Financieel onderzoek herindelingsvarianten Krimpenerwaard

Transcriptie

1 Financieel onderzoek herindelingsvarianten Krimpenerwaard Februari 2010

2 MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES PROGRAMMA KRACHTIG BESTUUR en PROVINCIE ZUID-HOLLAND DIRECTIE LEEFOMGEVING EN BESTUUR AFDELING BESTUUR BUREAU BESTUURLIJKE ZAKEN EN TOEZICHT Financieel onderzoek herindelingsvarianten Krimpenerwaard Den Haag, februari 2010

3 Samenstellers: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Programma Krachtig Bestuur L.G.A. Mischgofsky-Smit R.A. Bik Provincie Zuid-Holland Bureau Bestuurlijke Zaken en Toezicht H.R.J. Moize de Chateleux A. van den Berg H.G. cobs S.K. Ramadhin 2

4 Inhoudsopgave Pagina Bestuurlijke samenvatting en conclusies 6 1 Inleiding Aanleiding tot het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten Doel van dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten Karakter van het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten Werkwijze bij het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten Structuurkenmerken van de bestaande gemeenten en de herindelingsvarianten 30 2 Financiële effecten bij gemeentelijke herindeling Inleiding Herindeling en de algemene uitkering Frictiekosten en tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling Mogelijke effecten van de herindeling op de woonlasten Het financieel belang van de nieuwe gemeente Overige financiële aandachtspunten bij herindeling 42 3 Ontwikkelingen in de financiële positie van de gemeenten Bergambacht, Krimpen aan de IJssel, Schoonhoven, Nederlek, Ouderkerk en de herindelingsvarianten Inleiding Financieel beleid Inrichting begroting en meerjarenraming en het BBV Het nieuwe gemeenschappelijk financieel toezichtkader Uitleg over de toegepaste werkwijze Incidentele weerstandscapaciteit Structurele weerstandscapaciteit Risico's Ontwikkeling algemene reserve Begrotings- en rekeningssaldi Woonlastendruk per huishouden Ontwikkeling woonlastendruk Onderhoud kapitaalgoederen Grondexploitaties Bevolkingsdaling Cyclus voor het financiële beleid en de verplichte verordeningen Financiële positie van de huidige gemeenten Bergambacht Krimpen aan den IJssel Nederlek Ouderkerk Schoonhoven Vlist Ratio s Aanbevelingen Financiële positie van de herindelingsvarianten Herindelingsvariant K Herindelingsvariant K5 en K1a Herindelingsvariant K4 en K Herindelingsvariant K4 en K1a en K1b 89 3

5 4 De eigen inkomsten vergeleken Inleiding De Financiële-verhoudingswet en belastingcapaciteit Overige belastingen/heffingen 94 5 De nettolasten van de herindelingsvarianten vergeleken Inleiding De vergelijking met zichzelf 96 6 Personeelsomvang en -kosten Inleiding Uitwerking Situatie per herindelingsvariant 119 Bijlagen: 1 Literatuur en links over herindeling Opbouw algemene uitkering: 2A Bergambacht 123 2B Krimpen aan den IJssel 125 2C Nederlek 127 2D Ouderkerk 129 2E Schoonhoven 131 2F Vlist 133 2G Herindelingsvariant K H Herindelingsvariant K I Herindelingsvariant K J Herindelingsvariant K Financiële aandachtspunten bij herindeling Checklist begroting 2009 op aanwezigheid via BBV voorgeschreven onderdelen Relevante BBV-voorschriften met betrekking tot de begroting en de meerjarenraming Gemeentelijke nettolasten vergeleken met de inkomsten uit het gemeentefonds: 6A Bergambacht 152 6B Krimpen aan den IJssel 153 6C Nederlek 154 6D Ouderkerk 155 6E Schoonhoven 156 6F Vlist 157 6G Herindelingsvariant K H Herindelingsvariant K I Herindelingsvariant K J Herindelingsvariant K Indeling functies naar clusters Nettolasten en -baten per begrotingsfunctie: 8A Bergambacht 164 8B Krimpen aan den IJssel 166 8C Nederlek 168 8D Ouderkerk 170 8E Schoonhoven 172 8F Vlist 174 6F Herindelingsvariant K F Herindelingsvariant K F Herindelingsvariant K F Herindelingsvariant K Personeel Herberekening eenheden algemene uitkering voor de herindelingsvarianten 185 4

6 11 Mutatie algemene uitkering bij de herindelingsvarianten: 11A K B K C K D K Berekening tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling per 2013 bij herindelingsvariant: 12A K B K C K D K Beoordelingsaspecten duurzaam financieel evenwicht 194 5

7 BESTUURLIJKE SAMENVATTING EN CONCLUSIES Afspraken over het financiële variantenonderzoek Aanleiding Op 15 september 2009 hebben Gedeputeerde Staten (GS) het besluit genomen om de procedure te starten om te komen tot een wijziging van de gemeentelijke indeling van de Krimpenerwaard. Een eerste stap van de procedure is een uitnodiging voor een open overleg aan de colleges van de betrokken gemeenten. GS vinden samenvoeging van de gemeenten in de Krimpenerwaard nodig zodat zij bestuurskrachtiger worden en hun taken beter kunnen uitvoeren. Genoemd overleg duurt ten hoogste zes maanden. Uiterlijk drie maanden na afloop van het overleg stellen GS een herindelingsontwerp vast en zenden dit tezamen met een verslag van het gevoerde overleg aan de gemeenteraden en aan de minister van BZK. Op 25 september is in een bijeenkomst met de secretarissen en op 30 september met de colleges van burgemeester en wethouders en raadsleden, afgesproken dat de provincie in samenwerking met het ministerie van BZK een financieel onderzoek naar herindelingsvarianten voor de gemeenten Bergambacht, Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist zal uitvoeren. Dit onderzoek is onder andere bedoeld ten behoeve van het overleg tussen de betrokken gemeenten en de provincie. Op 28 oktober 2009 zijn vervolgens nadere ambtelijke afspraken gemaakt tussen de uitvoerders van dit onderzoek, te weten de provincie Zuid- Holland en het ministerie van BZK, en de betrokken gemeenten. Er zijn toen afspraken gemaakt over de procesgang en de inhoud van het onderzoek. Het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten gaat in op verschillende mogelijke herindelingvarianten en de afspraak is dat het onderzoek op 1 maart 2010 is afgerond. Doel Via dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten willen we inzicht bieden in de financiële gevolgen die een eventuele herindeling van gemeenten zou hebben. De resultaten van dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten zullen daarmee een onderdeel vormen voor de verdere besluitvorming over een herindeling waarbij de gemeenten Bergambacht, Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist zijn betrokken. Het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten verschaft de bij de herindelingsvarianten betrokken gemeenten en anderen inzicht in de eigen financiële situatie en die van de mogelijke herindelingspartner(s). Dit gebeurt voornamelijk op basis van gegevens die de provincie heeft verzameld in het kader van haar reguliere toezicht. Daarbij wordt ook de financiële functie beoordeeld onder meer door het planning- en controlinstrumentarium te toetsen aan het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). Daarnaast wordt meer inzicht verkregen door de nettolasten van de (nieuwe) gemeenten te vergelijken met de (norm)vergoeding van de algemene uitkering. Ook wordt de huidige personeelsomvang en die van de herindelingsvarianten indicatief aangegeven. Voorts biedt het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten een overzicht van de belangrijkste financiële effecten die zich specifiek voordoen bij de deze herindelingsvarianten. 6

