Foto op de omslag: Delfzijl vanuit de lucht gefotografeerd Fotograaf: Alex Wiersma

Transcriptie

1 BEGROTING 2017

2 Foto op de omslag: Delfzijl vanuit de lucht gefotografeerd Fotograaf: Alex Wiersma

3 Inhoudsopgave Inleiding en leeswijzer Deel 1 Begroting in één oogopslag Deel 2 Programmaplan Deel 3 Paragrafen Deel 4 Financiële begroting Afkortingenlijst

4 4

5 Inleiding en leeswijzer Algemeen Hierbij presenteren wij u de Begroting In deze begroting hebben wij voor het begrotingsjaar 2017 onze ambities uit ons Collegeakkoord vertaald in doelen, indicatoren, concrete prestaties en bijbehorende middelen. Dit heeft geleid tot een sluitende Begroting 2017 met de afgesproken ruimte als flexibel budget. De Voorjaarsnota 2016 diende bij de opstelling van deze begroting als kader. Ten opzichte van die nota hebben zich in financiële zin vooral vanaf 2020 aanzienlijke wijzigingen voorgedaan. Met betrekking tot het financieel perspectief blijft dan ook gelden dat behoudend omgegaan dient te worden met nieuwe begrotingswensen die een structureel beroep doen op de financiële ruimte. Wij hebben in het Programmaplan van deze begroting, de in de Voorjaarsnota 2016 genoemde prioriteiten uitgewerkt in verschillende prestaties. Door in de begroting hierop het accent te leggen, willen wij duidelijk maken waar wij als college in 2017 op in willen zetten. Dit neemt niet weg dat wij onze reguliere activiteiten niet belangrijk vinden. We noemen ze echter niet óf in beperkte mate omdat ze specifiek zijn voor Na vaststelling van deze begroting door uw Staten gaan wij over tot de uitvoering ervan. Gedurende het jaar informeren wij u via de P&C-cyclus over eventuele afwijkingen. De weg die we vanaf de Voorjaarsnota 2016 ingeslagen hebben voor wat betreft het optimaliseren van de P&C-cyclus, is ook doorgetrokken in deze begroting. We hebben getracht om de inhoud op een compacte, overzichtelijke en leesbare wijze voor uw Staten over het voetlicht te brengen. Vanaf deze begroting hebben wij alle programma's voorzien van een doelenboom. Op een compacte wijze presenteren wij met dit nieuwe instrument een compleet beeld van met elkaar samenhangende doelen, middelen en streefwaarden. Hierna lichten wij meer concreet toe welke wijzigingen wij in deze begroting doorgevoerd hebben ten opzichte van de vorige begroting (2016). We sluiten deze inleiding af met een leeswijzer. Nieuw en gewijzigd in 2017 Ten opzichte van de Begroting 2016 zijn in de Begroting 2017 de volgende wijzigingen doorgevoerd. 1. Begroting nieuwe stijl In 2015 zijn we gestart met het optimaliseren van onze P&C-cyclus (voordracht nr. 82/2015). Na de Voorjaarsnota 2016 en de Najaarsnota 2016 is deze Begroting 2017 het derde P&C-document dat qua ontwerp en opzet is herzien. Door dit nieuwe ontwerp ligt er een compact, overzichtelijk en leesbaar document die het BBV als basis heeft, waarbij inhoudelijk gezien de nadruk veel meer ligt op onze prioriteiten. 2. Nieuwe programma-indeling Provinciale Staten hebben met voordracht nr. 22/2016 in april 2016 besloten de programma-indeling van begroting en rekening met ingang van 2017 te baseren op de indeling naar de zeven kerntaken volgens het Profiel provincies Kompas Wijziging autorisatieniveau begroting Uw Staten hebben in april 2016 besloten (voordracht nr. 22/2016) het autorisatieniveau van Provinciale Staten vanaf de Begroting 2017 op het niveau van de programma's (in plaats van deelprogramma's) te leggen. 1 Voor de vergelijkbaarheid zijn de cijfers 2015 en 2016 gepresenteerd in de nieuwe indeling. Hierdoor is het mogelijk dat in de vergelijkende cijfers over 2015 en 2016 verschillen ontstaan ten opzichte van de Rekening 2015 respectievelijk de Begroting Het totaal van lasten en baten 2015 en 2016 is uiteraard wel overeenkomstig deze vastgestelde documenten. Inleiding en leeswijzer 5

6 4. Integraal toepassen doelenboom in begroting Provinciale Staten hebben met voordracht nr. 82/2015 besloten om vanaf de Begroting 2017 het instrument 'Doelenboom' integraal toe te passen voor alle programma's in de begroting, alsmede om dit instrument toe te passen in de Beleidsnota's. In het Programmaplan van deze begroting treft u de doelenbomen aan. 5. Wijzigingen BBV Vanaf 1 april 2016 zijn wijzigingen in het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) in werking getreden. De wijzigingen hebben als doel het versterken van de kaderstellende en controlerende rol van Provinciale Staten door betere onderlinge vergelijking tussen provincies. Over de betreffende wijzigingen, de gevolgen voor de provincie Groningen en de wijze van verwerking in de begroting, hebben wij Provinciale Staten via voordracht nr. 22/2016 geïnformeerd. 6. Verwijderd uit begroting In het kader van de optimalisering van onze P&C-cyclus laten wij een aantal onderdelen niet meer terugkomen in de begroting. Het gaat hierbij vooral om: Productenbegroting van GS; Paragraaf duurzaamheid; Enkele technische bijlagen. Peilmoment De Begroting 2017 kent als peilmoment juni Dit houdt in dat in de ramingen rekening is gehouden met de structurele financiële doorwerking van besluiten die tot dan toe genomen zijn of reeds onderweg waren voor besluitvorming door Provinciale Staten, zoals de Najaarsnota Tevens is in de ramingen rekening gehouden met de effecten van de Septembercirculaire Digitale versie begroting De begroting is via onze website te downloaden. 6 Inleiding en leeswijzer

