DE KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN DE GEMEENTE ZAANSTAD IN 2013

Transcriptie

1 DE KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN DE GEMEENTE ZAANSTAD IN 2013 Onderzoeksnummer : Datum vaststelling rapport : 26 mei 2014 ED /4

2

3 Inhoud Voorwoord Inleiding Vve in de gemeente Zaanstad De oordelen over de voor- en de vroegscholen Conclusies Pagina 3 van 34

4

5 Voorwoord In de periode heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Voor de periode hebben het Rijk en de 37 grote steden (G37) afspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen met een taalachterstand gebruik kunnen maken van hoogwaardige onderwijsvoorzieningen. In deze afspraken staan kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen voor de voor- en vroegschoolse educatie. Daarbij is afgesproken dat de Inspectie van het Onderwijs in 2013 en 2015 een monitor uitvoert om de kwaliteit van vve op gemeentelijk niveau, op voorscholen en op vroegscholen (groep 1 en 2 van basisscholen) in beeld te brengen. Dit rapport beschrijft de kwaliteit van vve in de gemeente Zaanstad in De hoofdinspecteur primair onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 34

6 Pagina 6 van 34

7 1 Inleiding Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Zaanstad in De opbouw van het rapport is als volgt: Het rapport begint met een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daarin wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname en de relatie met de bestuursafspraken tussen het Rijk en de gemeente Zaanstad (paragraaf 2.1). Daarna wordt een overzicht gegeven van de voor- en vroegscholen in de gemeente (paragraaf 2.2) en van de door de gemeente aangeleverde vvedocumenten (paragraaf 2.3). Tevens geeft de inspectie in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijk vve-beleid (paragraaf 2.4). De basis van deze beoordeling is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. De inspectie heeft deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en in een gesprek met betrokkene van de gemeente. Ook de voor- en vroegscholen in de gemeente hebben een digitale vragenlijst ingevuld. In hoofdstuk 3 worden de oordelen van de inspectie over de locaties gepresenteerd. Dat gebeurt in de vorm van overzichtstabellen met daarin de eigen antwoorden van de locaties per kwaliteitsaspect (uitkomsten digitale vragenlijst). De inspectie heeft in de gemeente Zaanstad vijf voorschoollocaties en vier vroegschoollocaties bezocht om de antwoorden te verifiëren. De resultaten van de locatiebezoeken worden ook in dit hoofdstuk toegelicht en de oordelen van de inspectie worden vergeleken met de resultaten van de vragenlijsten. Hoofdstuk 4, tenslotte, bevat de conclusies over de kwaliteit van vve in de gemeente Zaanstad. Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. Pagina 7 van 34

8 Pagina 8 van 34

9 2 Vve in de gemeente Zaanstad De gemeente Zaanstad heeft een digitale vragenlijst ingevuld. De digitale vragenlijst levert de volgende informatie: Een lijst met de vve-documenten die de gemeente heeft aangeleverd: zie paragraaf 2.3; Een beoordeling van het gemeentelijk vve-beleid : zie paragraaf Ontwikkeling van vve in Zaanstad sinds de bestandsopname In het voorjaar van 2010 heeft de bestandsopname vve in de gemeente Zaanstad plaatsgevonden. Het rapport over de kwaliteit van vve in Zaanstad is vastgesteld in november De voornaamste conclusies waren: - door pro-actief beleid van de gemeente, sinds 2002, voldoet de kwaliteit van vve in belangrijke mate aan de eisen die de OKE-wet daaraan stelt. Waarbij de gemeente Zaanstad zelfs een goed voorbeeld is voor een breed gedragen beleid onder de voor- en de vroegscholen; - de condities waarbinnen vve wordt gerealiseerd zijn op alle beoordeelde punten gunstig. De voorwaarden voor een goede doorgaande lijn in VVE springt er zelfs positief uit. Zaanstad voldoet echter nog niet aan de conditie, opgenomen in de OKE-wet, dat de GGD toezicht houdt op de basiskwaliteit van voorscholen. - het beleid van de gemeente in de informatievoorziening naar ouders over vve is goed op orde. Het beleid bij de voor- en vroegscholen om de ouderbetrokkenheid en participatie op locatie te verstevigen vraagt nog om versterking; - de kwaliteitszorg van vve op de voor- en de vroegscholen is een ontwikkelpunt. De beoogde resultaten van VVE zijn nog onvoldoende benoemd en systematisch gemeten waardoor de resultaten van vve niet zijn vast te stellen; - bij de uitvoering van vve op de voor- en de vroegscholen springen een aantal positieve punten in het oog. Het pedagogisch klimaat is op bijna alle locaties goed op orde, met een aantal goede voorbeelden. Het volgen van de ontwikkeling van de kinderen gebeurt op bijna alle locaties nauwgezet. In de voor- en vroegscholen vragen echter de planning van de activiteiten, de inrichting van de ruimte, de aandacht voor woordenschat en de planmatigheid in de interne zorg nog om verdere verbetering. In maart 2012 heeft de gemeente Zaanstad de bestuursafspraken G33 Effectief benutten van vve en extra leertijd voor jonge kinderen met het Rijk gesloten. De gemeente heeft in dit kader extra middelen gekregen, in ruil voor het realiseren van specifieke ambities en streefdoelen per De gemeente heeft de bestuursafspraken (2012) en de bevindingen van de inspectie (2010) gebruikt voor een nieuw gemeentelijk vve-beleid. In de beleidsnotitie vve Zaanstad, van juni 2013, onderschrijft de gemeente een aantal speerpunten voor het versterken van de kwaliteit van vve. Daarbij is er veel aandacht voor het versterken van de toeleiding naar de voorziening (invoeren van een digitale registratie, benoeming van een intermediair, logopedische screening vve-indicatie), voor de zorgstructuur (inzetten van peuter IB-er), voor deskundigheidsbevordering (opleidingstrajecten Zaanse vve-basisopleiding, coaching on the job op didactische vaardigheden, verhogen taalniveau peuterleidsters naar 3F) en wordt er ingezet op het aanbod (pilot en verdere uitbreiding Logo 3000) en ouderbeleid (ouderprogramma s en oudercoördinatoren). Pagina 9 van 34