8 Karakter van het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten Dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten draagt sterk het karakter van een herindelingsscan. Een herindelingscan is een begrotingsscan aangevuld met een deel dat zich specifiek richt op de financiële gevolgen van een herindeling en er wordt gewerkt met fictieve gemeenten (samengesteld uit herindelingspartners). De begrotingsscan en de herindelingscan zijn een standaardproduct van het Programma Krachtig Bestuur van het ministerie van BZK en de desbetreffende provincie. Het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten wijkt procesmatig af van de herindelingscan omdat het niet gaat om één mogelijke samenvoeging van gemeenten, maar om verschillende mogelijke varianten. Bovendien is hier geen sprake van een schriftelijke aanvraag van de gemeenten zelf, maar heeft de provincie (in samenspraak met het ministerie van BZK) dit aanbod aan de gemeenten gedaan. De gemeenten hebben besloten mee te werken aan dit onderzoek. Daarom zijn de spelregels die bij het proces van een herindelingscan horen in dit geval niet volledig van toepassing verklaard. Belangrijke spelregels bij een normale herindelingscan zijn onder andere dat er van de gemeente verlangd wordt dat zij de gevraagde informatie aanleveren, het rapport aan zowel het college als de raad wordt aangeboden en een herindelingscan niet vrijblijvend is (er wordt een reactie verwacht van de gemeente op de aanbevelingen richting Gedeputeerde Staten, in afschrift aan BZK). Verder wordt het rapport van een herindelingscan in overleg met de gemeente zo snel mogelijk op de site van BZK geplaatst. In afwijking van het proces bij een herindelingscan wordt dit onderzoek vooralsnog als een onderzoek beschouwd ten dienste van het door de provincie toegezegde onderzoek naar mogelijke herindelingsvarianten en wordt het daarom in eerste instantie toegezonden aan de colleges van de betrokken gemeenten. Het wordt aan de colleges overgelaten wanneer en hoe zij hun raden informeren. Er zal voorts geen reactie van de gemeenten worden gevraagd op de aanbevelingen. Er zullen in het rapport wel aanbevelingen worden gegeven, omdat dit het eventuele herindelingproces dan wel samenwerkingsproces kan versterken. Verder zal BZK het rapport pas op de site plaatsen als ervoor wordt gekozen een bepaalde herindelingsvariant in het herindelingsontwerp aan te bieden. De inhoud van het financiële onderzoek naar herindelingsvarianten wijkt af van de gangbare herindelingscan, zoals die tot 2009 is uitgevoerd. Vanaf 2009 is de werkwijze voor herindelingscan enigszins aangepast vooral gericht op een betere leesbaarheid. Zo is het principe dat standaard met referentiegroepen wordt gewerkt losgelaten. Ook de berekeningen van het zogenaamde artikel 12-toelatingskaartje worden niet meer opgenomen. In lijn daarmee worden in dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten deze onderdelen dan ook niet meer aangetroffen. Inzet gemeenten De colleges van B&W van de zes gemeenten hebben zich in het overleg van 30 oktober 2009 bereid verklaard de noodzakelijke informatie aan BZK en de provincie aan te leveren. Het concept van het eindrapport is aan de gemeenten voorgelegd voor een zo goed mogelijke controle op eventuele feitelijke onjuistheden en onduidelijkheden. Ook is de gemeenten verzocht om zo mogelijk een verklaring te geven voor opmerkelijke constateringen. 7

9 Per gemeente hebben de volgende personen daarvoor als aanspreekpunt gediend: Bergambacht : Sylvia van der Ruit (adjunct directeur) Krimpen aan den Ijssel : n van der Giessen Nederlek : Eric Eland (afdelingshoofd Financiën en DIV) Ouderkerk : Kees Dijksman (beleidsadviseur financiën) en Wim Dokter, (hoofd IBB) Schoonhoven : De heer J.M. Kuijlenburg Vlist : de heer R.H. van Eijsden (teamleider Financiën). De vier herindelingsvarianten In het ambtelijk overleg van 28 oktober 2009, bestuurlijk geaccordeerd op 30 oktober 2009, is onder andere afgesproken dat er vier herindelingsvarianten zullen worden onderzocht, te weten: 1. K6(fusie Bergambacht, Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist) is één gemeente; 2. K5(fusie Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist) en K1a(zelfstandig Krimpen aan den IJssel) is twee gemeenten; 3. K4(fusie Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist) en K2(fusie Krimpen aan den IJssel en Nederlek) is twee gemeenten; 4. K4(fusie Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist) en K1a(zelfstandig Krimpen aan den IJssel) en K1b(zelfstandig Nederlek) is drie gemeenten. Structuurkenmerken Om een indruk te krijgen van de verschillen/overeenkomsten van de zes huidige gemeenten wordt in de volgende tabel inzicht geboden in de (belangrijkste) structuurkenmerken, die bij de verdeling van de algemene uitkeringen uit het gemeentefonds een rol spelen. 8

