RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE. Menterwolde

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN 2015 EN 2016 IN DE GEMEENTE Menterwolde Plaats : Muntendam Gemeentenummer : 1987 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 25 april 2016 Datum vaststelling : 28 september 2016

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING VVE IN DE GEMEENTE MENTERWOLDE CONCLUSIES Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 VOORWOORD In de periode heeft de Inspectie van het Onderwijs een landelijke bestandsopname uitgevoerd naar de kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie (vve). Daarna is het signaalgestuurde toezicht op vve in werking getreden. Het signaalgestuurde toezicht vve begon eind 2013 met het versturen van digitale vragenlijsten naar de 315 middelgrote en kleine gemeenten. Voor de 37 grote gemeenten is er tot en met 2015 een apart monitortraject. Op basis van een analyse van de digitale vragenlijsten is besloten om in middelgrote en kleine gemeenten waar risico s ten aanzien van de uitvoering van de wettelijke vve-verplichtingen lijken te bestaan, een onderzoek uit te voeren. Het onderzoek is uitgevoerd op 25 april Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Menterwolde in 2015 en 2016 voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke veranderingen hebben plaatsgevonden ten opzichte van de bestandsopname. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 15

6 1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Menterwolde in 2015 en De aanleiding van het onderzoek is het mogelijk bestaan van risico s ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie in deze gemeente. De basis van het onderzoek is een digitale vragenlijst die de gemeente heeft ingevuld. Wij hebben deze vragenlijst geverifieerd aan de hand van de aangeleverde documenten en de toelichting daarop in een gesprek met betrokkenen van de gemeente. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de veranderingen ten opzichte van de bestandsopname in beeld gebracht. Het signaalgestuurde toezicht op de vve-locaties maakt nog geen deel uit van dit onderzoek. De signalen van de GGD zijn leidend om te bepalen welke peuterspeelzalen en kinderdagverblijven met voorschoolse educatie worden bezocht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Analyse van de beantwoorde digitale vragenlijst in relatie tot de bevindingen tijdens de bestandsopname. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaar over het vve-beleid van de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente Menterwolde. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: > onderwijssectoren > voor- en vroegschoolse educatie. Pagina 6 van 15

7 Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Menterwolde. Pagina 7 van 15

8 2 VVE IN DE GEMEENTE MENTERWOLDE De gemeente Menterwolde heeft een digitale vragenlijst ingevuld. Op basis van de antwoorden hebben wij mogelijke risico s gesignaleerd ten aanzien van het voldoen aan wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de veranderingen bij de aspecten ouderbeleid, integraal vve-programma, externe zorg en interne kwaliteitszorg; De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Menterwolde sinds de bestandsopname In 2008 is in negen Oost-Groninger gemeenten, waaronder de gemeente Menterwolde, de vve-pilot SpraakMakend van start gegaan. Dit betrof een taalontwikkelingsprogramma voor 0-4 jarigen. Het centrale doel hiervan was het opheffen en voorkomen van achterstanden in de taalontwikkeling van alle doelgroepkinderen, zodat zij een goede start kunnen maken in groep 1 van de basisschool. In deze periode zijn alle peuterspeelzaallocaties gestart met het realiseren van volledig vve. Tijdens de bestandsopname in 2011 constateert de inspectie dan ook dat vve een duidelijke plaats heeft gekregen in de gemeente Menterwolde, maar dat nog te weinig sprake is van de gemeente als 'regievoerder voor vve' richting de voorscholen en de schoolbesturen. Daarnaast Pagina 8 van 15

9 waren wel afspraken gemaakt met betrokkenen over vve maar deze waren nog niet geformaliseerd. De ontwikkeling van vve in de gemeente Menterwolde heeft na afloop van het project SpraakMakend een vervolg gekregen. Bepaalde aspecten van vve die tijdens de bestandsopname in 2011 een verbeterpunt waren, zijn opgepakt zoals bijvoorbeeld het bereik, de toeleiding en de doorgaande lijn. Deze zijn nu voldoende. De verantwoordelijkheid voor de verschillende aspecten van vve binnen de gemeente is belegd bij de beleidsmedewerker Samenleving, die verantwoordelijk is voor zowel het beleidsterrein Jeugd als ook Onderwijs. De prioriteit ligt bij het harmoniseren van de kinderopvang en het vormen van integrale kindcentra binnen de gemeente. Tevens is binnen de gemeente een pedagogische visie ontwikkeld op het jonge kind. Het uitgangspunt is de samenwerking te stimuleren en het realiseren van een ononderbroken ontwikkelingslijn met als doel kinderen zonder achterstanden te laten instromen in groep 3 van de basisschool. De gemeente geeft aan dat de uitwerking van deze visie niet in alle vier de dorpen van de gemeente Menterwolde gelijk is. Een ander punt is dat de gemeente gaat fuseren met de gemeenten Slochteren en Hoogezand. Het is de bedoeling gezamenlijke resultaatafspraken te maken met de kinderopvangorganisaties en de schoolbesturen over de resultaten van vve. Hiervoor zijn eerste contacten gelegd maar dit nog niet gerealiseerd. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Menterwolde heeft aangeleverd - Beschikking Timpaan peuterspeelzaalwerk 2013/ Jaarverslag Peuterspeelzalen Menterwolde 2014 aanvulling 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. Pagina 9 van 15