7 Leeswijzer De begroting is opgebouwd uit 4 delen, aangevuld met een bijlagenboek. Deel 1 Begroting in één oogopslag Dit deel bevat een infographic en een financiële samenvatting van de begroting. Zo krijgt u bijvoorbeeld met enkele tabellen snel inzicht in de besteding en herkomst van de middelen. Deel 2 Programmaplan Het BBV schrijft voor dat in het Programmaplan, per beleidsprogramma expliciet wordt ingegaan op de beoogde maatschappelijke effecten en de wijze waarop wordt getracht deze te bereiken. Dit voorschrift hebben wij uitgewerkt binnen de acht programma's in deel 2 van de begroting. De programma-indeling naar de acht programma s en 21 deelprogramma's vindt plaats volgens de zeven kerntaken van het Profiel provincies Kompas 2020 (voordracht nr. 22/2016). Bij de uitwerking van de begroting hebben wij onderscheid gemaakt in de drie verplicht toe te passen W-vragen: Wat willen we bereiken, Wat gaan we daarvoor doen en Wat mag het kosten. Wij hebben deze W-vragen in deel 2 weergegeven in termen van Beleidsdoelen (veelal meerjarig), Prestaties 2 (veelal jaargebonden) en Lasten/Baten 3 (jaargebonden). Verder bestaat ieder beleidsprogramma uit: Een inleiding waarin we de koppeling leggen met de voorjaarsnota. De uitwerking van die koppeling doen we onder het kopje 'Prestaties'; Een opsomming van de vastgestelde beleidskaders met daarbij het jaar van het volgend afweegmoment. We nemen deze informatie hier op omdat deze beleidskaders aan de basis van de doelenboom en de uitgewerkte begrotingsvoorstellen staan; De doelenboom waarvan we de inhoud verder uitwerken bij de deelprogramma's. De middelen sluiten aan op de lasten en baten per programma (voor meer informatie over dit instrument verwijzen wij naar voordracht nr. 82/2015); Indicatoren met streefwaarden per deelprogramma; Een toelichting op de lasten en baten. Deel 3 Paragrafen De voorgeschreven zeven paragrafen in deel 3 zijn nadere toelichtingen op onderwerpen die van wezenlijk belang zijn voor het inzicht in de financiële positie. Deel 4 Financiële begroting Het BBV schrijft voor dat de financiële begroting bestaat uit twee onderdelen: de uiteenzetting van de financiële positie en het overzicht van de baten en lasten. Dit overzicht vervult een functie bij de autorisatie van de baten en lasten en dient daarom integraal te zijn, dat wil zeggen moet alle baten en lasten zoals opgenomen in het Programmaplan bevatten. Bijlagen De bijlagen bij de begroting hebben we opgenomen in een apart bijlagenboek. 2 Bij de uitwerking van de prestaties kiezen wij er bewust voor om geen complete opsomming te geven van alle - veelal reguliere - activiteiten binnen het deelprogramma. Wij kiezen ervoor om aan te sluiten op de prioriteiten uit de voorjaarsnota. Een beschrijving van de reguliere werkzaamheden nemen we alleen op indien zij een relatie hebben met het collegeprogramma en/of als deze werkzaamheden specifiek zijn voor Door afronding in duizendtallen, kunnen kleine afrondingsverschillen ontstaan in en tussen de verschillende tabellen. Inleiding en leeswijzer 7

8 8 Inleiding en leeswijzer

9 Deel 1 Begroting in één oogopslag Deel 1 Begroting in één oogopslag 9

10 10 Deel 1 Begroting in één opslag

11 1. Hoofdlijnen van beleid Deel 1 Begroting in één oogopslag 11

12 12 Deel 1 Begroting in één opslag

13 2. Financiële hoofdlijnen Deel 1 Begroting in één oogopslag 13

14 14 Deel 1 Begroting in één opslag

15 2.1. Algemeen De financiën van de provincie komen op een aantal momenten in het jaar uitgebreid aan de orde. In het voorjaar komt allereerst de rekening aan bod. Daarin geven wij een verantwoording van het in het voorgaande jaar uitgevoerde beleid en de daarvoor gepleegde inzet van financiële middelen. Daarop volgend presenteren wij de voorjaarsnota waarin het financiële kader voor de komende jaren wordt geschetst en op hoofdlijnen voorstellen worden gedaan voor het in de komende jaren uit te voeren beleid. In het najaar volgt - met ingang van nog eerst de najaarsnota, die met name is gericht op de afwijkingen in de uitvoering van de lopende begroting, en daarna de begroting voor het komende jaar. Hierin is het totaal aan inkomsten en uitgaven voor het komende jaar vastgelegd en wordt een nadere uitwerking gegeven aan de in de voorjaarsnota voorgestelde hoofdlijnen van beleid Middelen en bestedingen 2017 provincie Groningen In dit eerste deel van de begroting laten wij de herkomst van onze middelen in 2017 zien en geven wij aan hoe wij deze middelen over de verschillende programma's willen verdelen. De basis daarvoor is gelegd in de Voorjaarsnota 2016 en de Najaarsnota De wijzigingen die het gevolg zijn van de Septembercirculaire 2016 voor het Provinciefonds hebben wij hierbij aanvullend meegenomen Middelen 2017 De middelen van de provincie (in 2017 in totaal circa 320 miljoen) komen voor een belangrijk deel van het Rijk (in 2017 naar verwachting circa 56%). Het gaat daarbij om de uitkering uit het Provinciefonds en de rijksbijdragen ten behoeve van specifieke taken, de zogenaamde specifieke uitkeringen. Voor de inkomsten van de provincie kan de volgende onderverdeling worden gehanteerd: 1. Uitkering Provinciefonds; 2. Specifieke uitkeringen; 3. Provinciale belastingen; 4. Leges en andere heffingen; 5. Bespaarde rente/dividenden; 6. Overige inkomsten; 7. Reserves. Middelen 2017 ( 319,73 miljoen) 200,00 180,00 173,19 160,00 (bedragen x 1 miljoen) 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 54,24 1. Uitkering Provinciefonds 2. Specifieke uitkeringen 3. Opcenten motorrijtuigenbelasting 4. Leges en andere heffingen 5. Bespaarde rente/dividenden 6. Overige baten 7. Reserves 40,00 20,00 0,00 26,89 30,40 28,72 5,24 1,05 54,17% 1,64% 16,96% 0,33% 8,41% 9,51% 8,98% Deel 1 Begroting in één oogopslag 15

