Programmabegroting 2011
|
|
- Francisca Esmée Visser
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Programmabegroting 2011 De Programmabegroting 2011 en de bijbehorende bijlagen zijn een uitgave van de provincie Groningen en zijn verschenen in augustus Deze documenten vormen samen met de Productenbegroting 2011 de provinciale begroting van 2011.
2 2
3 INHOUDSOPGAVE PROGRAMMABEGROTING 2011 Inleiding. 5 Deel 1. Begroting 2011 in één oogopslag Deel 2. Programmaplan Deel 3. Paragrafen 163 Deel 4. Financiële begroting Relaties tussen programma's, thema's en productgroepen in begroting Afkortingenlijst
4 4
5 Inleiding Voor u ligt de Programmabegroting De Productenbegroting 2011, zoals wij deze op 6 juli 2010 hebben vastgesteld, krijgt u als achtergrondinformatie bijgeleverd. De provinciale begroting voor 2011 verschijnt in papieren vorm in zwart-wit. Via onze website zal deze in kleur zijn te downloaden. De Programmabegroting is in de huidige opzet onderverdeeld in een beleidsbegroting (deel 1 tot en met 3) en een financiële begroting (deel 4). Zie onderstaand schema. BEGROTING 2011 Programmabegroting 2011 inleiding deel 1. begroting 2011 in één oogopslag deel 2. programmaplan deel 3. paragrafen deel 4. financiële begroting 2011 a. financieel beleid op hoofdlijnen b. overzicht baten en lasten c. meerjarenramingen per programma Bijlagen bij de Programmabegroting 2011 Productenbegroting 2011 productenbegroting per productgroep Deel 1. Begroting 2011 in één oogopslag Dit deel van de Programmabegroting 2011 bevat een korte financiële samenvatting van de begroting Deel 2. Programmaplan Het programmaplan is het onderdeel van de begroting voor de Staten dat is opgebouwd uit zogenoemde programma s. De functionele indeling in de bekende begrotingshoofdstukken is sinds 2004 niet langer verplicht. Dit omdat de begroting vooral een document dient te zijn waarmee Provinciale Staten kunnen sturen. Het is van belang dat het programmaplan Provinciale Staten ondersteunt bij deze taken. Daartoe dient het programmaplan te zijn ingedeeld zoals Provinciale Staten het wensen. In 2003 hebben uw Staten uitspraken gedaan over het in de Programmabegroting te hanteren onderscheid naar programma's en subprogramma's, ook wel thema's genoemd. De indeling naar programma's vindt plaats volgens de nieuwe POP+-indeling. Zie pagina 287 en volgende van de Programmabegroting De indeling van de thema's en de productgroepen is ten opzichte van de Programma- en Productenbegroting 2010 op de naamgeving van een tweetal productgroepen na niet gewijzigd. De naam van productgroep 9101 (Regionale planning) is gewijzigd in 'Ruimtelijke ontwikkeling' en de naam van productgroep 9102 (Gemeentelijke plannen) in 'Realisatie ruimtelijk beleid'. De programma's bestaan uit 1 of meerdere subprogramma's, ook wel thema's genoemd. Om een voorbeeld te geven. Het programma Bestuur is op te delen in de thema's Provinciale Staten, Overige bestuursorganen, Bestuurlijke samenwerking en Communicatie. In principe vindt op themaniveau de autorisatie door uw Staten plaats. Per programma wordt er in deze begroting op het niveau van de thema's een beschrijving gegeven van welke maatschappelijke effecten met het beleid op dit beleidsterrein worden nagestreefd, wat moet worden gedaan om die effecten te bereiken en welke middelen daarvoor benodigd zijn. Tevens wordt bij elk thema aangegeven wanneer of in welke periode deze effecten naar verwachting zullen worden gerealiseerd. Daarmee wordt de wanneer-vraag beantwoord, overeenkomstig hetgeen wij hebben toegezegd bij de behandeling van de Programmarekening De verdere uitwerking van het een en ander wordt zichtbaar gemaakt op productgroepniveau in de door ons vastgestelde Productenbegroting Inleiding 5
6 Elk thema in de Programmabegroting kan worden beschouwd als een clustering van een of meerdere productgroepen. Bij het uitwerken van de teksten hebben wij het uitgangspunt gehanteerd alleen een onderwerp op te voeren als actueel belangrijk als dit voor uw Staten (in het geval van de Programmabegroting) iets nieuws is dat voor u relevant is in 2011 bijvoorbeeld qua te nemen besluiten. Daarom hebben wij geen zaken opgenomen die vertraagd zijn en als gevolg daarvan doorlopen in 2011 en ook geen 'going concern'-zaken die op uitvoering gericht zijn van programma's die al door Staten zijn vastgesteld. Deze zijn zonodig benoemd in de Productenbegroting bij de productgroepen onder het kopje '(Overige) activiteiten'. Het hanteren van dit uitgangspunt heeft duidelijke gevolgen voor de teksten, onder andere dat het aantal actueel belangrijke onderwerpen bij zowel de programma's als productgroepen aanzienlijk is gereduceerd. Wij achten dit een logisch gevolg van het aflopen van de collegeperiode en een beleidsarme Voorjaarsnota Deel 3. Paragrafen Een ander onderdeel van de Programmabegroting wordt gevormd door een aantal paragrafen. In deze paragrafen worden onderwerpen van belang voor het inzicht in de financiële positie behandeld. De paragrafen bevatten de beleidsuitgangspunten van beheersmatige activiteiten en de lokale heffingen. Via deze paragrafen kunnen de Staten ook hier nadrukkelijk zelf de beleidsuitgangspunten vaststellen. Het gaat bijvoorbeeld om het aangeven van het beleid over het weerstandsvermogen: wat vinden de Staten een verstandige omvang voor de algemene reserve voor toekomstige tegenvallers? Het BBV stelt een aantal paragrafen in zowel de begroting als het jaarverslag verplicht, waarbij de provincies een grote vrijheid hebben bij de invulling ervan. Het BBV schrijft voor, dat de begroting voor de Staten tenminste de volgende paragrafen bevat: weerstandsvermogen, financiering, bedrijfsvoering, lokale heffingen, onderhoud kapitaalgoederen, grondbeleid en verbonden partijen. Deel 4. Financiële begroting 2011 Financiële problematiek De financiële begroting 2011 en de bijbehorende meerjarenramingen zijn omgeven met grote onzekerheden. Dit najaar zal op basis van het regeerakkoord van het nieuwe kabinet moeten blijken wat de financiële gevolgen van de beleidsvoornemens van het Rijk voor de provincies zijn. Verder verwachten wij een nader voorstel van de fondsbeheerders voor een nieuwe verdeling van het Provinciefonds. Wij gaan er vanuit dat een dergelijk voorstel begin 2011 zal worden gepresenteerd. Een nieuwe verdeling van het Provinciefonds zal onherroepelijk leiden tot herverdeeleffecten. Of deze voor onze provincie positief of negatief zullen uitpakken is nu nog niet te zeggen. Tot en met 2011 hebben de gemeenten en de provincies een akkoord gesloten met het Rijk over de te hanteren accressen voor het Gemeente- en Provinciefonds in de jaren 2009 tot en met Daarna is de ontwikkeling van beide fondsen in principe weer gekoppeld aan de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Ultimo juni 2010 is het eindrapport van de evaluatie van de normering vanaf 2007 verschenen. In het rapport wordt een drietal mogelijkheden voor de normering vanaf 2012 gepresenteerd (koppeling aan de netto gecorrigeerde rijksuitgaven, het reële uitgavenkader voor de rijksbegroting of op basis van kostennormering). Elk met zijn voor- en nadelen. Dit rapport wordt betrokken bij de kabinetsformatie en het op te stellen regeerakkoord. Ook over dit onderwerp zal in het najaar meer duidelijkheid ontstaan. Het overstappen op een ander systeem van normering zou vanaf 2012 mogelijk nadelig kunnen uitpakken voor gemeenten en provincies. Wanneer het Rijk vanaf 2011 fors gaat snijden in de rijksbegroting zal dit onherroepelijk vanaf 2012 gaan leiden tot zeer bescheiden of zelfs negatieve accressen voor het Gemeente- en het Provinciefonds. In deze begroting hebben wij onze bezuinigingstaakstelling voor 2011 en volgende jaren conform het voorstel in de Voorjaarsnota 2010 uitgewerkt. Wij hebben de voorgenomen bezuinigingen op de apparaatskosten en de overige programmakosten nog niet op productgroepniveau binnen de programma's en de thema's uitgewerkt, maar voorlopig alleen zichtbaar gemaakt in de financiële tabellen aan het begin van elk programma en aan het einde van elk thema (als onderdeel van het betreffende programma). 6 Inleiding
7 Bij de nadere uitwerking van deze voorstellen zullen wij deze bezuinigingen uiteindelijk aan de betreffende productgroepen binnen de genoemde programma's gaan toerekenen en verantwoorden. Wij verwachten dit uiterlijk in het kader van de Voorjaarsnota 2011 te kunnen doen. In de begroting 2011 hebben wij de voorgenomen bezuinigingen op de subsidies echter al wel aan de betreffende productgroepen in de verschillende programma's toegedeeld. Opzet financiële begroting 2011 Het BBV schrijft voor dat de financiële begroting (als onderdeel van de Programmabegroting) bestaat uit twee onderdelen: de uiteenzetting van de financiële positie en het overzicht van de baten en lasten. 1. De uiteenzetting van de financiële positie Gezien het belang van inzicht in de financiële positie, mede met het oog op de continuïteit van de provincie, dient de provincie voldoende aandacht te besteden aan de financiële positie. Samen met het overzicht van baten en lasten is de uiteenzetting van de financiële positie het deel van de begroting dat de basis vormt voor de controle van de rechtmatigheid en het getrouwe beeld van de jaarrekening door de accountant. 2. Het overzicht van baten en lasten Via vaststelling van de begroting autoriseren de Staten het college tot het doen van uitgaven. Gezien het belang van een goed inzicht in baten en lasten is het inzichtelijk de baten en lasten per programma, en in onze situatie met een onderverdeling naar thema, weer te geven in een apart overzicht. Dit overzicht vervult een functie bij de autorisatie van de baten en lasten en dient daarom integraal te zijn, dat wil zeggen moet alle baten en lasten zoals opgenomen in het programmaplan bevatten. Bijlagen bij de Programmabegroting 2011 De bijlagen bij de Programmabegroting 2011 geven nadere informatie over onder meer de formatie met bijbehorende personeelslasten, de financiering, de toerekening van apparaatskosten, de lasten en baten per comptabele functie onderverdeeld naar kosten- en inkomstencategorieën, de gehanteerde uitgangspunten bij het opstellen van de meerjarenramingen, de te verstrekken subsidies en het geraamde EMU-saldo. De bijlagen die betrekking hebben op de financiering, hebben als peildatum maart De sindsdien opgetreden ontwikkelingen maken wij zichtbaar in de Integrale Bijstelling Inleiding 7
