Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio,
|
|
- Cornelis de Vos
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Project: 5144 In opdracht van: gemeente Almere, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad. drs. C. van Oosteren drs. T. Fedorova drs. M. van der Oord drs. P. van der Steenhoven Weesperstraat 79 Postbus VN Amsterdam 1000 AR Amsterdam Telefoon Fax Amsterdam, november 2005
2 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio
3 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Inhoud Inleiding 5 1 Bedrijfsdynamiek in de RSA Toelichting op gebruikte data en definities Bedrijvigheid in de RSA: stand van zaken Algemene economische ontwikkelingen in de RSA tussen 1998 en Verplaatsingen in de periode Samenstelling van migratiestromen 15 2 Bedrijfsdynamiek per gemeente Toelichting op gebruikte databestanden Amsterdam Almere Amstelveen Haarlem Haarlemmermeer Purmerend Zaanstad 61 Conclusies 67 Bijlage 71 3
4 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio
5 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Inleiding O+S Amsterdam heeft onderzoek gedaan naar bedrijfsverplaatsingen in het gebied van de RSA, de Regionale Samenwerking Amsterdam. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de volgende gemeenten: Almere, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad. Doel van het onderzoek was in kaart te brengen: o hoeveel bedrijven zich in de periode naar, binnen en vanuit de RSAregio verplaatst hebben; o hoeveel werkgelegenheid hiermee gemoeid is; o of er een patroon te ontdekken is in het verplaatsingsgedrag, met name gerelateerd aan bedrijfskenmerken zoals de bedrijfsklasse en bedrijfsgrootte; o of deze mogelijke patronen door de jaren heen aan veranderingen onderhevig zijn; o of migrerende bedrijven verschillen van niet-migrerende bedrijven. De vraag of migrerende bedrijven verschillen van niet migrerende bedrijven bleek met de beschikbare data niet te beantwoorden. 1 Het onderzoek is veelomvattend en ambitieus. Veelomvattend omdat de onderzoeksperiode zeven jaren behelst en het onderzoeksgebied maar liefst 38 gemeenten. Ambitieus omdat een dergelijke analyse op regionaal niveau nog niet eerder heeft plaatsgevonden. O+S heeft zich beperkt tot de hoofdlijnen van de analysemogelijkheden en is hierdoor in een relatief korte periode tot een rapportage op hoofdlijnen gekomen. De zeven opdrachtgevers krijgen na afloop van het onderzoek de beschikking over de databestanden, waardoor ze de vervolganalyses kunnen doen die nu nog ontbreken. Bedrijfsmigratie is slechts een onderdeel van de totale dynamiek die de stand en ontwikkelingen in de werkgelegenheid en het aantal vestigingen, zoals de aard van de vestigingen en de samenstelling van de bedrijvigheid, bepaalt. In dit onderzoek wordt uitsluitend gekeken naar de bedrijfsmigratie. Er wordt geen aandacht besteed aan het aantal startende bedrijven, het aantal faillissementen en aan de groei en krimp van bestaande bedrijven. Deze rapportage is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 1 wordt ingegaan op de samenstelling van de bedrijvigheid en de ontwikkelingen van bedrijfsmigratie in de periode Hierbij is aandacht besteed aan de bijzonderheden van de verschillende 1 Hier zijn twee redenen voor: de standcijfers van de KvK zijn per gemeente uitsluitend per BIK-code beschikbaar en de migratiecijfers zijn niet tot individuele bedrijven te herleiden. 5
6 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio subregio s binnen de RSA en is gekeken naar de RSA in zijn geheel 2. In hoofdstuk 2 wordt de bedrijfsmigratie in zeven gemeenten binnen de RSA onder de loep genomen. De zeven gemeenten zijn: Almere, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad. 2 De subregio s zijn Amsterdam, Almere, Amstel-Meerlanden, Agglomeratie Haarlem, Het Gooi en Vechtstreek, IJmond, Regio Waterland+ en Zaanstreek 6
7 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Bedrijfsdynamiek in de RSA In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de samenstelling van de bedrijvigheid en de bedrijfsmigratie in het hele RSA-gebied. Hierbij wordt zowel gekeken naar het aantal vestigingen en werkzame personen per economische sector (SBI-code) in het totale RSAgebied, als naar de subregio s van het RSA-gebied. Eerst wordt een toelichting gegeven op de gebruikte data en definities. 1.1 Toelichting op gebruikte data en definities Voor het onderzoek is gebruik gemaakt van twee bronnen: de Vereniging van Kamers van Koophandel (KvK) in Woerden en de individuele gemeenten. Er is gebruik gemaakt van twee typen bestanden van de KvK: een migratiebestand en standgegevens. Het migratiebestand bevat per jaar (van 1998 tot en met 2004) gegevens van alle verplaatste bedrijven in het RSA gebied. Daarnaast is gebruik gemaakt van standgegevens per gemeente per jaar, met daarin het totaal aantal bedrijven per gemeente, zodat er een referentiekader is voor de bedrijfsverplaatsingen. Omdat de standgegevens van de KvK niet naar grootteklasse zijn ingedeeld, is het niet mogelijk om op dit vlak een koppeling te maken tussen stand- en migratiegegevens. Het migratiebestand van de KvK is het enige bestand waarmee de migratiestromen in beeld gebracht kunnen worden. Het bestand is niet perfect. Een van de nadelen is dat er veel zogenoemde witte plekken zijn. Met name de vrije beroepen, onderwijs en de overheid zijn slecht vertegenwoordigd. Bovendien bevat het bestand van de KvK relatief veel niet-actieve bedrijven. 