RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN IN DE GEMEENTE. Leek

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE IN IN DE GEMEENTE Leek Plaats : Leek Gemeentenummer : 0022 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 14 maart 2017 Datum vaststelling : 24 mei 2017

2 Pagina 2 van 15

3 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD INLEIDING VVE IN DE GEMEENTE LEEK CONCLUSIES REACTIE VAN DE GEMEENTE Pagina 3 van 15

4 Pagina 4 van 15

5 VOORWOORD De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op voor- en vroegschoolse educatie (vve). In dit kader hebben alle gemeenten die middelen ontvangen voor het onderwijsachterstandenbeleid (OAB) eind december 2016 een vragenlijst ontvangen. Bij een steekproef van gemeenten voeren wij een nader onderzoek uit waarbij we gegevens verzamelen over het gemeentelijk beleid op het terrein van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) ten behoeve van de jaarlijkse rapportage "De staat van het onderwijs". De gemeente Leek is opgenomen in deze steekproef. Dit rapport beschrijft in hoeverre de gemeente Leek in voldoet aan de eisen ten aanzien van vve en welke ontwikkelingen de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden. De hoofdinspecteur primair onderwijs en speciaal onderwijs, Dr. A. Jonk Pagina 5 van 15

6 1 INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar het gemeentelijke beleid ten aanzien van voor- en vroegschoolse educatie (vve) in de gemeente Leek in De aanleiding van het onderzoek is een stelselonderzoek waarbij we bij een steekproef van gemeenten gegevens verzamelen over het gemeentelijk beleid op het terrein van de voor- en vroegschoolse educatie (vve) ten behoeve van de jaarlijkse rapportage "De staat van het onderwijs". De basis van het onderzoek is een gesprek met betrokkenen van de gemeente, de door de gemeente ingevulde vragenlijst, de toelichting daarop en aangeleverde relevante beleidsdocumenten. Vervolgens hebben wij de eisen met betrekking tot het vve-beleid beoordeeld en de ontwikkelingen in de afgelopen jaren in beeld gebracht. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een gesprek met de betrokken beleidsambtenaren over het vve-beleid van de gemeente. Analyse van aanvullend opgevraagde informatie in relevante beleidsdocumenten van de gemeente. Intern overleg met het team Kinderopvang over GGD-toezicht in de gemeente. Beoordeling van vve-beleid van de gemeente. Toezichtkader Als basis voor de beoordeling gelden de beoordelingscriteria toezichtkader vooren vroegschoolse educatie voor gemeenten, zoals die te vinden zijn op: Pagina 6 van 15

7 Opbouw rapport Hoofdstuk 2 geeft een beeld van het vve-beleid op gemeentelijk niveau. Daar wordt ingegaan op de ontwikkeling van de gemeente sinds de bestandsopname (paragraaf 2.1) en op de door de gemeente aangeleverde vve-documenten (paragraaf 2.2). Tenslotte geven wij in dit hoofdstuk een oordeel over het gemeentelijke vve-beleid (paragraaf 2.3). Hoofdstuk 3 bevat de conclusies over het vve-beleid in de gemeente Leek. In hoofdstuk 4 wordt de gemeente uitgenodigd om kort te reflecteren op onze bevindingen inspectie en zo mogelijk aan te geven welke kwaliteitsontwikkelingen hieraan verbonden worden. Pagina 7 van 15