8 8 Inleiding
9 Deel 1. Programmabegroting 2011 Begroting 2011 in één oogopslag Begroting 2011 in één oogopslag 9
10 10 Begroting 2011 in één oogopslag
11 1. Begroting 2011 in één oogopslag 1.1. Algemeen De financiën van de provincie komen op een aantal momenten in het jaar uitgebreid aan de orde. In het voorjaar komen allereerst het jaarverslag en de jaarrekening aan bod. Daarin geven wij een verantwoording van het in het voorgaande jaar uitgevoerde beleid en de daarvoor gepleegde inzet van financiële middelen. Daarop volgend presenteren wij de Voorjaarsnota waarin het financiële kader voor de komende jaren wordt geschetst en op hoofdlijnen voorstellen worden gedaan voor het in de komende jaren uit te voeren beleid. In het najaar volgt dan de begroting. Hierin is het totaal aan inkomsten en uitgaven voor het komende jaar vastgelegd en wordt een nadere uitwerking gegeven aan de in de Voorjaarsnota voorgestelde hoofdlijnen van beleid. In de inleiding bij deze begroting gaan wij nader in op de opbouw van de begroting Later in het najaar verschijnt dan nog de Integrale Bijstelling waarin een beeld wordt gegeven van de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van het beleid in het lopende begrotingsjaar Middelen en bestedingen 2011 provincie Groningen In deel 4 van deze begroting zullen wij nader ingaan op de middelen die de provincie Groningen in 2011 naar verwachting ter beschikking staan. In deel 2 van deze begroting besteden wij vooral aandacht aan de beleidsvoornemens per programma en de daarvoor benodigde middeleninzet Middelen 2011 De middelen van de provincie (in 2011 in totaal 384,05 miljoen) komen voor een belangrijk deel van het Rijk (in 2011 naar verwachting circa 59%). Het gaat daarbij om de uitkering uit het Provinciefonds en de rijksbijdragen ten behoeve van specifieke taken, de zogenaamde specifieke uitkeringen. Voor de inkomsten van de provincie kan de volgende onderverdeling worden gehanteerd: 1. uitkering Provinciefonds; 2. specifieke uitkeringen; 3. provinciale belastingen; 4. leges en andere heffingen; 5. bespaarde rente/dividenden; 6. overige inkomsten; 7. reserves. Middelen 2011 (bedragen x 1.000,--) Uitkering Provinciefonds 2. Specifieke uitkeringen 3. Opcenten motorrijtuigenbelasting 4. Leges en andere heffingen 5. Bespaarde rente/dividenden 6. Overige baten 7. Reserves ,23% 38,79% 12,31% 0,14% 19,23% 1,34% 7,97% Begroting 2011 in één oogopslag 11
12 In het navolgende worden deze verschillende middelen nader toegelicht. 1. Uitkering Provinciefonds ( 77,71 miljoen, aandeel 20,23%) In 1948 is het Provinciefonds opgericht. De uitkeringen uit dit fonds zijn in principe vrij besteedbaar. De verdeling van de middelen uit dit fonds over de provincies vindt plaats op basis van een wettelijke vastgestelde verdeelsleutel. Die verdeelsleutel is reeds enige malen gewijzigd, voor het laatst in Voor 2012 staat een herziening van de verdeling op het programma. Voor de verdeling van de algemene uitkering uit het Provinciefonds over de provincies worden tot en met 2011 de volgende maatstaven gehanteerd: a. aantal inwoners; b. aantal inwoners met een minimum van ; c. aantal inwoners landelijke gebieden; d. aantal inwoners stedelijke gebieden; e. oppervlakte land; f. oppervlakte water; g. oppervlakte groen; h. gewogen kilometers weglengte; i. energiegebruik/warmtekrachtkoppeling; j. vast bedrag per provincie. Bij de verdeling van de middelen speelt de factor inwonertallen een grote rol. Omdat onze provincie relatief weinig inwoners heeft is het niet verwonderlijk dat onze provincie een niet al te groot aandeel in de totale uitkering uit het Provinciefonds heeft. Naast de bovengenoemde uitgavenmaatstaven kent het Provinciefonds nog een inkomstenmaatstaf, te weten de opbrengst per opcent motorrijtuigenbelasting. Deze is bedoeld om voor elke provincie zoveel mogelijk een gelijkwaardig voorzieningenniveau te kunnen realiseren bij een gelijke belastingscapaciteit (het zogenaamde derde aspiratieniveau). De algemene uitkering uit het Provinciefonds voor de gezamenlijke provincies beloopt in 2011 naar verwachting in totaal circa 0,73 miljard. Daarvan ontvangt de provincie Groningen circa 60,81 miljoen. Naast de algemene uitkering bestaat het Provinciefonds uit een onderdeel met afwijkende verdeelsleutels de zogenaamde integratie- en decentralisatie-uitkeringen (totaal circa 0,41 miljard; Groningen 16,90 miljoen). Via dit onderdeel worden op dit moment de uitkeringen ten behoeve van rivierdijkversterkingen, cultuurparticipatie, emancipatiebeleid, SLOK, bodemsanering, ISV en externe veiligheid beschikbaar gesteld. Ook worden via dit onderdeel de bezuinigingen op het Provinciefonds verwerkt en de overdracht van de muskusrattenbestrijding. De totale uitkering uit het Provinciefonds aan de gezamenlijke provincies bedraagt in 2011 circa 1,14 miljard (Groningen circa 77,71 miljoen). 2. Specifieke uitkeringen ( 148,96 miljoen, aandeel 38,79%) Specifieke uitkeringen, ook wel doeluitkeringen genoemd, worden door de rijksoverheid verstrekt ter (gedeeltelijke) bekostiging van de aan provincies en gemeenten opgelegde taken. Activiteiten waar in 2011 specifieke uitkeringen voor worden ontvangen zijn: beheer en onderhoud gesubsidieerde Hoofdkanalen ( 9,25 miljoen); beheer en onderhoud Noord-Willemskanaal ( 0,39 miljoen); Brede Doeluitkering infrastructuur en Openbaar Vervoer ( 68,13 miljoen); Programma Landelijk Gebied ( 28,70 miljoen); Leren voor duurzaamheid ( 0,11 miljoen); jeugdzorg ( 42,38 miljoen). 3. Provinciale belastingen ( 47,27 miljoen, aandeel 12,31%) De provincies hebben al sinds 1981 de mogelijkheid opcenten te heffen op de hoofdsom van de motorrijtuigenbelasting. De provincies mogen per 1 april 2010 maximaal 116,7 opcenten heffen. De provincie Groningen heft momenteel 79,1 opcenten. Dat aantal stijgt per 1 april 2011 naar 83,0. Per 1 april 2011 gaat het maximum aantal opcenten te heffen opcenten omhoog tot 119,4. Deze heffing zal voor onze provincie in 2011 een inkomst betekenen van circa 47,27 miljoen. Zou onze provincie het maximum aantal opcenten heffen dan betekent dat een meerinkomst van circa 21,02 miljoen. 12 Begroting 2011 in één oogopslag
13 4. Leges en andere heffingen ( 0,54 miljoen, aandeel 0,14%) De opbrengst van leges en andere heffingen is in vergelijking met de omvang van de andere inkomstenbronnen van de provincie relatief klein. Het gaat hier bijvoorbeeld om de leges in het kader van de Ontgrondingenwet, de grondwaterheffing, haven- en kadegelden, recognities e.d. Voor 2011 wordt de opbrengst van bovengenoemde heffingen geraamd op circa 0,54 miljoen. 5. Bespaarde rente/dividenden ( 73,84 miljoen, aandeel 19,23%) Betreft onder andere het rentevoordeel wegens aanwending van het eigen vermogen, renteopbrengsten van uitgezette gelden en verstrekte leningen (waaronder de brugleningen Enexis), dividenduitkering wegens deelneming in het aandelenkapitaal van de BNG en Enexis. 6. Overige inkomsten ( 5,13 miljoen, aandeel 1,34%) Deze groep bestaat uit een diversiteit aan inkomsten. Het betreft onder andere bijdragen van derden wegens door de provincie te verrichten werkzaamheden, projectbijdragen van andere overheden, beschikkingen over voorzieningen ter afdekking van bepaalde provinciale uitgaven. 7. Reserves ( 30,60 miljoen, aandeel 7,97%) Een deel van de uitgaven wordt bekostigd uit reserves. Deze reserves zijn geoormerkt voor bestedingen op bepaalde beleidsterreinen en bevatten middelen, die in de loop der tijd voor deze uitgaven apart zijn dan wel worden gezet. Voorbeelden zijn de rentebaten brugleningen en het dividend van Enexis, die worden toegevoegd aan de reserve ESFI (zie onderdeel bespaarde rente/dividenden) en die worden gereserveerd voor onder meer uitgaven met betrekking tot infrastructurele werken, zoals aanleg en reconstructie van wegen. Zodra deze uitgaven in de exploitatie worden opgenomen wordt ter dekking een beroep op de reserve ESFI gedaan. Voor 2011 gaat het bij dit onderdeel om de volgende bijdragen uit de provinciale reserves: - reserve ESFI ten behoeve van Regiovisie Groningen-Assen 2030 " 1,73 miljoen - reserve ESFI ten behoeve van reservering ringwegen " 0,95 miljoen - reserve ESFI ten behoeve van Investeringsfonds Wonen, Welzijn, Zorg " 2,96 miljoen - reserve ESFI ten behoeve van vaarverbindingen PLG " 0,31 miljoen - reserve ESFI ten behoeve van CIS-basisvoorzieningen " 0,20 miljoen - reserve ESFI i.v.m. taakstelling afromen vermogens provincies " 6,50 miljoen - reserve Leefbaarheid - Krimp " 0,31 miljoen - reserve provinciale bijdrage bodemsanering t.b.v. GLOBIS en PLG " 0,04 miljoen - egalisatiereserve Grondwaterheffing i.v.m. saldo exploitatie GIS " 0,05 miljoen - reserve ontgrondingen i.v.m. saldo lasten en baten 2011 " 0,04 miljoen - reserve PLG i.v.m. saldo lasten en baten 2011 " 2,55 miljoen - Algemene reserve - inzet rekeningresultaat 2007 " 3,82 miljoen - Algemene reserve - inzet rekeningresultaat 2008 " 0,65 miljoen - Algemene reserve - doorschuiven begrotingsruimte 2009/2010 " 7,59 miljoen - Algemene reserve - Wabo " 0,43 miljoen - Algemene reserve - Kwaliteitsfonds onderwijs " 0,16 miljoen - Algemene reserve - middelen frictiekosten voor reserve Leefbaarheid " 1,00 miljoen - reserve RSP - kosten AKP " 0,20 miljoen - reserve AKP - diversen " 1,11 miljoen Begroting 2011 in één oogopslag 13