3 Om hiervoor te corrigeren zijn de vestigingen met nul werkzame personen en de categorie Zakelijk Beheer 4 verwijderd, zowel uit het migratiebestand als uit het standbestand. De bestanden van de KvK zijn hierdoor meer in overeenstemming gebracht met de standcijfers waar de gemeenten zelf mee werken (zie paragraaf 2.1). Volgens de definitie van de KvK zijn werkzame personen alle personen die een baan hebben 15 uur of meer in de week. Verder dient in dit rapport nog een definitie toegelicht worden, namelijk de indeling van de Regio Samenwerking Amsterdam (RSA). Dit gebied bestaat uit acht subregio s: Agglomeratie Haarlem, Almere, Amstel-Meerlanden, Amsterdam, Het Gooi en Vechtstreek, IJmond, Regio Waterland en Zaanstreek. Figuur 1.1 presenteert de kaart van het RSA-gebied met de indeling naar subregio s. Elke subregio is in aparte kleur afgebeeld. Op de kaart zijn er ook grenzen van de zeven 3 Holdings e.d. 4 Voornamelijk holdingactiviteiten. 7
8 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio gemeenten te zien die aan dit onderzoek hebben meegedaan: Almere, Amstelveen, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad. Figuur 1.1 Gebiedsindeling, RSA 2004 en gemeentegrenzen van de zeven gemeentes Regio Waterland + IJmond Zaanstreek Purmerend Zaanstad Haarlem Agglomeratie Haarlem Amsterdam Almere Haarlemmermeer Amstel-Meerlanden Amstelveen Het Gooi en Vechtstreek bron: Regio Amsterdam in Beeld Bedrijvigheid in de RSA: stand van zaken Op 1 januari 2004 telde de RSA bijna vestigingen met in totaal werkzame personen. Het aantal bedrijven per subregio varieert van rond in Zaanstreek en Almere tot bijna in Amsterdam. Amsterdam wordt op afstand gevolgd door Amstel-Meerlanden en Gooi en Vechtstreek (beide rond vestigingen, voor meer gegevens raadpleeg bijlage tabellen ). Meer dan de helft van de bedrijven in de RSA is actief in de sectoren onroerend goed/zakelijke diensten en reparatie van consumentenartikelen en handel (beide sectoren 28%). Andere relatief omvangrijke sectoren zijn bouwnijverheid (10%) en milieu, cultuur, recreatie en overige dienstverlening (9%). De sectorsamenstelling van afzonderlijke regio s binnen de RSA is in figuur 1.2 te zien (voor de volledige sectorsamenstelling volgens de SBI-codes raadpleeg bijlage, tabel 3.8). 8
9 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tabel 1.2 Samenstelling van sectoren per regio, bedrijven in % overig* financiële instellingen industrie vervoer, opslag, communicatie horeca milieu, cultuur, recreatie, overige dienstverlening bouwnijverheid 0 Zaanstreek IJmond Agg. Haarlem Gooi en Vechtstreek Almere Amstel Meerlanden Regio Waterland Amsterdam totaal RSA reparatie van consumenten artikelen en handel onroerend goed, zakelijke diensten *) Overige sectoren zijn: landbouw, jacht en bosbouw, visserij, winning van delfstoffen, productie en distributie van elektriciteit enz, overheid en sociale verzekeringen, gezondheids- en welzijnszorg en onderwijs. 1.3 Algemene economische ontwikkelingen in de RSA tussen 1998 en 2004 De ontwikkeling van de economie in het RSA-gebied is te verdelen in twee perioden: en In de eerste periode was er sprake van hoogconjunctuur. Dit resulteerde in een toenemend aantal vestigingen en werkzame personen, maar vooral in een toename van bedrijfsmigratie (zie figuur 1.3). In 1999 en 2000 nam het aantal verplaatsingen met ruim een kwart per jaar toe. Het jaar 2002 was een omslagpunt voor het bedrijfsleven. Vanaf 2003 nam het aantal verhuizingen iets af en groeide het aantal vestigingen en werkzame personen nauwelijks. In 2004 daalde het aantal banen in het RSA-gebied voor het eerst in de zeven jaar. 9
10 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Figuur 1.3 Jaarlijkse groei van het aantal vestigingen, werkzame personen en verhuizingen en BBP groei 5 in de RSA % groei aantal vestigingen groei aantal werkzame personen groei aantal verhuizingen groei BBP bron: SEO/ KvK/ bewerking O+S Er is een sterke relatie tussen economische groei en de verplaatsingen van bedrijven. In de jaren dat het economisch goed gaat verhuizen er meer bedrijven dan in de jaren waarin de economie krimpt. Als het minder goed gaat met de economie worden bedrijven voorzichtig en willen geen risico lopen met nieuwe locaties en het aannemen van nieuw personeel. Wat ook opvalt is dat bedrijven niet alleen gevoelig zijn voor de conjunctuur, maar ook met enige vertraging daarop reageren. Toen de economische groei al aan het afnemen was groeide het aantal vestigingen nog behoorlijk snel ( ), bedrijven namen steeds meer personeel aan en veranderden vaak van locatie. In de periode