10 De doelstelling van het vve-beleid in de gemeente Zaanstad is om de ontwikkeling van kinderen uit autochtone en allochtone achterstandsgroepen zodanig te stimuleren dat hun kansen op een goede schoolloopbaan en maatschappelijke carrière worden vergroot. In Zaanstad is gekozen voor een gezamenlijk vve-beleid waarbij alle deelnemende vve-scholen en de zogenoemde Peuterspeelzalen-plus werken vanuit centraal afgesproken beleidskaders (Voor- en Vroegschoolse Educatie Zaanstad VVE Werkboek, juli 2010). Deze beleidskaders zijn opgesteld door de vve-beleidsgroep waarin de beide schoolbesturen Agora en Zaan Primair, de Stichting Welsaen en de Gemeente Zaanstad vertegenwoordigd zijn. Ook de praktische uitwerking van de vve-beleidskaders is in gezamenlijk overleg tot stand gekomen, vanuit de netwerken voor de vve-coördinatoren die aan de scholen en peuterspeelzalen-plus zijn verbonden. Dit heeft geresulteerd in een aantal afspraken, protocollen en formulieren die geborgd zijn in het VVE-Werkboek van de gemeente Zaanstad. De Voorschoolse Educatie werd in de gemeente Zaanstad tot en met 2013 alleen aangeboden in zogenaamde Peuterspeelzalen-Plus, welke vallen onder Stichting Welsaen. Daarnaast valt er één vve-peuterspeelzaal rechtstreeks onder het schoolbestuur Agora. De gemeenteraad heeft op 2 december 2010 ingestemd met harmonisatie van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk. In mei 2012 zijn de nieuwe beleidsregels door het College van B&W vastgesteld. In de praktijk betekent dit dat de voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen-plus, regulier peuterspeelzaalwerk en kinderopvang) opgaan in een gecombineerde voorziening en aansluiting zoeken bij de scholen. Vanaf 1 augustus 2014 zijn de verschillende voorschoolse voorzieningen geharmoniseerd. De locatiebezoeken en gesprekken met de gemeente Zaanstad tijdens de Monitoring vve, vinden dus plaats in de voorbereidingsfase vooraf aan de harmonisatie. De ambitie van de gemeente in het versterken van een doorgaande ontwikkelingslijn voor kinderen ligt als bodem onder het veranderingsproces. 2.2 Overzicht van de voor- en de vroegscholen in Zaanstad Naast de digitale vragenlijst is gevraagd naar een overzicht met de vvepeuterspeelzalen en kinderdagverblijven (dus: de voorscholen) en de bijbehorende vroegscholen (de vve-basisscholen). De onderwijsinspectie heeft met gebruikmaking van de DUO-telgegevens per 1 oktober 2012 met het percentage gewichtenleerlingen van 4 en 5 jaar dat overzicht indien nodig nader ingevuld: zie tabel 1.1. Hierbij is er van uitgegaan dat scholen die 20 procent of meer gewichtenkleuters hebben gezien kunnen worden als een vroegschool. In onderstaande de tabel zijn deze aangeduid met **. Voorschool De Voorzaan De Voorzaan De Zoeker De Jagersplas De Heidebijtjes Pipeloentje De Gouw psz de Saenparel psz Ketelbinkie psz Parel Vroegschool OBS de Voorzaan (Vissershop) OBS de Voorzaan (Haven) OBS de Zoeker OBS de Jagersplas ICBS Het Koraal / De Bijenkof (Jenaplan) OBS de Gouw (Wibautstraat)** OBS de Gouw (Noorderven)** De Saenparel** De Windroos De Paus Joannes** Pagina 10 van 34

11 Tamarinde De Tamarinde Het Touwladdertje De Loopplank** Willibrord Willibrord** Het Roosje IBS de Roos** De Stern OBS de Spiegel** Bumbalu De Piramide De Hooyschuur OBS Kogerveld** De Kaaik OBS de Meander/ De Oceaan De Sterretjes OBS Ayundo / Octant De Toverboom OBS de Lindeboom** Het Kwastje OBS het Palet** Czaar Peutertje OBS de Dijk Oost De Kluft OBS de Dijk West De Spil OBS in t Veld De Waterlelie OBS het Eiland t Clowntje Toermalijn Peutersoos et Buut Tabel 2.2: Overzicht van de voor- en vroegscholen in de gemeente Zaanstad. Alle onderstaande locaties hebben een digitale vragenlijst gekregen en (voor)scholen met * zijn ook bezocht. De volgorde van voor- en vroegscholen in de kolommen is willekeurig. Dat betekent dat de voor- en vroegscholen in tabel 2.2 geen koppel vormen. Voorschool Vroegschool Bumbalu obs de Lindenboom cz Peutertje obs het Palet * Exter obs in het Veld Gouw obs de Gouw Wibaut Guishuissie obs de Gouw Noorderven Hooischuur obs de Spiegel * Kaaik obs de Pionier Iglo obs Kogerveld Saenparel * obs de Voorzaan Ketelbinkie obs Herman Gorter Kluft basisschool Willibrord Spil basisschool De Roos * Kwastje * Basisschool De Loopplank Krekeltje Toermalijn Lorzie Tamarinde Parel De Windroos Pippeloentje Saenparel * Rakkertjes * RKBS Paus Joannes Roosje * Stern Sterretjes Tamarinde Toverboom Touwladder Voorzaan Waterlelie Willibrord t Clowntje * Pagina 11 van 34

12 2.3 Lijst met de vve-documenten die de gemeente heeft aangeleverd - Beleidsnotitie VVE Zaanstad (juni 2013) - Uitvoeringsovereenkomst Stichting Walsaen (2013) - Handboek Voor- en Vroegschoolse Educatie Zaanstad (2010) - Bereik gewichtenkinderen Zaanstad (oktober 2012) - Jaarverslag vve bestuur Agora ( ) - Jaarverslag basisschool ( ) - Resultaatafspraken vve met bestuur Agora (december 2012) - Resultaatafspraken vve met bestuur Zaan Primair (december 2012) - VTO Vroeghulp samenwerkingsverband tussen verschillende regionale instellingen, organisaties en vrijgevestigde praktijken, Zaanstreek/Waterland - Afsprakenset Regionale onderdelen Centrum Jong Centrum Jeugd en Gezin Zaanstreek-Waterland (oktober 2009) 2.4 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geeft de inspectie haar bevindingen weer over het gemeentelijk vve-beleid. Per domein wordt weergegeven op welke punten de inspectie het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordeelt, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten de gemeente als een voorbeeld voor anderen gezien wordt ( 4 ). De inspectie baseert haar bevindingen op de uitkomsten van haar verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse, gesprekken met betrokkenen en informatie uit locatiebezoeken. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID a1 Definitie doelgroepkind 1a2 Bereik 1a3 Toeleiding 1a4 Ouders 1a5 Integraal vve-programma 1a6 Externe zorg 1a7 Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen 1a8 Doorgaande lijn 1a9 Resultaten 1b Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 1c Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES 2a GGD-rapport 2b Gemeentelijk subsidiekader De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie Pagina 12 van 34

