige opdrachten ook deels buiten Haags grondgebied worden uitgevoerd (een voorbeeld daarvan is laboratoriumonderzoek van grondmonsters dat in een laboratorium in Wageningen wordt uitgevoerd: daarbij tellen WSW-ers uit de omgeving Wageningen mee voor de 5%-regeling). Vooral de aanbestedingen met een langere looptijd, zoals de WMO Thuiszorg, hebben geleid tot duurzame plaatsing van WWB-ers in betaald werk. De meeste leerlingen worden met een BBLcontract geplaatst. Dat betekent dat zij een aantal dagen per week werken en gedurende de andere dag(en) hun meerjarige opleiding volgen. Beleidsaanbevelingen Op grond van de evaluatie worden een aantal vraagpunten beschreven en zonodig aanbevelingen voor de toekomst gedaan. Handhaven 5% of verhoging van het percentage Onder invloed van de bezuinigingen en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en in andere steden, (waaronder Rotterdam) gaan er steeds meer stemmen op om het percentage voor Social Return te verhogen. Als hiertoe wordt besloten zou dit voor Den Haag betekenen dat niet meer wordt uitgegaan van 5%, dat nu als bijzonder aanvullende voorwaarde (en dus niet als gunningscriterium) geldt bij aanbestedingen, maar van een nog nader vast te stellen hoger percentage. Afgaand op wat tot nu toe gemiddeld is gerealiseerd zou een verhoging naar 10% voor de hand lijken te liggen, maar de vraag is in hoeverre dit reëel en ook haalbaar is. Nuancering is op zijn plaats, want de reële besteding aan de doelgroep kent binnen de nu bekende gegevens varianten van 1,5 % tot een hoge uitschieter van 60%. 3

4 Sinds de aanscherping van de regeling voor Werken is het percentage wel iets gestegen, maar de stijging naar het huidige gemiddelde wordt vooral veroorzaakt door de hoge realisatiecijfers op Diensten, zoals de WMO Thuiszorg. Veel hangt af van de aard van de aanbesteding en dan ook vooral van de aard van het werk dat wordt uitgevoerd. Hoe meer laag- en ongeschoold werk een opdracht biedt, des te meer personen uit de doelgroep kunnen worden ingezet. Daarbij varieert bovendien de doelgroepcategorie per aanbesteding. De Haagse schaalgrootte en hoogte van aanbestedingen speelt hierbij ook nog een rol. Bij Werken in herinrichting van straten en riolering gaat het regelmatig om kortdurende opdrachten, waarbij maar weinig regulier personeel wordt ingezet. Elke extra geplaatste persoon in het kader van de 5%-regeling is dan een succes. Het is niet reëel te verwachten dat de aannemer dan regulier personeel inruilt tegen 5%-personeel. Bovendien is het van belang dat er voldoende begeleiding en aandacht voor de doelgroep overblijft. Juist deze kleinere werken vergen maatwerk en ook al wordt (met toepassing van de correctieberekening) niet meer dan 2% tot 4% besteed, het meest haalbare wordt wel gerealiseerd. Het gaat hierbij dan ook vooral om plekken voor leerlingen/stagiaires, die wat financiële besteding betreft minder hoog scoren dan dienstverbanden. Het is de vraag of het nu het juiste moment is om nog hogere eisen te stellen, want de invloed van de crisis moet niet worden onderschat. Met een paar grote Haagse aannemers die regelmatig tegelijkertijd meerdere Werken voor de gemeente uitvoeren, waarop de doelgroep roulerend kan worden ingezet, is al in 2008 afgesproken dat er per kwartaal zou worden gerapporteerd. Op grond van deze overzichten is te volgen hoe de besteding aan 5%-personeel zich gedurende de afgelopen jaren ontwikkelt. De aannemer die van deze Haagse bedrijven het beste heeft gepresteerd blijkt - mede als gevolg van de crisis toch steeds minder te kunnen realiseren. In 2008 was het bestedingspercentage nog 22,4 %, in 2009 werd dat 18,7 %, in 2010 zakte het naar 11,9 % en in 2011 is dit gedaald naar 9%. Overigens zijn deze percentages allemaal gebaseerd op de correctieberekening van de aanneemsom. Praktijkvoorbeelden Nieuwbouw Stadskantoor Leyweg bouw (2008) Voordat aanpassing van de regeling met correctie op de aanneemsom kon worden toegepast is Nieuwbouw Stadskantoor Leyweg uitgevoerd. Uitgaande van de aanneemsom op het perceel bouw is 0,86% besteed met het plaatsen van 31 personen. Zou de correctieberekening zijn toegepast op de aanneemsom i.v.m. leveringen/inkoop en onderaanneming dan zou 1,61% zijn besteed. Het aantal personen dat is geplaatst weegt hier zwaarder dan het voldoen aan een financiële verplichting, want 5% van de aanneemsom besteden aan de doelgroep zou niet in verhouding staan tot de hoeveelheid regulier personeel. WMO Thuiszorg ( ) De