gingen er steeds minder bedrijven verhuizen en namen ze iets minder personeel aan. In 2004 wanneer de conjunctuur de eerste tekens van herstel vertoont - daalt het aantal verhuizingen versneld met zes procent ten opzichte van Verplaatsingen in de periode In de periode kwamen er per saldo vestigingen en werkzame personen in de RSA bij. Deze toename is waarschijnlijk toe te schrijven aan de nieuw opgerichte bedrijven en aan de uitbreiding van de bestaande bedrijven, maar in elk geval niet aan de toestroom van bedrijven die naar de RSA verhuizen. In de periode zijn er in totaal bedrijven uit de RSA naar de rest van Nederland of daarbuiten verhuisd. Ook zijn in dezelfde periode bedrijven vanuit de rest van Nederland of andere landen de RSA ingestroomd (zie bijlage, tabel 3.5). Het migratiesaldo over deze zeven jaar was negatief: er vertrokken in totaal bedrijven en ruim werkzame 5 Amsterdamse Economische Verkenningen, SEO 2003 en
11 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, personen meer uit de RSA dan er binnenkwamen. De RSA kent dus een uitstroom van bedrijven naar andere regio s in Nederland of daarbuiten. Binnen de RSA is ook een behoorlijke dynamiek van bedrijven te zien. Tussen 1998 en 2004 zijn er bedrijven van de ene naar de andere subregio binnen de RSA verhuisd. De meeste verhuizingen vonden echter plaats binnen de subregio s zelf (45.000). In totaal zijn er in zeven jaar tijd meer dan verplaatsingen geweest waarbij werkzame personen betrokken waren. Dit betekent dat er gemiddeld bedrijven per jaar van vestigingsplaats veranderen, wat ruim 9% van het totale aantal bedrijven is. Wat zijn de richtingen van bedrijfsstromen in de RSA? Om deze vraag te kunnen beantwoorden worden migratiesaldi tussen de subregio s in de vorm van pijlen in beeld gebracht (zie figuur 1.4 voor de vestigingen en 1.5 voor de werkzame personen). Met blauwe pijlen zijn de migratiesaldi tussen de subregio s afgebeeld. De gele pijlen laten de migratiesaldi van de subregio s naar de andere gebieden buiten de RSA zien. De cijfers binnen de pijlen geven het migratiesaldo in absolute zin weer. Figuur 1.4 Bedrijfsmigratie in subregio s (absolute migratiesaldi over de periode ) IJmond Regio Waterland Zaanstreek Agglomeratie Haarlem 100 Amsterdam 365 Almere Amstel-Meerlanden 72 Het Gooi en Vechtstreek Figuur 1.4 toont het positieve saldo vanaf 50 verplaatste bedrijven. 11
12 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Figuur 1.5 Migratie van werkzame personen in subregio s (absolute migratiesaldi over de periode ) IJmond Regio Waterland Zaanstreek Agglomeratie Haarlem Amsterdam Almere Amstel-Meerlanden Het Gooi en Vechtstreek Hoe groot zijn deze migratiestromen van de subregio s en hoe verhouden deze zich tot het gemiddelde van de RSA? Dit wordt weergegeven in tabel 1.6. Gemiddeld genomen verhuist in de RSA 5% van bedrijven binnen een subregio 8. Instroom en uitstroom komen elk op circa 3% van de totale bedrijvigheid van een subregio (tabel 1.6). Deze percentages variëren nogal sterk voor de verschillende subregio s. Om dit visueel beter te kunnen presenteren zijn de inen de uitstroompercentages uit tabel 1.6 (kolommen drie, vier, zes en zeven) afgebeeld in een figuur (zie figuur 1.7). Daarbij zijn de subregio s gesorteerd op de instroompercentages van vestigingen, van hoog naar laag. 7 Figuur 5 geeft het positieve saldo weer vanaf 300 werkzame personen. 8 Dit gaat om het gemiddelde over de acht regio s over de periode
13 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tabel 1.6 Bedrijfs- en personeelsmigratie in procenten van het totaal aantal vestigingen en werkzame personen per subregio en gemiddeld in RSA, gemiddelde over de periode vestigingen werkzame personen verhuisd binnen uitstroom instroom verhuisd binnen uitstroom instroom subregio subregio IJmond 4,8 2,2 2,3 2,7 1,4 1,2 Aggl. Haarlem 4,5 2,6 2,2 2,7 1,8 1,3 Zaanstreek 5,5 2,4 2,6 3,4 2,0 1,8 Gooi en Vechtstreek 5,4 3,1 2,8 3,5 2,4 1,9 Almere 8,7 4,2 5,8 4,9 2,6 5,3 Regio Waterland+ 3,5 1,8 2,2 2,1 1,1 1,3 Amsterdam 5,5 2,9 2,3 3,8 2,0 1,4 Amstel-Meerlanden 4,4 3,7 3,8 2,7 2,6 1,9 RSA gemiddelde 5,2 2,9 2,7 5,4 2,1 1,7 Almere springt er uit door de relatief grote dynamiek (zie ook figuur 1.7). De instroom van bedrijven en werkgelegenheid ligt hier ruim twee tot drie keer zo hoog als gemiddeld in de acht subregio s. In absolute aantallen gezien is de bedrijvigheid in Almere bescheiden van omvang in vergelijking met de andere subregio s. Figuur 1.7 Migratie in % van het totaal aantal vestigingen en werkzame personen, gemiddeld % van totaal Almere Amstel-Meerlanden Gooi en Vechtstreek Zaanstreek Amsterdam IJmond Regio Waterland+ Aggl. Haarlem gemiddeld uitstroom van bedrijven uitstroom van werkzame personen instroom van bedrijven instroom van werkzame personen In Agglomeratie Haarlem, Regio Waterland en IJmond is de bedrijfsdynamiek relatief klein in verhouding tot de totale bedrijvigheid in deze subregio s. Dit geldt zowel voor de instroom als voor de uitstroom van bedrijven en werkzame personen. 13