13 Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 resultaten Afspraken over streefdoelen zijn er in de gemeente Zaanstad nog niet. Om zicht te krijgen op de resultaten van de inzet van voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Zaanstad, werkt de gemeente wel aan een nieuwe vve-monitor. In de vve-beleidsgroep zijn ook al afspraken met de schoolbesturen gemaakt om de toetskalenders op elkaar af te stemmen. Voor wat betreft het bijhouden van de vorderingen van de kinderen is er één afspraak met de scholen. Iedere school neemt de M1-, E1-, M2- en E2-toets Taal voor Kleuters af. Jaarlijks vullen de vve-scholen het format Evaluatie en jaarverslag basisschool in. In dit document vult de school onder andere het aantal leerlingen in de groepen 1 en 2 in, het aantal leerlingen met een gewicht, de instroom en het voorschools traject van de jongste kleuters en de inzet van het personeel. De gemeente verzamelt al wel gegevens en werkt de komende tijd met een werkgroep Resultaatafspraken, aan het formuleren van resultaatafspraken en de daaruit volgende monitor. De inspectie vult hierbij aan dat naast de outputresultaten (gewenst uitstroomniveau) ook kan worden benoemd welke resultaten verwacht worden op de terreinen zoals bereik en toeleiding, oudertevredenheid en interne kwaliteitszorg. Omdat de gemeente Zaanstad tijdens het onderzoek van de inspectie nog geen concrete resultaatafspraken (in de vorm van leer- of ontwikkelingsresultaten) met de vroegscholen heeft gemaakt, is indicator 1a9 een verbeterpunt voor de gemeente. De inspectie heeft met de gemeente Zaanstad bij de bespreking van het conceptrapport de afspraak gemaakt dat de resultaatafspraken in december 2014 met de voor- en vroegscholen gemaakt moeten zijn. 2 Verbeterpunten 1a4 ouders In het werkboek vve (2010) staan de algemene uitgangspunten van het ouderbeleid van de voor- en de vroegscholen. Hierin staan onder meer afspraken over de informatievoorziening over vve naar ouders, de intakeprocedure, de spelinloop, informatie over het thema en het informeren van de ouders over de ontwikkeling van hun kind. Deze afspraken gelden nog steeds en zijn ook opgenomen in de uitvoeringsovereenkomst met Stichting Welsaen (2010). De gemeente heeft duidelijk in beeld gebracht hoe en door wie ouders worden geïnformeerd over de peuterspeelzalen-plus waar vve wordt aangeboden (zie ook indicator 1a3 toeleiding). Aanvullend op het werkboek vve heeft de gemeente Zaanstad ouderbetrokkenheid en educatief partnerschap als één van de speerpunten voor het schooljaar 2013/2014 geformuleerd om deze een extra impuls te kunnen geven op de locaties. Er is een werkgroep onder de vve-beleidsgroep die zich inzet voor het versterken van de ouderbetrokkenheid in Zaanstad. De vve-beleidsgroep heeft in opdracht van de gemeente allereerst een onderzoek gedaan naar effectieve thuis-programma s. De uiteindelijke keuze is gevallen op twee projecten: vve-thuis en de Zaanse Taaltas. Op alle voor- en vroegscholen worden vanaf schooljaar 2013/2014 deze programma s gestart om de ouderbetrokkenheid te verhogen. Om de aanpak verder te versterken wordt er op iedere school een oudercoördinator geïnstalleerd (geschoold in TOLK). De beleidsgroep heeft ook als taak het gemeentelijk ouderbeleid op te stellen. Dit moet in het najaar van 2014 gereed zijn. Pagina 13 van 34

14 Ook opvoedingsondersteuning heeft systematisch in de vve-speelzalen een plaats gekregen. Het werkboek vve (2010) geeft hier richtlijnen voor. De ondertekende uitvoeringsovereenkomst met Stichting Welsaen (2013) bevestigt deze nog eens. Ouderbijeenkomsten met een opvoedingsthema vinden 4x per jaar plaats. Het programma Opvoeden Zó wordt één keer per twee jaar aangeboden (zes bijeenkomsten). Tot slot hebben alle pedagogisch medewerkers van de vvespeelzalen de scholing in Triple P gevolgd en kunnen via sheets de ouders adviseren over minder gecompliceerde opvoedingsproblematiek. Als uit de gesprekken blijkt dat de problemen gecompliceerder zijn dan verwacht, dan verwijst de leidster door naar het opvoedspreekuur van een Centrum Jong waar gewerkt wordt via dezelfde methode zodat er sprake is van een goede aansluiting. Het werkboek vve en de vve-beleidsnotitie met beleidsinitiatieven voor de komende periode, beschrijven nog vooral de uitgangspunten op het niveau van de voorschoolse instellingen en de onderwijsinstellingen. Er kan meer concreet ingegaan worden op de te bereiken doelen en resultaten waarmee de ouders als partner worden betrokken bij het voorkomen van achterstanden bij peuters. Hoewel er zicht is op het type ouders in de gemeente Zaanstad, is er nog onvoldoende sprake van een onderbouwende analyse van de ouderpopulatie op gemeentelijk niveau waarop initiatieven zijn gebaseerd. De werkgroep ouderbeleid werkt hier aan. Doelgericht ouderbeleid dat is afgestemd op de ouderpopulatie is echter nog een verbeterpunt voor de gemeente. De gemeente heeft als streven dit in het najaar van 2014 gereed te hebben. 1a7 Interne kwaliteitszorg voor- en vroegscholen Volgens de OKE-wet (en het convenant Agenda Focus op vroegschoolse educatie ) dient op gemeentelijk niveau aangegeven te zijn wat belangrijk is met betrekking tot de kwaliteit van vve en hoe deze kwaliteit gemeten, (indien nodig) verbeterd én geborgd wordt. De gemeente Zaanstad heeft in de vve-beleidsgroep met een vertegenwoordiging van de houder en besturen van de voor- en vroegscholen hier afspraken over gemaakt. Deze zijn vastgelegd in het werkboek vve (juni 2010). Een aantal taken voor de interne kwaliteitszorg is belegd bij de coördinatoren. Dit betreft het opstellen van een implementatie-jaarplan vve (in overleg met de directie, manager Welsaen en betrokken leerkrachten) met een tussentijdse en een jaarlijkse evaluatie. De coördinator heeft een signalerende functie in het bewaken en borgen van de kwaliteit en rapporteert de bevindingen aan de directeur van de school en (waar nodig) aan de manager Peuterspeelzalen van Stichting Welsaen. De jaarlijkse evaluatie en de verantwoording van subsidiegelden vindt plaats aan de hand van een vve-jaarverslag. Hierin wordt gevraagd naar kwantitatieve gegevens, over onder meer aantallen doelgroepkinderen, voorgeschiedenis en instroomgegevens en kwalitatieve gegevens over onder meer de activiteiten die in het kader van vve zijn ondernomen, zoals ouderactiviteiten, vergaderingen en nieuwe ontwikkelingen. Het is aan de locaties zelf om te bepalen in welke volgorde en in welk tempo ze aan hun verbeterpunten werken. De Zaanse Taalacademie heeft als opdracht pedagogisch medewerkers, leraren, managers en directeuren van de voor- en de vroegscholen te interviewen op de activiteiten die zij uitvoeren rond taal en ouderbetrokkenheid en bijbehorende ervaringen. Deze input wordt ingebracht in de beleidsgroep. Het doel van de werkgroep is in te spelen op de behoeftes en zwakke punten op wijk- en locatieniveau. Daarnaast hebben de logopedisten de opdracht om duurzaam en opbrengstgericht werken aan taaldoelen binnen vve op de locaties te versterken. Aan de hand van De Kijkwijzer Taal en Vve worden de didactische vaardigheden van pedagogisch medewerkers in beeld gebracht en ondersteunen zij hen in verdere verbetering. Pagina 14 van 34