16 Hierna lichten wij deze verschillende middelen toe. 1. Uitkering Provinciefonds ( 173,19 miljoen, aandeel 54,17%) De uitkeringen uit dit fonds zijn in principe vrij besteedbaar. De verdeling van de middelen uit dit fonds over de provincies vindt plaats op basis van een wettelijke vastgestelde verdeelsleutel. Die verdeelsleutel is reeds enige malen gewijzigd. Naar verwachting zal deze met ingang van 2017 opnieuw wijzigen. Wij hebben uw Staten bij brief van 5 januari 2016, nr /1/A.16, geïnformeerd over dit nieuwe verdeelmodel. Bij de verdeling van de middelen speelt de factor inwonertallen nog steeds een belangrijke rol. Omdat onze provincie relatief weinig inwoners heeft, is het niet verwonderlijk dat onze provincie een niet al te groot aandeel in de totale uitkering uit het Provinciefonds heeft. In onderstaande tabel geven wij een samenvatting van de voor 2017 geraamde opbouw van het Provinciefonds en het aandeel van de provincie Groningen daarin. Tabel 1. Opbouw uitkering 2017 Provinciefonds Omschrijving 2017 landelijk Groningen Algemene uitkering 1.947,86 144,14 Decentralisatie-uitkeringen 284,68 29,05 Totaal 2.232,54 173,19 Bedragen x 1 miljoen Via het onderdeel Decentralisatie-uitkeringen worden in 2017 de uitkeringen ten behoeve van projecten verkeer en vervoer, bodemsanering, RSP-REP en een deel van de gedecentraliseerde middelen voor natuur beschikbaar gesteld. 2. Specifieke uitkeringen ( 5,24 miljoen, aandeel 1,64%) Specifieke uitkeringen, ook wel doeluitkeringen genoemd, worden door de rijksoverheid verstrekt ter (gedeeltelijke) bekostiging van de aan provincies en gemeenten opgelegde taken. Activiteiten waar in 2017 specifieke uitkeringen voor worden ontvangen zijn: Planstudies wegenprojecten ( 0,05 miljoen); Beheer en onderhoud Noord-Willemskanaal ( 0,42 miljoen); Diensten voor derden - beheer en onderhoud hoofdkanalen ( 4,77 miljoen). Het aandeel van de specifieke uitkeringen is vanaf 2016 een stuk lager dan in de voorgaande jaren omdat met ingang van 2016 de Brede Doeluitkering Verkeer en vervoer is overgeheveld naar het Provinciefonds. 3. Provinciale belastingen ( 54,24 miljoen, aandeel 16,96%) De provincies hebben al sinds 1981 de mogelijkheid opcenten te heffen op de hoofdsom van de motorrijtuigenbelasting. De provincies mogen per 1 januari 2016 maximaal 110,6 opcenten heffen. De provincie Groningen heft momenteel 88,9 opcenten. Dat aantal daalt per 1 januari 2017 naar 88,6. Per 1 januari 2017 zal het maximum aantal te heffen opcenten naar verwachting worden verhoogd naar 111,0. Met het voorgestelde tarief van 88,6 opcenten per 1 januari 2017 zullen wij waarschijnlijk een vierde plaats innemen op de ranglijst van de duurste provincies van Nederland, na de provincies Drenthe, Zuid Holland en Gelderland. Onder deze heffing vallen per 1 januari 2017 naar verwachting zo n personenauto s en circa motoren. Een deel daarvan zal vrijgesteld zijn van de heffing (circa personenauto's en motoren) en een klein deel (circa 2.400) zal 25% van het tarief betalen. Voor personenauto s, die het volledige tarief betalen, varieert de heffing in 2017 (uitgaande van 88,6 opcenten) tussen circa 51 en circa 826 per jaar (naar rato van het gewicht van het voertuig). Zou onze provincie in 2017 het maximum aantal opcenten heffen dan betekent dat in 2017 een meerinkomst van circa 13,72 miljoen. 16 Deel 1 Begroting in één opslag

17 4. Leges en andere heffingen ( 1,05 miljoen, aandeel 0,33%) De opbrengst van leges en andere heffingen is in vergelijking met de omvang van de andere inkomstenbronnen van de provincie relatief klein. Het gaat hier bijvoorbeeld om de leges in het kader van de Ontgrondingenwet, de leges Wabo, de grondwaterheffing, haven- en kadegelden, recognities en dergelijke. 5. Bespaarde rente/dividenden ( 26,89 miljoen, aandeel 8,41%) Betreft onder andere het rentevoordeel wegens aanwending van het eigen vermogen, renteopbrengsten van uitgezette gelden en verstrekte leningen (waaronder de brugleningen Enexis), dividenduitkering wegens deelneming in het aandelenkapitaal van de BNG en Enexis. 6. Overige inkomsten ( 30,40 miljoen, aandeel 9,51%) Deze groep bestaat uit een diversiteit aan inkomsten. Het betreft onder andere bijdragen van derden wegens door de provincie te verrichten werkzaamheden, projectbijdragen van andere overheden, beschikkingen over voorzieningen ter afdekking van bepaalde provinciale uitgaven. 7. Reserves ( 28,72 miljoen, aandeel 8,98%) Een deel van de uitgaven wordt bekostigd uit reserves. Deze reserves zijn geoormerkt voor bestedingen op bepaalde beleidsterreinen en bevatten middelen, die in de loop der tijd voor deze uitgaven apart zijn dan wel worden gezet. Voorbeelden zijn de rentebaten brugleningen en het dividend van Enexis, die worden toegevoegd aan de reserve MIT (zie onderdeel bespaarde rente/dividenden) en die worden gereserveerd voor onder meer uitgaven met betrekking tot infrastructurele werken, zoals aanleg en reconstructie van wegen. Zodra deze uitgaven in de exploitatie worden opgenomen wordt ter dekking een beroep op de reserve MIT gedaan. In deel 2 van de Begroting 2017 (programma 8. Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering, paragraaf ) geven wij een verbijzondering van de in 2017 geraamde onttrekkingen aan de reserves Bestedingen Bestedingen 2017 per programma De bestedingen van de provincie kunnen op vele manieren worden gerubriceerd. Gebruikelijk is een indeling naar programma's, zoals deze in begroting en rekening worden onderscheiden. In begroting en rekening worden vanaf 2017 de volgende programma's onderscheiden, namelijk: 1. Ruimte en water 2. Milieu en energie 3. Platteland en natuur 4. Bereikbaarheid 5. Economie 6. Cultuur en maatschappij 7. Openbaar Bestuur 8. Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering 9. (storting in) Reserves Deel 1 Begroting in één oogopslag 17

18 110,00 100,00 Bestedingen 2017 ( 317,73 miljoen) 102,46 90,00 80,00 (bedragen x 1 miljoen) 70,00 60,00 50,00 40,00 30,00 24,08 34,77 34,89 61,22 30,11 1. Ruimte en water 2. Milieu en energie 3. Platteland en natuur 4. Bereikbaarheid 5. Economie 6. Cultuur en maatschappij 7. Openbaar Bestuur 8. Alg. dekk. midd. en bedrijfsvoering 9. Reserves 20,00 16,80 10,00 4,17 9,23 0,00 1,31% 5,29% 7,58% 32,25% 10,94% 10,98% 2,91% 19,27% 9,48% In 2017 zullen de provinciale lasten van de programma's en de bijdragen aan de reserves naar verwachting in totaal circa 318 miljoen bedragen. Ongeveer 32,25% (circa 102 miljoen) daarvan wordt in 2017 besteed op het gebied van verkeer en vervoer. Het gaat daarbij dan met name om het beheer en onderhoud van wegen en waterwegen, bijdragen in de kosten van infrastructurele werken en exploitatiebijdragen Openbaar vervoer Bestedingen 2017 per categorie De lasten van in totaal 317,73 miljoen bestaan uit de volgende categorieën: - personeelskosten (exclusief personele kosten m.b.t. investeringswerken) 53,92 miljoen - overige apparaatskosten (kosten gebouwen, inrichting en apparatuur; exclusief investeringswerken) " 17,74 miljoen - programmakosten (goederen en diensten, subsidies, projectbijdragen) " 188,03 miljoen - kapitaallasten (rente en afschrijvingen) " 27,93 miljoen - stortingen in reserves " 30,11 miljoen De personeelskosten inclusief investeringswerken (aanleg wegen en waterwegen) bedragen in 2017 in totaal circa 54,74 miljoen. Dit bedrag kan voor circa 2,19 miljoen worden toegerekend aan de investeringen in wegen en waterwegen en voor 52,55 miljoen aan de programma's (exploitatie). Daarnaast zijn er nog personele kosten, die in 2017 nog niet in de verdeling van de apparaatskosten zijn meegenomen. Daarbij gaat het om een bedrag van circa 1,37 miljoen. Daarmee komt het totaal van de aan de programma's toegerekende personele kosten ( 52,55 miljoen) en de nog niet verdeelde personeelskosten ( 1,37 miljoen) uit op een bedrag van in totaal 53,92 miljoen. In de navolgende tabel hebben wij aangegeven hoe de lasten per kostencategorie in 2017 over de verschillende programma's worden verdeeld. Op basis van het nieuwe Besluit Begroting en Verantwoording mogen de overheadkosten - als onderdeel van de apparaatskosten - met ingang van 2017 niet meer aan de verschillende programma's worden toegerekend, maar moeten deze in zijn geheel aan 1 productgroep (Toegerekende overhead) binnen het programma Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering worden toegerekend. Daardoor is het bedrag van de aan dit programma toegerekende apparaatskosten zowel in absolute als in relatieve zin fors. 18 Deel 1 Begroting in één opslag

