Quick Scan Social Return. Gemeente Eindhoven

Transcriptie

1 Quick Scan Social Return Gemeente Eindhoven

2

3 Quick Scan Social Return Gemeente Eindhoven

4 Colofon Het rapportquick Scan Social Return gemeente Eindhoven is een uitgave van PSW Stationsplein 4 Postbus BG s-hertogenbosch telefoon : (073) Telefax : (073) info@psw.nl tekst lay-out : drs. R. Jas : S. Ahmed s-hertogenbosch, september 2012

5 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Inleiding... 5 Hoofdstuk 2:Social Return Beleid Gemeente Eindhoven Landelijk perspectief Conclusie... 6 Hoofdstuk 3: Uitvoering van Social Return Gemeente Eindhoven Landelijk perspectief Conclusies... 8 Hoofdstuk 4: Input en Output van Social Return Gemeente Eindhoven Landelijk perspectief Conclusies Hoofdstuk 5: Conclusies Quick Scan...10

6

7 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september Inleiding De gemeente Eindhoven wil graag weten hoe de kwaliteit en resultaten van haar beleid en uitvoering van Social Return zich verhouden tot andere gemeenten in Nederland. Zij heeft PSW gevraagd, als onafhankelijke expert op het gebied van Social Return, een Quick Scan uit te voeren. PSW heeft door haar onderzoek- en advieswerk en als voorzitter van de landelijke kenniskring Social Return (zonder de pretentie compleet te zijn) een goed en actueel beeld van wat er zich zoal in Nederland afspeelt op het gebied van Social Return. Enkele kanttekeningen zijn echter aan de orde: Er bestaat geen keurmerk Social Return, dat als meetlat voor gemeenten gehanteerd kan worden. Een vergelijking van input en output op het gebied van Social Return dient gebaseerd te zijn op de beschikbaarheid van meetbare en vergelijkbare (actuele) informatie. De monitoring en evaluatie van Social Return gebeurt (indien aanwezig) bij gemeenten echter niet eenduidig waardoor resultaten lastig objectief te vergelijken zijn. Het vergelijken van de kwaliteit van beleid en organisatie Social Return is eveneens lastig te objectiveren. De quick scan heeft betrekking op de uitvoering Social Return bij de gemeente Eindhoven vanaf juli PSW heeft voor de quick scan enkele beleidsstukken en gehanteerde uitvoeringsstukken bestudeerd en een interview gehad met twee direct betrokkenen bij de uitvoering van Social Return van de gemeente Eindhoven (zie bijlage). Ten aanzien van de vergelijking met ontwikkelingen en uitvoering van Social Return bij andere gemeenten heeft PSW gebruik gemaakt van haar kennis opgedaanin haar contacten met coördinatoren Social Return van verschillende gemeenten (via netwerkgesprekken, adviestrajecten en de landelijke kenniskring Social Return) en beschikbare documenten van gemeenten. In deze quick scan komen de volgende onderwerpen aan de orde: het beleid Social Return, de uitvoering van Social Return, en de input en output van Social Return. Per onderwerp is er een beschrijving van de situatie in de gemeente Eindhoven en een beschrijving van gemeenten in het land. 2. Social Return Beleid 2.1 Gemeente Eindhoven Social return kan in algemene zin omschreven worden als het door leveranciers bijdragen aan de inzetbaarheid van mensen die wat verder van de arbeidsmarkt staan, bij voorkeur in Eindhoven. Voorbeelden hiervan zijn het bieden van werk of werkervaringsplaatsen aan werkloos werkzoekenden en WSW ers maar ook het beschikbaar stellen van stageplaatsen, het aanbieden van traineeships en soms zelfs om maatschappelijk relevante activiteiten (voortgangsrapportage inkoop en aanbestedingen, januari 2012). Doelgroepen voor Social Return zijn: werkzoekenden met WWB, WW, WIA, Wajong, SW en Niet Uitkeringsgerechtigden (Nuggers)en studerende jongeren.