8 2 VVE IN DE GEMEENTE LEEK De gemeente Leek heeft een digitale vragenlijst ingevuld. De digitale vragenlijst levert informatie over: wel of geen afspraken van de gemeente met de schoolbesturen en de houders over de doelgroepdefinitie, toeleiding, doorgaande lijn en resultaatafspraken; het bereik; de ontwikkelingen in het gemeentelijk vve-beleid; het aantal locaties met voorschoolse educatie en het aantal houders van deze locaties, het aantal goede locaties en het aantal risico-locaties. De beoordeling van het gemeentelijke beleid is gebaseerd op de digitale vragenlijst, opgevraagde gemeentelijke beleidsdocumenten, eventuele aanvullende informatie en het gesprek met de gemeente (zie paragraaf 2.3). Bij de beoordeling wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig. Deze kwalificatie geeft aan dat echt iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn nodig Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen. Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat anderen hiervan kunnen leren. 2.1 Ontwikkeling van vve in de gemeente Leek sinds de bestandsopname In heeft de inspectie een bestandsopname gemaakt van de kwaliteit van vve in de gemeente Leek. De gemeente heeft tijdens de bestandsopname toegelicht dat zij een lange geschiedenis van onderwijsachterstandenbeleid kende, waarbinnen zij veel aandacht heeft besteed aan de opzet van VVE. Door de sterke achteruitgang van inkomsten vanuit het Rijk was de gemeente genoodzaakt het beleid voor de periode te versoberen. Hierdoor en door de harmonisatie van peuterspeelzalen en kinderopvang verkeerde de gemeente in een overgangssituatie. Veel aspecten van VVE waren in opnieuw in ontwikkeling. Ontwikkelpunten waren er onder meer op het gebied van bereik van doelgroepkinderen, ouderbeleid, interne kwaliteitszorg vve-locaties, systematische evaluatie van vve op gemeentelijk niveau, de doorgaande lijn en Pagina 8 van 15

9 de beoordeling door de GGD van de voorschoolse educatie. Verder was een belangrijk verbeterpunt dat de gemeente nog geen afspraken had gemaakt met de schoolbesturen over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode. Op dit moment is de gemeente druk bezig met de verdere ontwikkeling van het vve-beleid in samenwerking met de drie andere gemeenten in het Westerkwartier (Grootegast, Marum en Zuidhorn) waar Leek per mee fuseert. De medewerker van de gemeente Leek verzorgt ook het vve beleid voor de gemeente Zuidhorn. 2.2 Lijst met de vve-documenten die de gemeente Leek heeft aangeleverd - Ondersteuningsroute interne en externe zorgstructuur in de Kinderopvang 0-4 jaar Westerkwartier peuterspeelzaal kinderopvang gastouders. 2.3 Het gemeentelijk vve-beleid In deze paragraaf geven wij onze bevindingen weer over het gemeentelijke vvebeleid. Per domein is beschreven op welke punten wij het gemeentelijk beleid en uitvoering als voldoende ( 3 ) beoordelen, waar nog verbeterpunten worden gezien, zowel zonder ( 2 ) als met ( 1 ) afspraken en op welke punten wij de gemeente als een voorbeeld voor anderen zien ( 4 ). Wij baseren onze bevindingen op de uitkomsten van de verificatie van de digitale vragenlijst door middel van documentenanalyse en gesprekken met vertegenwoordigers van de gemeente. Waar de bevindingen van de inspectie afwijken van het beeld uit de digitale vragenlijst van de gemeente wordt dit vermeld en onderbouwd. HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID A1 1A2 1A3 1A4 1A5 1A6 1A7 1A8 1A9 Definitie doelgroepkind Bereik Toeleiding Ouders Integraal vve-programma Externe zorg Interne kwaliteitszorg van de voor- en vroegscholen Doorgaande lijn Resultaten Pagina 9 van 15