15 De afspraken over de elementen van de interne kwaliteitszorg bieden nog ruimte voor verdere verbetering. De kwaliteitsnormen die de gemeente heeft gesteld zijn inhoudelijk. Deze staan beschreven in het werkboek vve, de kijkwijzer Taal en vve en zetten in op kwaliteitsverbetering. Daarnaast stelt de gemeente een aantal uniforme protocollen vast, die ingaan op kwaliteitsborging. De kwaliteitsevaluatie daarentegen komt te impliciet aan de orde. De inhoudelijke kaders zijn weliswaar de meetlat, de inspectie heeft onvoldoende kunnen vaststellen op welke wijze de locatie de eigen kwaliteit in beeld brengt en op welke wijze vve deel uitmaakt van het eigen kwaliteitszorgsysteem. Zo is bijvoorbeeld niet aangegeven wat de stand van zaken op de locatie is, welke inhoudelijke elementen ten minste onderwerp van evaluatie moeten zijn, wanneer deze bereikt moeten zijn en welke vormen en activiteiten van evaluatie voldoende betrouwbaar geacht worden. 1c systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau In de vve-beleidsgroep worden doorlopend de in gang gezette verbeteringen geëvalueerd. De evaluatie van het gemeentelijk vve-beleid, van de afspraken, de uitvoering en van de resultaten, vindt echter niet voldoende aantoonbaar en planmatig plaats. Het ontbreekt aan een concreet kader van waaruit geëvalueerd en gerapporteerd wordt over de effecten van het vve-beleid. Deze indicator is dan ook een verbeterpunt voor de gemeente. Formuleer voor de vve-monitor duidelijke prestatieafspraken op gemeentelijk niveau en controleer deze op locatieniveau. Maak deze onderwerp van een jaarlijkse evaluatie en rapporteer over de verbeteractiviteiten die hieruit voortkomen. Dit cyclisch proces geeft richting aan het gemeentelijk vve-beleid. De beleidsgroep vve heeft echter wel voor 2013 een beleidsnotitie geschreven met de verbeterpunten voor de komende periode. Deze zijn nog onvoldoende afgeleid uit een analyse en evenmin meetbaar uitgewerkt in streefdoelen binnen een bepaalde periode. 3 Voldoende 1a2 bereik Aanvankelijk wist de gemeente onvoldoende de reden waarom een kind niet naar de voorschool ging. Dit werd in onvoldoende mate door de consultatiebureaus geregistreerd. Hierdoor was onvoldoende inzicht in het non-bereik, redenen voor non-bereik en de wijken waar non-bereik zich voor deed (zie ook 1a3 toeleiding). Een intermediair, aangesteld bij de GGD, heeft deze taak op zich genomen waardoor het non-bereik in beeld is gekomen en de toeleiding is versterkt. Dit heeft er toe geleid dat het bereik in de gemeente Zaanstad in orde is. Volgens de gewichtendefinitie diende de gemeente Zaanstad per 1 oktober vve-plaatsen te creëren. Op 1 oktober 2012 kregen 220 doelgroeppeuters (73%) voorschoolse educatie. Omdat de gemeente Zaanstad een eigen bredere doelgroepdefinitie hanteert, zouden er per 1 oktober doelgroeppeuters zijn. Hiervan hebben 540 doelgroeppeuters (83%) voorschoolse educatie ontvangen. De gemeente rekent ook anderstalige leerlingen tot haar doelgroep. Nog niet alle doelgroepkinderen volgens de eigen brede doelgroepdefinitie worden momenteel echter bereikt met een vve-aanbod, doordat er nog geen vve in de kinderopvang wordt aangeboden. De gemeente Zaanstad wil door het harmoniseren van de voorschoolse voorzieningen alle kinderen die voor een vve-programma in aanmerking komen een vve-aanbod doen. Dit ligt in lijn met de bestuursafspraken tussen het Rijk en de gemeente Zaanstad. 1a3 toeleiding De gemeente Zaanstad heeft afspraken gemaakt over wie er wanneer verantwoordelijk is voor de toeleiding van doelgroepkinderen naar de voorschoolse educatie. De GGD (Centrum Jong voor Jeugd en Gezin en de consultatiebureaus) verzorgt de toeleiding naar de vve-voorziening. Tijdens het bezoek aan het consultatiebureau wordt geconstateerd of een kind wel of niet tot de doelgroep behoort. Pagina 15 van 34

16 Als de jeugdverpleegkundige inschat dat een kind een risico op (taal)achterstand loopt, kan het kind via het logopedisch spreekuur een vve-indicatie krijgen. De GGD levert vier maal per jaar gegevens aan van kinderen uit Zaanstad die voor een plaats op een vve-peuterspeelzaal in aanmerking komen. De toeleiding naar de vve-voorziening is opnieuw vormgegeven door het invoeren van een digitale registratie. Hierdoor wil de gemeente Zaanstad een beter zicht krijgen op het feitelijke bereik van de doelgroeppeuters en welke verklaringen er zijn om geen gebruik te maken van voorschoolse educatie. Een belangrijke vraag bij de toeleiding is ook een analyse van de redenen waarom sommige (groepen) kinderen niet naar een vve-peuterspeelzaal komen. Om de toeleiding verder te versterken is er bij de GGD tevens een intermediair geïnstalleerd die ouders actief motiveert om hun kind(eren) deel te laten nemen aan vve. Met de digitale registratie krijgt de gemeente meer zicht op de feitelijke effecten van de huidige werkwijze om daar gerichte activiteiten op in te kunnen zetten. In het vve-werkboek (juni 2010) is een checklist toeleiding en werving vve opgenomen (par. 2.1). Hierin zijn de jaarlijkse activiteiten vastgelegd. Daarnaast is er een Protocol plaatsing en inschrijving Stichting Welsaen opgesteld. Hierin is opgenomen dat: De informatiemap over de peuterspeelzalen-plus met inschrijfformulieren komt bij de ouders terecht via: a. het consultatiebureau b. de intermediair c. de peuterspeelzaal d. het bedrijfsbureau e. de school. Ouders worden verder geïnformeerd over de peuterspeelzalen-plus, via: a. De jeugdverpleegkundige van het consultatiebureau: zij geeft de ouders het advies om hun peuter te plaatsen op een peuterspeelzaal-plus, de intermediair van de stichting Welsaen benadert de ouders en geeft in de vorm van een huisbezoek de ouders verdere uitleg; b. De leidster van een peuterspeelzaal kan de ouder verwijzen naar een peuter-plusgroep; c. Medewerkers van de administraties van de afdeling peuterspeelzalen van de Stichting Welsaen informeren ouders over de peuterspeelzalen-plus en de voorwaarden die hieraan verbonden zijn; d. De school brengt ouders op verschillende manieren op de hoogte van het feit dat er een peuterspeelzaal-plus aan hun school verbonden is (via informatieavonden en informatiemateriaal voor ouders); e. De ouders schrijven zelf in voor een peuterspeelzaal-plus. De toeleiding van de vve-voorzieningen zal per 1 augustus 2014 opnieuw vormgegeven worden. De digitale registratie is hierin het begin. Ook de intermediair zal niet meer bij de stichting Welsaen maar bij de GGD geïnstalleerd worden. In het kader van de harmonisatie zijn er vanaf 1 augustus 2014 namelijk meerdere vveaanbieders. 1a5 Integraal vve-programma In de beleidsnotitie Zaanstad is wat het vve-programma betreft de bestaande situatie gecontinueerd. Zoals in juni 2010 in het handboek vve is opgenomen, wordt er in de gemeente Zaanstad met drie integrale programma s gewerkt: Startblokken, Piramide en Kaleidoscoop. Deze beginnen vanaf 2,5 jaar en lopen door in de eerste twee groepen van de (samenwerkende) basisschool. Deze keuze is destijds in samenspraak met de partners uit het veld gemaakt. Pagina 16 van 34