14 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Welke bedrijfstakken groeien door de bedrijfsmigratie? De migratiesaldi per deelgebied, uitgesplitst naar de grootste bedrijfstakken zijn weergegeven in tabellen 1.8 (bedrijven) en 1.9 (werkzame personen). Deze saldi zijn gerelateerd aan de totale omvang van de bedrijvigheid (of werkgelegenheid als het om personeelsmigratie gaat) per sector in de regio s. In de laatste kolom zijn de saldi in absolute aantallen gepresenteerd. Tabel 1.8 Migratiesaldo naar bedrijfstak in % van het totaal aantal bedrijven, gemiddeld over en absoluut migratiesaldo over landbouw industrie bouwnijverheid reparatie en handel horeca vervoer, opslag, communicatie fin. instellingen onroer. goed/ zak. diensten onderwijs gezondheids-\ welzijnszorg milieu, cultuur, ov. dienstver. gemiddelde abs. IJmond -0,4 0,4 0,2 0,0-0,3-0,3 0,1-0,1 0,3 0,3 0,3 0,0 26 Aggl. Haarlem 0,4-0,1-0,7-0,4 0,0-0,7-0,1-0,4-1,0-1,3-0,5-0,4-361 Zaanstreek 0,3 0,0-0,1 0,2-0,2 1,6-0,7 0,4 0,3-0,4 0,3 0,2 89 Het Gooi en Vechtstreek 0,1-0,6-0,5-0,6 0,0 0,1-0,5 0,2 0,2 0,3-0,7-0,3-346 Almere 1,1 1,8 1,8 1,7 0,4 3,8 2,5 1,7 0,5-0,4 1,0 1,6 702 Regio Waterland 0,2 0,2 0,5 0,3-0,2 2,1 0,8 0,2 1,4-0,2 0,6 0,4 269 Amsterdam -0,5-0,7-1,3-0,6 0,0-1,3-0,5-0,6-0,8-0,3-0,2-0, Amstel-Meerlanden -0,3-0,4 0,8 0,1 0,2 0,4 0,2-0,2 0,8 1,2 0,5 0,1 107 RSA -0,1-0,2-0,2-0,2 0,0-0,3-0,1-0,2-0,1-0,1-0,1-0,
15 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tabel 1.9 Migratiesaldo van werkzame personen naar bedrijfstak in % van het totaal aantal werkzame personen (>=15 uur), gemiddeld over en absoluut migratiesaldo over landbouw industrie bouwnijverheid reparatie en handel horeca vervoer, opslag, communicatie fin. instellingen onroer. goed/ zak. diensten onderwijs gezondheids-\ welzijnszorg milieu, cultuur, ov. dienstver. gemiddelde abs. IJmond -0,2 0,2 0,6-0,3-0,3-0,8 0,3-0,9-0,3 0,0 0,4-0,1-483 Aggl. Haarlem 1,1 0,4-1,4-0,8 0,0-0,3 0,1-0,8-0,8-1,9-0,7-0, Zaanstreek -0,3-0,6-0,2-0,2-0,5 0,2-0,5 0,5 0,6-10,3 0,2-0,2-559 Het Gooi en Vechtstreek 0,3-0,2-0,6-0,9-0,9 0,3-0,1-0,7 1,0-5,8-0,1-0, Almere 1,4 1,0 0,6 1,6 0,5 0,7 2,0 8,7 4,5-0,7 0,7 2, Regio Waterland 0,1 0,0 0,0 0,2-0,3 0,7 0,7 0,3 1,4 9,9 0,3 0,2 534 Amsterdam 2,6-1,0-0,5-0,7 0,2-1,0 0,1-1,3 0,6-0,5-0,1-0, Amstel-Meerlanden 0,0 0,5-0,9-0,9 0,2 0,2-0,9-1,7-0,4 0,7 0,9-0, RSA 0,3-0,2-0,4-0,5 0,1-0,2 0,1-0,7 0,6-1,0 0,0-0, Almere heeft niet alleen de grootste dynamiek in de RSA, maar ook het grootste vestigingsoverschot (702) en het grootste positieve migratiesaldo van werkzame personen (5.563). Voor het bedrijfsleven van Almere betekent deze netto instroom bijna 2% van het totaal aantal bedrijven en ruim 3% van de werkgelegenheid. Sectoren als vervoer, opslag, communicatie en financiële instellingen brengen relatief gezien veel bedrijven met zich mee. De sector onroerend goed, zakelijke diensten profiteert het meest van de personeelsinstroom. Amsterdam heeft daarentegen het grootste verlies van het aantal bedrijven (-2.009) en werkzame personen ( ) in de RSA. In procenten uitgedrukt bedraagt dit verlies echter minder dan 1% van de totale bedrijvigheid en werkgelegenheid in de stad. Het vertrekoverschot van bedrijven is hier relatief groot in bouwnijverheid en in vervoer, opslag, communicatie. De sector onroerend goed, zakelijke diensten heeft relatief gezien de grootste uitstroom van personeel hoewel de uitstroom van bedrijven hier niet zo groot is. 1.5 Samenstelling van migratiestromen Bedrijfstakken Welke bedrijven zijn het meest footloose? Zowel in absolute als in relatieve zin zijn dit bedrijven in onroerend goed/zakelijke diensten. Per jaar verhuist er gemiddeld 13% van 15
16 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio deze bedrijven (het gemiddelde van alle bedrijven is 9%). Over de periode zijn er verplaatsingen van bedrijven in onroerend goed/zakelijke diensten geweest (38% van het totaal aantal verplaatsingen). Bedrijven in reparatie van consumentenartikelen en handel (de tweede grote sector in de RSA) zijn minder mobiel. Hoewel ze in absolute zin voor bijna een kwart verhuizingen in de RSA hebben gezorgd (in totaal over de zeven jaar), verhuist in relatieve zin gemiddeld 7% van de handel- en reparatiebedrijven per jaar. Van de kleinere sectoren is vervoer, opslag en communicatie het meest footloose (11%). Per migratiestroom bezien verhuizen bedrijven in onroerend goed/zakelijke diensten relatief vaak vanuit gebieden buiten de RSA naar de RSA of juist vanuit de RSA naar gebieden buiten de RSA (zie figuur 1.10 derde en vierde kolom). Bedrijven in vervoer, opslag en communicatie verhuizen daarentegen vaker binnen dezelfde regio of binnen de RSA en zijn relatief weinig vertegenwoordigd in migratiestromen naar de rest van Nederland of van de rest van Nederland. Figuur 1.10 Samenstelling van migratiestromen van bedrijven, RSA % overig* financiële instellingen industrie binnen subregio's migratie binnen RSA** migratie naar RSA migratie vanuit RSA totale migratie vervoer, opslag, communicatie bouwnijverheid milieu, cultuur, recreatie, overige dienstverlening reparatie van consumenten artikelen en handel onroerend goed, zakelijke diensten *) Overige sectoren zijn: landbouw, jacht en bosbouw, visserij, winning van delfstoffen, productie en distributie van elektriciteit enz, overheid en sociale verzekeringen, gezondheids- en welzijnszorg, horeca en onderwijs. **) Exclusief migratie binnen subregio s. Bedrijfsgrootte Los van sectoren zijn het de eenmansbedrijven die traditioneel de meest frequente verhuizers zijn (zie bijlage, tabel 3.5). Uit eerder onderzoek blijkt dat hun verhuismotieven bedrijfseconomisch kunnen zijn, maar lijken vaak ingegeven door privé-motieven 9. Zij zijn 9 Bedrijfsmigratie 2003, O+S 16