10 Structuurkenmerken van de bestaande gemeenten en de herindelingsvarianten Structuurkenmerken Bergambacht Krimpen aan den IJssel Nederlek Ouderkerk Schoonhoven Vlist K6 K5 K4 K2 Aantal inwoners Aantal inwoners per woonruimte 2,46 2,25 2,35 2,54 2,32 2,47 2,35 2,41 2,43 2,29 Onroerende zaak belastingen Waarde woningen (x Waarde niet-woningen (x 277,5 414, ,5 228, ,5 873,5 651,5 Waarde totaal (x Aandeel woningen in waarde totaal 81% 88% 87% 83% 86% 84% 86% 84% 84% 87% Waarde totaal per inwoner (x volumina sociale structuur per inwoners Huishoudens met een laag inkomen Bijstandontvangers Uitkeringsontvangers Minderheden volumina bevolkingsopbouw per inwoners Inwoners < 20 jaar Inwoners > 64 jaar Inwoners jaar volumina centrumfunctie Lokaal klantenpotentieel Regionaal klantenpotentieel volumina centrumfunctie per inwoners Lokaal klantenpotentieel Regionaal klantenpotentieel volumina bebouwingsstructuur Oppervlakte land Oppervlakte bebouwd kom Oppervlakte bebouwd niet-kom Oppervlakte bebouwd totaal Woonruimten Historisch water Bewoonde oorden Historische woningen in historische kernen Kernen Kernen > 500 adressen Bedrijfsvestigingen volumina bebouwingsstructuur per inwoners Omgevingsadressendichtheid Bedrijfsvestigingen volumina Leerlingen per inwoners Leerlingen voortgezet onderwijs Extra groei leerlingen voorgezet onderwijs Belangrijkste bevindingen van het financieel onderzoek Dit financiële onderzoek naar herindelingsvarianten heeft als centrale probleemstelling: Geef een beeld van de financiële positie van de vier herindelingsvarianten door onderzoek naar de financiële positie van de huidige gemeenten en verschaf inzicht in de belangrijkste financiële effecten van een herindeling. Om deze vraag te kunnen beantwoorden is de centrale probleemstelling opgedeeld in vier onderzoeksvragen. Deze zijn: 1. Wat zijn de belangrijkste financiële gevolgen die zich bij een herindeling voordoen?; 9

11 2. Wat kan aan de hand van de begroting 2010, de meerjarenraming 2011 tot en met 2013 en de gemeenterekeningen vanaf 2004 over de financiële positie van de huidige gemeenten en de vier herindelingsvarianten worden gezegd?; 3. Hoe verhouden de nettolasten van de vier herindelingsvarianten zich in 2009 tot de (norm)vergoeding van de algemene uitkering en hoe is dat beeld te verklaren vanuit de nettolasten van de bij de herindelingsvarianten betrokken gemeenten?; 4. Wat zijn de verschillen tussen de huidige gemeenten onderling en de vier herindelingsvarianten bij de belastingen/heffingen en de personeelsomvang? Hierna wordt op deze vier onderzoeksvragen nader ingegaan. 1 Wat zijn de belangrijkste financiële gevolgen die zich bij een herindeling voordoen? Daling algemene uitkering Na de herindeling zal de algemene uitkering van de heringedeelde gemeenten op basis van de gegevens 2009 structureel lager zijn dan de optelsom van de algemene uitkeringen van de huidige gemeenten. Dat wordt vooral veroorzaakt doordat bij de herindelingsvarianten het vaste bedrag maar éénmaal wordt ontvangen, terwijl nu alle herindelingspartners dit bedrag nog hebben. Voor een nadere detaillering van de wijziging van de algemene uitkering wordt verwezen naar bijlage 11. Voor alle duidelijkheid: een nieuwe gemeente krijgt een even hoge algemene uitkering als vergelijkbare andere gemeenten met dezelfde structuurkenmerken. Zie voor de structuurkenmerken van de huidige gemeenten en de herindelingsvarianten paragraaf 1.5. Mutatie algemene uitkering bij een eventuele herindeling afgerond x Herindelingsvarianten verschil absoluut x (afgerond) verschil in % verschil per inwoner x 1 K ,38-22 K ,93-27 K ,67-25 K ,51-14 Uit de tabel blijkt dat de verschillen per inwoner elkaar voor de herindelingsvarianten K6, K5 en K4 niet veel ontlopen. Bij de herindelingsvariant K2 treedt het kleinste verschil per inwoner op. Dat laatste is te verklaren omdat bij deze variant slechts twee gemeenten worden samengevoegd. Voor een gedetailleerde opbouw van de vergelijking tussen de algemene uitkering van de huidige gemeenten en de herindelingsvarianten wordt verwezen naar bijlage 11A tot en met 11E. Ontwikkelingen aan de lastenkant Nu duidelijk is hoe de algemene uitkering zich ontwikkelt, dringt zich de vraag op welke lasten er op kortere of langere termijn (vanzelf) zullen of (bewust) kunnen dalen om baten en lasten in evenwicht te houden. Allereerst zal een relatie gelegd kunnen worden tussen de terreinen waarop zich de daling van de algemene uitkering voordoet. Meest in het oogspringend is de daling van het vaste bedrag. De hiermee samenhangende lasten nemen als gevolg van de afname van het aantal gemeenten af. Het betreft hier onder meer lasten als gevolg van besparingen op bestuurskosten (raad, college, griffie, rekenkamer, gemeentesecretaris, enzovoorts), die na een herindeling immers minder gemaakt zullen worden. Als gevolg van wachtgeldverplichtingen kan de 10