17 Vanaf het schooljaar 2013/2014 wordt aanvullend, in zowel de voorscholen als de vroegscholen, het woordenschatproject Logo 3000 ingevoerd. Het programma is bedoeld voor een goede doorgaande lijn in de basiswoordenschat. Daarnaast worden vanaf het schooljaar 2013/2014 aanvullend extra investeringen gedaan in opleidingstrajecten van de erkende vve-programma s. Om de ontwikkeling van de kinderen te volgen is in de gemeente Zaanstad afgesproken dat er gebruik wordt gemaakt van een kind-volgsysteem waarmee de ontwikkelingen van de individuele kinderen gevolgd worden en op basis waarvan het pedagogisch handelen wordt bepaald. Er is geen uitspraak gedaan over welk kindvolgsysteem er gehanteerd moet worden. Er is wel uitgesproken dat er in de voorschool gebruik moet worden gemaakt van een leerlingvolgsysteem dat aansluit bij het leerlingvolgsysteem dat in de basisschool wordt gebruikt. 1a6 Externe zorg De gemeente Zaanstad beschikt over een zorgstructuur waarin het kind/de jongere en de ouders centraal staan. De zorgstructuur staat beschreven in De afsprakenset regionale onderdelen (centrum Jong-centrum voor Jeugd en Gezin) Zaanstreek- Waterland (oktober 2009). Doel van deze samenwerking en afstemming op regionaal gebied is het realiseren van een effectieve en efficiënte (opvoed- en opgroei-) ondersteuning voor ouders, kinderen, jongeren en professionals. Om te vermijden dat de uitvoerders van zorg van elkaar niet weten dat ze met of binnen een gezin werkzaam zijn of dat er te weinig afstemming tussen zorgaanbieders plaats vindt, heeft de gemeente besloten tot een één gezin, één plan-aanpak. In de eerder genoemde afsprakenset zijn de procedures met betrekking tot afstemming en uitvoering van de zorg door meerdere zorginstanties vastgelegd. Wanneer het gezinsplan stagneert, wordt opgeschaald naar een procescoördinator met specifieke taken en bevoegdheden om de noodzakelijke zorg weer vlot te trekken. De voor- of vroegschool heeft hierin geen specifieke rol. De Centra Jong/CJG s stellen vaste contactpersonen aan voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en het primair en speciaal onderwijs. Deze contactpersonen zijn te consulteren bij signalen en vragen die zich voordoen. Daarnaast is een nauwe samenwerking tussen de zorgstructuur van het primair onderwijs en het Centrum Jong/Centrum voor Jeugd en Gezin uitgangspunt. De contactpersoon vanuit het Centrum neemt deel aan de zorgstructuur van de school (grootzorgteam). In het Werkboek VVE (2010) is een stappenplan opgenomen van de interne naar de externe zorg op de peuterspeelzaal-plus. Als de pedagogisch medewerkers er met de interne zorg niet uitkomen en er derden worden ingeschakeld, moeten ouders van peuters hiervan op de hoogte worden gesteld en hun toestemming verlenen. Bij peuters met ontwikkelingsproblemen neemt de leidster contact op met de vvecoördinator van de basisschool waar het kind naar toe gaat en bespreekt de observatiegegevens. Indien de school preventieve stappen wil ondernemen kan er gekozen worden voor: a) een observatie door iemand van de school (dit kan de vve-coördinator, IB er of een leerkracht zijn); b) doorverwijzing naar Centrum Jong. Na een pilot hebben bij aanvang van het schooljaar 2013/2014 drie peuter IB-er s de taak gekregen alle pedagogisch medewerkers in de voorscholen te ondersteunen. De peuter IB-er observeert kinderen op het gebied van gedrag, de sociaalemotionele-, cognitieve- en taalontwikkeling. Ook geeft zij advies op maat aan de pedagogisch medewerkers. De laagdrempelige aanpak blijkt succesvol te zijn, de pedagogisch medewerkers maken goed gebruik van de peuter IB-er. De peuter IBer werkt samen met: Centrum Jong (CJG), VTO vroeghulp, GGD, Bureau Jeugdzorg, logopedisten, voorscholen, zorgteam/ IB-er basisschool en de VVE beleidsgroep. Op termijn moet de peuter IB-er meer onderdeel uitmaken van de opgestelde zorgstructuur. Pagina 17 van 34