17 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, in gelijke mate oververtegenwoordigd in alle migratiestromen (circa 60% van het totaal). Bedrijven met twee tot en met vijf werkzame personen verhuizen relatief vaak en zijn evenals eenmansbedrijven gelijkmatig vertegenwoordigd in alle migratiestromen (circa 30%). In de figuren 1.11a, 1.11b en 1.11c is te zien hoe het verhuispatroon van kleine en grote bedrijven verandert door de jaren heen. Grote bedrijven blijken heftiger te reageren op veranderingen in de economische situatie dan kleine vestigingen. Bij kleine en middelgrote vestigingen bleef het aantal verplaatsingen binnen de RSA van de ene naar een andere regio groeien, ook in de periode (zie paarse trendlijn in figuur 1.11a en 1.11b). Externe migratie, dus uitstroom vanuit de RSA naar de rest van Nederland of daarbuiten en instroom vanuit de rest van Nederland of andere landen naar de RSA, nam maar weinig af (gele trendlijn). Bij grote bedrijven is het aantal verplaatsingen vanuit en naar RSA daarentegen aanzienlijk gedaald (zie gele trendlijn in figuur 1.11c). Een andere interessante ontwikkeling is dat grotere bedrijven (vanaf 50 werknemers) zich aan het eind van de jaren 90 met name van en naar het RSA-gebied verplaatsten en minder vaak binnen hetzelfde gebied. Dat veranderde in de loop der jaren (zie de kruising van de blauwe en de gele trendlijnen na 1998 in figuur 1.11c). De grotere bedrijven verhuizen nu net als kleine en middelgrote bedrijven het meest binnen dezelfde regio. 17
18 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Figuur 1.11 a Aantal verplaatsingen van bedrijven met 1-5 werkzame personen in Figuur 1.11b Aantal verplaatsingen van bedrijven met 6-49 werkzame personen in abs. abs verhuizingen binnen sub-regio's migratie vanuit en naar RSA migratie binnen RSA verhuizingen binnen sub-regio's migratie vanuit en naar RSA migratie binnen RSA Figuur 1.11c Aantal verplaatsingen van bedrijven met 50 en meer werkzame personen in abs verhuizingen binnen sub-regio's 30 migratie vanuit en naar RSA 20 migratie binnen RSA
19 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tot slot is gekeken naar de grootte van de migrerende bedrijven per subregio. In elke regio komt ruim 90% van de verplaatsingen op het conto van bedrijven met één tot en met vijf werkzame personen. De uitzondering is Amstel-Meerlanden waar relatief veel middelgrote bedrijven verhuizen (6-49 personen). Verder geldt voor de RSA in zijn geheel evenals voor elke afzonderlijke regio dat er minder bedrijven verhuizen in een economisch ongunstige periode (vanaf 2002), in het bijzonder grote bedrijven worden dan minder mobiel. Figuur 1.8 Migrerende bedrijven naar grootteklasse per subregio, % wp wp 6-9 wp 2-5 wp 1 wp 20 0 IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Het Gooi/Vechtstreek Almere Regio Waterland+ Amsterdam Amstel-Meerlanden buiten RSA totaal RSA 19
20 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio
21 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Bedrijfsdynamiek per gemeente In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de bedrijfsmigratie in afzonderlijke gemeenten. Achtereenvolgens wordt de bedrijvendynamiek in Amsterdam, Almere, Amstelveen Haarlem, Haarlemmermeer, Purmerend en Zaanstad onder de loep genomen. 2.1 Toelichting op gebruikte databestanden Zoals in paragraaf 1.1 is vermeld is dit onderzoek gebaseerd op gegevens van Vereniging van Kamers van Koophandel (VVK) in Woerden én gegevens die de gemeenten zelf hebben geleverd. De standcijfers voor 2004 die in het begin van elke paragraaf staan zijn door de gemeenten geleverd. Gegevens die betrekking hebben tot migratie zijn afkomstig uit de KvK. Daarbij is gebruik gemaakt van twee typen bestanden: een migratiebestand en standgegevens. Het migratiebestand van de Kamer van Koophandel is het enige bestand waarmee de migratiestromen in beeld gebracht kunnen worden. Het bestand is niet perfect. Een van de nadelen van de bestanden van de Kamer is dat er veel zogenoemde witte plekken zijn. Met name de vrije beroepen, onderwijs en de overheid zijn slecht vertegenwoordigd. Bovendien bevat het bestand van de Kamer van Koophandel relatief veel niet-actieve bedrijven. Om hiervoor te corrigeren zijn de vestigingen met nul werkzame personen verwijderd, zowel uit het migratiebestand als