19 Tabel 2. Bestedingen 2017 uitgesplitst naar kostencategorieën Omschrijving apparaatskosten programmakosten kapitaallasten bijdrage aan reserves Totaal bestedingen Ruimte en water 2.185, ,9 406,8 0, ,5 2. Milieu en enrgie 4.826, , ,6 0, ,9 3. Platteland en natuur 2.397, ,0 23, , ,8 4. Bereikbaarheid , , , , ,5 5. Economie 2.616, ,2 515, , ,5 6. Cultuur en maatschappij 3.135, ,8 63,0 300, ,3 7. Openbaar bestuur 4.327, ,6 0,0 0, ,5 8. Alg. dekk. midd. en bedrijfsvoering , , , , ,1 Totaal , , , , ,0 Waarvan: - Personeelskosten , ,1 - Materiële apparaatskosten , , , ,9 Bedragen x In de laatste kolom (Totaal bestedingen 2017) wordt het totaal van de lasten per programma aangegeven. In de volgende paragraaf leggen wij een relatie tussen de bestedingen per programma en de bronnen (middelen) waaruit deze bestedingen in 2017 zullen worden bekostigd Relatie tussen middelen 2017 en bestedingen 2017 per programma In paragraaf hebben wij aangegeven hoe de geraamde bestedingen per programma in 2017 naar kostencategorieën zijn opgebouwd. In onderstaand schema laten wij zien tot welk bedrag deze bestedingen zullen worden bekostigd uit inkomsten, die binnen de programma's zelf worden verantwoord, en voor welke bedragen er een beroep op de reserves en op de algemene middelen (zie laatste kolom) zal worden gedaan. Tabel 3. Inkomstenbronnen waaruit de bestedingen in 2017 worden bekostigd Omschrijving Totaal De bestedingen worden bekostigd uit: bestedingen Inkomsten via eigen programma Overige inkomsten Totaal waarvan 2017 Specifieke uitkeringen Leges Overige baten Bijdragen uit reserves Algemene middelen inkomsten Rentebaten + dividenden (= algemene middelen) Totaal inkomsten eigen programma Totaal overige inkomsten Van de bestedingen 2017 wordt naar verwachting ongeveer 79% bekostigd uit de algemene middelen. De algemene middelen worden gevormd door de inkomsten uit het Provinciefonds, de inkomsten uit de opcentenheffing motorrijtuigenbelasting, rentebaten en dividenden. Van de algemene middelen wordt in 2017 het grootste deel ingezet bij het programma Bereikbaarheid namelijk zo'n 37,53%, ofwel circa 94,70 miljoen. Zie de volgende grafiek. Een deel van de algemene middelen ( 2,0 miljoen) dient als dekking van de in 2017 beschikbare begrotingsruimte. Dit deel is in de volgende grafiek buiten beschouwing gelaten. uit de algemene middelen 1. Ruimte en water 4.167,5 0,0 360,0 657,3 0, ,3 0, , , , ,3 2. Milieu en enrgie ,9 0,0 557,4 172,7 0,0 730,1 60, , , , ,1 3. Platteland en natuur ,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, , , , ,8 4. Bereikbaarheid ,5 462,7 133, ,6 0, , , , , , ,4 5. Economie ,5 0,0 0,0 277,6 0,0 277, , , , , ,9 6. Cultuur en maatschappij ,3 0,0 0,0 312,8 0,0 312, , , , , ,8 7. Openbaar bestuur 9.233,5 0,0 0,0 103,1 0,0 103,1 12, , , , ,9 8. Alg. dekk. midd. en bedrijfsvoering , ,2 0, , , , , , , , ,7 Totaal , , , , , , , , , , ,8 Nog in te vullen begrotingsruimte ,0 0, , , , ,0 Totaal, inclusief begrotingsruimte , , , , , , , , , , ,8 Waarvan: - Provinciefonds ,0 - Opbrengst opcentenheffing m.r.b ,0 - Rentebaten, dividenden etc ,8 Totaal algemene middelen ,8 Bedragen x Deel 1 Begroting in één oogopslag 19

20 Inzet algemene middelen 2017 per programma ( 252,33 miljoen) 1,25% 11,79% 6,34% 3,61% 13,70% 11,95% 13,82% 1. Ruimte en water 2. Milieu en enrgie 3. Platteland en natuur 4. Bereikbaarheid 5. Economie 6. Cultuur en maatschappij 7. Openbaar Bestuur 8. Alg. dekk. midd. en bedrijfsvoering 37,53% Restant begrotingsruimte De nog niet ingevulde begrotingsruimte bedraagt in de periode gemiddeld 2,22 miljoen per jaar. Vooralsnog gaan we in deze collegeperiode ( ) in ons financieel beleid uit van een flexibel budget van tenminste 2 miljoen per jaar. Gelet op het begrotingsbeeld vanaf 2020, de onzekerheden met betrekking tot mogelijke externe ontwikkelingen, met name de financiële gevolgen van het rijksbeleid vanaf 2018, doen wij voorlopig geen nadere voorstellen voor een verdere invulling van de resterende begrotingsruimte In de onderstaande grafiek hebben wij het verloop van de nog niet ingevulde begrotingsruimte in beeld gebracht. 3,50 Flexibel budget ,00 2,88 (bedrgaen x 1 miljoen) 2,50 2,00 1,50 1,00 2,00 2,00 2,00 0,50 0, Deel 1 Begroting in één opslag