14 Bestedingen Lasten 2011 per programma De bestedingen van de provincie kunnen op vele manieren worden gerubriceerd. Gebruikelijk is een indeling naar beleidsvelden, zoals deze in begroting en rekening worden onderscheiden. In begroting en rekening worden de volgende beleidsterreinen onderscheiden, namelijk: 1. Leven en wonen in Groningen (wonen en leefbaarheid) 2. Ondernemend Groningen (bedrijvigheid, landbouw, recreatie en toerisme) 3. Bereikbaar Groningen (mobiliteit en infrastructuur) 4. Karakteristiek Groningen (natuur en landschap, Programma Landelijk Gebied) 5. Schoon/Veilig Groningen (water, milieu, risicobeleid/veiligheid) 6. Energiek Groningen (energie en klimaat) 7. Gebiedsgericht (POP/gebiedsgericht) 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur (sociaal beleid, jeugd, cultuur en media) 9. Bestuur (PS, overige bestuursorganen, bestuurlijke samenwerking, communicatie) P. Bedrijfsvoering (waaronder kwaliteit ambtelijk apparaat, ICT, huisvesting) 0. Algemene dekkingsmiddelen (rentelasten kortgeld, reservering voor onvoorziene uitgaven, onverdeelde apparaatskosten). - Stortingen in reserves Bestedingen 2011 (bedragen x 1.000,--) Leven en wonen in Groningen 2. Ondernemend Groningen 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur Paragraaf bedrijfsvoering 0. Overzicht algemene dekkingsmiddelen Reserves 2,85% 3,36% 29,94% 12,20% 5,91% 0,93% 1,24% 19,61% 3,76% 0,64% 11,09% 8,48% In 2011 zullen de provinciale lasten (exclusief investeringen) naar verwachting in totaal ca. 375,61 miljoen bedragen. Ongeveer 29,94% (circa 112,45 miljoen) daarvan wordt in 2011 besteed op het gebied van verkeer en vervoer. Het gaat daarbij dan met name om het beheer en onderhoud van wegen en waterwegen, bijdragen in de kosten van infrastructurele werken en exploitatiebijdragen OV. Andere sectoren waar relatief veel geld naar toe gaat is Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur (circa 73,64 miljoen, waarvan circa 43,82 miljoen ten behoeve van jeugdzorg) en Karakteristiek Groningen (circa 45,82 miljoen, waarvan circa 42,43 voor het Programma Landelijk Gebied). 14 Begroting 2011 in één oogopslag
15 Lasten 2011 per categorie De lasten van in totaal 375,61 miljoen bestaan uit de volgende componenten: - personeelskosten (exclusief personele kosten m.b.t. investeringswerken) 54,20 miljoen - overige apparaatskosten (kosten gebouwen, inrichting en apparatuur; exclusief investeringswerken) " 16,82 miljoen - programmakosten (goederen en diensten, subsidies, projectbijdragen) " 229,46 miljoen - kapitaallasten (rente en afschrijvingen) " 42,35 miljoen - overige lasten, waaronder stortingen in voorzieningen " 0,92 miljoen - stortingen in reserves " 31,86 miljoen De personeelskosten inclusief investeringswerken (aanleg wegen en waterwegen) bedragen in 2011 in totaal circa 58,52 miljoen. Van dit bedrag wordt circa 3,43 miljoen toegerekend aan investeringswerken. Het overige deel ad 55,09 miljoen komt ten laste van de exploitatie. Rekening houdend met de nog niet aan programma's toegedeelde apparaatskosten, de voorgenomen bezuinigingen 2011 en de gevolgen van de overdracht van de muskusrattenbestrijding aan de waterschappen dan resteert er een bedrag van bij benadering 54,20 miljoen. Bij stortingen in de reserves ad 31,86 miljoen gaat het in 2011 op hoofdlijnen om: - bijdrage aan de reserve ESFI 9,39 miljoen - bijdrage aan de reserve RSP " 7,45 miljoen - bijdrage aan de reserve Provinciale Meefinanciering " 11,50 miljoen - bijdrage aan de reserve Leefbaarheid " 3,00 miljoen - bijdrage aan de reserve provinciale bijdrage bodemsanering " 0,50 miljoen - bijdrage aan de egalisatiereserve Grondwaterheffing " 0,01 miljoen In onderstaand schema zijn de lasten per programma naar de bovengenoemde categorieën ingedeeld. (bedragen x 1.000,--) Omschrijving apparaatskostekostelasten programma- kapitaal- overige bijdrage aan Totaal lasten reserves 1. Leven en wonen in Groningen 3.424, ,5 151,7 0,0 0, ,1 2. Ondernemend Groningen 4.643, , ,1 0,0 0, ,0 3. Bereikbaar Groningen , , ,9 0,0 0, ,4 4. Karakteristiek Groningen 4.737, ,0 0,0 0,0 0, ,8 5. Schoon/Veilig Groningen , ,3 236,9 923,3 0, ,6 6. Energiek Groningen 2.432, ,5 0,0 0,0 0, ,2 7. Gebiedsgericht 2.934, ,2 0,0 0,0 0, ,5 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 4.569, ,8 44,3 0,0 0, ,1 9. Bestuur 9.567, ,5 0,0 0,0 0, ,7 Bedrijfsvoering 2.257,4 140,8 0,0 0,0 0, ,2 0. Algemene dekkingsmiddelen 786, , ,8 0,0 0, ,7 Bijdragen aan reserves 0,0 0,0 0,0 0, , ,6 Totaal , , ,8 923, , ,8 Waarvan: - Personeelskosten , ,1 - Materiële apparaatskosten , , , ,9 Begroting 2011 in één oogopslag 15
16 Relatie tussen middelen 2011 en bestedingen 2011 per programma In het navolgende schema hebben wij een relatie gelegd tussen de bestedingen per programma en de herkomst van deze middelen. Omschrijving Bestedingen (bedragen x 1.000,--) De bestedingen worden bekostigd uit: 2011 Specifieke uitkeringen Leges Overige baten Bijdragen uit reserves Algemene middelen 1. Leven en wonen in Groningen ,1 0,0 0,0 166, , ,3 2. Ondernemend Groningen ,0 0,0 0,0 119,7 310, ,3 3. Bereikbaar Groningen , ,1 145, ,4 953, ,2 4. Karakteristiek Groningen , ,1 0,0 0, , ,1 5. Schoon/Veilig Groningen ,6 112,0 395,0 405,9 527, ,9 6. Energiek Groningen 3.492,2 0,0 0,0 0,0 0, ,2 7. Gebiedsgericht 4.654,5 0,0 0,0 253,3 0, ,2 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur , ,0 0,0 17,5 662, ,1 9. Bestuur ,7 0,0 0,0 47,7 0, ,0 Bedrijfsvoering 2.398,2 0,0 0, ,9 0, ,3 0. Algemene dekkingsmiddelen ,7 0,0 0, , , ,1 Bijdragen aan reserves , , ,6 Totaal , ,2 540, , , ,3 Nog in te vullen begrotingsruimte , ,5 Totaal, inclusief begrotingsruimte , ,2 540, , , ,7 Waarvan: - Provinciefonds ,6 - Opbrengst opcentenheffing m.r.b ,4 - Rentebaten, dividenden etc ,8 Totaal algemene middelen ,7 In onderstaande grafieken maken wij bovenstaande cijfers op een andere wijze inzichtelijk. Grafiek herkomst middelen per programma volgens begroting 2011 Uit deze grafiek blijkt dat met name de bestedingen op het terrein van Bereikbaar Groningen, Karakteristiek Groningen en Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur in belangrijke mate worden bekostigd uit de specifieke uitkeringen van het Rijk. Daarentegen worden de bestedingen op het terrein van Leven en wonen in Groningen, Ondernemend Groningen, Schoon/Veilig Groningen, Energiek Groningen, Gebiedsgericht, Bestuur en de bijdragen aan de reserves grotendeels bekostigd uit de algemene middelen. Deze algemene middelen worden vooral verkregen uit onze uitkering uit het Provinciefonds, de opbrengst opcentenheffing motorrijtuigenbelasting, rentebaten en dividenden. 16 Begroting 2011 in één oogopslag
17 Herkomst middelen 2011 per programma (bedragen x 1.000,--) , ,0 Algemene middelen , , ,0 Bijdragen uit reserves Overige baten ,0 Leges 0,0 2. Ondernemend Groningen 1. Leven en wonen in Groningen 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur Bedrijfsvoering 0. Algemene dekkingsmiddelen Bijdragen aan reserves Specifieke uitkeringen Grafiek bestemming middelen 2011 naar programma In deze grafiek is voor de vijf inkomstenbronnen aangegeven aan welk programma ze in 2011 naar verwachting zullen worden besteed. Hieruit blijkt dat de specifieke uitkeringen ( 148,96 miljoen) en de algemene middelen ( 190,38 miljoen) de belangrijkste dekkingsmiddelen zijn voor de bekostiging van de bestedingen op de verschillende beleidsterreinen. Verder komt de begrotingsruimte 2011 van 8,44 miljoen vanuit de algemene middelen. Bestemming middelen 2011 naar programma's (bedragen x 1.000,--) Specifieke uitkeringen Leges Overige baten Bijdragen uit reserves Algemene middelen Bijdragen aan reserves 0. Algemene dekkingsmiddelen Bedrijfsvoering 9. Bestuur 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 7. Gebiedsgericht 6. Energiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 4. Karakteristiek Groningen 3. Bereikbaar Groningen 2. Ondernemend Groningen 1. Leven en wonen in Groningen Begroting 2011 in één oogopslag 17
18 Verdeling specifieke uitkeringen 2011 per programma ( 148,96 miljoen) 28,45% 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 52,21% 5. Schoon/Veilig Groningen 0,08% 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 19,27% Inzet algemene middelen 2011 per programma ( 190,38 miljoen) 4,47% 16,21% 6,40% 1. Leven en wonen in Groningen 2. Ondernemend Groningen 3. Bereikbaar Groningen 17,00% 4. Karakteristiek Groningen 10,64% 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 0,53% 7,39% 6,25% 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur Bedrijfsvoering 10,91% 0. Algemene dekkingsmiddelen 16,07% 2,31% 1,83% Bijdragen aan reserves Restant begrotingsruimte De nog niet ingevulde begrotingsruimte bedraagt voor 2011 circa 8,44 miljoen. Vanaf 2011 slaat deze ruimte mogelijk fors onder druk als er door het nieuwe kabinet aanvullende bezuinigingen op het Provinciefonds worden doorgevoerd. Elke 100 miljoen, die aanvullend op het Provinciefonds wordt bezuinigd, kost onze provincie - op basis van de huidige verdeelsleutel - circa 5,4 miljoen per jaar.. 18 Begroting 2011 in één oogopslag