uit de standgegevens. Bovendien is de categorie Zakelijk Beheer uit beide bestanden gehaald. Zelfs na deze correcties geven de standgegevens van de Kamer van Koophandel nog niet het beeld waar de individuele gemeenten zichzelf in herkennen. Daarom is in dit hoofdstuk, bij de bespreking van de resultaten per gemeente, gebruik gemaakt van recente gegevens die de gemeenten zelf hebben aangeleverd. Het gaat om een verdeling van de werkgelegenheid en het aantal vestigingen over de verschillende sectoren. Er wordt niet verder gerekend met deze gegevens die de gemeenten zelf verstrekt hebben. Ze zijn uitsluitend bedoeld om een recent plaatje van de gemeenten te schetsen. Er moet benadrukt worden dat alle migratiegegevens in dit hoofdstuk alleen personen betreffen die minimaal 15 uur in de week werken. 10 De standcijfers van de gemeenten betreffen werkgelegenheid voor 12 en meer uur in de week. Alleen de standcijfers van Purmerend betreffen werkgelegenheid vanaf 15 uur in de week. In de tabellen zijn alleen sectoren te zien waar minstens 1 bedrijf actief is Dit heeft te maken met het feit dat deze bestanden afkomstig zijn uit de Kamer van Koophandel (KvK). De KvK rekent alle werkzame personen die minder dan 15 uur in de week werken tot parttimers en werkzame personen die mimimaal 15 uur werken tot fulltimers. Volgens het CBS ligt de grens tussen de full- en parttime banen bij 12 uur in de week. 11 Sectoren zoals visserij, winning van delfstoffen en productie en distributie van elektriciteit zijn niet in elke gemeente te vinden. De volledige lijst van sectoren (SBI-indeling) is in bijlage te vinden. 21
22 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Amsterdam Stand van zaken In 2004 telde Amsterdam rond de bedrijven en werkzame personen. Meer dan de helft van alle bedrijven bevindt zich in twee sectoren: onroerend goed/zakelijke diensten (29%) en reparatie en handel (22%). Deze twee sectoren tellen echter relatief veel eenmansbedrijven zodat ze een kleiner deel van de totale werkgelegenheid uitmaken (35%) dan van het totale aantal bedrijven (51%). De Amsterdamse economie draait om kleine bedrijven. Meer dan de helft (56%) van bedrijven in de stad bestaat uit eenmansbedrijven, waar 8% van de totale werkgelegenheid zich concentreert (zie tabel 2.1 en 2.2). Tabel 2.1 Aantal vestigingen naar sectoren en grootteklasse in Amsterdam op 1 januari 2004 grootteklasse totaal totaal 1 wp 2-5 wp 6-9 wp wp wp 100+ wp (abs.) (%) landbouw, jacht en bosbouw ,2 winning van delfstoffen ,0 industrie ,4 prod. en distributie energie ,0 bouwnijverheid ,8 rep. En handel consumenten art ,0 Horeca ,8 vervoer opslag communicatie ,1 financiële instellingen ,2 onroerend goed, zakelijke diensten ,7 overheid en sociale verzekeringen ,3 onderwijs ,4 gezondheids- en welzijnszorg ,6 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv ,6 extra-territoriale lichamen en org ,0 totaal (abs.) totaal (%) 55,7 29,5 5,9 6,9 1,0 1,0 100 bron: O+S 22
23 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tabel 2.2 Aantal werkzame personen naar sectoren en grootteklasse in Amsterdam op 1 januari 2004 grootteklasse totaal totaal 1 wp 2-5 wp 6-9 wp wp wp 100+ wp (abs.) (%) landbouw, jacht en bosbouw ,1 winning van delfstoffen ,1 industrie ,0 prod. en distributie energie ,1 bouwnijverheid ,8 rep. en handel consumenten art ,4 horeca ,5 vervoer opslag communicatie ,0 financiële instellingen ,8 onroerend goed, zakelijke diensten ,1 overheid en sociale verzekeringen ,1 onderwijs ,8 gezondheids- en welzijnszorg ,1 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv ,8 extra-territoriale lichamen en org ,0 totaal totaal (%) 7,8 11,6 5,9 19,6 9,8 45,3 100 bron: O+S Het overgrote deel van de Amsterdamse economie (85%) bestaat uit vestigingen tot vijf werkzame personen, samen goed voor 19% van de Amsterdamse werkgelegenheid. Het grootste deel van de werkgelegenheid (45%) is te vinden in de bedrijven met meer dan 100 werkzame personen. Algemene ontwikkelingen in de periode Zoals ook voor de hele regio geldt is de ontwikkeling van de Amsterdamse economie te verdelen in twee perioden: en In de eerste periode was er nog sprake van hoogconjunctuur. Dit resulteerde in een toenemend aantal vestigingen en werkzame personen, maar vooral in een zeer hoge mate van bedrijfsmigratie (zie figuur 2.3 en ook paragraaf 1.3). 23
24 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Figuur 2.3 Jaarlijkse groei van het aantal vestigingen, werkzame personen en verhuizingen in Amsterdam % groei aantal vestigingen groei aantal werkzame personen groei aantal verhuizingen De periode tussen 2001 en 2002 betekende een omslagpunt. Vanaf 2002 namen niet alleen het aantal vestigingen en het aantal werkzame personen af, maar verhuisden er wel veel minder Amsterdamse bedrijven. Migratiestromen Migratiestromen van werkzame personen tussen Amsterdam en de andere gebieden zijn in figuur 2.4 te zien. Dit gaat om migratie in de periode De oranje pijlen laten zien hoeveel werkzame personen er waren gemoeid met de bedrijfsmigratie vanuit Amsterdam. De blauwe pijlen laten de instroom van de werkgelegenheid zien die met de naar Amsterdam verhuizende bedrijven meekomt. 24