8 6 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september Landelijk perspectief Het Social Return beleid van de gemeente Eindhoven is zeer vergelijkbaar met andere gemeenten, ook daar gaat het om bijdragen aan de arbeidsmarktpositie van mensen met een afstand op de arbeidsmarkt. De gemeente Amsterdam heeft overigens als doelgroep de eis van 3 maanden werkloosheid bij WWB ers en WW ers. 2.3 Conclusie Het Social Return beleid van de gemeente Eindhovenis vergelijkbaar met dat van andere gemeenten in Nederland. 3. Uitvoering van Social Return 3.1 Gemeente Eindhoven Het Social Return beleid van de gemeente Eindhoven bestaat al vanaf 2007 (?), maar is in 2010 met hernieuwe inzet gestructureerder aangepakt en geimplementeerd. Vanaf 1 juli 2010 is een projectbureau Social Return actief met een coördinator Social Return. Maatwerk bij strategie Social Return Maatwerk bij de toepassing van Social Return is een belangrijke succesfactor. De strategie van de gemeente Eindhoven voor de toepassing van Social Return is als volgt beschreven: Landelijk wordt voor social return veelal de 5%-regeling gehanteerd. Dit betekent dat 5% van de aanneemsom of het inkoopbedrag door de leverancier moet worden ingezet voor social return. Eindhoven hanteert over het algemeen de richtlijn, maar vindt maatwerk bij het uitvragen van social return noodzakelijk. Het moet passen bij datgene wat wij inkopen en van potentiële leveranciers vragen. Dat maatwerk kunnen we realiseren door bij iedere aanbesteding de volgende punten te doorlopen: kunnen we de werkzaamheden inbesteden, dat wil zeggen we kunnen ze uit laten voeren door werknemers uit de WSW (voor Eindhoven de Ergon); welke harde eisen kunnen we stellen; hoeveel en welke inzet aan WWBers, anderszins werkloze werknemers, stages en traineeships kunnen we stellen; zijn beide eerder genoemde punten niet mogelijk, welke zachte eisen zijn mogelijk die we strak monitoren. (denk aan het geven van een training voor de juridische adviseurs) bij de afgesloten contracten voor inhuur van flexibele arbeid zijn voor het eerst grootschalig concrete social return prestaties vastgelegd. Deze contracten hebben een looptijd van 3 jaar met een verlengingsoptie van 1 jaar. De gemeente Eindhoven hanteert bij arbeidsextensieve projecten (bij Werken) 5% van de loonsom of te wel 2% van de aanneemsom. De gemeente werktbij Social Return aanbestedingen met een boeteregeling en het toepassen van Social Return als gunningscriterium. Primair richt Social Return zich op het benutten van kansen voor SW (inbesteden). Lukt dat niet dan WWB (bv. afdwingen/stimuleren via eisen van vestiging in Eindhoven). Lukt dat ook niet dan uitbreiding naar andere doelgroepen, zoals wajong, WW, leerlingen/stage, niet uitkeringsgerechtigden. Gestuurd wordt op duurzame uitstroom van klanten ( geen doorstroombanen, maar wel eventueel doorplaatsen op een andere Social Return werkplek, indien een plaatsing niet duurzaam mogelijk is).

9 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september Duurzame plaatsing is als volgt gedefinieerd: (minimaal) half jaar aan het werk binnen 36 weken en uitkeringsonafhankelijk gedurende de werkweken. De gemeente is in gesprek met een opdrachtnemer om Social Return over meerdere opdrachten samen te laten invullen. Met deze vraaggerichte en maatwerk aanpak verwacht de gemeente te komen tot betere resultaten. Brede toepassing Social Return De gemeente past bij alle aanbestedingen boven de Social Return toe (in de praktijk is dat 95% van alle aanbestedingen, de rest is kruimelwerk ). Ook bij raamcontracten en de inhuur van personeel past de gemeente Social Return toe. In 2011 heeft de Monitor Duurzaam Inkopen plaatsgevonden. Eindhoven heeft hierbij een score behaald van 94%. Een score waarmee niet alleen de doelstelling ruim is behaald, maar ook boven gemiddeld wordt gescoord t.o.v. vergelijkbare gemeenten (percentage duurzaam inkopen 90,3%). De toepassing Social Return bij gesubsidieeerde instellingen en deelnemingen is in onderzoek. Organisatie Er is een coördinator Social Return aangesteld per Een multifunctioneel team(wisselende samenstelling met o.a.: Inkoopadviseur, Social Return coördinator, projectleider/inkoper, adviseur duurzaamheid, adviseur juridische zaken)is betrokken bij het adviseren en bepalen van de toepassing(- svariant) Social Return bij aanbestedingen boven de De coördinator Social Return werkt een dag per week bij interne opdrachtgevers om zo nog beter voeling te kunnen houden met aanbestedingen en Social Return. Borging en monitoring werkprocessen Al in 2007 heeft de gemeente Eindhoven een handboek Social Return bij aanbesteden ontwikkeld. Nu is in de nota, inkoop en aanbestedingsbeleid (december2010)uitgelegd (voor interne inkopers) hoe Social Return bij aanbestedingen kan worden toegepast.er zijn formats ontwikkeld voor het maken van Social Return afspraken (convenanten) na gunning met opdrachtnemers. Hierin maken de gemeente en de opdrachtnemer harde afspraken overdoelgroepenen concrete resultaten (soort werkplek voor soort doelgroep), te verrichten activiteiten,communicatie, rapportage (eisen en frequentie) en mogelijke boetes (met gespecificeerde bedragen) bij orderrealisatie. Ook zijn er standaardteksten Social Return ontwikkeld voor aanbestedingen en formats voor rapporteren (door opdrachtnemers). De monitoring en evaluatie wordt uitgevoerd door de coördinator met behulp van een logboek en een Excellbestand. Dit is zeer uitgebreid en arbeidsintensief, maar niet snel overzichtelijk of gemakkelijk overdraagbaar. De gemeente oriënteert zich op een geautomatiseerd contractbeheersysteem. Ook vinden er voortgangsgesprekken met opdrachtnemers plaats. Opdrachtnemers dienen naast bewijsmateriaal (salarisstroken, contracten) de kwartaalrapportages over realisatie van Social Return afspraken tijdig op te sturen. Erkend wordt dat de planning en evaluatie van Social Return nog in ontwikkelingzijn, ofschoon er wel informatie over resultaten van Social Return bekend zijn (zie input en output). De gemeente Eindhoven heeft inmiddels al vier keer boetes bij onderpresteren aan opdrachtnemers uitgedeeld (nu voor zo n ). Het effect is dat Social Return nog meer gaat leven en opdrachtnemers Social Return serieus nemen. Matching