19 Bij de behandeling van de voordracht Kaderstelling bezuinigingen (nr. 40/2009) op 31 maart 2010 heeft u een prioriteitsvolgorde voor de bestemming van meevallers/begrotingsruimte aangegeven. Van de begrotingsruimte (gemiddeld 10,1 miljoen per jaar) is conform het voorstel van uw Staten tenminste 2,0 miljoen per jaar bestemd als flexibel budget. U heeft voorgesteld de overige ruimte voor 50% te bestemmen voor de aanvulling van het budget voor Provinciale Meefinanciering tot maximaal 7 miljoen per jaar en 50% ter versterking van de vermogenspositie. Als het nieuwe kabinet eventueel besluit tot aanvullende bezuinigingen op het Provinciefonds of andere maatregelen die de provinciale financiën raken dan zal deze prioriteitstelling mogelijk niet (volledig) kunnen worden toegepast. In de Voorjaarsnota 2011 of zoveel eerder als mogelijk is zullen wij hierop terug komen. In onderstaande grafiek hebben wij de door uw Staten gewenste prioriteitsvolgorde voor de bestemming van meevallers/begrotingsruimte zichtbaar gemaakt. Prioriteitsvolgorde bij bestemming begrotingsruimte (bedragen x 1.000,--) nog nader in te vullen begrotingsruimte versterking vermogenspositie aanvulling Provinciale Meefinanciering tot maximaal 7 miljoen per jaar flexibel budget van tenminste 2 miljoen per jaar Op de volgende pagina geven wij u een overzicht van de belangrijkste kerngegevens van onze provincie. Begroting 2011 in één oogopslag 19
20 1.3. Kerngegevens begroting 2011 Omschrijving Waarde Lengte provinciale wegen (km) 587 Lengte provinciale fietspaden (km) 245 Lengte provinciale vaarwegen (km) 150 Lengte sloten (km) 720 Bermoppervlakte (ha) 425 Vaste bruggen, viaducten en tunnels 180 Beweegbare bruggen 76 Sluizen 14 Bushaltes 538 Verkeersregelinstallaties 29 Tunnelgemalen 21 Oppervlakte land (ha) per Oppervlakte water (ha) per Aantal inwoners per : waarvan jonger dan waarvan 20 tot en met 64 jaar waarvan 65 jaar en ouder Aantal gemeenten 25 Aantal waterschappen (inclusief Wetterskip Fryslân) 3 Per inwoner in euro s: - uitgaven begrotingsruimte langlopende leningen per nihil - reserves en voorzieningen per uitkering Provinciefonds opbrengsten opcenten motorrijtuigenbelasting Samenstelling Provinciale Staten De zetelverdeling in Provinciale Staten ziet er sinds maart 2007 als volgt uit: Partij Zetels Partij van de Arbeid (PvdA) 12 Christen Democratisch Appèl (CDA) 9 Socialistische Partij (SP) 7 Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 5 ChristenUnie (CU) 4 GroenLinks (GL) 3 Partij voor het Noorden (PvhN) 1 Democraten 66 (D66) 1 Partij voor de Dieren (PvdD) 1 Totaal Begroting 2011 in één oogopslag
21 Deel 2. Programmabegroting 2011 Programmaplan beschrijving per programma Programmaplan
22 22 Programmaplan
23 INHOUDSOPGAVE Deel 2. Programmaplan Inleiding Leven en wonen in Groningen. 29 Wonen en leefbaarheid Ondernemend Groningen. 39 Bedrijvigheid.. 43 Landbouw.. 49 Recreatie en toerisme Bereikbaar Groningen Mobiliteit en infrastructuur Karakteristiek Groningen.. 67 Natuur en landschap Programma Landelijk Gebied (PLG) Schoon/Veilig Groningen.. 81 Water Milieu 91 Risicobeleid/Veiligheid Energiek Groningen 99 Energie en klimaat Gebiedsgericht. 109 POP/Gebiedsgericht Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur Sociaal beleid. 121 Jeugd Cultuur en media Bestuur Provinciale Staten (Statenbegroting) Overige bestuursorganen Bestuurlijke samenwerking Communicatie Overzicht algemene dekkingsmiddelen Algemene dekkingsmiddelen Onvoorziene uitgaven Programmaplan
24 24 Programmaplan
25 Inleiding In dit deel van de Programmabegroting 2011 wordt bij elk programma en de daarbinnen te onderscheiden thema's een beschrijving gegeven van het voorgenomen beleid aan de hand van de vragen: Wat willen wij bereiken (beleid en doelen op termijn)? Wanneer (wanneer gereed)? Wat gaan we daarvoor doen (activiteiten/resultaten)? Wat mag het kosten (middelen)? De opzet van de begroting 2011 is in grote lijnen dezelfde als die van de begroting In de begroting 2010 is vorig jaar, met uitzondering van het overzicht Algemene dekkingsmiddelen, voor de uitwerking van de thema's binnen de programma's een nieuw stramien ingevoerd. De totale begroting van lasten en baten heeft in 2011 een geraamde omvang van ongeveer ,--. Een belangrijk deel van deze middelen is vastgelegd voor uitgaven binnen de verschillende programma's. In 2011 verwachten wij bij volledige realisering van de vanaf 2011 voorgenomen bezuinigingen een begrotingsruimte van circa 8,44 miljoen. Doordat de omvang van de bezuinigingen geleidelijk aan oploopt van circa 7,1 miljoen in 2011 naar circa 28,0 miljoen in 2014 kan het hoofd worden geboden aan de financiële gevolgen van de vastgestelde rijksbezuiniging van 300 miljoen op het Provinciefonds. De begrotingsruimte varieert in de jaren 2012 tot en met 2014 volgens de huidige inzichten tussen 8,7 en 12,6 miljoen. Bij de behandeling van de voordracht Kaderstelling bezuinigingen (nr. 40/2009) op 31 maart 2010 heeft u een prioriteitsvolgorde voor de bestemming van meevallers/begrotingsruimte aangegeven. Wanneer wij de door u aangegeven prioriteitsvolgorde op de nu berekende begrotingsruimte loslaten dan ontstaat het volgende beeld. Prioriteitsvolgorde bij bestemming begrotingsruimte (bedragen x 1.000,--) nog nader in te vullen begrotingsruimte versterking vermogenspositie aanvulling Provinciale Meefinanciering tot maximaal 7 miljoen per jaar flexibel budget van tenminste 2 miljoen per jaar Van deze begrotingsruimte (gemiddeld 10,1 miljoen in de periode 2011 tot en met 2014) is conform het voorstel van uw Staten tenminste 2,0 miljoen bestemd als flexibel budget. U heeft voorgesteld de overige ruimte voor 50% aan te wenden ter aanvulling van het budget voor Provinciale Meefinanciering tot maximaal 7 miljoen per jaar en 50% ter versterking van de vermogenspositie. Als het nieuwe kabinet eventueel besluit tot aanvullende bezuinigingen op het Provinciefonds of andere maatregelen die de provinciale financiën raken dan zal deze prioriteitstelling mogelijk niet (volledig) kunnen worden toegepast. In de Voorjaarsnota 2011 of zoveel eerder als mogelijk is zullen wij hierop terug komen. Programmaplan
26 In deel 4 van deze Programmabegroting gaan wij nader in op de herkomst en bestedingen van de provinciale middelen. In onderstaande grafieken hebben wij inzichtelijk gemaakt, waar de provinciale middelen in 2011 in hoofdlijnen vandaan komen en hoe deze middelen naar verwachting aan de verschillende programma's zullen worden besteed. Op die manier krijgt u een globaal beeld van de onderlinge verhoudingen bij de inzet van provinciale middelen per programma in Middelen ,34% 7,97% 20,23% 19,23% 0,14% 12,31% 38,79% 1. Uitkering Provinciefonds 2. Specifieke uitkeringen 3. Opcenten motorrijtuigenbelasting 4. Leges en andere heffingen 5. Bespaarde rente/dividenden 6. Overige baten 7. Reserves Bestedingen ,48% 2,85% 3,36% 11,09% 0,64% 3,76% 29,94% 19,61% 1,24% 0,93% 5,91% 12,20% 1. Leven en wonen in Groningen 2. Ondernemend Groningen 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur Paragraaf bedrijfsvoering 0. Overzicht algemene dekkingsmiddelen Reserves De percentages in deze grafiek wijken af van die in de provinciale informatiepagina over de begroting 2011, omdat in bovenstaande grafiek het begrotingssaldo 2011 van ca. 8,44 miljoen niet is meegeteld bij het totaal van de uitgaven voor 2011 (bij het onderdeel algemene dekkingsmiddelen). 26 Programmaplan
27 In meerjarig perspectief en in absolute zin ziet de onderlinge verhouding er als volgt uit Bestedingen (bedragen x 1.000,--) Leven en wonen in Groningen 2. Ondernemend Groningen 3. Bereikbaar Groningen 4. Karakteristiek Groningen 5. Schoon/Veilig Groningen 6. Energiek Groningen 7. Gebiedsgericht 8. Welzijn, sociaal beleid, jeugd, cultuur 9. Bestuur Paragraaf bedrijfsvoering 0. Overzicht algemene dekkingsmiddelen Reserves Programmaplan
28 28 Programmaplan
29 1. Leven en wonen in Groningen Inleiding Het programma Leven en wonen in Groningen bestaat uit het thema Wonen en leefbaarheid. Dit programma richt zich op het creëren van een ruim en gevarieerd aanbod aan woningen en woonmilieus dat voldoet aan de woonbehoefte van de (potentiële) inwoners, rekening houdend met de achterblijvende ontwikkeling van de woningbehoefte als gevolg van een stagnerende groei van de bevolking in bepaalde regio's. Ruimtelijke kwaliteit en leefbaarheid in zowel de steden als de dorpen zijn hierbij van groot belang. Onder dit programma vallen ook de ruimtelijke ordening en ontwikkeling. Het gaat hierbij om het ontwikkelen en uitvoeren van het provinciale beleid voor de fysieke omgeving, inbreng van dit beleid in het rijks- en SNN-beleid en zorg dragen voor doorwerking in de gemeentelijke plannen. Actief bijdragen aan de realisering van ruimtelijke projecten van regionale betekenis op basis van een geïntegreerde gebiedsgerichte aanpak en in samenwerking met gemeenten, marktpartijen en de bewoners van het gebied. Na een korte introductie van het beleid en de beleidsontwikkelingen van dit programma, worden de actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen voor 2011 toegelicht. Daarna volgt een beknopt totaaloverzicht van het beleid van het programma. Het hoofdstuk wordt afgesloten met het financiële meerjarenoverzicht. Bij de actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen gaat het om: 1. Opvangen gevolgen bevolkingskrimp 2. Speciale aandachtsgebieden ruimtelijke kwaliteit Het aandeel van dit programma in de totale begroting 2011 bedraagt 2,85% Lasten Leven en wonen in Groningen per thema (bedragen x 1.000,--) Wonen en leefbaarheid Leven en wonen in Groningen 29
30 Voor de uitvoering van dit programma zijn de onderstaande middelen benodigd en beschikbaar: Recapitulatie lasten en baten per thema (bedragen x 1.000,--) Omschrijving Leven en wonen in Groningen a. Wonen en leefbaarheid - lasten baten saldo van lasten en baten Saldo leven en wonen in Groningen Nader toe te delen bezuinigingen Saldo inclusief bezuinigingen Hierna wordt het thema Wonen en leefbaarheid beschreven en wordt de daarvoor benodigde middeleninzet verder gedetailleerd. 30 Leven en wonen in Groningen