21 2.3. Kerngegevens begroting 2017 Onderstaand geven wij u enkele overzichten van de belangrijkste kerngegevens van onze provincie. Omschrijving Waarde Lengte provinciale wegen (km) 517 Lengte provinciale fietspaden (km) 211 Lengte provinciale vaarwegen (km) 143 Lengte sloten (km) 581 Bermoppervlakte (ha) Vaste bruggen, viaducten en tunnels 150 Beweegbare bruggen provinciale vaarwegen 48 Sluizen provinciale vaarwegen 7 Bushaltes 479 Verkeerregelinstallaties (GOP + GVT + VRI) 34 Tunnelgemalen 34 Oppervlakte land (ha) per Oppervlakte water (ha) per Aantal inwoners per : waarvan jonger dan waarvan 20 tot en met 64 jaar waarvan 65 jaar en ouder Aantal gemeenten 23 Aantal waterschappen (inclusief Wetterskip Fryslân) 3 Per inwoner in euro s: uitgaven begrotingsruimte langlopende leningen per reserves en voorzieningen per uitkering Provinciefonds opbrengsten opcenten motorrijtuigenbelasting Samenstelling Provinciale Staten De zetelverdeling in Provinciale Staten ziet er sinds mei 2015 als volgt uit: Partij Zetels Socialistische Partij (SP) 8 Partij van de Arbeid (PvdA) 6 Christen-Democratisch Appèl (CDA) 5 ChristenUnie (CU) 4 Democraten 66 (D66) 4 Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 4 GroenLinks (GL) 3 Groninger Belang (GB) 3 Partij voor de Vrijheid (PVV) 3 Partij voor de Dieren (PvdD) 2 Partij voor het Noorden (PvhN) 1 Totaal 43 Deel 1 Begroting in één oogopslag 21

22 22 Deel 1 Begroting in één oogopslag

23 Deel 2 Programmaplan Deel 2 Programmaplan 23

24 24 Deel 2 Programmaplan

25 1. Ruimte en water 1.1. Inleiding Voor het programma Ruimte en water heeft het volgende onderwerp prioriteit: Waterveiligheid; inzet voor het Zuidelijk Westerkwartier Ter uitvoering van Droge Voeten 2050 worden in het Zuidelijk Westerkwartier de waterbergingsgebieden Dwarsdiep, De Dijken (Bakkerom) en Driepolders ingericht. De inrichting van deze waterbergingsgebieden wordt zoveel mogelijk gecombineerd met de aanleg van het Natuurnetwerk Nederland (NNN). De inzet van deze gebieden voor de berging van water dient in het bestemmingsplan gewaarborgd te zijn, alsmede de maatregelen om de gebieden geschikt te maken voor waterberging. Voorts wordt voorgeschreven dat in deze gebieden alleen hoogwaterbestendig gebouwd mag worden. Daarnaast dient het herbegrensde NNN-gebied planologisch vastgelegd te worden. Gezien deze provinciale belangen wordt in 2017 een Provinciaal Inpassingsplan (PIP) ter vaststelling voorgelegd Beleidskaders bij dit programma Vigerend beleidskader Volgend afweegmoment Omgevingsvisie en Omgevingsverordening provincie Groningen Provinciaal beleid bevolkingsdaling 2020 Nationaal Waterplan Richtlijn Overstromingsrisico's (ROR) niet bekend Kaderrichtlijn Water (KRW) niet bekend Beleidsnota Drinkwater niet bekend Kader toezicht op de waterschappen in de provincie Groningen niet bekend Deel 2 Programmaplan 25

26 1.3. Doelenboom Maatschappelijk doel Een veilige en bewoonbare provincie met een zo hoog mogelijke ruimtelijke kwaliteit en voorzien van betrouwbare watersystemen Doelenboom Programmadoel Een zo hoog mogelijke ruimtelijke kwaliteit in onze provincie, zowel in stedelijk gebied als in het buitengebied Zorgen voor een veilige en bewoonbare provincie, die is voorzien van betrouwbare, duurzame en flexibel ingerichte watersystemen Beleidsdoelen Een zo hoog mogelijke ruimtelijke kwaliteit in onze provincie, zowel in stedelijk gebied als in het buitengebied Zorgen voor integrale waterveiligheid en zoet watervoorziening Verbeteren waterkwaliteit Duurzaam gebruik grondwater Middelen 9,2 mln. 2,8 mln. 1,4 mln. - 0,0 mln. Streefwaarden Aantal verkochte kavels in Blauwestad (9 in 2017) De regionale waterkeringen voldoen aan de norm voor hoogte (1015 km in 2019) De regionale waterkeringen voldoen aan de norm voor stabiliteit De KRW-wateren voldoen in 2021 en uiterlijk in 2027 aan de specifiek vastgestelde doelen N.v.t. Relaties met andere programma s Milieu en energie Platteland en natuur Bereikbaarheid Economie Cultuur en maatschappij Milieu en energie Platteland en natuur Economie Milieu en energie Platteland en natuur Milieu en energie Platteland en natuur 26 Deel 2 Programmaplan

27 1.4. Uitwerking naar deelprogramma's 1. Ruimte en water 1.1. Ruimtelijke ontwikkeling 1.2. Waterbeheer ( ) ( ) 2. Milieu en energie 2.1. Milieu 2.2. Energie en klimaat ( ) ( ) 3. Platteland en natuur 3.1. Natuur en landschap 3.2. Landbouw ( ) ( ) 4. Bereikbaarheid 4.1. Infrastructuur 4.2. Openbaar vervoer ( ) ( ) 5.1. Economie en werkgelegenheid ( ) Programma s & deelprogramma s 5. Economie 5.2. Recreatie en toerisme 5.3. Grensoverschrijdende samenwerking 6.1. Cultuur ( ) ( ) ( ) 6. Cultuur en maatschappij 6.2. Erfgoed en archeologie ( ) 6.3. Maatschappij ( ) 6.4. Versterking leefbaarheid ( ) 7.1. Provinciale Staten ( ) 7. Openbaar bestuur 7.2. Overige bestuursorganen ( ) 7.3. Bestuurlijke samenwerking en toezicht ( ) 7.4. Communicatie ( ) 8. Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering 8.1. Bedrijfsvoering 8.2. Algemene dekkingsmiddelen ( ) ( ) Deel 2 Programmaplan 27

28 Ruimtelijke ontwikkeling Beleidsdoel Een zo hoog mogelijke ruimtelijke kwaliteit in onze provincie, zowel in stedelijk gebied als in het buitengebied Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving Aantal verkochte bouwkavels Blauwestad Prestaties Prioriteiten Ruimtelijke kwaliteit: - Extra aandacht voor ruimtelijke kwaliteit bij ruimtelijke ontwikkelingen op gebied van duurzame energie door: Mee te werken aan pilots voor kleinschalige windenergie; Bij te dragen aan verkennende studies; Uitvoering te geven aan de maatwerkbenadering voor zonneparken in het buitengebied. (Zie voor verdere uitwerking programma Milieu en energie, deelprogramma Energie en klimaat.) - Maatwerkmethode toepassen bij andere ruimtelijke ontwikkelingen in het buitengebied zoals: Agrarische schaalvergroting; Uitbreiding niet agrarische bedrijven; Uitbreiding en inrichting nieuwe kampeerterreinen en recreatiebungalowparken. Regulier Up-to-date houden Omgevingsvisie provincie Groningen en Omgevingsverordening provincie Groningen Wonen: Opstellen nieuwe bevolkings- en woningbehoefteprognoses. Blauwestad: - Realiseren woningbouwdoelstelling conform de grondexploitatie Blauwestad (minimaal negen bouwkavels) en passend binnen de Woonvisie Oldambt en het Regionaal Prestatiekader Oost- Groningen: Verbreding woningbouwproduct met projectmatige woningbouw (kavel en woning) in vier nieuwe deelgebieden in het Havenkwartier; Mogelijke ontwikkeling woningbouw op havenhoofd Havenkwartier (bredere doelgroep); Samenhangende marketingcampagne (vastgoedaanbod c.q. omgeving en beleving van Blauwestad). - Uitvoeren inrichtings- en landschapsmaatregelen Blauwestad (verbeteren omgevingsbeleving en verkleinen civieltechnische uitstraling), in concreto: Sloop en restauratie van gebouwen; Beheer en onderhoud kavels; Realiseren en uitvoeren landschapsplan. Eemsdelta: Vaststellen Structuurvisie Eemsmond-Delfzijl. 28 Deel 2 Programmaplan