10 8 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september 2012 De coördinator legt lijntjes van de opdrachtnemer naar de afdeling bemiddeling bij de gemeente. Personeelswisselingen zorgen voor discontinuiteit in de communicatie naar de coördinator Social Return en werkgevers, wat soms lastig of inefficiënt is.de vacaturevervulling op Social Return werkplekken is echter heel hoog: 100%. Het ontzorgen van werkgevers bij het begeleiden van kandidaten of als nazorg is wegens capaciteitsproblemen beperkt. Communicatie De coördinatorinformeert internebetrokkenen regelmatig over Social Return. Voor externen (opdrachtnemers) is er op communicatiegebied echter weinig aandacht (dan teksten in de aanbesteding met verwijzing naar de coördinator Social Return). Er is een korte beschrijving van Social Return op de gemeentelijke website maar geen folder Social Return. Er is één keer per jaar overleg van de gemeente met MKB-ondernemers (ook over Social Return). Er zijn geen marktconsultaties over Social Return. De wethouder hecht veel belang aan Social Return, waardoor het intern draagvlak nog groter is geworden. 3.2 Landelijk perspectief De gemeente Eindhoven mag zich wat betreft maatwerk en strategie Social Return tot de landelijke koplopers rekenen. Er is sprake van veel maatwerk, variëteit en creativiteit. Daarnaast bestaat de indruk dat Social Return een brede toepassing kent, mede door de lage drempel van en een goed zicht op aanbestedingen die in aanmerking komen. Veel gemeenten hanteren een drempel van EU aanbestedingen bij Diensten ( ). De organisatie van Social Return, met de inzet van een coördinator voor 32 uur en de interne borging, is vergelijkbaar met andere gemeenten. De borging en monitoring van werkprocessen lijkt beter op orde in de gemeente Eindhoven dan gemiddeld, al is daarin ook een verbeterslag in mogelijk (b.v. database, financiële gegevens). Wat betreft het uitvoeren van sancties is de gemeente Eindhoven een koploper. De matching (voor Social Return) is bij veel gemeenten niet goed op orde en maar dit lijkt bij de gemeente Eindhoven goed op orde te zijn (100% vacature vervulling). De communicatie over Social Return naar internen en externen krijgt niet veel aandacht binnen de gemeente Eindhoven, en is minder goed ontwikkeld dan bij andere gemeenten (websites, filmpjes en folder, bijeenkomsten, etc.). 3.3 Conclusies De uitvoering van Social Return is bij de gemeente Eindhoven behoorlijk tot goed te noemen. (Relatief) sterke punten zijn maatwerk, toepassing, organisatie, matching, monitoring en evaluatie. Op het gebied van communicatie staat de gemeente Eindhoven minder sterk. 4. Input en Output van Social Return 4.1 Gemeente Eindhoven Input Voor de uitvoering van Social Return is (naast reguliere dienstverlening van inkopers, inkoopadviseurs en bemiddelaars) voor 32 uur een coördinator Social Return beschikbaar. De coördinator ver-