31 Beleid en beleidsontwikkeling Thema Wonen en leefbaarheid De provincie is verantwoordelijk voor een goede provinciale ruimtelijke ordening en houdt bij de ontwikkeling en uitvoering van het beleid rekening met de hoofddoelstelling en de drie centrale uitgangspunten van het provinciale omgevingsbeleid (POP). De hoofddoelstelling van ons provinciale omgevingsbeleid is: Duurzame ontwikkeling, voldoende werkgelegenheid en een voor mens en natuur leefbaar Groningen met behoud en versterking van de kwaliteiten van de fysieke omgeving, waarbij toekomstige generaties voldoende mogelijkheden houden om zich te ontplooien. De drie centrale uitgangspunten zijn: 1. Werken aan een duurzame leefomgeving 2. Eigen karakter handhaven en versterken 3. Sterke steden en vitaal platteland Uit onderzoek blijkt dat er sprake is van een flinke daling in de woningbehoefte ten opzichte van eerdere prognoses. De woningbehoefteontwikkeling is regionaal van karakter. De regio Groningen-Assen groeit minder hard dan verwacht. De geringere vraag naar woningen en de vergrijzing en ontgroening hebben vooral in de Eemsdelta, Oost-Groningen en De Marne invloed op het voorzieningenniveau en de leefbaarheid. Wij willen in verband hiermee beleid en instrumenten ontwikkelen (transformatie van de woningvoorraad, nieuwbouw, concentratie in stedelijke centra en stedelijke ontwikkeling). Ruimtelijke kwaliteit Het versterken van het eigen karakter van onze provincie is een centraal uitgangspunt van ons omgevingsbeleid. We willen de kernkarakteristieken, in samenwerking met gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden beschermen, beheren en waar mogelijk versterken. Dit betekent dat vanaf het begin alle ruimtelijke ontwikkelingen als een integrale ontwerpopgave gestuurd en begeleid moeten worden. Het gaat daarbij om ontwikkelingen samenhangend met groei of krimp, de provinciale gebiedsopgaven, woningbouw, windturbineparken, bedrijventerreinen, infrastructuur, landbouwactiviteiten en natuurontwikkeling. Wij willen onze doelen bereiken door middel van onderlinge uitwisseling van deskundigheid, advisering, ontwerp en soms ook door (co)financiering van provinciaal relevante voorbeeldprojecten en ontwerpvisies. We stimuleren daarmee tevens een kwalitatief goede uitvoering van de landschapsontwikkelingsplannen (LOP's) in de regio's Noord en Oost en de opgaven die in het Landschappelijk Raamwerk Westerkwartier in de regio West en het project Regiopark zijn gedefinieerd. Wij ondersteunen initiatieven voor verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, zowel voor het bebouwd als het buitengebied. Primair richten we ons op de provinciale ruimtelijke projecten en processen. Secundair op projecten en processen van derden, waaronder Rijk/IPO en Groninger gemeenten. Wij kunnen bijvoorbeeld een financiële bijdrage leveren aan ondermeer gemeentelijke structuurvisies, identiteitsstudies en voorbeeldprojecten, juist met het oog op het provinciale belang van een goede kwaliteit van deze visies. We geven met ons ruimtelijk kwaliteitsbeleid ook invulling aan het landelijke programma Mooi Nederland en het IPO-programma Expeditie Mooi om verrommeling van ons landschap tegen te gaan. Verder leveren wij een bijdrage aan het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT). Doel van het MIRT is om meer samenhang te brengen in investeringen in grote ruimtelijke projecten, infrastructuur en (openbaar) vervoer. Leven en wonen in Groningen 31
32 32 Leven en wonen in Groningen
33 Wonen en leefbaarheid Actueel belangrijke projecten en beleidsonderdelen Opvangen gevolgen bevolkingskrimp Beleid en doelen op 'Krimp' is een structurele afname van de bevolking. De oorzaak daarvan is termijn gelegen in twee processen die zich gelijktijdig voltrekken: de demografische verandering in omvang en samenstelling van de bevolking (afname van geboorte en immigratie); vertrek van huishoudens uit perifere gebieden en trek naar steden en plaatsen met voorzieningen. Weliswaar krijgen grote delen van Nederland de komende decennia te maken met teruglopende bevolkingsaantallen, maar de 'krimp' in delen van Groningen (Oost-Groningen, Eemsdelta en de Marne) is van een andere orde. De forse bevolkingsdaling en terugloop van het aantal huishoudens heeft hier nog veel ingrijpendere gevolgen voor de woningvoorraad en het voorzieningenniveau. De provincie tracht de negatieve effecten van deze ontwikkelingen te beperken. Prognose Eemsdelta: daling aantal inwoners tussen : 25%; (in Delfzijl naar verwachting 50% doordat als gevolg van de vergrijzing het aantal sterftegevallen het aantal geboortes overtreft); daling aantal huishoudens tussen : 17%. Prognose Oost-Groningen: daling bevolking tussen : 13%; daling huishoudens tussen : 6%. Prognose gemeente De Marne: daling bevolking tussen : 25%; daling huishoudens tussen : 11%. Daarmee vormen de drie gebieden de zwaarste krimpregio's van Nederland. Gevolgen: De 'krimp' voltrekt zich geleidelijk, maar de gevolgen kunnen zeer ingrijpend zijn voor de bevolking van deze gebieden: Leegstand van woningen in het niet aantrekkelijke deel van de huur- en koopsector. Daardoor ontstaat verpaupering en verloedering van de woonomgeving. Corporaties blijven met leegstaande huurwoningen zitten en particulieren kunnen hun huis niet meer verkopen of verliezen een groot deel van de waarde op hun woning. Segregatie van bevolkingsgroepen. Met name de ouderen en ook mensen met minder geld blijven achter. De beschikbaar komende huurwoningen trekken kwetsbare huishoudens van elders aan, waardoor de segregatie wordt versterkt. Afname van de beroepsbevolking, problemen bij vervulling van bepaalde vacatures. Verschraling van het voorzieningenniveau. Te denken valt aan minder scholen door terugloop van het aantal leerlingen, minder (para)medische en zorgvoorzieningen en minder winkels. Mensen moeten langere afstanden afleggen om elders voorzieningen te bezoeken. Terugval ruimtelijke kwaliteit. Leegstand en zeker concentratie van leegstand heeft snel een verpauperend effect. De omvang, aard en gevolgen van de krimp verschillen per gebied. Leven en wonen in Groningen 33
34 Activiteiten/resultaten in planjaar 2011 Wanneer gereed Middelen Doel van ons beleid: In samenwerking met alle partijen uit de genoemde krimpregio's (gemeenten, corporaties, schoolbesturen, etc.) willen wij de ingrijpende demografische veranderingen accommoderen door te investeren in een aantrekkelijk woon-, werk- en leefklimaat. Op 18 mei 2010 hebben wij het Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling Kijk op Krimp in concept vastgesteld. Volgens planning wordt dit actieplan op 17 november 2010 definitief door Provinciale Staten vastgesteld. Dit actieplan houdt onder andere in: ontwikkelen van drie regionale woon- en leefbaarheidsplannen: Eemsdelta, Oost-Groningen en De Marne; uitvoeren van drie experimenten in samenwerking met het Rijk: 1. goedkope koop Oost-Groningen; 2. planningssystematiek Woon- en Leefbaarheidsplan Eemsdelta; 3. geïntegreerde kindvoorziening op het Groninger platteland. uitvoeren van overige experimenten waaronder het waarborgen van zorgvoorzieningen in de regio, in stand houden van het onderwijsaanbod en het bevorderen van ondernemerschap; het aangaan van strategische samenwerking met het Rijk, de provincies Zeeland en Limburg, Noord-Nederland en Europa. uitvoeren Provinciaal Actieplan Bevolkingsdaling Kijk op Krimp; periodieke rapportage aan Provinciale Staten over de stand van zaken en resultaten van de uitvoering van het Actieplan Bevolkingsdaling. N.v.t. Bij de Voorjaarsnota 2010 is voor 2011 een bedrag van ,- voor cofinanciering van gemeentelijke woon- en leefbaarheidsplannen beschikbaar gesteld ten laste van de reserve Leefbaarheid. Speciale aandachtsgebieden ruimtelijke kwaliteit Beleid en resultaten Versterken van het eigen karakter van onze provincie met als resultaat: op termijn beschermen, beheren en waar mogelijk versterken van de kernkarakteristieken; begeleiden ruimtelijke transformatie veroorzaakt door krimpprocessen; minder verrommeling; goede en integrale provinciale, regionale en lokale plannen, die bijdragen aan de versterking van de verschillende kernkarakteristieken; goede deeluitwerkingen en uitvoeringsplannen in de verschillende regio's, regionaal en lokaal; goede en integrale gebiedsontwerpen en wegontwerpen. Zie Nota Provinciaal Bouwheerschap in de provincie Groningen: Ruimte in kwaliteit, kwaliteit in ruimte en het Uitvoeringsprogramma POP ruimtelijke Resultaten/Activiteiten in planjaar 2011 kwaliteit. In het kader van Expeditie Mooi integreren van Eo Weijersprijsvraag 'Krimp, energietransitie en ruimtelijke kwaliteit' in de Eemsdelta en samen met Drenthe in de Veenkoloniën; adviseren over schaalvergroting agrarische bouwblokken met als doel het voorkomen van (kleinschalige) verrommeling; ondersteunen gemeenten met stedenbouwkundige en landschapsarchitectonische kennis via steunpunt Libau; het beperkt (beleidsarm) aanpassen van de provinciale omgevingsverordening op basis van de ervaringen (een jaar na de inwerkingtreding van de omgevingsverordening). Wanneer gereed Eo Wijersprijsvraag 1 e fase gereed in Middelen Budget provinciaal bouwheerschap: ,-- per jaar ( ), gebieds- en projectbudgetten. Daarnaast is bij de VJN2010 voor de jaren 2011 (en 2012) een bedrag van ,-- beschikbaar gesteld ter ondersteuning van de gemeenten via Libau. 34 Leven en wonen in Groningen
Programmabegroting 2012
PROGRAMMABEGROTING 2012 Programmabegroting 2012 De Programmabegroting 2012 en de bijbehorende bijlagen zijn een uitgave van de provincie Groningen en zijn verschenen in augustus 2011. Deze documenten vormen
Nadere informatieProgrammabegroting 2010