25 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Figuur 2.4 Migratie van werkzame personen van en naar Amsterdam, IJmond Agglomeratie Haarlem Zaanstreek Amsterdam Regio Waterland Almere Amstel-Meerlanden Het Gooi en Vechtstreek Bedrijven én werkzame personen die uit Amsterdam vertrekken, verlaten vaak het RSAgebied of verhuizen naar Amstel-Meerlanden en naar Het Gooi en Vechtstreek. Dit patroon geldt ook voor de instroom van bedrijven naar Amsterdam, maar in mindere mate. Resultaten van verplaatsingen De mate waarin het bedrijfsleven profiteert van migratie verschilt per sector. Dit kan in relatieve maar ook in absolute zin worden bepaald. De migratiestromen per sector en in totaal zijn in de tabellen 2.5 en 2.6 gepresenteerd. Uit de tweede kolom is af te lezen welk aandeel van het totaal aantal bedrijven (in tabel 2.6 werkzame personen) binnen de gemeente verhuist. In de derde en de vierde kolom is te zien hoeveel procent van het totaal aantal bedrijven (werkzame personen) vertrekt uit de gemeente en zich van buitenaf in de gemeente vestigt. De vijfde kolom laat zien hoe groot het saldo van in- en uitstroom is ten opzichte van het totaal aantal bedrijven (werkzame personen). Met andere woorden: hoe groot het vestigings- of vertrekoverschot is voor de totale bedrijvigheid (werkgelegenheid). Bij het berekenen van de kolommen 2 t/m 4 wordt het gemiddelde over de periode gebruikt. De laatste kolom toont het totale saldo van de in- en uitstroom over de periode in absolute aantallen. 12 Op de figuur zijn alleen de grootste migratiestromen afgebeeld (vanaf 250 werkzame personen). 25
26 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Tabel 2.5 Bedrijfsmigratie als % van het totaal aantal vestigingen in Amsterdam, gemiddeld verhuisd binnen de stad als % van uitstroom als % van totaal instroom als % van totaal saldo instroom/ uitstroom als % van saldo instroom/ uitstroom (abs.) totaal totaal landbouw, jacht en bosbouw 3,3 3,8 3,3-0,5-4 winning van delfstoffen 5,9 2,9 8,8 5,9 2 industrie 4,4 2,4 1,7-0,7-129 prod. en distributie energie 4,8 6,3 9,5 3,2 2 bouwnijverheid 5,8 3,4 2,1-1,3-244 rep. en handel consumenten art. 3,9 2,3 1,6-0,6-607 horeca 1,6 0,6 0,5 0,0-10 vervoer opslag communicatie 7,0 3,3 2,0-1,3-320 financiële instellingen 5,4 3,5 3,0-0,5-47 onroerend goed, zakelijke diensten 8,0 4,2 3,6-0,6-536 overheid en sociale verzekeringen 6,0 4,5 3,0-1,5-1 onderwijs 7,8 3,8 3,1-0,8-33 gezondheids- en welzijnszorg 5,6 3,1 2,8-0,3-9 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv. 5,9 2,3 2,1-0,2-73 totaal 5,5 2,9 2,3-0, Tabel 2.6 Migratie van werkzame personen als % van totaal aantal werkzame personen in Amsterdam, gemiddeld over verhuisd binnen de stad als % van uitstroom als % van totaal instroom als % van totaal saldo instroom/ uitstroom als % van saldo instroom/ uitstroom (abs.) totaal totaal landbouw, jacht en bosbouw 1,5 2,5 5,0 2,6 56 winning van delfstoffen 0,9 0,1 52,4 52,3 403 industrie 1,8 2,0 1,0-1, prod. en distributie energie 0,1 0,4 1,6 1,2 139 bouwnijverheid 4,5 2,6 2,0-0,5-459 rep. en handel consumenten art. 2,5 1,9 1,2-0, horeca 1,2 0,5 0,8 0,2 311 vervoer opslag communicatie 5,1 2,1 1,1-1, financiële instellingen 3,4 0,6 0,7 0,1 219 onroerend goed, zakelijke diensten 5,7 3,4 2,1-1, overheid en sociale verzekeringen 4,8 0,5 1,9 1,4 400 onderwijs 5,6 2,1 2,8 0,7 82 gezondheids- en welzijnszorg 4,7 1,2 0,7-0,5-130 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv. 4,8 1,4 1,3-0,1-122 totaal 3,8 2,0 1,4-0,
27 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, In de periode zijn er in totaal bijna verplaatsingen van bedrijven geweest in Amsterdam waarvan de helft binnen de stadsgrenzen. Bij alle verplaatsingen waren ruim werkzame personen betrokken. In totaal zijn er ruim bedrijven uit de stad vertrokken en bedrijven naar de stad verhuisd (een vertrekoverschot van bedrijven, zie tabel 2.4). Voor de werkgelegenheid betekent dit een vertrekoverschot van werkzame personen in zeven jaar tijd (zie tabel 2.5). Relatief gezien vallen deze aantallen mee. Als het saldo vestiging-vertrek wordt gerelateerd aan het totaal aantal bedrijven dan verliest Amsterdam gemiddeld 0,6% van haar bedrijven en werkzame personen per jaar (zie tabel 2.5 en 2.6, laatste rij). Per sector bekeken verliezen de sectoren reparatie en handel van consumenten artikelen (-607), onroerend goed/zakelijke diensten (-536) en vervoer, opslag en communicatie (-320) de meeste bedrijven in absolute zin (zie tabel 2.5, laatste kolom). Om te zien of dit een grote schade voor deze sectoren betekent, wordt het saldo vestiging/vertrek gerelateerd aan het aantal vestigingen in deze sectoren. Het aandeel bedrijven dat de sectoren reparatie en handel van consumenten artikelen en onroerend goed/zakelijke diensten jaarlijks kwijt raken bedraagt 0,6% van het totaal aantal bedrijven in deze sectoren. Dit is gelijk aan het Amsterdamse gemiddelde. Relatief