11 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september wacht niet meer resultaten met Social Return te kunnen boeken bij een grotere inzet van menskracht, aangezien ze nu ook alle relevante aanbestedingen met Social Return in beeld heeft. Output Debeoogde feitelijke baten van Social Return worden gevormd door besparingen op de kosten voor uitvoering van sociale programma s, te weten verminderde re-integratie- en uitkeringsgelden. Ook kan er sprake zijn van preventie van uitkeringsafhankelijkheid. Er is geen informatie beschikbaar over besparingen aan uitkeringsgelden. De beschikbare resultaten over juli 2010 tot juli 2011 en over juli 2011-juli 2012 (deze resultaten kunnen nog hoger zijn, aangezien nog niet alle rapportages van opdrachtnemers binnen zijn per augustus 2012) zijn als volgt: Juli juli 2011 Stageplaatsen voor studenten Traineeships voor pas afgestudeerden Banen (inclusief werk leerplekken) voor werkloos werkzoekenden Banen langer dan 26 weken op uitzendbasis voor werkloos werkzoekenden Juli juli (2) 48 (11) 6 13 Fte werkplekken voor WSW ers 9 11 Totaal aan plaatsingen op stage- en werkplekken Mensen in bemiddeling naar werk 31 Mensen hebben zelf een baan gevonden na activering in het kader van social return Mensen geplaatst op trajecten gericht op werk. 13 Andere activiteiten (trainingen, advies) 4 4 Aantal aanbestedingen met Social Return Landelijk perspectief Uit het TNO rapport (2011) over ervaringen met Social Return bij gemeenten, kwam naar voren dat 71% van de gemeenten niet weet hoeveel mensen door Social Return aan het werk zijn gekomen. De input voor Social Return is vergelijkbaar met andere gemeenten, al zijn daar vaak meer middelen beschikbaar voor bv. communicatie. Het is erg lastig om de resultaten van de gemeente Eindhoven te vergelijken met resultaten van andere gemeenten, daar in veel gevallen gegevens beperkt beschikbaar en anders gedefinieerd zijn. Om toch een beeld te schetsen: De gemeente Den Haag heeft in personen op werkplekken geplaatst. De gemeente Amsterdam heeft tussen 2011 en medio werkplekken vervuld en de gemeente Rotterdam heeft in mensen geplaatst. Gemeenten met een inwoneraantal

12 10 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september 2012 van tot lijken jaarlijks met Social Return tussen de 75 en 200 plaatsingen te realiseren. De resultaten van de gemeente Eindhoven passen daarin goed. 4.3 Conclusies Wegens het ontbreken van voldoende gelijkwaardige (en financiële) cijfers is het erg lastig om een waardering te geven over de input en output van Social Return voor de gemeente Eindhoven of andere gemeenten. De gemeente Eindhoven lijkt geen uitschieter te zijn wat betreft input en output Social Return en is vergelijkbaar met andere gemeenten. 5. Conclusies Quick Scan Het Social Return beleid van de gemeente Eindhovenis vergelijkbaar met dat van andere gemeenten in Nederland. De uitvoering van Social Return is bij de gemeente Eindhoven behoorlijk tot goed te noemen. (Relatief) sterke punten zijn maatwerk, toepassing, organisatie, matching, monitoring en evaluatie. Op het gebied van communicatie staat de gemeente Eindhoven minder sterk. Wegens het ontbreken van voldoende en gelijkwaardige (financiële) cijfers is het erg lastig om een waardering te geven over de input en output van Social Return voor de gemeente Eindhoven of andere gemeenten. De gemeente Eindhoven lijkt geen uitschieter te zijn wat betreft input en output Social Return en is vergelijkbaar met andere gemeenten. Rekening houdend met de beperkingen van een quick scan, kan de gemeente Eindhoven op het gebied van Social Return landelijk zich rekenen tot een gemiddelde tot bovengemiddelde gemeente.

13 Quick Scan Social Return bij de gemeente Eindhoven, PSW, september Bijlage respondenten en geraadpleegde documenten Respondenten Frank van den Wildenberg, hoofd Inkoop EllyGeurts, coördinator Social Return Geraadpleegde documenten Voorbeelden convenanten en aanbestedingen Overzicht realisaties plaatsingen bij SR aanbestedingen Inkoop- en aanbestedingsbeleid gemeente Eindhoven, December 2010 Handboek Social Return bij aanbesteden, juli 2007 Adviesnota: operationalisering beleid Social Return, mei 2010 Coalitieakkoord 2010 en de inkooppraktijk, oktober 2010 Raadsvoorstel inzake nieuw inkoop- en aanbestedingsbeleid, februari 2011 Notitie Voortgangsrapportage Inkoop- en aanbestedingsbeleid, februari 2012