Programmabegroting 2010 De Programmabegroting 2010 en de bijbehorende bijlagen zijn een uitgave van de provincie Groningen en zijn verschenen in augustus 2009. Deze documenten vormen samen met de Productenbegroting
Nadere informatieBEGROTING 2015 PROVINCIE GRONINGEN BEGROTING 2015 GEÏNTEGREERDE PROGRAMMA- EN PRODUCTENBEGROTING
BEGROTING 2015 GEÏNTEGREERDE PROGRAMMA- EN PRODUCTENBEGROTING 2015 Geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2015 De geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2015 en de bijbehorende bijlagen
Nadere informatieGeïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2014
BEGROTING 2014 GEÏNTEGREERDE PROGRAMMA- EN PRODUCTENBEGROTING 2014 Geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2014 De geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2014 en de bijbehorende bijlagen
Nadere informatiePROVINCIE GRONINGEN * BEGROTING 2016 B E G R O T I N G G E Ï N T E G R E E R D E P R O G R A M M A - E N P R O D U C T E N B E G R O T I N G
BEGROTING 2016 GEÏNTEGREERDE PROGRAMMAEN PRODUCTENBEGROTING 2016 Geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016 De geïntegreerde Programma- en Productenbegroting 2016 en de bijbehorende bijlagen zijn
Nadere informatie19 mei 2015 Corr.nr , FC Nummer 36/2015 Zaaknr
19 mei 2015 Corr.nr. 2015-20.867, FC Nummer 36/2015 Zaaknr. 574002 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Voorjaarsnota 2015 en de daarin opgenomen
Nadere informatieBIJDRAGE CONCERN AAN DEEL 3 BELEIDSBEGROTING 2002. d.d. 11-07-2001
BIJDRAGE CONCERN AAN DEEL 3 BELEIDSBEGROTING 2002 d.d. 11-07-2001 1. Productgroepnummer: 0001 3. Productgroepnaam: Financieringsmiddelen Het betreft een verzameling van mogelijke financieringsmiddelen,
Nadere informatieFinanciële begroting 2015 samengevat
Financiële begroting 2015 samengevat Begrotingscyclus Het beleid en de financiën van de provincie komen op een aantal momenten in het jaar provinciebreed aan de orde. Dit wordt ook wel de begrotings- of
Nadere informatieIntroductie provinciale financiën. Provincie Groningen
Introductie provinciale financiën Provincie Groningen 08.04.2015 1 Wie zijn wij? Afdeling Financiën & Control Fred Hassert (afdelingshoofd) Harmen Boeijenk (clustercoördinator beleid en advies) Johan Oosterling
Nadere informatieProgrammabegroting 2008
Programmabegroting 2008 2 INHOUDSOPGAVE PROGRAMMABEGROTING 2008 Inleiding. 5 Deel 1. Begroting 2008 in één oogopslag.... 7 Deel 2. Programmaplan 2008-2011... 17 Deel 3. Paragrafen 183 Deel 4. Financiële
Nadere informatieHaarlem, 23 augustus 2011. Onderwerp: Begroting 2012. Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting
Haarlem, 23 augustus 2011 2011 77 Onderwerp: Begroting 2012 Bijlagen: ontwerpbesluit, begroting 1 Inleiding De voor u liggende begroting 2012-2015 is de eerste begroting van het nieuwe college na de verkiezingen
Nadere informatieDe begroting van de provincie Utrecht voor Een samenvatting
De begroting van de provincie Utrecht voor 2012 Een samenvatting Hoeveel gaat de provincie Utrecht in 2012 uitgeven? Waaraan en waarom? Dat leest u in deze samenvatting. U zult zien dat wij voor 2012 duidelijke
Nadere informatieProgrammabegroting 2008
Programmabegroting 2008 2 INHOUDSOPGAVE PROGRAMMABEGROTING 2008 Inleiding. 5 Deel 1. Begroting 2008 in één oogopslag.... 7 Deel 2. Programmaplan 2008-2011... 17 Deel 3. Paragrafen 183 Deel 4. Financiële
Nadere informatie1.10 Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien
1.10 Programma 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien Portefeuillehouder: mevrouw J.A. de Vries Baten en lasten Bedragen x 1.000 Realisatie 2011 2012 2013 2014 2015 2016 - Baten 10.1 Provinciefonds
Nadere informatie*1518441* Statenvoorstel
Statenvoorstel ** Aan Provinciale Staten Onderwerp Zomernota 2013 Besluitvormingsronde Statendag 25 september 2013 (ov) / 16 oktober 2013 Agendapunt 1. Beslispunten 1. De Zomernota 2013 vast te stellen;
Nadere informatie30 juni 2015 Corr.nr , FC Nummer 49/2015 Zaaknr
30 juni 2015 Corr.nr. 2015-26.263, FC Nummer 49/2015 Zaaknr. 580325 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Begroting 2016 (geïntegreerde Programma-
Nadere informatieProvinciale Staten van Overijssel,
Besluit PS/2016/400 Provinciale Staten van Overijssel, gelezen het voorstel van Gedeputeerde Staten d.d. 24 mei 2016 - kenmerk 2016/0164733 en zoals door Provinciale Staten bij amendement gewijzigd op
Nadere informatieBijlage 2. 7 e wijziging Begroting 2016
Bijlage 2. 7 e wijziging Begroting 2016 1 2 PROVINCIE GRONINGEN Nr. XX/2016 Gewone dienst Dienstjaar: 2016 7e wijziging Provinciale Staten van Groningen: BESLUITEN: de begroting van lasten en baten te
Nadere informatieBetreft : RAADSVOORSTEL - vaststelling jaarrekening 2006
Betreft : RAADSVOORSTEL - vaststelling jaarrekening 2006 Datum voorstel : 5 juni 2007 Raadsvergadering d.d. : 5 juli 2007 Volgnummer : 2007R0031, agendanummer 6 Taakveld : Financiën Portefeuillehouder
Nadere informatieNieuwe verdeelmodel provinciefonds
Nieuwe verdeelmodel provinciefonds vertaling ijkpunten naar inclusief actualisering Eindrapport Cebeon, 24 mei 2011 I Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 Bestuur... 4 3 Verkeer en vervoer... 6 4 Water en
Nadere informatiePresentatie voor de gemeenteraad van Haarlem. Jaarverslag en jaarrekening 2013
Presentatie voor de gemeenteraad van Haarlem Jaarverslag en jaarrekening 2013 Algemeen: P&C cyclus Algemeen: verantwoording Terugkijken Wat hebben we bereikt? Wat hebben we gedaan? Wat heeft het gekost?
Nadere informatieKwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2
Kwaliteit begrotingsprogramma's Gemeente Dordrecht Bijlage 2 Normenkader, toets van de begroting aan de formele eisen Inhoudsopgave 1 Normenkader 2 1.1 Besluit Begroting en Verantwoording 2 1.2 Verordening
Nadere informatiev o o r d r a c h t 27 september 2016 Corr.nr , FC Nummer 67/2016 Zaaknr
v o o r d r a c h t 27 september 2016 Corr.nr. 2016-54.784, FC Nummer 67/2016 Zaaknr. 652507 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen ter vaststelling van de Begroting 2017
Nadere informatieHierbij bieden wij u de 7e wijziging op de provinciale programmabegroting voor 2007 ter vaststelling aan.
Provinciale Staten van Noord-Holland ` Voordracht 103 Haarlem, 27 november Onderwerp: 7 e op de provinciale programmabegroting voor Bijlagen: - ontwerpbesluit - toelichting op de 7 e programmabegroting
Nadere informatieDe financiële begroting. In één oogopslag. Maastricht, 7 november 2014
De financiële begroting 2015 In één oogopslag Maastricht, 7 november 2014 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 BEGROTING 2015-2018... 4 3 LASTEN BEGROTING 2015... 5 4 NIEUW BELEID 2015-2018... 6 5 BATEN BEGROTING
Nadere informatieAB 4 JULI 2018 HIT/ 2018-AB Aan het Algemeen Bestuur. Datum : 14 juni 2018 Onderwerp : begroting 2019 en meerjarenraming
AB 4 JULI 2018 HIT/ 2018-AB04072018-7.2 Aan het Algemeen Bestuur Datum : 14 juni 2018 Onderwerp : begroting 2019 en meerjarenraming 2020-2022 Geacht bestuur, Bijgaand treft u aan de begroting voor het
Nadere informatieDe provinciale financiën 2010
De provinciale financiën 2010 Een interprovinciale vergelijking De provinciale financiën 2010 Een interprovinciale vergelijking Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Nadere informatieNota Reserves en Voorzieningen
Nota Reserves en Voorzieningen 1 2 Inhoud 1 Visie en wettelijke kaders 5 1.1 1.2 Visie Wettelijke kaders 2 Reserves 7 2.1 Soorten reserves 8 2.1.1 Algemene reserves 2.2 2.3 2.4 3 Voorzieningen 11 3.1 3.2
Nadere informatieOntwerpbesluit pag. 3. Toelichting pag. 4. Bijlage(n): Najaarsrapportage 2016
College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel DATUM 13-9-2016 NUMMER PS PS2016PS17 AFDELING MAO COMMISSIE BEM STELLER Leo Donker DOORKIESNUMMER 0646994683 DOCUMENTUMNUMMER 818ACAEO PORTEFEUILLEHOUDER
Nadere informatieCHECKLIST STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING. BEGROTING EN MEERJARENRAMING Samenwerkingsverband Oosterschelderegio 2016
CHECKLIST STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING BEGROTING EN MEERJARENRAMING Samenwerkingsverband Oosterschelderegio 2016 = aankruisen wat van toepassing is BEGROTING Artikel 7 t/m 21 BBV Beleidsbegroting
Nadere informatieBudgettair perspectief
1. Zorgvuldig ruimtegebruik, borgen en bevorderen van ruimtelijke kwaliteit voor steden en platteland. Budgettair perspectief Begroting 2017 Inleiding Het budgettair perspectief toont de financiële ruimte
Nadere informatie1. Inleiding. 27 april 2004 Nr , FC-X Nummer 15/2004
27 april 2004 Nr. 2004-12.827, FC-X Nummer 15/2004 Voordracht van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten van Groningen betreffende de provinciale rekening voor het dienstjaar 2003 (bestaande uit het
Nadere informatieDoorkiesnummer : (0495) 575 521 Agendapunt: 8 ONDERWERP
Wijnen, Peter FIN S3 RAD: RAD131106 2013-11-06T00:00:00+01:00 BW: BW131001 voorstel gemeenteraad Vergadering van de gemeenteraad van 6 november 2013 Portefeuillehouder : J.M. Cardinaal Behandelend ambtenaar
Nadere informatieBijlagen en meerjarenramingen
Begroting 2016 provincie Overijssel Bijlagen en meerjarenramingen 2016-2019 Verbinden, versterken en vernieuwen Inhoudsopgave Productenraming 2016 2 Recapitulatie meerjarenramingen exploitatie 2016-2019
Nadere informatieNota reserves en voorzieningen 2015-2018
Nota reserves en voorzieningen 2015-2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Beleidslijnen reserves en voorzieningen... 4 2.1 Definities en regelgeving... 4 2.2 Toerekening van rente... 5 3. Huidige standen
Nadere informatieDatum : 6 september 2005 Nummer : PS2005BEM41 Dienst/sector : CS Commissies : Alle. Inhoudsopgave Samenvatting pag. 1. Ontwerpbesluit I pag.