12 besparing mogelijk wat vertraagd worden gerealiseerd. Via efficiencyvoordelen zal de gemeente de daling van de algemene uitkering kunnen opvangen. Personeelsomvang Verder doen zich kosten- en schaaleffecten voor bij de (om)vorming en inrichting van de (nieuwe) ambtelijke organisatie. Gebruikmakend van kengetallen van de vergelijkbare groottegroepen is de volgende indicatieve formatie berekend voor de vier herindelingsvarianten uitgedrukt in fulltimerequivalent (fte) (stand gegevens ABP december 2007) met een bijbehorend loonsom (peil 2007, exclusief werkgeverslasten). Deze indicatie ligt overigens boven de per december 2007 geregistreerde formatie van de herindelingsgemeenten samen, met uitzondering van de loonsom van de herindelingsvariant K4 en K2. Bij dit alles is geen rekening gehouden met verschillen in uitbesteding, de inzet van personeel van derden, enzovoorts. De formatie van de Gemeenschappelijke regeling K5 is dus niet meegenomen in de formatie, evenals de formatie van de andere Gemeenschappelijke Regelingen, zoals het ISMH en het SVHW enz. De herindelingsvariant K5 heeft de laagste feitelijke formatie. Dat komt door het wegvallen van het hogere aantal formatieplaatsen bij Krimpen aan den IJssel te weten 6,4 fte s per inwoners. Zie hoofdstuk 6 en bijlage 9 voor meer informatie. Overzicht aantal fte s en loonsom huidige gemeenten en herindelingsvarianten Herindelingsvarianten Huidig Indicatief Indicatief aantal Huidige Indicatieve gemiddelde aantal formatieplaatsen gemiddelde gemiddelde aantal formatieplaats conform loonsom loonsom formatieplaat en conform vergelijkbare conform de sen per vergelijkbare sociale structuurcentrumfunctie groottegroep inwoners groottegroep K6 5,8 8,6 6, K5 5,5 8,6 6, K4 5,7 6,8 6, K2 5,9 6,8 6, Bergambacht 4,6 6,2 6, Krimpen aan den IJssel 6,4 6,8 6, Nederlek 4,8 6,5 6, Ouderkerk 6,0 6,2 6, Schoonhoven 6,2 6,5 7, Vlist 6,0 6,2 6, Frictiekosten Onder frictiekosten worden verstaan de incidentele lasten die nodig zijn voor de voorbereiding en implementatie van de nieuwe organisatie. Deze zogenaamde frictiekosten worden gerekend tot de lasten van herindeling. Het gaat hier om lasten die zonder herindeling niet gemaakt zouden zijn en die per definitie extra en tijdelijk zijn. Bij samenvoeging van gemeenten daalt de algemene uitkering tot het niveau van al bestaande gemeenten met vergelijkbare structuurkenmerken. De daling maakt daarom geen onderdeel uit van de lasten die verbonden zijn aan herindeling. Nieuwe lasten die gerelateerd zijn aan de grootte van de nieuwe gemeente (bijvoorbeeld als gevolg van hogere salarisschalen) worden eveneens niet aan de herindeling toegerekend. Tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling De tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling is bedoeld om in de frictiekosten tegemoet te komen. Deze tijdelijke maatstaf zou op basis van de inwonersgegevens van 2009 uitkomen op de volgende bedragen. Hierbij is gerekend met een uitkeringsfactor voor het jaar 2013 van 1,503 (conform de septembercirculaire 2009). Indien de beheerders van het gemeentefonds in komende circulaires een andere uitkeringsfactor vaststellen, dan wijzigt ook de opbrengst van de tijdelijke verdeelmaatstaf. 11

13 Opbrengst tijdelijke maatstaf herindeling voor de vier herindelingsvarianten Totale opbrengst tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling Herindelingsvarianten in absolute bedragen x 1 bedragen per inwoner x 1 K K K K Deze bedragen zouden voldoende moeten zijn om de lasten van de zogenaamde frictiekosten op te vangen. De opbrengst van de tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling wordt vooral bepaald door het aantal gemeenten dat wordt samengevoegd en het aantal inwoners dat daarbij betrokken is. In het algemeen geldt dat hoe meer gemeenten worden samengevoegd tot een nieuwe gemeente, de herindeling omvangrijker is en meer frictiekosten met zich mee zal brengen. Er is ook een relatie te leggen met het inwonertal van de bij een herindeling betrokken gemeenten. Daar staat dan ook een hogere compensatie tegenover vanuit de tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling. Voor een gedetailleerde berekening van deze tijdelijke verdeelmaatstaf wordt verwezen naar bijlage 12. Voor de volledigheid wordt nog opgemerkt dat de tijdelijke verdeelmaatstaf herindeling met ingang van 2009 is verruimd, waardoor gemeenten die herindelen een hoger bedrag ontvangen dan voorheen. Effect op woonlasten Wij hebben in de volgende tabel berekend wat de mutaties in de woonlasten voor eigenaren van woningen zouden zijn geweest als de vier herindelingsvarianten op 1 januari 2010 tot stand zouden zijn gekomen en een OZB-opbrengst voor de woningen geraamd zou worden gelijk aan de totaalopbrengst van de bij de herindelingsvariant betrokken gemeenten. 12

14 2.4.1 Mutatie woonlasten 2010 voor de vier herindelingsvarianten (bedragen x 1) Gemeenten/ herindelingsvarianten Mutatie OZB-percentage WOZwaarde OZB-% opbrengst woningen OZB woningen eigenaar woningen x 2010 miljoen Mutatie OZBpercentage in % Afvalstoffenheffing meerpersoonshuishoudens Mutatie afvalstoffenheffing en rioolrecht Mutatie afvalstoffenheffing Rioolrecht meerpersoonshuishoudens Mutatie Rioolrecht Bergambacht , ,8% 277 9% % Krimpen aan den IJssel , ,3% 313-4% % Nederlek , ,9% 326-7% 225 6% Ouderkerk 779 0, ,1% 290 4% 230 4% Schoonhoven , ,2% % 255-6% Vlist , ,4% 299 1% 260-8% Krimpenerwaard (K6) , Bergambacht , ,4% 277 7% % Nederlek , ,3% 326-9% % Ouderkerk 779 0, ,8% 290 2% 230 8% Schoonhoven , ,9% 273 8% 255-2% Vlist , ,9% 299-1% 260-4% Krimpenerwaard (K5) , Bergambacht , ,1% 277 2% 284-9% Ouderkerk 779 0, ,1% 290-2% % Schoonhoven , ,2% 273 4% 255 1% Vlist , ,6% 299-5% 260-1% Krimpenerwaard (K4) , Krimpen aan den IJssel , ,4% 313 1% 218 1% Nederlek , ,5% 326-3% 225-2% Krimpenerwaard (K2) , Uit de tabel blijkt dat in 2010 voor de huidige gemeenten het OZBpercentage het hoogst is in Krimpen aan den IJssel, de afvalstoffenheffing het hoogst is in Nederlek ( 326) en het rioolrecht het hoogst is in Bergambacht ( 284). De stijging in de OZB-percentages voor woningeigenaren bij een eventuele herindeling op basis van de gegevens 2010 zou in de herindelingsvarianten K6, K5 en K4 het grootst zijn voor Schoonhoven. Bij de K2 is de stijging van het OZB-percentage het hoogst in Nederlek. Voor de K6-variant is de stijging voor het rioolrecht voor Krimpen aan den IJssel het grootst. Bij de K5-variant heeft Nederlek de grootste stijging. Bij de K4 geldt dat voor de gemeente Ouderkerk en bij de K2 voor Krimpen aan den IJssel. In de herindelingsvarianten K6, K5 en K4 zou de stijging van de afvalstoffenheffing het grootst zijn voor Schoonhoven. In de K2 geldt dit voor de gemeente Krimpen aan den IJssel. De OZB-percentages zouden respectievelijk in de K5 en K4 het meeste dalen in de gemeente Ouderkerk. In de K6 en K2 zou dat gelden voor de gemeente Krimpen aan den IJssel. 13