18 De inspectie vult daarbij aan, dat de peuter IB-ers ook de professionalisering van de interne zorg zouden kunnen versterken als zij hiertoe gemandateerd worden. 1a8 Doorgaande lijn Om de doorgaande lijn van de voor- naar vroegschool te versterken zijn met de vve- Beleidsgroep nadere afspraken gemaakt. Deze zijn in het werkboek vve vastgelegd. Allereerst is de toeleiding en plaatsing van de kinderen vastgelegd in een serie afspraken. Daarnaast zijn er een aantal inhoudelijke afspraken gemaakt. Zo wordt in de peuterspeelzalen-plus en in de groepen 1 en 2 van de gekoppelde basisschool hetzelfde vve-programma aangeboden. De programma s bieden een doorgaande leerlijn van 2 tot 6 jaar. De peuters stromen door naar de basisschool waaraan de voorschool is verbonden, of naar één van de basisscholen waarmee wordt samengewerkt. De samenwerkende voor- en vroegscholen maken dan ook afspraken over programma- en themagebonden activiteiten voor de peuters en de kleuters. De peuterspeelzalen-plus maken gebruik van een leerlingvolgsysteem dat aansluit bij het leerlingvolgsysteem dat in de samenwerkende basisschool wordt gebruikt. Voor de gestandaardiseerde en warme overdracht van de kindgegevens zijn afspraken gemaakt die voor een ieder te raadplegen zijn. Vanaf het schooljaar 2013/2014 ondersteunt en monitort de Zaanse Taalacademie (ZAT) het Zaanse vve-beleid. Dit is een project waarbij het taalbeleid in een doorgaande lijn versterkt moet worden. Het doel is het niveau van het taalbeleid in Zaanstad te verhogen en te professionaliseren vanuit een gedeelde visie. Er zal vanuit deze visie blijvend ingespeeld worden op de behoeften en zwakke punten op wijk- en locatieniveau. De Zaanse Taalacademie moet er toe leiden dat de organisaties onderling goed en effectief samenwerken. De inzet van de Taalacademie heeft een vraaggestuurd karakter. Dit project is tijdens het onderzoek van de inspectie nog in ontwikkeling. De coördinatie van vve is op locatieniveau (in de voor- en de vroegscholen) geregeld en vastgelegd in het protocol vve-coördinatietaken. Dit protocol is vastgelegd in het werkboek vve. In het werkboek is ook vastgelegd dat er structureel overleg moet plaatsvinden tussen de pedagogisch medewerkers van de peuterspeelzalen-plus en de leerkrachten van de groepen 1 en 2 van de basisschool. Tot slot is bepaald dat er structureel overleg plaatsvindt tussen stichting Welsaen en de directie van de basisschool. Met ingang van 1 augustus 2014, als alle voorschoolse voorzieningen opgaan in een gecombineerde voorziening en meer aansluiting zoeken met de basisscholen, wordt in de loop van het kalenderjaar 2014 het vve-werkboek met afspraken en protocollen geactualiseerd. Binnen de vve-beleidsgroep wordt hier al aan gewerkt. De doorgaande lijn kan zich hiermee op termijn verder ontwikkelen naar een goed voorbeeld. De afstemming in pedagogisch en educatief handelen wordt op dat moment verder uitgewerkt wanneer de intensieve samenwerking een feit is. 2a de gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt De gemeente Zaanstad heeft de GGD opdracht gegeven jaarlijks de basiskwaliteit van voorschoolse educatie in de voorscholen te inspecteren. Met de bestandsopname in 2010 zijn hier afspraken over gemaakt met de inspectie van het onderwijs. De inspectie heeft nu met een steekproef vastgesteld dat van de voor- en vroegscholen in Zaanstad recente GGD-rapporten beschikbaar zijn, waarin ook het 8 e domein (voorschoolse educatie) is beoordeeld. Op één voorschool was dat echter nog niet het geval. Dit onderzoek vindt alsnog op korte termijn plaats. 2b er is een gemeentelijk subsidiekader De gemeente Zaanstad heeft een subsidiekader voor de aanbieders van voorschoolse educatie vastgelegd. Pagina 18 van 34

19 Om in aanmerking te komen voor de subsidie verplichten de aanbieders zich om te voldoen aan de voorwaarden van de wet op de Kinderopvang en het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Dit is voor de peuterspeelzalen van stichting Welsaen vastgelegd in een uitvoeringsovereenkomst. Daarnaast is vastgelegd dat de aanbieders van voorschoolse educatie toewerken naar aanvullende voorwaarden, zoals uitgewerkt in het handboek vve (juni 2010, dat tevens op het moment van onderzoek wordt aangepast) en de beleidsnotitie vve Zaanstad (juni 2013). Dit betreft onder meer afspraken over de kwalificatie van de pedagogisch medewerkers, de coördinatie van vve, het aanbod, de doorgaande lijn en de ouderactiviteiten. Na 1 augustus 2014 zal dit ook gaan gelden voor de houders van vvekinderdagverblijven, zodra zij starten met het aanbieden van voorschoolse educatie. 4 Voorbeeld voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind Strikt genomen hoeft de gemeente volgens de definitie van OCW niet meer dan alleen de gewichtendefinitie van het basisonderwijs aan te houden. Met deze smalle definitie blijven leerlingen waarvoor geen gewicht geldt, maar waarbij wel sprake is van een taalachterstand, echter buiten beeld. De gemeente Zaanstad hanteert echter een brede doelgroepdefinitie. Deze is als volgt geformuleerd: - Kinderen van 2 tot 6 jaar met een leerlingengewicht (0,3 of 1,2) op basis van de nieuwe gewichtenregeling (die vanaf augustus 2006 geldt); - Kinderen zonder leerlingengewicht, die meertalig worden opgevoed, maar onvoldoende Nederlands krijgen aangeboden (spreken thuis een andere taal dan de Nederlandse taal); - Kinderen met een aantoonbare (taal)achterstand (Indicatie centra Jong voor Jeugd en Gezin). In Zaanstad is bij de start van vve het vve-budget ingezet in een aantal specifieke wijken met een zwakke sociale structuur en met relatief veel bewoners met een niet-nederlandse culturele achtergrond: Poelenburg, Zaandam-Zuid, Peldersveld/ Hoorneseveld, Kogerveld, Rosmolenbuurt, Oude Haven, Oud Koog aan de Zaan, Wormerveer en basisschool Het Palet (uit Krommenie). In de beleidsgroep vve is ervoor gekozen om in een vve-peutergroep naast doelgroepkinderen met een leerlinggewicht, ook kinderen die wel een taalachterstand hebben, maar die niet tot de doelgroep behoren (dus geen leerlinggewicht hebben) toe te laten. De gemeente Zaanstad is hierin een goed voorbeeld. Het gaat dan om kinderen die zogenaamd anderstalig zijn, maar waarvan één van de ouders in het land van herkomst wel minimaal twee jaar VMBO-T heeft gevolgd en kinderen met een aantoonbare (taal)achterstand. Vanuit de optiek dat taalarme kinderen leren van taalrijke kinderen worden de vvepeutergroepen gemengd met taalvaardige kinderen (gemiddeld 25% per peuterspeelzaalgroep). Vanaf 2007 zijn er twee soorten peuterspeelzalen in Zaanstad voor doelgroepkinderen. 1. De peuterspeelzalen-plus in de specifieke vve-wijken: Kinderen komen vier keer per week, worden begeleid door twee gediplomeerde leidsters door middel van een goedgekeurde vve-methode en met een doorgaande leerlijn met de samenwerkende basisschool. Doelgroepkinderen in deze groepen stromen als vanzelfsprekend door naar de samenwerkende basisschool. Pagina 19 van 34