29 Waterbeheer Beleidsdoel Zorgen voor integrale waterveiligheid en zoetwatervoorziening Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving ) 2) 1 2 De regionale waterkeringen voldoen aan de norm voor hoogte 1 De regionale waterkeringen voldoen aan de norm voor stabiliteit km In het stedelijk gebied van het waterschap Hunze en Aa's op uiterlijk 1 januari 2015; in het landelijk gebied van het waterschap Hunze en Aa's op uiterlijk 1 januari Voor de Eemskanaal-Dollardboezem van het waterschap Noorderzijlvest op uiterlijk 1 januari 2019; voor de overige boezems van het waterschap Noorderzijlvest op uiterlijk 1 januari In totaal moet 1015 km aan de norm voldoen. Er zijn geen streefwaarden per jaar benoemd. Voor de boezems van de waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa's uiterlijk op 1 januari Prestaties Prioriteiten Vaststellen Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor de gebieden Dwarsdiep, De Dijken (Bakkerom) en Driepolders die worden ingericht voor waterberging in combinatie met de realisering van het Natuurnetwerk Nederland. Regulier Rapportage voortgang realisering veiligheidsnormen regionale waterkeringen. Deel 2 Programmaplan 29

30 Beleidsdoel Verbeteren waterkwaliteit Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving De KRW-wateren voldoen in 2021 en uiterlijk in 2027 aan de specifiek vastgestelde doelen Prestaties Prioriteiten N.v.t. Regulier N.v.t. Bijdrage Verbonden partij Waterbedrijf Groningen aan dit beleidsdoel Zorg dragen voor de drinkwatervoorziening (het produceren en leveren van drinkwater) in haar verzorgingsgebied. 30 Deel 2 Programmaplan

31 Beleidsdoel Duurzaam gebruik grondwater Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving n.v.t. NB. Evt. indicatoren met streefwaarden zijn op dit moment niet te benoemen. Prestaties Prioriteiten N.v.t. Regulier N.v.t. Deel 2 Programmaplan 31

32 1.5. Totale lasten en baten van het programma Omschrijving rekening begroting begroting meerjarenraming totaal na periode wijziging Lasten 1.1. Deelprogramma Ruimtelijke ontwikkeling 8100 Ruimtelijk beleid en ontwikkeling Wonen subtotaal deelprogramma Ruimtelijke ontw Deelprogramma Water 3100 Waterkeringen en waterberging Grondwater Waterhuishouding subtotaal deelprogramma Water Totaal lasten Ruimte en water Baten 1.1. Deelprogramma Ruimtelijke ontwikkeling 8100 Ruimtelijk beleid en ontwikkeling Wonen subtotaal deelprogramma Ruimtelijke ontw Deelprogramma Water 3100 Waterkeringen en waterberging Grondwater Waterhuishouding subtotaal deelprogramma Water Totaal baten Ruimte en water Saldo lasten en baten Verrekening met reserves: 8100 Ruimtelijke ontwikkeling - meefinanciering Ruimtelijke ontwikkeling - ovb Waterkeringen en waterberging - ESFI Grondwater - opheffen egal.res. GWH Waterhuishouding - afwikkeling ILG Totaal verrekening met reserves Saldo na verrekening met reserves Totaal saldo uitgesplitst naar beleidsdoelen: Ruimtelijke kwaliteit Integrale waterveiligheid/zoetwatervoorzieningen Verbeteren waterkwaliteit Duurzaam gebruik grondwater -22 Bedragen x Deel 2 Programmaplan

33 Toelichting Algemeen Omdat met ingang van 2017 niet meer de volledige apparaatskosten, maar alleen de directe personeelskosten aan de verschillende productgroepen worden toegerekend liggen de apparaatskosten van dit programma circa 4,40 miljoen lager dan in Dit verschil heeft met name betrekking op de toegerekende overhead. Deze wordt met ingang van 2017 aan één productgroep (0600 Toegerekende overhead) binnen het programma Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering toegerekend Ruimtelijk beleid en ontwikkeling Verschil lasten 2017 ten opzichte van 2016: - toegerekende apparaatskosten (zie Algemeen) - 1,95 miljoen - uitvoering Omgevingsvisie 0,43 miljoen van Cultuur en maatschappij (gebiedenbeleid/pop) - GREX Blauwestad ,01 miljoen zowel lasten als baten - overboeking kredieten 2015/2016-0,05 miljoen m.n. Bouwheerschap - substitutievoorstellen 2016 (VJN2016) - 0,18 miljoen - Provinciale Meefinanciering ,01 miljoen - rentelasten lening OZG ,27 miljoen Totaal verschil lasten 2017 t.o.v ,50 miljoen Wij hebben met ingang van 2017 het krediet Uitvoering Omgevingsvisie gekoppeld aan Ruimtelijke ontwikkeling. In de Omgevingsvisie is het accent gelegd op vijf opgaven (Gaswinning, Energyport, Krimp en groei, Regio Groningen-Assen en Waddengebied) en is tevens ingezet op een aantal overige provinciale belangen (retail, woningmarkt). Daarnaast vindt in een kwartiermakersfase een inventarisatie plaats voor de opgaven Erfgoed Ruimte en Leefbaarheid en Circulaire Economie. Voor de volledigheid merken wij op dat het hier gaat om het oude krediet Uitvoering gebiedenbeleid en POP (zoals opgenomen in eerdere begrotingen) Wonen Verschil lasten 2017 ten opzichte van 2016: - toegerekende apparaatskosten (zie Algemeen) - 1,09 miljoen Totaal verschil lasten 2017 t.o.v ,09 miljoen 3100 Waterkeringen en waterberging Verschil lasten 2017 ten opzichte van 2016: - toegerekende apparaatskosten (zie Algemeen) - 1,26 miljoen - DU-Dubbele dijkzone Eemshaven-Delfzijl ,20 miljoen Totaal verschil lasten 2017 t.o.v ,46 miljoen De baten liggen in 2016 circa 0,06 miljoen hoger vanwege een incidentele bijdrage uit de reserve ESFI in verband met afwikkeling kosten flankerend beleid waterberging Grondwater Verschil lasten 2017 ten opzichte van 2016: - toegerekende apparaatskosten (zie Algemeen) 0,01 miljoen - egalisatiereserve Grondwater wordt voorziening - 0,50 miljoen Totaal verschil lasten 2017 t.o.v ,49 miljoen 3900 Waterhuishouding Verschil lasten 2017 ten opzichte van 2016: - toegerekende apparaatskosten (zie Algemeen) - 0,13 miljoen - middelen decentralisatie-uitkeringen ,19 miljoen hydrologische en zoetwatermaatregelen - afwikkeling kosten ILG in ,74 miljoen t.l.v. reserve PLG2 Totaal verschil lasten 2017 t.o.v ,06 miljoen Deel 2 Programmaplan 33