15 Het besluit over de OZB-percentages en de tarieven riool en reiniging na herindeling is uiteraard ter bepaling van de nieuwe raad. De ontwikkeling van deze percentages en tarieven kunnen worden beïnvloed door beleidskeuzes. Denk aan beleidsintensiveringen, een nieuw rioleringsplan of bij de reinigingsrechten aan de toekomstige wijze van inzameling of de afloop van de huidige inzamelingscontracten. Vanzelfsprekend zullen als gevolg van hertaxaties en tariefmutaties de harmonisatie-effecten bij de bij de herindeling betrokken gemeenten in de komende jaren wijzigen. Zo worden de mutaties OZB-opbrengst bij de woningen deels veroorzaakt door waardeverschil tussen de woningen en deels door verschil in OZB-percentages. Voorbereiding van de harmonisatie van belastingenverordeningen voorafgaand aan de herindeling is aan te bevelen. Volledige harmonisatie van de OZB-percentages tussen nu en een beoogde herindelingsdatum ligt echter minder voor de hand. Als tussenoplossing kan daar waar mogelijk worden gekozen voor het naar elkaar toegroeien van de OZB-percentages. Het effect van de herindeling op de OZB-lasten voor de burgers is in beeld gebracht in de volgende tabel voor een fictieve woning met een WOZwaarde van Tabel Mutatie woonlasten voor eigenaren van een woning (bedragen x Gemeenten/ herindelingsvarianten WOZ-waarde Afvalstoffenheffing Rioolheffing Totaal woonlasten Verschil Bergambacht ,7% Krimpen aan den IJssel ,1% Nederlek ,9% Ouderkerk ,2% Schoonhoven ,2% Vlist ,1% Krimpenerwaard (K6) Bergambacht ,9% Nederlek ,1% Ouderkerk ,4% Schoonhoven ,9% Vlist ,3% Krimpenerwaard (K5) Bergambacht ,8% Ouderkerk ,3% Schoonhoven ,9% Vlist ,3% Krimpenerwaard (K4) Krimpen aan den IJssel ,4% Nederlek ,8% Krimpenerwaard (K2)

16 Uit deze tabel blijkt dat voor een eigenaar van een woning met een WOZwaarde van de woonlasten in de herindelingsvarianten K6, K5 en K4 in de gemeente Schoonhoven stijgen terwijl voor de overige gemeenten sprake is van een (lichte) daling. Bij de K2 is nauwelijks sprake van een wijziging in de woonlastendruk. Effect op specifieke uitkeringen Het is mogelijk dat zich na een herindeling schaaleffecten voordoen ten aanzien van specifieke uitkeringen. Een voorbeeld van een schaaleffect dat zich kan voordoen is de specifieke uitkering op basis van de Wet werk en bijstand. Het aandeel dat een gemeente van het macrobudget krijgt wordt voor gemeenten in verschillende grootteklassen namelijk verschillend vastgesteld. Kleine gemeenten (maximaal inwoners) krijgen een aandeel dat wordt vastgesteld op basis van de WWB-uitgaven twee jaren voorheen (t-2) (historische verdeling). Grote gemeenten (meer dan inwoners) krijgen een aandeel dat wordt vastgesteld op basis van objectieve gegevens van de desbetreffende gemeente (objectieve verdeling). Middelgrote gemeenten ( tot inwoners) krijgen een aandeel dat is vastgesteld deels op basis van de historische verdeling en deels op basis van de objectieve verdeling. Na een eventuele herindeling is het mogelijk dat een (nieuwe) gemeente per 2011 in de categorie grote gemeenten gaat vallen. Dit betekent dat het budgetaandeel geheel op basis van objectieve gegevens berekend zal worden. Dit zal leiden tot een verschil met de optelsom van de individuele budgetten, hoe groot (en welke kant op) dat verschil zal zijn, is op dit moment moeilijk te voorspellen. Het financiële belang van de nieuwe gemeente Een gemeentelijke herindeling kan gepaard gaan met het verschijnsel dat de bij een herindeling betrokken gemeenten in de periode voorafgaand aan de herindeling meer (investerings)uitgaven doen, dan in een situatie zonder herindeling zou zijn gedaan. Het financiële toezicht bij herindeling door de provincie is erop gericht dit te voorkomen door het financiële belang van de nieuwe gemeente te behartigen. Nog beter en eerder zijn de belangen van de nieuwe gemeente gewaarborgd als de bij een herindeling betrokken gemeenten komen tot een werkwijze waarbij wordt bevorderd dat bestuurders en raadsleden over de schaal van de afzonderlijke gemeenten heen kijken. Het herindelingtoezicht in Zuid-Holland is hierop gericht, onder meer door samen met de bij een herindeling betrokken gemeenten te komen tot afspraken over de wijze waarop voorstellen met financiële gevolgen onderling worden afgestemd. Overige financiële aandachtspunten Harmonisatie van het financiële beleid van de bij een herindeling betrokken gemeenten in de periode voorafgaand aan een herindeling is van groot belang. Het betreft hier zaken als activeringsmethoden, afschrijving, afdekking risico s, inzet reserves en nieuw beleid. De onderlinge vergelijkbaarheid van de bij een herindeling betrokken gemeenten wordt hierdoor verbeterd en ze komen schoon over. Wel heeft dit schoon overkomen veelal gevolgen voor de reservepositie. Door deze harmonisatie wordt de opstelling van zowel de eerste begroting als de beginbalans van een nieuwe gemeente vergemakkelijkt. Verder is inzicht in eventuele achterstanden bij beheer en onderhoud van belang gezien de investeringen die gepaard gaan met het wegwerken ervan. Denk hierbij aan kapitaalgoederen, bestemmingsplannen, archieven en administraties. Tot slot wordt de suggestie gedaan om bij de soms noodzakelijke uittreding uit gemeenschappelijke regelingen of andere organisaties naast het bepalen van de uittredingskosten vooral ook oog te hebben voor maatregelen of afspraken die de uittredingslasten kunnen beperken. 15