10 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 1B 1C Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES A 2B De inspectie publiceert jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie >onderwijssectoren > Kinderopvang. GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten De gemeente Menterwolde heeft nog geen doelstellingen geformuleerd ten aanzien van de gewenste resultaten van vve in de vroeg- en voorschoolse periode, waardoor evaluatie van de bereikte resultaten op dat niveau ook niet mogelijk is. De gemeente geeft wel aan contacten gelegd te hebben met de gemeente Slochteren en Hoogezand met als doel met betrokken kinderopvangorganisaties en schoolbesturen te komen tot gezamenlijke resultaatafspraken, maar dit staat nog in de kinderschoenen. Het voornemen van de gemeente is dat deze afspraken op 1 januari 2017 vastgelegd zijn. Het betreft hier een verbeterpunt met een afspraak. Pagina 10 van 15

11 2 Verbeterpunten 1a4 Ouders Op gemeentelijk niveau is nog geen analyse van de ouderpopulatie gemaakt. Het is daardoor nog onduidelijk waarop het ouderbeleid zich moet richten en wat te bereiken doelstellingen zijn. 1a7 Interne kwaliteitszorg voor en vroegschoolse educatie De gemeente Menterwolde heeft op gemeentelijk niveau geen afspraken gemaakt over de wijze waarop de voor- en vroegscholen hun interne kwaliteitszorg monitoren. Wel heeft zij in het verleden met de Stichting Timpaan afspraken gemaakt over een jaarlijkse verantwoording over de afspraken in de subsidieverordening. Hierin is echter geen verantwoording opgenomen over professionalisering van de pedagogisch medewerkers en geplande verbeteracties in het nieuwe jaar of een reflectie over de (gerealiseerde) ontwikkelingen in het afgelopen jaar. 1b Vve coördinatie op gemeentelijk niveau Er is sprake van coördinatie van vve op gemeentelijk niveau, maar dit is nog wel een verbeterpunt. De regierol van de gemeente moet intern afgestemd en verder versterkt worden. Op dit moment ontbreken vooral afspraken met betrokkenen over de wijze waarop verantwoording richting de gemeente plaatsvindt over de uitvoering van vve en over de bereikte resultaten. 1c Systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau Van een systematische evaluatie en verbetering van het eigen gemeentelijk vvebeleid is nog geen sprake. Door het ontbreken van een vastgelegd en actueel beleid over de uitvoering van vve wordt een systematische evaluatie ook bemoeilijkt. Er zijn geen duidelijke kwaliteitseisen geformuleerd, aan de hand waarvan kan worden vastgesteld dat aan de eisen wel of niet wordt voldaan en welke verbeteractiviteiten nodig zijn. Er is wel overleg tussen de beleidsmedewerker en de verantwoordelijke wethouder over vve. 3 Voldoende 1a1 Doelgroepdefinitie De gemeente heeft met de GGD/JGZ afspraken gemaakt over welke kinderen worden aangemerkt als doelgroepkinderen. Deze definitie is afgeleid van de gewichtenregeling basisonderwijs. Risicokinderen worden ook gesignaleerd aan de hand van kind- of gezinsfactoren. De risicofactoren voor deze doelgroepkinderen zijn niet in de doelgroepdefinitie opgenomen, maar zij worden in de praktijk wel als zodanig aangemerkt en toegeleid naar vve. Pagina 11 van 15

12 1a2 Bereik De gemeente weet voor hoeveel kinderen zij vve-kindplaatsen moet realiseren volgens de landelijke doelgroepdefinitie (1 oktober 2014 is dit 15,75). Volgens de eigen doelgroepdefinitie van de gemeente, die veel breder is, zijn er op 1 oktober doelgroeppeuters. In de gemeente Menterwolde heeft de Stichting Timpaan de kinderopvang verzorgd tot 1 februari Vanaf 1 februari 2016 tot 1 januari 2017 verzorgt Kinderopvang KaKa op vier peuterspeelzalen volwaardig vve. De gemeente geeft aan dat op deze dagdelen professionele pedagogisch medewerkers voor de groep staan en er sprake is van een dubbele bezetting. Gezien de harmonisatie van de kinderopvang bezint de gemeente zich op dit moment over de invulling van vve na 1 januari a3 Toeleiding Zowel het peuterspeelzaalwerk als de GGD/JGZ hebben een actieve taak bij het stimuleren van ouders om doelgroepkinderen bij de vve-peuterspeelzalen aan te melden. De uitvoering van deze taak verloopt volgens de gemeente naar wens. Doelgroepkinderen worden via het consultatiebureau toegeleid. De GGD houdt ook bij hoeveel kinderen er in Menterwolde vanaf hun tweede jaar zijn aangemerkt als doelgroepkind en hoeveel hiervan zijn toegeleid naar een vveplek. Dit om tot een 100% bereik te komen. Bij niet alle doelgroepkinderen lukt het ze toe te leiden tot vve. De redenen hiervoor zijn bekend bij de GGD, maar hierover vindt nog geen verantwoording plaats richting de gemeente (als budgetverantwoordelijke). 1a5 Integraal vve programma De gemeente heeft met de voorscholen afspraken gemaakt over het gebruik van een integraal vve-programma en een peutervolgsysteem. Alle peuterspeelzalen gebruiken het zelfde vve-programma (Piramide). Voor het volgen van de peuters worden binnen de vve-peuterspeelzalen de Pravoo-lijsten gebruikt. De gemeente heeft geen afspraken over een specifiek vve-programma met de vroegscholen. De vroegscholen die gekoppeld zijn aan de peuterspeelzalen gebruiken een door henzelf gekozen erkend vve-programma. In het kader van de doorgaande lijn zou het goed zijn hier afspraken over te maken. 1a6 Externe Zorg Op gemeentelijk niveau zijn afspraken gemaakt over peuters die extra (externe) ondersteuning behoeven. De gemeente beschikt over een overzicht van de zorginstanties waarop de voor- en vroegscholen een beroep kunnen doen. De externe zorg heeft een duidelijke plaats gekregen binnen de gemeente vanuit het project SpraakMakend, maar dit is ook daarna gecontinueerd. Pagina 12 van 15