34 34 Deel 2 Programmaplan

35 2. Milieu en energie 2.1. Inleiding De gaswinning; de aardbevingsproblematiek als gevolg van mijnbouwactiviteiten Ons doel is een gezonde, veilige, schone en duurzame leefomgeving in Groningen waar Groningers net zo veilig kunnen wonen en leven als in de rest van Nederland. Daartoe streven we ernaar de gaswinning naar een veilig en verantwoord niveau te brengen. Wij zien er samen met de gemeenten en het Rijk op toe dat de Nationaal Coördinator Groningen het meerjarenprogramma effectief uitvoert met oog voor de belangen van de inwoners en de ruimtelijke kwaliteit van dorpen en steden. Ook maken wij ons sterk voor een gezonde woningmarkt, die in dit gebied onder druk staat als gevolg van zowel de aardbevingsproblematiek als de bevolkingsdaling. Verder worden de dijken zodanig versterkt dat zij een aardbeving kunnen doorstaan en worden andere vitale infrastructuur en de chemische industrie hierop voorbereid. Om het gebied aantrekkelijk te houden streven wij naar een verbeterde leefomgeving. Dit gaat o.a. om herstructurering van de woningmarkt en het toekomstbestendig maken van het voorzieningenniveau. Hierin zoeken wij aansluiting bij de bestaande woon- en leefbaarheidsplannen. Omgevingswet Volgens de nu voorliggende planning wordt de Omgevingswet in 2019 ingevoerd. In 2016 zijn de ontwerp algemene maatregelen van bestuur en enkele Aanvullingswetten gepubliceerd, waarop wij in IPO-verband hebben gereageerd. We zijn op hoofdlijnen positief. De gekozen benadering sluit nauw aan bij de uitgangspunten en de benadering die we zelf ook voorstaan. Maar we onderkennen wel, dat er inhoudelijk en organisatorisch nog belangrijke stappen moeten worden gezet. Op landelijk niveau vraagt ook het bouwen van het digitale stelsel dat een belangrijke succesfactor is - veel aandacht. Op provinciaal niveau worden de randvoorwaarden gecreëerd om tijdig klaar te staan. Dat betreft naast het scheppen van meer duidelijkheid over de werkelijke impact van de vernieuwde aanpak en het ontwikkelen van competenties vooral ook het aanpassen van de kwaliteit van onze eigen informatievoorziening uit oogpunt van bereikbaarheid, bestendigheid en betrouwbaarheid. Tevens vraagt de Omgevingswet vanwege de integrale aanpak nog meer dan nu om een goede samenwerking tussen de verschillende ketenpartners in de regio. Uitvoeringsagenda Duurzame Ontwikkeling In het Collegeakkoord hebben wij aangegeven in te willen zetten op duurzame ontwikkeling. In 2016 hebben wij daartoe de Uitvoeringsagenda Duurzame Ontwikkeling voor de komende jaren opgesteld. Rode draad in dit programma is om in alle portefeuilles een actieve afweging te maken tussen People, Planet en Profit/Prosperity en dit ook zichtbaar te maken in de besluitvorming van ons college. Daarnaast wordt samen met externe stakeholders invulling gegeven aan duurzame ontwikkeling in de zes door ons geformuleerde beleidsopgaven. Energiebesparing, het behalen van de taakstelling windenergie en ruimte bieden voor nieuwe duurzame energieproductie Ons doel is versnelling van de energietransitie in de provincie Groningen. Dit doen wij via uitvoering van het programma Energietransitie. Wij verbinden ons aan de nationale doelstelling van 1,5% energiebesparing per jaar en de doelstelling van 21% duurzame energie in 2020 die in noordelijke samenwerking is afgesproken (SWITCH). Een aanvullende doelstelling is dat wij energieneutraliteit nastreven in 2035 voor datgene waar we direct invloed op hebben als provincie, als gevolg van eigendom (onze eigen gebouwen en ons wagenpark) of inkoop (inclusief concessies en aanbestedingen en als 'launching customer'). We zetten het revolverend fonds ( 10 miljoen voor energie) in om projecten te ondersteunen met een lening. Het project Windenergie op Land is voor ons van groot belang. Wij hebben ons gecommitteerd aan het behalen van de taakstelling van 855,5 MW in 2020 in de in de Omgevingsvisie aangewezen concentratiegebieden. Daarnaast richten wij ons op de vorming van nieuw beleid, waarbij we in overleg met alle stakeholders gaan onderzoeken waar en hoe we ruimte kunnen geven aan duurzame energie. Het gaat hierbij met name om de inpassing van zonne- en windenergie in de provincie. Deel 2 Programmaplan 35

36 Ons doel is het vergroten van de leefbaarheid en het versnellen van de energietransitie door het werven en ondersteunen van lokale energie-initiatieven en het realiseren van energiebesparing en duurzame energieopwekking. Op andere beleidsterreinen zetten we, vooral waar we directe invloed hebben, ook in op verduurzaming, energiebesparing en de inzet van duurzame energie. Een voorbeeld is Vergroening Infrastructuur en Mobiliteit. Dit vindt plaats in samenhang met het programma Energietransitie. Zie ook programma 4 (Bereikbaarheid) Beleidskaders bij dit programma Vigerend beleidskader Volgend afweegmoment Omgevingsvisie Milieuplan (nog vast te stellen) 2020 VTH-kader (nog vast te stellen) 2020 Uitvoeringsagenda Duurzame Ontwikkeling (nog vast te stellen) n.n.b. Visie op ondergrond 2019 Meerjarenprogramma Bodem & Ondergrond Programma Energietransitie Deel 2 Programmaplan