17 2 Wat kan aan de hand van de begroting 2010, de meerjarenraming 2011 tot en met 2013 en de gemeenterekeningen vanaf 2004 over de financiële positie van de huidige gemeenten en de vier herindelingsvarianten worden gezegd? Hierna wordt in de onderdelen A en B ingegaan op de financiële positie van de huidige gemeenten respectievelijk de vier herindelingsvarianten. A Samenvatting financiële positie huidige gemeenten Voorafgaande opmerkingen Voor het inzichtelijk maken van de financiële situatie van de huidige gemeenten is uitgegaan van de begroting 2010 en de meerjarenraming Het onderzoek beperkt zich tot de door de gemeenteraden genomen besluiten ten grondslag liggend aan de in beeld gebrachte financiële positie. De budgettaire effecten van de mei- dan wel de septembercirculaire 2009 zijn hierbij betrokken. De negatieve financiële gevolgen van de meicirculaire 2009 hebben effect voor alle gemeenten in Nederland. In het navolgende is een korte samenvatting opgenomen van de in hoofdstuk drie beschreven financiële positie van de bij dit financieel onderzoek betrokken gemeenten. Nadrukkelijk wijzen wij erop dat een volledig beeld, inclusief de noodzakelijke nuancering, is terug te vinden in hoofdstuk drie. Waar in onderstaande samenvatting wordt gesproken over rekening- of begrotingssaldi wordt bedoeld de rekening- en begrotingssaldi zoals deze zijn opgenomen in de jaarrekeningen en begrotingen van de gemeenten. Bergambacht De jaarrekeningen 2004 tot en met 2008 sluiten met batige saldi. De begroting 2010, inclusief de 1 e wijziging sluit met een nadelig saldo en is materieel niet in evenwicht. De oorzaak hiervan is dat het begrotingsresultaat per saldo zodanig positief is beïnvloed door incidentele baten, dat dit leidt tot een structureel nadelig effect. In de meerjarenramingen wordt het materiële evenwicht weer hersteld. De gemeente heeft voldoende weerstandscapaciteit om de gekwantificeerde risico s op te vangen. De algemene reserve neemt in de periode tot en met 2013 toe. Enkele beheerplannen moeten in 2010 en volgende jaren geactualiseerd worden. De gemeente voert geen actief grondbeleid. Krimpen aan den IJssel De jaarrekeningen 2004 tot en met 2008 sluiten met batige saldi. De begroting 2010 en de jaarschijf 2011 van de meerjarenramingen hebben een batig saldo, de jaarschijven 2012 en 2013 sluiten met nadelige saldi. De gemeente heeft in 2010 voldoende weerstandscapaciteit om de gekwantificeerde risico s op te vangen. De beheerplannen zijn actueel. De gemeente heeft een gezonde financiële positie van de grondexploitatie, maar geeft wel aan dat voorzichtigheid is geboden, omdat voor diverse grondcomplexen nog veel onzeker is, evenals van een aantal ROprojecten. Enkele projecten beslaan een lange periode en betreffen voor de Krimpense schaal omvangrijke bedragen. 16

18 Nederlek De jaarrekeningen 2004 tot en met 2008 sluiten met batige saldi. De begroting 2010 heeft een batig saldo, de meerjarenramingen sluiten met nadelige saldi. De gemeente heeft voldoende weerstandscapaciteit om de gekwantificeerde risico s op te vangen. De omvang van de algemene reserve daalt in de periode tot en met Enkele beheerplannen moeten in 2010 en volgende jaren geactualiseerd worden. Voor wat betreft het wegenbeheerplan heeft de gemeente in de begroting 2010 opgenomen dat (in negatieve zin) wordt afgeweken van de CROW-normering. De gemeente heeft een gezonde financiële positie van de grondexploitatie. Ouderkerk De jaarrekeningen 2004 tot en met 2007 sluiten met nadelige saldi. De jaarrekening 2008 sluit met een batig saldo. De financiële positie van Ouderkerk was aanleiding om voor 2008 en 2009 een artikel 12-aanvraag in te dienen. Het artikel 12-onderzoek is inmiddels afgerond. Het tweede en tevens laatste artikel 12-rapport van de inspecteur van het ministerie van BZK is in december 2009 uitgebracht. In zijn rapport adviseert de Inspecteur Ouderkerk artikel 12-steun te verlenen voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud wegen en van de negatieve algemene reserve. In de begroting 2010 en de meerjarenraming is de gemeente ervan uitgegaan dat de beheerders van het gemeentefonds het advies van de Inspecteur zullen overnemen. Op basis daarvan presenteert de gemeente een sluitende begroting De risico's zijn geïnventariseerd en zijn financieel vertaald. Ervan uitgaande dat de negatieve algemene reserve met artikel 12-steun wordt weggewerkt dan nog is de weerstandscapaciteit ontoereikend om de risico's op te kunnen vangen. De gemeente heeft weliswaar stille reserves, deze zijn echter niet op korte termijn te gelde te maken. De negatieve algemene reserve in 2010 wordt in de periode tot en met 2013 weggewerkt tot nihil. Enkele beheerplannen moeten in 2010 en volgende jaren geactualiseerd worden. De gemeente heeft een gezonde financiële positie van de grondexploitatie. Schoonhoven De jaarrekening 2004 sluit met een nadelig saldo, die van de jaren 2005 tot en met 2008 sluiten met batige saldi. De begroting 2010 heeft een batig saldo, de meerjarenramingen 2011 en 2012 sluiten met nadelige saldi. De jaarschijf 2013 van de meerjarenramingen sluit met een batig saldo. De gemeente heeft voldoende weerstandscapaciteit om de gekwantificeerde risico s op te vangen. De omvang van de algemene reserve daalt in de periode tot en met De meeste beheerplannen zijn actueel. In 2009 is de gemeente gestart met het opstellen van een nieuw Gemeentelijk Rioleringsplan, mede in verband met de invoering van de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken. De gemeente voert bij voorkeur een passief grondbeleid en heeft een bescheiden grondpositie. De financiële positie van de grondexploitatie is gezond. Vlist De jaarrekening 2004 sluit met een nadelig saldo, die van de jaren 2005 tot en met 2008 sluiten met batige saldi. De begroting 2010 heeft een batig saldo, de meerjarenramingen sluiten met nadelige saldi. De risico s zijn slechts gedeeltelijk gekwantificeerd, zodat niet met 17