WMO Thuiszorg is in 2009 uitbesteed aan 11 zorgaanbieders en het contract is nog niet afgelopen. Omdat er per kwartaal wordt gerapporteerd is wel te zien hoe de bedrijven presteren. Gemiddeld ligt het percentage rond 25% met uitschieters naar boven van ca. 50% en naar beneden rond 5%. Uit de tot nu toe beschikbare rapportages blijkt dat er ruim 1060 personen een werkplek hebben gevonden. Een klein deel hiervan is gestart in stageplaatsen en daarna in dienst genomen, maar het merendeel is al direct duurzaam in loondienst geplaatst. Het Werkgeversservicepunt heeft hierin een belangrijke rol gespeeld, want veel van de werkzame personen zijn afkomstig uit de doelgroep werklozen en dankzij de inspanningen van de accountmanagers op 5%-vacatures geplaatst. Maaien doorgroeiobjecten (2009, verlengd t/m 2011) De aannemer zet voor dit werk, dat tot nu toe voor 10,28% aan besteding kent een paar keer per jaar een ploeg van Omnigroen met WSW-ers in. Omnigroen bepaalt hoeveel en welke WSW-ers voor deze opdracht in onderaanneming worden ingezet. Zilverstraat 95 (2010) Voor de aanneemsom van is de verbouwing van dit gebouw volledig in onderaanneming uitgevoerd door de Haeghe Groep. 4

5 Ter beschikking stellen personeel Groenbedrijf (2008) De aanneemsom bedroeg bij inschrijving Het ging om onderhoudswerk in het openbaar groen dat seizoensgebonden is en daardoor piektijden vertoonde in de weken De realisatie op dit bestek bleek achteraf ca ,00 te bedragen, waardoor het 5%-bedrag was gestegen van naar Door de aannemer is 24,15% besteed aan inzet van de doelgroep. In totaal hebben achtereenvolgens 46 personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt voor korte of iets langere tijd betaald werkervaring kunnen opdoen. De Hagenaars zijn geworven met behulp van het Werkgeverservicepunt. Hiervoor werden drie voorlichtingsbijeenkomsten samen met de aannemer georganiseerd. Een deel van hen was afkomstig van buiten Den Haag. Bouwrijp maken Ypenburg (2010) Na toepassing van de correctieberekening heeft de aannemer, conform het door hem ingediende voorstel, 4,42% besteed ten behoeve van 1 persoon. Dit was het maximaal haalbare. Interne procedures Alle aanbestedingen met een kostprijs boven worden gepubliceerd op de website van Den Haag en blijven daarmee inzichtelijk voor de projectmanager 5%-regeling, die de procedures en bestedingen bewaakt. Omdat niet alle opdrachtnemers zich houden aan de regel, dat zij zich binnen 7 werkdagen na definitieve gunning moeten melden, hebben zij al of niet via de opdrachtgever aansporing nodig om hun plannen voor de inzet ten behoeve van de 5%-regeling kenbaar te maken. In 2011 is met de verhoging van het drempelbedrag voor openbare aanbestedingen Werken naar EUR 1,5 miljoen de kans verkleind dat deze opdrachten openbaar gepubliceerd worden. Daarmee neemt het risico toe dat wanneer de 5%-regeling niet wordt opgenomen in het bestek of Programma van Eisen, dit niet tijdig meer te corrigeren is. Bewaking van de procedures bij toepassing van de 5%-regeling op deze opdrachten loopt het risico aan de aandacht te ontsnappen. Verplicht inkopers tot publicatie op de website van de gemeente Den Haag van alle voorgenomen opdrachten boven Externe procedures Rapportage versus minimale administratieve belasting Tijdens bijeenkomsten met werkgevers is ontzorging een terugkerend onderwerp van gesprek. Administratieve belasting valt daar ook onder. Een dilemma ontstaat nu bij de 5%-regeling, omdat daarvoor zij het minimaal rapportages nodig zijn om de bestedingen te kunnen controleren. Tot op heden zijn er geen deadlines verbonden aan het insturen van voorstellen of (eind)rapportages. Gezien de omvang van het aantal aanbestedingen en daarmee ook de toename van het aantal werkgevers is de ervaring nu dat sommige gegevens erg lang op zich laten wachten. Groene kaarten worden kennelijk niet belangrijk gevonden. Het risico dat er niet op tijd aan de verplichtingen wordt voldaan en alsnog een sanctie dient te worden toegepast moet voorkomen worden. Het wordt daardoor noodzakelijk termijnen te verbinden aan het indienen van noodzakelijke gegevens. Stel vast welke gegevens van belang zijn. Stel vast in welke vorm rapporteren zo klantvriendelijk mogelijk kan worden uitgevoerd. Neem in de paragraaf voor de 5%-regeling duidelijke termijnen op, zodanig dat bij het niet daaraan voldoen aan de opdrachtgever kan worden voorgesteld een sanctie toe te passen. Opsteller: Pat Houkes, projectmanager 5%-regeling WGS Den Haag 5