37 2.3. Doelenboom Maatschappelijk doel Een gezonde, schone, veilige en duurzame leefomgeving in Groningen Doelenboom Programmadoel Bescherming van mens en milieu in een hindervrije omgeving van innovatieve bedrijvigheid Versnelling van de energietransitie en veilige en verantwoorde gaswinning Beleidsdoelen Behoud en ontwikkeling van de milieukwaliteit door het voorkomen en wegnemen van milieuhinder Duurzaamheid verankeren en een plaats geven in alle portefeuilles, opgaven, beleidskeuzes en in de genen van de medewerkers Stimuleren van een zorgvuldig gebruik van de ondergrond, waarbij sprake is van een veilig en verantwoord niveau van gaswinning waardoor het vertrouwen bij de bevolking wordt hersteld Versnellen van de energie- transitie Middelen 46,0 mln. 1,1 mln. 1,1 mln. 8,0 mln. Streefwaarden Minimaal 80% van de omgevingsvergunningen met uitgebreide procedure binnen wettelijke termijn 26 weken verleend in 2017 (80% in 2020) Minimaal 95% van de omgevingsvergunningen met reguliere procedure binnen 8 weken verleend (100% in 2020) Afweging PPP door iedere medewerker bij alle projecten, trajecten en beleid (uiterlijk 2019) Duurzaamheid zichtbaar in het provinciaal beleid (uiterlijk 2019) Plan provinciehuis toekomstbestendig en duurzaam (uiterlijk 2019 gereed) N.v.t. Realisatie 855,5 MW windenergie in % duurzame energie in % duurzame energie in % duurzame energie in 2050 Zonneweides leveren 300MWp zon-pv in 2019 Energiebesparing 1,5% per jaar Lokale initiatieven ondersteunen (20 in 2019) Aantal energieneutrale dorpen (5 in 2019) Relaties met andere programma s Ruimte en water Bereikbaarheid Economie Alle programma s Ruimte en water Platteland en natuur Alle programma s Deel 2 Programmaplan 37

38 2.4. Uitwerking naar deelprogramma's 1. Ruimte en water 1.1. Ruimtelijke ontwikkeling 1.2. Waterbeheer ( ) ( ) 2. Milieu en energie 2.1. Milieu 2.2. Energie en klimaat ( ) ( ) 3. Platteland en natuur 3.1. Natuur en landschap 3.2. Landbouw ( ) ( ) 4. Bereikbaarheid 4.1. Infrastructuur 4.2. Openbaar vervoer ( ) ( ) 5.1. Economie en werkgelegenheid ( ) Programma s & deelprogramma s 5. Economie 5.2. Recreatie en toerisme 5.3. Grensoverschrijdende samenwerking 6.1. Cultuur ( ) ( ) ( ) 6. Cultuur en maatschappij 6.2. Erfgoed en archeologie ( ) 6.3. Maatschappij ( ) 6.4. Versterking leefbaarheid ( ) 7.1. Provinciale Staten ( ) 7. Openbaar bestuur 7.2. Overige bestuursorganen ( ) 7.3. Bestuurlijke samenwerking en toezicht ( ) 7.4. Communicatie ( ) 8. Algemene dekkingsmiddelen en bedrijfsvoering 8.1. Bedrijfsvoering 8.2. Algemene dekkingsmiddelen ( ) ( ) 38 Deel 2 Programmaplan

39 Milieu Beleidsdoel Behoud en ontwikkeling van de milieukwaliteit in Groningen door het voorkomen en wegnemen van milieuhinder Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving Percentage verleende omgevingsvergunningen met uitgebreide procedure 50% 57% 80% 80% 80% binnen wettelijke termijn van 26 weken 2 Percentage verleende omgevingsvergunningen met reguliere procedure binnen 8 weken 85% 97% 100% 95% 100% Prestaties Prioriteiten Uitvoering Milieuplan : - Uitvoeren gebiedsgerichte uitwerking. Optimaliseren kwaliteit VTH-dienstverlening. Implementatie Omgevingswet: - in IPO-verband bijdrage leveren aan de totstandkoming van de Omgevingswet; - verder voorbereiden van de organisatie op de implementatie van de wet. Opgave Gaswinning: - Bijdrage leveren o.a. via toezicht op Brzo-installaties in het aardbevingsgebied. Regulier Verbeteren Meldingen toezicht en handhaving (zie brief PS d.d. 25 februari 2016). Bijdrage Verbonden partij Omgevingsdienst Groningen aan dit beleidsdoel Uitvoeren vergunningverlenende, toezichthoudende en handhavingstaken op het gebied van het omgevingsdomein voor de deelnemers (waaronder de provincie Groningen), waarmee de deelnemers de kwaliteit van de uitvoering van deze taken willen verbeteren. Deel 2 Programmaplan 39

40 Beleidsdoel Duurzaamheid verankeren en een plaats geven in alle portefeuilles, opgaven en beleidskeuzes en in de genen van de medewerkers Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving Binnen drie jaar weegt iedere medewerker binnen de provincie People, Planet en Prosperity af bij alle n.n.b. trajecten, projecten en beleid 2 Aan het einde van de collegeperiode is duurzaamheid zichtbaar in n.n.b. het provinciaal beleid 3 Aan het einde van de collegeperiode ligt er een plan hoe het provinciehuis toekomstbestendig en duurzaam wordt n.n.b. NB. Evt. streefwaarden zijn op dit niet moment niet te benoemen. Prestaties Prioriteiten Uitvoering geven aan de Uitvoeringsagenda Duurzame Ontwikkeling; het bevorderen van duurzaamheid in de gehele organisatie, met specifiek het inbrengen en borgen van duurzaamheid in de zes beleidsopgaven. Het streven is om in alle beleidskeuzes de afweging tussen People, Planet, Profit/Prosperity mee te nemen. Regulier N.v.t. 40 Deel 2 Programmaplan

41 Beleidsdoel Stimuleren van een zorgvuldig gebruik van de ondergrond waarbij sprake is van een veilig en verantwoord niveau van gaswinning waardoor het vertrouwen bij de Groninger bevolking wordt hersteld Realisatiewaarden (tot en met 2015) en streefwaarden (vanaf 2016) Nr. Omschrijving n.v.t. NB. Voor gaswinning worden geen afzonderlijke streefwaarden benoemd omdat de provincie niet bepalend is in de besluitvorming over het niveau van gaswinning. De provincie trekt samen met gemeenten, maatschappelijke instellingen en inwoners op om de gaswinning tot een verantwoord niveau terug te brengen. Prestaties Prioriteiten Toezien op een effectieve uitvoering van het Meerjarenprogramma Aardbevingsbestendig en Kansrijk Groningen van Nationaal Coördinator Groningen (NCG) met de drie pijlers: - Schadeherstel; - Versterkingsopgave; - Ontwikkelen kansrijk deel meerjarenprogramma door koppelkansen. Onze rol ligt met name bij de derde pijler. Concrete activiteiten voor 2017 zijn pas aan te geven nadat een uitvoeringsprogramma voor 2017 door NCG is opgeleverd. Indienen mogelijk beroepsschrift t.a.v. instemmingsbesluit minister: - Volgen resultaten aanvullende rapport door NAM in verband met winningsbesluit Regulier Voeren van flankerend beleid in het totale aardbevingsgebied met een scherpe focus op onze provinciale belangen, te weten leefbaarheid (inclusief wonen en zorg), erfgoed, ruimtelijke kwaliteit en landschap, energie en duurzaamheid, natte en droge infrastructuur en industrie. Deel 2 Programmaplan 41