19 zekerheid kan worden vastgesteld of de weerstandscapaciteit voldoende is om de (gekwantificeerde) risico s op te vangen. De omvang van de algemene reserve vertoont een lichte daling in de periode tot en met Enkele beheerplannen moeten in 2010 en volgende jaren geactualiseerd worden. Het op peil brengen van het onderhoudsniveau van de gebouwen zal tot medio 2011 in beslag nemen. De gemeente heeft een gezonde financiële positie van de grondexploitatie. B. Financiële positie van de herindelingsvarianten Voorafgaande opmerkingen Zoals eerder vermeld zal na de herindeling de algemene uitkering van de heringedeelde gemeenten op basis van de gegevens 2009 structureel lager zijn dan de optelsom van de algemene uitkeringen van de huidige gemeenten. Dat wordt vooral veroorzaakt doordat bij de herindelingsvarianten het vaste bedrag maar éénmaal wordt ontvangen, terwijl nu alle herindelingspartners dit bedrag nog hebben. Voor alle duidelijkheid: een nieuwe gemeente krijgt een even hoge algemene uitkering als vergelijkbare gemeenten met dezelfde structuurkenmerken waardoor zij een in principe gelijkwaardige voorzieningencapaciteit heeft. De vraag rijst dan welke lasten op kortere of langere termijn (vanzelf) zullen of (bewust) kunnen dalen om baten en lasten in evenwicht te houden. Allereerst zal een relatie gelegd kunnen worden tussen de terreinen waarop zich de daling van de algemene uitkering voordoet. Meest in het oogspringend is de daling van het vaste bedrag. De hiermee samenhangende lasten nemen als gevolg van de afname van het aantal gemeenten af. Het betreft hier onder meer lasten als gevolg van besparingen op bestuurskosten (raad, college, griffie, rekenkamer, gemeentesecretaris, enzovoorts), die na een herindeling immers minder gemaakt zullen worden. Als gevolg van wachtgeldverplichtingen kan de besparing mogelijk wat vertraagd worden gerealiseerd. Via efficiencyvoordelen zal de gemeente de daling van de algemene uitkering kunnen opvangen. Daarnaast ontvangt de nieuwe gemeente een bijdrage op grond van de tijdelijke maatstaf herindeling. Deze is bedoeld om in de frictiekosten tegemoet te komen. Onder frictiekosten worden verstaan de incidentele lasten die nodig zijn voor de voorbereiding en implementatie van de nieuwe organisatie. Het gaat hier om lasten die zonder herindeling niet gemaakt zouden zijn en die per definitie extra en tijdelijk zijn. De opbrengst van de tijdelijke maatstaf herindeling zou voldoende moeten zijn om de lasten van de zogenaamde frictiekosten op te vangen. Op basis van het vorenstaande is onze conclusie dat er geen financiële belemmeringen bestaan voor de keuze van één van de vier varianten. Wel gelden voor de verschillende varianten een aantal (financiële) aandachtspunten. Onderstaand wordt hier per variant nader op ingegaan. Toezichtregime 2010 De gemeenten Bergambacht, Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Schoonhoven en Vlist zijn door de provincie voor het begrotingsjaar 2010 onder het repressieve toezicht geplaatst, met per gemeente enkele aandachtspunten. De gemeente Ouderkerk is onder preventief toezicht geplaatst. De reden hiervan is dat de gemeente er in de meerjarenbegroting van is uitgegaan dat artikel 12-steun zal worden verleend voor het wegwerken van de negatieve algemene reserve en van het achterstallig onderhoud wegen. Op het moment van samenstelling van deze rapportage bestaat daarover nog geen zekerheid. 18

20 De beheerders van het gemeentefonds zullen daarover, nadat het artikel 12-rapport is uitgebracht en de Raad voor de financiële verhoudingen en de provincie hun advies over de artikel-12 rapport hebben uitgebracht, nog een besluit over de artikel 12-bijdrage moeten nemen. Naar verwachting zal dit besluit uiterlijk voor 1 juni 2010 worden genomen. Meerjarenramingen Ook ons land is getroffen door de economische crisis. In 2009 zijn in een overleg tussen de VNG, het IPO en BZK nadere afspraken gemaakt hoe in deze moeilijke financiële situatie omgegaan moet worden met het financieel toezicht op gemeenten. Zowel via de ledenbrief van de VNG van 2 juli 2009 als door de toezichthouder zijn de gemeenten hierover geïnformeerd. In het kort komt het hier op neer dat repressief toezicht van toepassing is indien de begroting 2010 materieel sluitend is, ook indien de meerjarenraming voor de jaren 2011, 2012 en 2013 niet sluit. De meerjarenraming kan dan, indien nodig sluitend worden gemaakt met taakstellende/richtinggevende bezuinigingen. Concrete invulling zal echter wel na 2010 moeten plaatsvinden naar de dan geldende inzichten. Bij de begroting 2011 moet derhalve weer sprake zijn van een materieel sluitende meerjarenraming. Van repressief toezicht is ook sprake wanneer een tekort ontstaat door versnelling van investeringen. Daarover zijn in het akkoord afspraken gemaakt. In dit geval dienen maatwerkafspraken met de toezichthouder te worden gemaakt. Voornamelijk als gevolg van voornoemde ontwikkelingen heeft van de 74 gemeenten in Zuid-Holland een groot deel (42 gemeenten) een sluitende begroting 2010 en een niet sluitende meerjarenraming gepresenteerd. Ook bij de meeste Krimpenerwaard-gemeenten zijn deze effecten zichtbaar. Bij de gemeenten Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Schoonhoven en Vlist laten de meerjarenramingen nadelige saldi zien. De gemeenten Nederlek en Vlist voor de jaarschijven , Krimpen aan den IJssel voor de jaarschijven 2012 en 2013 en Schoonhoven voor de jaarschijven 2011 en In de begrotingsbrieven 2010 heeft de provincie nu reeds aandacht gevraagd voor de ontwikkelingen in Op dit moment is nog niet duidelijk wat de effecten van de huidige economische crisis voor de komende jaren zullen zijn. Dit geldt ook voor de doorwerking van de accressen van het gemeentefonds. Vooralsnog gaat de provincie er van uit dat de criteria van de gemeentewet voor sluitendheid van de begroting in 2011 onverkort van toepassing zullen zijn. Dit betekent dat sprake dient te zijn van een materieel sluitende begroting Indien geen sprake is van een materieel sluitende begroting 2011, dient de meerjarenraming uiterlijk in 2014 materieel sluitend te zijn. De provincie heeft de gemeenten verzocht de gevolgen van de economische crisis voor de financiële positie van de gemeente te betrekken bij het nieuwe collegeakkoord en de bijbehorende gevolgen voor de kadernota Ontwikkelingen grondexploitatie in relatie tot economische crisis In de begrotingsbrieven 2010 heeft de provincie, voor zover van toepassing, tevens aandacht gevraagd voor de grondexploitatie. Binnen de gemeentelijke grondexploitatie gaan relatief grote bedragen om. Er spelen hier kansen maar ook grote risico's. In de begrotingscirculaire van 31 maart 2009 heeft de provincie aandacht besteed aan de effecten van de huidige economische crisis op de grondexploitaties. Daarnaast heeft er om een goed inzicht te verkrijgen in de eventuele gevolgen daarvan in het voorjaar een inventarisatie plaatsgevonden bij alle gemeenten in Zuid-Holland. Vanuit deze 19