STATENVOORSTEL Datum : 6 september 2005 Nummer : PS2005BEM41 Dienst/sector : CS Commissies : Alle Registratienummer : 2005cgc000636i Rapporteur : J.G.P. van Bergen Titel : Programmabegroting 2006 Inhoudsopgave
Nadere informatieBIEO Begroting in één oogopslag
BIEO 2017 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2017 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2017 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling
Nadere informatieNB beide formulieren invullen (2 tabbladen)
Behandelend ambtenaar gemeente Begroting 2015 is Meerjarenbegroting 2016-2018 is Datum vaststelling begroting 2015 Datum ontvangst begroting 2015 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2015 Aantal woonruimten
Nadere informatieOntwikkelingen, Prestaties (wat gaan we doen) en financiële consequenties per product
Programma 11 Overzicht algemene dekkingsmiddelen Burgemeester W.J.F.M. van Beek Ontwikkelingen, Prestaties (wat gaan we doen) en financiële consequenties per product Product 11.01 Beleggingen en Treasury
Nadere informatieAP II
Jjy. provincie groningen bezoekadres: Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten postadres: Postbus 610 9700 AP Groningen algemeen telefoonnr: 050 316 49 II www.provinciegroningen.nl info@provinclegroningen.nl
Nadere informatieBijlagen. Met kracht op koers. oktober 2014
2015 Bijlagen Met kracht op koers oktober 2014 Kerntakenbegroting 2015 provincie Overijssel Bijlagen en meerjarenramingen 2015-2018 Met kracht op koers september 2014 Colofon Datum: september 2014 Provincie
Nadere informatieTussentijdse rapportage 2015 Realisatie januari tot en met september Outlook 2015. Algemeen Bestuur
Tussentijdse rapportage januari tot en met Algemeen Bestuur Inleiding Voor u ligt de Tussentijdse rapportage. Deze rapportage biedt inzicht in de financiële resultaten van Holland Rijnland over de periode
Nadere informatieOnderwerp: De 10e wijziging van de begroting 2006 van de provincie Flevoland en de beschikbaarstelling
Statenvoorstel P r o v i n c i e F l e v o l a n d Statenvoorstel *450788* Aan: Provinciale Staten Onderwerp: De 10e wijziging van de begroting 2006 van de provincie Flevoland en de beschikbaarstelling
Nadere informatieDe Begrotingscyclus. Planning en Control in Gelderland
De Begrotingscyclus Planning en Control in Gelderland Wettelijk kader (verslaggevingsregels) Provinciewet Planning en Control documenten opstellen conform BBV BBV = Besluit begroting en verantwoording
Nadere informatieBegrotingswijziging Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe 2019
Begrotingswijziging Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe Aldus vastgesteld in de vergadering van het algemeen bestuur d.d. Voorzitter Secretaris INHOUDSOPGAVE 1. VOORWOORD/SAMENVATTENDE INLEIDING... 3 2.
Nadere informatieProgrammabegroting
Programmabegroting 2017-2020 Technische toelichting Planning en Control 3 oktober 2016 Structuur begroting Delft 4 hoofdstukken + Raad + Algemene dekkingsmiddelen + overhead* 12 doelstellingen (programma
Nadere informatieBijlage: 3 Bij welk oorspronkelijk stuk hoort de bijlage: 2009i00970 discussiememo p&c cyclus
Postregistratienummer: 2009i01003 Bijlage: 3 Bij welk oorspronkelijk stuk hoort de bijlage: 2009i00970 Onderwerp: discussiememo p&c cyclus Naam auteur: Yvonne van Halem Memo Postregistratienummer: 2009i00628
Nadere informatieTHEMABIJEENKOMST WONEN. 29 juni 2015
THEMABIJEENKOMST WONEN 29 juni 2015 1. Opzet van de bijeenkomst Na een korte introductie van de voorzitter (wethouder Wolff) houdt woningcorporatie ZO Wonen een korte presentatie op hun visie en functie
Nadere informatieNota Reserves en. Voorzieningen. Gemeente Ferwerderadiel
Nota Reserves en Voorzieningen 2004 Gemeente Ferwerderadiel Inhoudsopgave Blz. 0. Inleiding 1. Doelstelling van deze nota 2. Functies reserves en voorzieningen. Onderscheid reserves en voorzieningen 4.
Nadere informatieCollege van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerpbesluit pag. 5. Toelichting pag. 6
2018BEM55 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 12 juni 2018 NUMMER PS AFDELING MAO COMMISSIE BEM STELLER Arjan Vermeeren DOORKIESNUMMER 3321 DOCUMENTUMNUMMER 81D3E4D8 PORTEFEUILLEHOUDER
Nadere informatieProgrammasturing en Programmabegroting 2015-2018
Programmasturing en Programmabegroting 2015-2018 Politieke markt 10 Juni Mark Oude Bennink, Ruud Molenkamp & Gijs Tiebot 1 Inhoud presentatie 1. Programmasturing? rol van de raad terugblik programmasturing
Nadere informatieAdvies. Jaarverslag Gemeenschappelijke Regeling Milieusamenwerking Afvalverwerking Regio Nijmegen (MARN)
Advies Jaarverslag 2013 Gemeenschappelijke Regeling Milieusamenwerking Afvalverwerking Regio Nijmegen (MARN) Gemeente Nijmegen Adviesfunctie Gemeenschappelijke Regelingen Peggy van Gemert April 2014 1
Nadere informatieNotitie financiële positie gemeente Pekela
Notitie financiële positie gemeente Pekela De laatste jaren is er sprake van krappe begrotingen en overschotten bij rekeningen vooral als gevolg van het incidenteel zijn van verschillende meevallers. In
Nadere informatieCollege van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel. Ontwerp-besluit pag. 4. Toelichting: pag. 5
2017MME151 College van Gedeputeerde Staten Statenvoorstel DATUM 26 september 2017 NUMMER PS AFDELING Managementondersteuning COMMISSIE Alle STELLER Alex van der Weij DOORKIESNUMMER 3992 DOCUMENTUMNUMMER
Nadere informatieGemeentefinanciën 403. Middelen. Gemeentefinanciën Personeel Belastingen Stadsdelen Amsterdam in cijfers 2014
Gemeentefinanciën 403 Middelen.1.2.3.4 Gemeentefinanciën Personeel Belastingen Stadsdelen Amsterdam in cijfers 2014 404 Middelen Werk, inkomen en participatie De begroting van Amsterdam voor 20 is bijna
Nadere informatieFinanciële begroting in één oogopslag 2019
Financiële begroting in één oogopslag 2019 www.limburg.nl Financiële begroting 2019 in één oogopslag Maastricht, 9 november 2018 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Begroting 2019-2022... 4 3. Programmaplan 2019...
Nadere informatieStatenvoorstel 2 e wijziging begroting provincie Zeeland Betreft vergadering Commissie Bestuur, Financiën en Welzijn 29 november 2013
Griffier van de Staten Geleidebrief Kaderstellend Naam voorstel Nummer FIN-120 Statenvoorstel 2 e wijziging begroting provincie Zeeland 2014 Betreft vergadering Commissie Bestuur, Financiën en Welzijn
Nadere informatieDatum : 30 augustus 2005 Nummer PS : PS2005BEM32 Dienst/sector : CS Commissie : BEM. Inleiding pag. 1. Bijlage(n):
S T A T E N V O O R S T E L Datum : 30 augustus 2005 Nummer PS : PS2005BEM32 Dienst/sector : CS Commissie : BEM Registratienr. : 2005CGC000583i Portefeuillehouder : J. van Bergen Titel : 5 e wijziging
Nadere informatieWeerstandsvermogen. Begroting Actueel weerstandsvermogen op concernniveau
Weerstandsvermogen Begroting 2017 De uitvoering van provinciale activiteiten brengt risico's met zich mee. Een actief risicomanagementbeleid helpt bij het beheersen van deze risico's. Uw Staten stellen
Nadere informatieBEGROTING BIEO (begroting in één oogopslag)
BEGROTING 2015 BIEO (begroting in één oogopslag) INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2015 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2015 wordt er aandacht geschonken aan
Nadere informatieBetreft vergadering Provinciale Staten 14 november Commissiegriffier Margreeth Trimpe
Griffier van de Staten Geleidebrief Kaderstellend Naam voorstel Statenvoorstel 11 e wijziging begroting 2014 Nummer SERV174 Commissie Bestuur, Financiën en Welzijn 17 oktober 2014 Betreft vergadering Provinciale
Nadere informatieVOORSTEL AB AGENDAPUNT :
VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : T.J. Boersma AB VERGADERING D.D. : 24 juni 2014 NUMMER : WM/MFI/NKu/8247 OPSTELLER : N. Kuper, 0522-276740 FUNCTIE : Afdelingshoofd Financiën VERGADERING MT
Nadere informatieSociale Dienst Oost Achterhoek Nota Algemeen Bestuur
Sociale Dienst Oost Achterhoek Nota Algemeen Bestuur Nr(s) geregistreerde stuk(ken): 3 AB / 30-06-2017 Datum nota: 12 juni 2017 Onderwerp: Jaarverslag en jaarrekening 2016 Sociale Dienst Oost Achterhoek
Nadere informatieVragen van de heer A.E. van Liere MA, MSc. (Partij voor de Dieren) en de heer A. Hietbrink (GroenLinks) over verlaging storting reserve groen
Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland Haarlem, 22 september 2015 Vragen nr. 87 Vragen van de heer A.E. van Liere MA, MSc. (Partij voor de Dieren) en de heer A. Hietbrink (GroenLinks) over
Nadere informatieKerngegevens (boekwerk pagina 14, website pagina 4)
Bijlage 1: Erratum ontwerpbegroting Wijzigingen in tabellen zijn geel gearceerd. Kerngegevens (boekwerk pagina 14, website pagina 4) Ruimtelijke kerngegevens : Ruimtelijke kerngegevens 2016 2017 2018 Oppervlakte
Nadere informatie15 maart Begrotingswijziging
Raadsvoorstel Agendanummer: Datum raadsvergadering: 15 maart 2018 Onderwerp: Begrotingswijziging Gevraagde Beslissing: Te besluiten om: 1. De wijzigingen van de budgetten te autoriseren. Aan de gemeenteraad
Nadere informatieIv3-Informatievoorschrift-2017 Provincies
Iv3-Informatievoorschrift-2017 Provincies In 2014 is een werkgroep Maas bestaande uit vertegenwoordigers van diverse geledingen gestart met de herziening van het Iv3 informatievoorschrift. Daarbij stond
Nadere informatieGemeente. Beoordeling begroting Samenvattend overzicht kengetallen. Maak keuze. Begroting. Maak keuze Meerjarenbegroting
Behandelend ambtenaar Begroting 2014 is Meerjarenbegroting 2015-2017 is Datum vaststelling begroting 2014 Datum ontvangst begroting 2014 Maatstaven Aantal inwoners per 1-1-2014 Aantal woonruimten per 1-1-2014
Nadere informatieThemaraad financiën 3 april
Themaraad financiën 3 april 2017 1 Aanleiding en doelstelling P&C-cyclus Robuust financieel beleid Begroting Financiële positie Risico s Afsluiting Agenda 2 Aanleiding en doelstelling Aanleiding Vanuit
Nadere informatieHJAM Hendriks en FWT Jetten. Telefoonnummer: Managementrapportage Begrotingswijzigingen
Raadsvergadering 13 december 2016 Volgnummer 116-2016 Onderwerp Programmanummer Alle programma's Registratienummer 2016-36907 Collegevergadering 15-11-2016 Portefeuillehouder Organisatieonderdeel Wethouder
Nadere informatie5 minuten versie voor Provinciale Staten
5 minuten versie voor Provinciale Staten Directie DCZ Afdeling Financiële en Juridische Zaken Registratienummer PZH-2016-546379872 (DOS-2015-0003126) Datum vergadering Gedeputeerde Staten Verzenddatum
Nadere informatie^Zeeland. llll lllllll lllll lllll llll llll 30 MEI viva Provincie. Gedeputeerde Staten
Gedeputeerde Staten 180 ' 3428 viva Provincie ^Zeeland Voorzitter Provinciale Staten van Zeeland t.a.v. de statengriffier onderwerp Voorjaarsnota 2018, gewijzigd meerjarenperspectief en begrotingwijziging
Nadere informatieKrimp in Fryslân. Inwonertal
Krimp in Fryslân Bevolkingsdaling, lokaal en regionaal, is een vraagstuk van nu én de komende jaren. Hoewel pas over enkele decennia de bevolking van Fryslân als geheel niet meer zal groeien, is in sommige
Nadere informatieADVIES STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN JAARSTUKKEN 2010 GGD
ADVIES STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN JAARSTUKKEN 2010 GGD Algemeen: Uit bijgevoegde checklist blijkt dat de jaarrekening 2010 GGD, op een detail na, voldoet aan het BBV. Het saldo van baten en
Nadere informatieNota reserves en voorzieningen
Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves
Nadere informatieBeter leven voor minder mensen
1 Beter leven voor minder mensen Het verbeteren van de leefbaarheid in de regio Eemsdelta is het centrale uitgangspunt van het Woon- en Leefbaarheidplan Eemsdelta. Om te kijken hoe de regio zich ontwikkelt
Nadere informatieCorporatie in Perspectief
Samenvatting CFV 2011 Corporatie in Perspectief L0151 Eindhoven Samenvatting Corporatie in Perspectief Ter introductie In Corporatie in Perspectief is te zien hoe de volkshuisvestelijke en financiële
Nadere informatieAdvies: In te stemmen met de Bestuursrapportage 2014 en deze ter vaststelling aan de raad aan te bieden.