10 HET GEMEENTELIJK VVE-BELEID B Vve-coördinatie op gemeentelijk niveau 1C Systematische evaluatie en verbetering van vve op gemeentelijk niveau DE VVE-CONDITIES A 2B GGD-rapport Gemeentelijk subsidiekader Wij publiceren jaarlijks ook een oordeel over het toezicht dat door de gemeenten op de kinderopvang en peuterspeelzalen wordt uitgevoerd. Voor meer informatie hierover zie Toelichting: 1 Verbeterpunten met een afspraak 1a9 Resultaten Naar aanleiding van het rapport van de bestandsopname heeft de gemeente met de schooldirecteuren afgesproken dat deze, in overleg met hun intern begeleiders, met een voorstel komen voor het meten van resultaten bij de gewichtenleerlingen. Er is echter nog geen afspraak met de schoolbesturen gemaakt over de te bereiken resultaten aan het eind van de vroegschoolse periode. In het kader van de fusie van de vier gemeenten zou het goed zijn om de afspraken over de gewenste resultaten van de doelgroepkinderen in het bredere verband op te pakken. 2 Verbeterpunten 1a4 Ouderbeleid Vanuit de verschillende bij vve betrokken ondersteuningsinstellingen is er een aanbod van activiteiten voor ouders. Op gemeentelijk niveau is echter nog geen concreet beleid vastgelegd, op basis van een analyse van de ouderpopulatie, om ouders als partner te betrekken bij het voorkomen of verminderen van achterstanden bij peuters. De ouderbetrokkenheid is wel als een van de speerpunten genoemd bij een inventarisatie onder de vve-partners uit de fusiegemeenten en zal waarschijnlijk dit jaar een centraal thema worden in het gemeentelijk vve-beleid. 1a7 Interne kwaliteitszorg De voorscholen moeten verantwoording afleggen over de besteding van de subsidiegelden voor de voorschoolse educatie. Er zijn echter geen afspraken over de wijze waarop de vve-instellingen de kwaliteit van uitvoering van vve evalueren, verbeteren en borgen. Pagina 10 van 15

11 1c Systematische evaluatie Er vindt halfjaarlijks een vve overleg plaats tussen de bij vve betrokken partijen, waarbij de uitvoering van vve en met name de behoeften van de kinderen besproken worden. Een rapportage van de evaluatie is nog een ontwikkelpunt. Het CJG levert wel jaarlijks een rapportage over de doelgroepkinderen waarbij knelpunten worden aangegeven. Deze knelpunten worden besproken in het VVE overleg waarbij gezamenlijk oplossingen bedacht (o.a. financiële drempel voor doelgroepkinderen is per 2017 weggehaald, 3de en 4de dagdeel is volledig gratis voor alle doelgroepkinderen). 3 Voldoende 1a2 Bereik Volgens de gewichtenregeling zou de gemeente een aanbod van voorschoolse plaatsen moeten realiseren voor 14 doelgroepkinderen (75% van de 4 en 5 jarigen doelgroepkleuters op ). Hieraan voldoet de gemeente in ruime mate. Zij heeft 191 kindplaatsen voor voorschoolse educatie gerealiseerd, omdat alle kinderdagverblijven voorschoolse educatie aanbieden en aan de voorwaarden daarvoor voldoen. Volgens de eigen definitie van de gemeente zouden per peuters gebruik moeten maken van voorschoolse educatie. Het aantal kinderen dat er daadwerkelijk gebruik van maakt is per Het bereik volgens de eigen definitie ligt hiermee op slechts 61 procent (zie ook 1a3). De gemeente geeft daarbij aan dat er in 2016 nog een minimale financiële drempel bestond voor de extra dagdelen voor doelgroepkinderen. Dit was een van de redenen dat ouders de doelgroepkinderen niet 4 dagdelen naar de voorschool lieten gaan (wel 2). Per 2017 is deze drempel er niet meer. 1a3 Toeleiding De JGZ is verantwoordelijk voor de indicering en toeleiding van peuters naar voorschoolse educatie. Indien nodig voert zij huisbezoeken uit om ouders extra te motiveren hun kinderen eraan deel te laten nemen. Via de overzichten van de JGZ monitort de gemeente het (non-)bereik van de doelgroepkinderen. Volgens de informatie van de gemeente is het non-bereik vooral te wijten aan andere keuzes die ouders maken voor de opvang van hun kinderen. 1a5 Integraal vve programma De gemeente heeft met de houders van de kinderdagverblijven afgesproken dat zij werken met een integraal vve-programma en een volwaardig kindvolgsysteem. Er zijn geen afspraken met de vroegscholen gemaakt over het gebruik van een (zelfde) integraal programma of volgsysteem. Pagina 11 van 15