13 1a8 Doorgaande lijn Binnen de gemeente Menterwolde zijn afspraken gemaakt over de overdracht van kindgegevens van de voor- naar de vroegscholen. Voor doelgroepkinderen vindt een warme overdracht plaats. Tevens is in het kader van de transitie Jeugd en Ketenzorg steeds meer overleg waarbij zowel de intern begeleider van de voorscholen als de ib-ers van de vroegscholen zijn betrokken. Er zijn nog geen afspraken met de vroegscholen gemaakt over de doorgaande lijn met betrekking tot het volgen van de kinderen, het aanbod, het pedagogisch en didactisch handelen, het ouderbeleid en de begeleiding en interne ondersteuning aan doelgroepkinderen. 2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt (art en 2.21 WKkp) De gemeente heeft met de GGD de afspraak gemaakt dat alle voorschoolse locaties jaarlijks worden onderzocht en dat daarbij ook de kwaliteit van de voorschoolse educatie op de vve-locaties wordt meegenomen. 2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader De gemeente Menterwolde geeft aan dat het volledige bedrag aan onderwijsachterstandsgelden worden gebruikt conform de Wet op de Kinderopvang en het besluit basisvoorwaarden kwaliteit vve. Deze subsidieverordening loopt tot 1 juli Vanwege het faillisement van Timpaan moeten nieuwe afspraken gemaakt worden met de kinderopvangorganisatie die de vve-instellingen zal overnemen. Peuterspeelzaalwerk Timpaan levert jaarlijks een jaarverslag aan waarin zij zich verantwoordt over de basisvoorwaarden die zijn opgenomen in het vve-subsidiekader. 4 Voorbeeld voor anderen geen Pagina 13 van 15

14 3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente het beleid voor de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Menterwolde beoordeeld. Dit vanwege mogelijke risico s ten aanzien van de uitvoering van wettelijke eisen betreffende voor- en vroegschoolse educatie. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Uit nader onderzoek blijkt dat de gemeente Menterwolde het vve-beleid na de bestandsopname in 2011 op onderdelen heeft verbeterd. Geconstateerde tekortkomingen hebben betrekking op met name de resultaatafspraken en de (overkoepelende) regierol van de gemeente als budgethouder. Het onderzoek heeft niet geleid tot nader onderzoek op specifieke vve-locaties. Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten 2 Verbeterpunten 1a4 Ouders 1a7 Interne kwaliteitszorg voor en vroegschoolse educatie 1b Vve coördinatie op gemeentelijk niveau 1c Systematische evaluatie en verbetering op gemeentelijk niveau 3 Voldoende 1a1 Doelgroepdefinitie 1a2 Bereik 1a3 Toeleiding 1a5 Integraal vve programma 1a6 Externe Zorg 1a8 Doorgaande lijn 2a De gemeente heeft geregeld dat de GGD de basiskwaliteit van de voorscholen beoordeelt (art en 2.21 WKkp) 2b Er is een gemeentelijk vve-subsidiekader 4 Voorbeeld voor anderen Geen Vervolgafspraken: Uitvoeren Verbeterafspraken (1) Pagina 14 van 15

15 Resultaten van vve (1a9). De inspectie heeft met de gemeente Menterwolde afgesproken dat zij vóór 1 januari 2017 resultaatafspraken over vve met de voor- en vroegscholen heeft gemaakt. De inspectie ontvangt uiterlijk op genoemde datum een afschrift van deze afspraken. Signaalgestuurd toezicht: wij zullen eind 2016 opnieuw een vragenlijst sturen naar de middelgrote en kleine gemeenten en een inschatting maken van mogelijke risico s. Op grond van de analyses bekijken wij opnieuw in welke gemeenten in 2017 een onderzoek plaats zal vinden. Pagina 15 van 15