VOORSTEL AAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS & VOORSTEL AAN DE RAAD Van: R.C. Ouwerkerk Tel.nr.: 8856 Nummer: 14A.00661 Datum: 5 september 2014 Team: Concernzaken Tekenstukken: Ja Bijlagen: 2 Afschrift aan:
Nadere informatieIntroductie gemeenteraad in de financiën. Bob van der Sleen / Jan Sanders Sector Control 27 februari 2014
Introductie gemeenteraad in de financiën Bob van der Sleen / Jan Sanders Sector Control 27 februari 2014 Inhoud Algemeen: Wat is het belang van de begroting en de jaarrekening, wat doet de raad en wat
Nadere informatieConcept begroting 2009
Concept begroting 2009 Colofon Datum/versie: april 2008 Documentnaam: concept begroting 2009 Opgesteld door: Ondersteund door: stuurgroep Regio Groningen-Assen projectbureau Regio Groningen-Assen Status:
Nadere informatieCursus Financiën voor raadsleden
Cursus Financiën voor raadsleden René de Bonte Teamleider Financiën Maandag 22 juni 2015 19:00 21:00 uur Programma Inleiding Planning en control cyclus Evaluatie p&c Kaders gemeentefinanciën Algemene begrippen
Nadere informatiep e r s b e r i c h t
p e r s b e r i c h t e-mail: website: statengriffie@provinciegroningen.nl www.provinciegroningen.nl PS-besluitenlijst, nr. 134 Groningen, 2 juni 2016 Besluitenlijst Provinciale Staten 1 juni 2016 Woensdag
Nadere informatieGemeentefinanciën Delft
Gemeentefinanciën Delft Politiek Café GroenLinks Gemeente Delft/Controlling 1 oktober 2014 1 Gemeentefonds (1) Uitkering van het Rijk voor de uitvoering van taken door de gemeente; Circulaires Min. van
Nadere informatiePS2008BEM32-1 - College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel. Programmabegroting 2009, posten voorjaarsnota. Aan Provinciale Staten,
PS2008BEM32-1 - College van Gedeputeerde Staten statenvoorstel Datum : 7 oktober 2008 Nummer PS : PS2008BEM32 Afdeling : Financiën Commissie : alle Registratienummer : 2008INT228103 Portefeuillehouder
Nadere informatieFinancieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014
Financieel beeld van de gemeente Naarden, Muiden, Bussum September 2014 Inleiding In de fusieraad van 30 juni 2014 is gesproken over een consolidatie van de drie begrotingen en om inzicht te krijgen in
Nadere informatieToelichting op de 5e wijziging van de provinciale begroting 2005
Toelichting op de 5e wijziging van de provinciale begroting 2005 LASTEN Productgroep ONDERNEMEND GRONINGEN Bedrijvigheid 7102 Substitutie krediet Energy Valley t.b.v. het Apparaats Kostenbudget Personeel
Nadere informatieBIEO Begroting in één oogopslag
BIEO 2016 Begroting in één oogopslag INLEIDING Voor u ligt de begroting in één oogopslag (BIEO) 2016 van de gemeente Wierden. Naast het begrotingsjaar 2016 wordt er aandacht geschonken aan de ontwikkeling
Nadere informatieRaadsstuk. Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/ Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen
Raadsstuk Onderwerp Decemberrapportage 2018 Nummer 2018/802709 Portefeuillehouder Snoek, M. Programma/beleidsveld 7.2 Algemene dekkingsmiddelen Afdeling Concerncontrol Auteur Geffen, M. van Telefoonnummer
Nadere informatieBesluiten Provinciale Staten 24 september 2014
p e r s b e r i c h t e-mail: website: statengriffie@provinciegroningen.nl www.provinciegroningen.nl PS-besluitenlijst, nr. 114 Groningen, 26 september 2014 Besluiten Provinciale Staten 24 september 2014
Nadere informatiebedrag * begrotingsoverschot bij begroting
Actueel financieel beeld voor de jaren 2018-2022 Met dit overzicht schetsen wij het actuele financiële beeld voor de gemeente Gooise Meren voor de komende jaren. Dit overzicht dient meerdere doelen. Ten
Nadere informatieJAARVERSLAG 2013 PRESENTATIE GEMEENTEN, RAAD VAN TOEZICHT, GMR EN DIRECTIES
JAARVERSLAG 2013 PRESENTATIE GEMEENTEN, RAAD VAN TOEZICHT, GMR EN DIRECTIES Juni 2014 JAARVERSLAG; PROCES Maart t/m Mei: voorbereiding jaarafsluiting Mei: accountantscontrole Juni: opstellen bestuursverslag
Nadere informatie22 april 2015 OPENBAAR LICHAAM CREMATORIA TWENTE
22 april 2015 OPENBAAR LICHAAM CREMATORIA TWENTE ONTWERPBEGROTING 2016 Inhoudsopgave Bladz. 1. Aanbieding begroting 2016 1 2. Beleidsbegroting 2016 3 2.1 Programma 2.2 Paragrafen 3. Financiële begroting
Nadere informatielil 24 SEP % X pr irq ö ï& groningen /39/A.12, FC Oosteriing J.A./Tel. J. (050)
% X pr irq ö ï& groningen Martinikerkhof 12 Aan Provinciale Staten lil Datum Briefnummer Zaaknummer Behandeld door Telefoonnummer E-mail Antwoord op Bijlage Onderwerp 24 SEP. 2013 2013-39.101/39/A.12,
Nadere informatieWaar kan ik vinden hoe groot die reserve is? En er wordt structureel jaarlijks bezuinigd op: - personeel projecten Dat klopt, toch?
Vraag In het begrotingsvoorstel wordt extra iets meer dan 500.000 gevraagd voor incidentele frictie kosten. In de begroting op pagina 8 staat dat frictiekosten ten laste komen van de reserve frictie en
Nadere informatie1 e HERZIENING BEGROTING Omgevingsdienst Brabant Noord
1 e HERZIENING BEGROTING 2017 Omgevingsdienst Brabant Noord 1. ALGEMEEN 1.1 Algemene uitgangspunten Op basis van de meest actuele ontwikkelingen is de op een aantal onderdelen bijgesteld. Bij de herziening
Nadere informatieWillemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad
2 e tussentijdse rapportage 2012 Willemsoord BV Rapportage aan de gemeenteraad 1 Inhoudsopgave 1. Aanbieding... 3 2. Inleiding... 3 2.1. Doelstelling Willemsoord... 3 2.2. Toelichting in algemene zin op
Nadere informatieAmbitieniveau. Geldstromen
Ambitieniveau Onderwijs kost veel geld, maar levert een vermogen op. Eenmaal in de 40 à 50 jaar krijgt een school de kans om haar huisvesting te vernieuwen, een kans om huisvesting bij de tijd te brengen
Nadere informatieInhoudsopgave. Aanbieding 3. Programma 1. Burger en Bestuur 4. Programma 2. Openbare orde en Veiligheid 5. Programma 6. Sport recreatie en landschap 6
Inhoudsopgave Aanbieding 3 Programma 1. Burger en Bestuur 4 Programma 2. Openbare orde en Veiligheid 5 Programma 6. Sport recreatie en landschap 6 Programma 7. Maatschappelijke ondersteuning 7 Programma
Nadere informatieGemeente Langedijk. 2e Kwartaalrapportage Verzonden aan de raad 23 juli e Kwartaalrapportage Gemeente Langedijk - 1 -
Gemeente Langedijk 2e Kwartaalrapportage 2014 Verzonden aan de raad 23 juli 2014. - 1 - - 2 - Inleiding Hierbij ontvangt u de 2 e Kwartaalrapportage 2014. In de nu voorliggende kwartaalrapportage wordt
Nadere informatieDe raden van alle gemeenten in de provincie Limburg
De raden van alle gemeenten in de provincie Limburg Cluster FIN Behandeld J.G.G.M. Janssen Ons kenmerk Telefoon +31 43 389 72 38 Uw kenmerk Maastricht 20 maart 2018 Bijlage(n) Verzonden Onderwerp Aandachtspunten
Nadere informatie