12 1a8 Doorgaande lijn De gemeente heeft de afspraken met de schoolbesturen en vve-instellingen over de overdracht van doelgroepkinderen naar het basisonderwijs vastgelegd. Er is een standaard overdrachtsformulier en er vindt een 'warme' overdracht plaats van de doelgroeppeuters naar de basisschool. Over de aansluiting van het aanbod op de voor- en vroegscholen geldt de afspraak dat basisonderwijs en voorschoolse voorzieningen in de brede scholen samen aan thema's werken. Over de afstemming van het pedagogisch klimaat en het educatief handelen zijn nog geen afspraken, omdat kinderen die naar de peuterspeelzaal/kinderopvang gaan daarna vaak naar verschillende scholen gaan. De doorgaande lijn in de omgang met ouders in de zorgstructuur heeft de gemeente vastgelegd in de ondersteuningsroute (zie 1a6). De doorgaande lijn in het stimuleren van ouders van doelgroepkinderen om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten met hun kind te doen, zal waarschijnlijk dit jaar een centraal thema worden in het gemeentelijk vve-beleid (zie ook 1a4). 2a GGD inspectie De gemeente heeft ervoor gezorgd dat de GGD de basiskwaliteit van alle voorscholen beoordeeld heeft. De tekortkomingen die de GGD heeft geconstateerd wat betreft het voldoen aan het aantal dagdelen zijn inmiddels opgeheven. Alle voorschoolse voorzieningen bieden vier dagdelen voorschoolse educatie aan. 2b Gemeentelijk subsidiekader De gemeente hanteert een gemeentelijk subsidiekader waarin de gemeente heeft vastgelegd dat de voorschoolse voorzieningen moeten voldoen aan de eisen uit het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. Over de besteding van de subsidiegelden moeten de voorscholen verantwoording afleggen aan de gemeente (zie ook 1a7). 4 Voorbeeld voor anderen 1a1 Definitie doelgroepkind De gemeente hanteert een brede definitie voor doelgroeppeuters. Zij kiest ervoor de doelgroepkinderen voor voorschoolse educatie te indiceren op basis van vier vastgestelde risicofactoren. De doelgroep voor de voorschoolse educatie bestaat uit peuters die behoren tot de doelgroep van de 'nieuwe gewichtenregeling basisonderwijs', bij wie is vastgesteld dat de omgeving een laag stimulerend vermogen heeft en bij wie een laag taal- en ontwikkelingsniveau is vastgesteld. Ook kunnen kinderdagverblijven een peuter Pagina 12 van 15

13 voor indicering aanmelden indien tijdens de wenperiode blijkt dat de peuter een taal- en ontwikkelingsachterstand heeft. 1a6 Externe zorg De gemeente heeft samen met de bestuurders en medewerkers van de voorschoolse voorzieningen, het primair onderwijs (Pentaprimair en Westerwijs) en het centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in het Westerkwartier met het Centrum voor Jeugd en Gezin een ondersteuningsroute gemaakt voor de Kinderopvang van 0-4 jarigen. De route geeft een duidelijke beschrijving van de interne en externe zorgstructuur van de voorschoolse voorzieningen, met afspraken over signaleren, verwijzen en terugkoppelen. Belangrijk doel is om tijdig zorgen te signaleren en snel en effectief te kunnen handelen. In de externe zorgstructuur speelt het CJG de centrale rol. 1b Vve coördinatie De gemeente Leek is aantoonbaar regievoerder van vve binnen de gemeente en de overige gemeenten waarmee zij gaat fuseren. De gemeente is initiatiefnemer om bij de verdere ontwikkeling van het vve-beleid in de vier gemeenten samen op te trekken en vve ook een duidelijke plek te geven in het passend onderwijs. De gemeente coördineert de verschillende door haar georganiseerde overlegvormen: het driemaandelijks overleg van het samenwerkingsverband en het halfjaarlijks overleg met alle vve-partners. De korte lijnen die er zijn tussen de instanties blijken goed te werken. Indien dat nodig is voor de uitwerking van onderdelen van het beleid worden er werkgroepen samengesteld. Pagina 13 van 15