20 Plaatsingscriteria voor doelgroepkinderen vve in de peuterspeelzaalplusgroepen: a. Kinderen die in de wijk wonen én b. minimaal 75% van de kinderen in de groep moet een leerlingengewicht van 0,3 of 1,2 hebben. c. Kinderen zonder leerlingengewicht, die meertalig worden opgevoed, maar onvoldoende Nederlands krijgen aangeboden. d. 25% van de kinderen in een plusgroep mogen kinderen zijn die niet onder de gewichtenregeling vallen. Deze kinderen komen twee keer per week. Doelgroepkinderen hebben echter altijd voorrang. 2. De reguliere peuterspeelzalen met een ambulante vve-leidster: Deze peuterspeelzalen kunnen in alle wijken van Zaanstad gevestigd zijn. Doelgroepkinderen komen ook hier vier keer per week en worden daarvan twee dagdelen preventief ondersteund door een ambulante leidster. Er vindt wel een overdracht plaats naar de basisschool waar het kind naar toe gaat, maar er is geen sprake van een doorgaande leerlijn (de basisscholen werken niet met een vve-methode). Doelgroepkinderen in deze groepen kunnen doorstromen naar de basisschool naar keuze. Plaatsingscriteria voor kinderen in de groepen met de ambulante leidster: a. Kinderen met een leerlingengewicht van 0,3 of 1,2. b. Kinderen zonder leerlingengewicht, die meertalig worden opgevoed, maar onvoldoende Nederlands krijgen aangeboden. c. De doelgroepkinderen worden zoveel mogelijk verspreid over de diverse groepen. Het streven is om ongeveer vijf doelgroepkinderen in één groep te plaatsen. Vanaf 1 augustus 2014 zijn alle voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen-plus, regulier peuterspeelzaalwerk en kinderopvang) geharmoniseerd. Dat betekent dat de voorschoolse voorzieningen opgaan in een gecombineerde voorziening en aansluiting zoeken bij de scholen. 1b vve-coördinatie op gemeentelijk niveau De directe inhoudelijke sturing en coördinatie van de uitvoering van het vve-beleid, berust bij de Beleidsgroep vve. De beleidsgroep bestaat uit afgevaardigden vanuit de Gemeente Zaanstad, vanuit de schoolbesturen Agora en Zaan Primair, vanuit Stichting Welsaen (peuterspeelzalen), Centrum Jong voor jeugd en gezin (o.a. consultatiebureaus), GGD (logopedie) en de Zaanse Taalacademie. De beleidsgroep komt om de zes weken bijeen. De gemeente is aantoonbaar regievoerder, coördineert de uitwerking van het vve-beleid en betrekt hierbij de LEA-partners. Het werkboek vve dat in 2007 is verschenen, is in 2010 aangepast naar de huidige situatie en wordt op het moment van onderzoek geactualiseerd. In dit handboek staan alle beleidsdocumenten en afspraken waarmee het onderwijs en de peuterspeelzalen in Zaanstad werken. Ook deze praktische uitwerking van de vvebeleidskaders is in gezamenlijk overleg tot stand gekomen, vanuit de netwerken voor de vve-coördinatoren die aan de scholen en peuterspeelzalen-plus zijn verbonden. Dit heeft een breed gedragen vve-beleid tot gevolg. De coördinatie van vve in de gemeente Zaanstad is daarmee een goed voorbeeld. Op locatieniveau wordt vve gecoördineerd tussen de voor- en de vroegschool. In het werkboek vve zijn de coördinatietaken nader uitgewerkt. In het vve-werkboek zijn de verschillende overlegstructuren voor vve genoemd, met daarbij de deelnemers, doelstellingen en de frequentie van bijeenkomen. Vanaf 1 augustus 2014 zijn alle voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen-plus, regulier peuterspeelzaalwerk en kinderopvang) geharmoniseerd. Dat betekent dat de aansturing op locatieniveau opnieuw onder de aandacht van de gemeente zal zijn. Pagina 20 van 34

21 3 De oordelen over de voor- en de vroegscholen De voor- en vroegscholen uit het overzicht in paragraaf 2.2 hebben een digitale vragenlijst gekregen om zelf te rapporteren over de kwaliteit van vve. De vragen zijn rechtstreeks afkomstig uit het vve-waarderingskader. Elke voor- en vroegschool heeft een eigen zelfrapportage teruggekregen. Paragraaf 3.1 bevat een overzicht van de resultaten van de vragenlijst. In paragraaf 3.2 worden de resultaten van de locatiebezoeken door de inspectie besproken. Een overzicht van de eigen waarderingen van alle vve-locaties is naar de gemeente gestuurd. 3.1 Resultaten vragenlijst De antwoorden van de locaties op de vragen in de vragenlijst zijn conform de werkinstructie van de Inspectie van het Onderwijs vertaald naar waarderingen van een indicator. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet om oordelen die door de inspectie zijn gegeven. In de onderstaande tabel staan deze waarderingen weergegeven in percentages van het totaal aantal vve-locaties in de gemeente. Het percentage waarderingen per indicator is niet altijd 100%, omdat op sommige locaties geen waardering is gegeven, bijvoorbeeld omdat het antwoord op vragen ontbrak. Bij de tabellen volgt een toelichting. Tabel 3.1a De waardering van de indicatoren: Condities CONDITIES A0.1 Recent en compleet GGD-rapport* 96 A2 Groepsgrootte* 4 96 A3 "Dubbele bezetting" A4.1 Voldoende vve-tijd per week* 7 93 A5.2 Opgeleide leidsters* 100 A5.3 Nederlands spreken* A5.4 Vve-geschoolde leidsters 1) A5.5 Jaarlijks opleidingsplan* 4 96 De indicatoren met een * zijn alleen van toepassing op de voorscholen 1)Waardering niet te bepalen op basis van de vragenlijst In 2010 voldeden de veertig onderzochte voorscholen op nagenoeg alle onderdelen van het aspect Condities. Wat nog niet op orde was, en waarover met de inspectie en de gemeente afspraken zijn gemaakt, was het toezicht van de GGD op het 8 e domein, namelijk de voor- en vroegschoolse educatie. Deze afspraak is nagekomen en de GGD-onderzoeken op het 8 e domein zijn uitgevoerd of staan op de agenda om bezocht te worden. In 2013 zijn er volgens de voor- en vroegscholen binnen de condities nog enkele verbeterpunten. Dit is een lichte verschuiving ten opzichte van de situatie in Deels heeft dit te maken met aangescherpte eisen (bij indicator A5.3) en deels heeft dit te maken met nieuwe voorscholen waar voorschoolse educatie wordt aangeboden. In 2010 voldeed 96% van de voor- en vroegscholen aan de dubbele bezetting (indicator A3). In 2013 is dit nog voor 80% van de voor- en vroegscholen het geval. Uit de digitale vragenlijst blijkt dat dit twee voorscholen en zeven vroegscholen betreft. In 2010 voldeden alle voorscholen aan voldoende tijd voor voorschoolse educatie voor de doelgroeppeuters. In praktijk betekent dat ten minste tien uur per week. Pagina 21 van 34