21 inventarisatie blijkt dat dit onderwerp een punt van aandacht is bij alle gemeenten. Omdat het eind van de crisis nog niet in zicht is zal het monitoren en tijdig actualiseren van de grondexploitatie en het zo nodig nemen van maatregelen ook voor de komende periode van belang zijn. Hierna volgt een samenvattend overzicht met financiële aandachtspunten per variant. 20

22 Samenvattend overzicht financiële aandachtspunten per variant K6 (Bergambacht, K5 (Bergambacht, Krimpen a/d IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist) Schoonhoven, Vlist) Begrotings- en rekeningsaldi Alle gemeenten batig saldo rekening 2008 Bergambacht in 2010 nadelig saldo. Overige gemeenten batig saldo.bergambacht en Ouderkerk batige saldi Overige gemeenten alle jaarschijven nadelige saldi, behoudens jaarschijf 2011 Krimpen aan den IJssel en jaarschijf 2013 Schoonhoven. Alle gemeenten batig saldo rekening 2008 Bergambacht in 2010 nadelig saldo. Overige gemeenten batig saldo.bergambacht en Ouderkerk batige saldi Overige gemeenten alle jaarschijven nadelige saldi, behoudens jaarschijf 2013 Schoonhoven. K4 (Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist) Alle gemeenten batig saldo rekening 2008 Bergambacht in 2010 nadelig saldo. Overige gemeenten batig saldo.bergambacht en Ouderkerk batige saldi Overige gemeenten alle jaarschijven nadelige saldi, behoudens jaarschijf 2013 Schoonhoven. K2 (Krimpen a/d IJssel, Nederlek) Beide gemeenten batig saldo rekening 2008 en begroting 2010 en nadelige saldi , behoudens jaarschijf 2011 Krimpen aan den IJssel. Weerstandsvermogen in relatie tot risico's Bergambacht, Krimpen a/d IJssel, Nederlek en Schoonhoven (ruim) voldoende weerstandscapaciteit; Bergambacht, Nederlek en Schoonhoven (ruim) voldoende weerstandscapaciteit; Bergambacht, en Schoonhoven (ruim) voldoende weerstandscapaciteit; Beide gemeenten hebben voldoende weerstandscapaciteit. Ouderkerk weerstandscapaciteit ontoereikend; Ouderkerk weerstandscapaciteit ontoereikend; Ouderkerk weerstandscapaciteit ontoereikend; Vlist toereikendheid onbekend (risico's slechts gedeeltelijk gekwantificeerd) Vlist toereikendheid onbekend (risico's slechts gedeeltelijk gekwantificeerd) Vlist toereikendheid onbekend (risico's slechts gedeeltelijk gekwantificeerd) Woonlastendruk voor de eigenaar/gebruiker met een meerpersoonshuishouden 805 De inwoners van Bergambacht, Krimpen aan den IJssel, Nederlek, Ouderkerk en Vlist gaan bij harmonisatie van de tarieven minder aan woonlasten betalen. De inwoners van Schoonhoven gaan bij harmonisatie meer aan woonlasten betalen. 795 De inwoners van Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk en Vlist gaan bij harmonisatie van de tarieven minder aan woonlasten betalen. De inwoners van Schoonhoven gaan bij harmonisatie meer aan woonlasten betalen. 788 De inwoners van Bergambacht, Ouderkerk en Vlist gaan bij harmonisatie van de tarieven minder aan woonlasten betalen. De inwoners van Schoonhoven gaan bij harmonisatie van de tarieven meer aan woonlasten betalen. 819 Bij harmonisatie is nauwelijks sprake van een wijziging van de woonlastendruk.

23 Onderhoud openbare ruimte K6 (Bergambacht, Krimpen a/d IJssel, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist) In Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist is voor één of meer kapitaalgoederen sprake van achterstallig onderhoud. Deze gemeenten hebben maatregelen genomen om het achterstallig onderhoud weg te werken. Het achterstallig onderhoud in de gemeente Ouderkerk wordt weggewerkt met behulp van artikel 12-steun en een eigen (financiële) inspanning in de komende jaren; K5 (Bergambacht, Nederlek, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist) In Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist is voor één of meer kapitaalgoederen sprake van achterstallig onderhoud. Deze gemeenten hebben maatregelen genomen om het achterstallig onderhoud weg te werken. Het achterstallig onderhoud in de gemeente Ouderkerk wordt weggewerkt met behulp van artikel 12-steun en een eigen (financiële) inspanning in de komende jaren; K4 (Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven, Vlist) In Bergambacht, Ouderkerk, Schoonhoven en Vlist is voor één of meer kapitaalgoederen sprake van achterstallig onderhoud. Deze gemeenten hebben maatregelen genomen om het achterstallig onderhoud weg te werken. Het achterstallig onderhoud in de gemeente Ouderkerk wordt weggewerkt met behulp van artikel 12-steun en een eigen (financiële) inspanning in de komende jaren; K2 (Krimpen a/d IJssel, Nederlek) Beide gemeenten dienen een aantal beheerplannen te actualiseren. Grondexploitatie Ontwikkeling algemene reserve Alle gemeenten dienen een aantal beheerplannen te actualiseren. Bergambacht voert geen actief grondbeleid. De overige 5 gemeenten hebben voor zover bekend geen financiële problemen inzake de grondexploitatie. De algemene reserve daalt licht in deze periode (van 346 naar 344 per inwoner) Alle gemeenten dienen een aantal beheerplannen te actualiseren. Bergambacht voert geen actief grondbeleid. De overige 4 gemeenten hebben voor zover bekend geen financiële problemen inzake de grondexploitatie. De algemene reserve daalt in deze periode van 403 naar 369 per inwoner Alle gemeenten dienen een aantal beheerplannen te actualiseren. Bergambacht voert geen actief grondbeleid. De overige 3 gemeenten hebben voor zover bekend geen financiële problemen inzake de grondexploitatie. De algemene reserve daalt in deze periode van 299 naar 267 per inwoner Beide gemeenten hebben voor zover bekend geen financiële problemen inzake de grondexploitatie. De algemene reserve stijgt in deze periode van 389 naar 414 per inwoner Een eventuele keuze voor de variant K4-K2 of K4/K1a/K1b kan tot gevolg hebben dat de gemeenschappelijke regeling K5 van rechtswege zal vervallen(zie artikel 41, tweede lid, Wet arhi). Dit zal financiële- en organisatorische gevolgen voor de betrokken gemeenten hebben en moet als een financieel risico worden beschouwd. 22