14 3 CONCLUSIES De inspectie heeft op het niveau van de gemeente de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Leek beoordeeld. De oordelen zijn gebaseerd op de antwoorden op de vragenlijst. De antwoorden van de gemeente zijn geverifieerd in gesprekken en aan de hand van separaat beschikbaar gestelde beleidsdocumenten. Conclusies gemeentelijk vve-beleid Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit van het vve-beleid van de gemeente Leek ten opzichte van verbeterd is. Ten opzichte van de bestandsopname constateert de inspectie met name verbeteringen in het vaststellen van het bereik, de doorgaande lijn en de beoordeling van de GGD van de voorschoolse educatie. Ontwikkelpunten liggen er nog in het ouderbeleid, in de afspraken met de vveinstellingen over de interne kwaliteitszorg op het gebied van vve en in de systematische evaluatie van vve op gemeentelijk niveau. Daarnaast dient de gemeente afspraken met de schoolbesturen te maken over de te bereiken resultaten in de vroegschoolse periode. Belangrijk voor de borging van het vve-beleid is dat de gemeente al samen met de drie fusiepartners het vve-beleid in de nieuwe fusiegemeente aan het uitwerken is. Dit geeft kansen om de ontwikkelpunten en de verbeterafspraak samen met de fusiepartners op te pakken. Verbeterafspraak 1a9 De gemeente maakt uiterlijk in oktober 2017 met de schoolbesturen concrete en meetbare inhoudelijke resultaatafspraken voor het eind van de vroegschoolse periode. De afspraken moeten betrekking hebben op relevante (leer/vaardigheid)ontwikkeling bij de doelgroepkinderen. Verbeterpunten 1a4, 1a7 en 1c Voldoende oordelen 1a2, 1a3, 1a5, 1a8, 2a en 2b Voorbeelden voor anderen 1a1, 1a6 en 1b Pagina 14 van 15

15 4 REACTIE VAN DE GEMEENTE Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van de voor en vroegschoolse educatie in gemeente Leek. Daarnaast hebben wij de gemeente gevraagd haar eigen kwaliteit te beoordelen en dat samen met de oordelen van de inspectie te vertalen naar de ontwikkelingsrichting van het vve-beleid. Hieronder geeft de gemeente haar reactie: Graag willen we dat het inspectierapport in perspectief wordt gezet van de onderwijsachterstandsmiddelen die we in 2016 ontvingen ( 6300,-). Vanaf 2017 hebben we meer middelen waardoor er meer mogelijk is. Hiervoor hebben we inmiddels in Westerkwartierverband een bijeenkomst georganiseerd met alle voorschoolse voorzieningen. Hierbij zijn diverse speerpunten naar voren gekomen zoals verhogen van het taalniveau naar 3F, ouderbetrokkenheid, kindvolgsysteem etc. Afgelopen jaren waren we afhankelijk van de inzet van de organisaties in onze gemeente. Hierbij grote waardering voor deze organisaties die de kwaliteitsverbetering gedeeltelijk ook met eigen middelen waar hebben gemaakt. De functie van de werkgroep VVE is voor onze gemeente erg van belang. Dit middel heeft een belangrijke verbindende functie tussen peuterspeelzalen, kinderdagverblijven, bibliotheek, onderwijs, CJG, Logopedie etc.) Het netwerken werpt zijn vruchten af. De organisaties weten elkaar goed te vinden. Er wordt veel gedaan aan ouderbetrokkenheid door de organisaties zelf: CJG, Bibliotheek, Kinderdagverblijven, onderwijs etc. Dit wordt door hen zelf geïnitieerd en bekostigd. Naast vve is er aandacht voor de motorische ontwikkeling o.m. het Nijntje beweegdiploma dat voor alle peuters in de gemeente wordt aangeboden. Scholen geven aan dat ze Parnasys gebruiken als leerlingvolgsysteem en hiermee de resultaten van doelgroepkinderen inzichtelijk kunnen maken. Pagina 15 van 15