22 Nu in 2013 blijkt uit de vragenlijst dat dit op 7% van de voorscholen niet op orde is (indicator A4.1). Mogelijk hangt dit samen met de wachtlijst voor doelgroep- peuters op enkele locaties. De eisen voor het Nederlands taalniveau (indicator A5.3) zijn in het kader van de G37-bestuursakkoorden aangescherpt. Hierin is aangegeven dat de leidsters aantoonbaar het 3F/B2-niveau moeten beheersen. Een aantal pedagogisch medewerkers heeft de taaltoets (afgenomen ten minste vòòr september 2013) niet gehaald en volgt sinds het najaar van 2013 een scholingstraject van het UvA-Talen om het gewenste taalniveau (3F) alsnog te behalen. De screening zal in het kader van de harmonisatie ook voor de pedagogisch medewerkers van de nieuwe voorschoolse partners gelden. Zodoende komt er nog een tweede screeningsronde voor alle pedagogisch medewerkers. Tot slot geeft één van de voorscholen in de digitale vragenlijst aan op dit moment geen actueel opleidingsplan te hebben (indicator A5.5). Tabel 3.1b. De waardering van de indicatoren: Ouders OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B2 Vooraf info aan ouders over vve 1) B3 Intake B4 Thuis vve-activiteiten 1) B5 Vve-participatie van ouders op voor- en vroegschool B6 Info aan ouders over ontwikkeling kind 1) B7 rekening houden met thuistaal )Waardering niet te bepalen op basis van de vragenlijst In 2010 zijn er binnen het aspect Ouders een aantal verbeterpunten vastgesteld voor zowel de voor- als de vroegscholen. Daarnaast zijn ook een aantal goede voorbeelden aangetroffen. In 2013 is er volgens de voor- en vroegscholen nog steeds sprake van meerdere verbeterpunten en een aantal goede voorbeelden. De verbeterpunten gelden echter voor meer voor- en vroegscholen dan in 2010 het geval was. Het ontbrak in 2010 op meer dan de helft (65%) van de voor- en vroegscholen aan een gericht ouderbeleid (indicator B1). Het ouderbeleid was vaak in algemene termen geformuleerd en te weinig toegespitst op vve. Nu in 2013 zijn er minder voor- en vroegscholen met een ouderbeleid dat voldoet aan de eisen die de inspectie daaraan stelt dan in 2010 het geval was. Een nadere analyse van de ingevulde vragenlijsten leert in de eerste plaats dat er meer voorscholen (89%) zijn met een ouderbeleid dan vroegscholen (61%). Ten tweede geeft een aantal van deze vooren vroegscholen in de vragenlijst aan wel een ouderbeleid te hebben, maar in het beleid ontbreekt het nog aan een analyse van de ouderpopulatie en/of concrete doelen. Dat verklaart mogelijk dat het percentage voor- en vroegscholen met een score 2 op indicator B1 is gestegen ten opzichte van De intake (indicator B3) gaf in 2010 op alle onderzochte voor- en vroegscholen voldoende informatie. Van de bevraagde voor- en vroegscholen geeft 89% aan geen standaard intakeformulier te gebruiken of dat op het standaard intakeformulier specifieke informatie over bijvoorbeeld ontwikkelings- en persoonskenmerken van het kind ontbreekt. Dit geldt in meerdere mate voor de vroegscholen. Daarnaast wordt in de voorscholen het intakeformulier niet altijd met de ouders besproken, waardoor de intake niet voldoet aan de eisen die de inspectie daaraan stelt. De inspectie vermeldt hierbij dat de oordelen van de inspectie, zoals beschreven in paragraaf 3.2, op de bezochte voor- en vroegscholen positiever is dan de zelfoordelen op basis van de vragenlijst. Pagina 22 van 34

23 Op iets minder dan de helft (42%) van de voor-en vroegscholen was in 2010 het stimuleren van de participatie van ouders bij vve-activiteiten (indicator B5) nog een verbeterpunt. Nu is iets meer dan de helft (59%) van de voor- en vroegscholen niet positief over de vve-participatie van ouders, met name over het aantal deelnemers (minder dan 60%). Daarentegen weten meerdere (41%) voor- en vroegscholen met hun inspanningen juist veel ouders bij hun activiteiten te betrekken. Ouderparticipatie is tevens het speerpunt van de gemeente Zaanstad sinds het schooljaar 2013/2014. De effecten hiervan zijn op dit moment nog onvoldoende te meten. Het rekening houden met de thuistaal van het kind (indicator B7) was in 2010 op de onderzochte voor- en vroegscholen in orde. Op basis van de vragenlijst in 2013 geven een aantal (4) voor- en (8) vroegscholen echter aan hier onvoldoende maatregelen voor te hebben getroffen. Daarnaast geven een aantal voor- en vroegscholen aan hierin een goed voorbeeld te zijn (18 voorscholen en 2 vroegscholen) doordat zij bijvoorbeeld de anderstalige ouders ondersteuning bieden in het aanleren van de Nederlandse taal en bij de ouders nagaan of zij de informatie die zij hebben gekregen ook hebben begrepen. Tabel 3.1c. De waardering van de indicatoren: Kwaliteit van de uitvoering van vve KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE Het aangeboden programma C1.1 Integraal programma 4 93 C1.2 Doelgerichte planning Bijna alle voor- en vroegscholen gebruiken één van de door de gemeente voorgestelde en erkende vve-programma s: Startblokken, Piramide of Kaleidoscoop. In 2013 is de kwaliteit op het gebied van het aangeboden programma behouden volgens de voor- en vroegscholen (indicator C1.1). In 2010 was er op iets meer dan de helft (66%) van de voor- en de vroegscholen sprake van een doelgerichte planning. De digitale vragenlijst van 2013 laat een iets positiever beeld zien. Bijna drie kwart (72%) van de voor- en vroegscholen geeft aan dat er wordt gewerkt met een doelgerichte planning (indicator C1.2) doordat er gebruik wordt gemaakt van een jaarrooster en week-/dagplanningen. Op een kwart van de bevraagde voor- en vroegscholen (24%) is dat echter nog niet het geval. Uit de vragenlijst blijkt dat er geen planning is (4 voorscholen) of dat uit de planning onvoldoende blijkt welke doelen er worden nagestreefd (3 voor- en 4 vroegscholen). Het werken met een vooraf beredeneerde planning is een belangrijke voorwaarde om doelgericht en planmatig te werken aan de bestrijding van ontwikkelingsachterstanden bij jonge (risico)kinderen. Tabel 3.1d. De waardering van de indicatoren: Ontwikkeling, begeleiding en zorg ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1.1 Volgen ontwikkeling kinderen D1.2 Planmatige begeleiding D1.3 Evaluatie van begeleiding en zorg D2.1 Welke kinderen externe zorg nodig? D2.2 Aanmelding externe zorg 4 96 In 2010 liet de ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep in de voor- en de vroegscholen een gedifferentieerd beeld zien. Bijna alle voor- en vroegscholen volgden de ontwikkeling van de kinderen, en sommige waren hierbij zelfs een voorbeeld voor anderen. De vragenlijst laat nu een minder positief beeld zien. Uit de vragenlijsten blijkt dat de voor- en de vroegscholen wel de ontwikkeling van de kinderen volgen, maar nog niet volledig volgens de eisen die de inspectie daaraan stelt (indicator D1.1). In het kader van de vroegsignalering is het van belang dat binnen drie maanden de beginsituatie wordt vastgelegd. Pagina 23 van 34