gezien heeft alleen vervoer, opslag en communicatie een nogal groot verlies van vestigingen (-1,3% per jaar). De sector onroerend goed/zakelijke diensten verliest niet alleen bedrijven, maar vooral ook zijn personeel aan migratie: in zeven jaar. Dit betekent dat deze sector met het vertrek van bedrijven elk jaar 1,3% van zijn werkzame personen kwijt raakt (tabel 2.5, vijfde kolom). Migratie van bedrijven in onroerend goed/zakelijke diensten In het kader van dit onderzoek is besloten om migratie binnen een sector nader te bestuderen. In Amsterdam is voor de sector onroerend goed/zakelijke diensten gekozen. De verhuisdynamiek bij bedrijven in de zakelijke dienstverlening is traditioneel groot. De uitstroom van bedrijven in deze sector bedraagt in zeven jaar bedrijven, een gemiddelde van 4,2% per jaar van het totaal aantal vestigingen in deze bedrijfstak. Daarmee zijn werkzame personen uit Amsterdam gemoeid (of 3,4% per jaar). Binnen deze sector gaat het om onder andere bedrijven in overige dienstverlening en ruim 700 bedrijven in computerservice- en informatietechnologie. Bedrijven en werkzame personen in de sector dienstverlening verhuizen met name naar gebieden buiten de RSA en in mindere mate naar Amstel-Meerlanden, Het Gooi/Vechtstreek en Agglomeratie Haarlem. Naar Almere vertrekken er relatief weinig bedrijven, maar ze nemen een groot deel werkgelegenheid mee. Bedrijven in computerservice- en informatietechnologie zoeken eveneens een andere locatie elders in Nederland, Amstel-Meerlanden en in gelijke mate in Het Gooi/Vechtstreek en Almere. De instroom van bedrijven en werkzame personen komt ook vooral uit gebieden buiten de RSA, Amstel-Meerlanden en Het Gooi/Vechtstreek, maar is kleiner dan de uitstroom. Ook vestigen zich relatief vaak bedrijven uit Agglomeratie Haarlem in Amsterdam, in het 27
28 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio bijzonder uit de sector computerservice- en informatietechnologie. De instroom van bedrijven en personeel uit Almere naar Amsterdam is gering. 28
29 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Almere Stand van zaken Op 1 januari 2004 telde Almere meer dan bedrijven en bijna werkzame personen. In de periode is het aantal vestigingen hier met rond 61% toegenomen (tegen gemiddeld 15% in de RSA). Daarmee kent Almere de grootste groei van bedrijvigheid en werkgelegenheid in de RSA. Onroerend goed/zakelijke diensten en reparatie en handel zijn hier net als in Amsterdam de grootste sectoren waar rond 45% van de werkgelegenheid te vinden is. Tabel 2.7 Aantal vestigingen naar sectoren en grootteklasse in Almere op 1 januari 2004 grootteklasse totaal totaal 1wp 2-4 wp 5-9 wp wp wp wp (abs.) (%) landbouw, jacht en bosbouw ,7 industrie ,2 productie en distributie energie ,1 bouwnijverheid ,2 reparatie van consumentenartikelen en handel ,7 horeca ,1 vervoer, opslag, communicatie ,9 financiële instellingen ,6 onroerend goed, zakelijke diensten ,1 overheid en sociale verzekeringen ,3 onderwijs ,3 gezondheids- en welzijnszorg ,2 milieu, cultuur, recreatie, overige dienstverlening ,7 totaal (abs.) totaal (%) 52,9 24,1 9,5 11,1 1,6 0,8 100 bron: provincie Flevoland 29
30 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Tabel 2.8 Aantal werkzame personen naar sectoren en grootteklasse in Almere op 1 januari 2004 grootteklasse totaal totaal 1wp 2-4 wp 5-9 wp wp wp wp (abs.) (%) landbouw, jacht en bosbouw ,5 industrie ,7 productie en distributie energie ,2 bouwnijverheid ,8 reparatie van consumentenartikelen en handel ,2 horeca ,6 vervoer, opslag, communicatie ,8 financiële instellingen ,6 onroerend goed, zakelijke diensten ,9 overheid en sociale verzekeringen ,2 onderwijs ,0 gezondheids- en welzijnszorg ,6 milieu, cultuur, recreatie, overige dienstverlening ,8 totaal (abs.) totaal (%) 7,4 8,8 8,6 33,5 15,0 26,6 100 bron: provincie Flevoland Algemene ontwikkelingen in de periode De ontwikkelingen van de bedrijvigheid in Almere wijkt nogal af van het algemene beeld in de RSA. Opmerkelijk is de constante groei van het aantal vestigingen en werkgelegenheid in Almere, zelfs in de periode (zie figuur 2.9). Deze constante groei is onder andere toe te schrijven aan de positieve bedrijfsmigratie. De migratiegroei kwam in Almere iets later dan in de andere regio s op gang (in 2000) en bereikte zijn top in Daarna daalde ook in Almere het aantal verhuizingen als gevolg van de verslechterende economie (zie ook paragraaf 1.3). 30
31 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Figuur 2.9 Jaarlijkse groei van het aantal vestigingen, werkzame personen en verhuizingen in Almere % groei aantal vestigingen groei aantal werkzame personen groei aantal verhuizingen Migratiestromen Migratiestromen van werkzame personen tussen Almere en de andere gebieden zijn in figuur 2.10 te zien. Het gaat om migratie in de periode De oranje pijlen laten zien hoeveel werkgelegenheid er uit Almere is verdwenen door bedrijfsmigratie. De blauwe pijlen laten de instroom van de werkgelegenheid zien die samengaat met de naar Almere verhuizende bedrijven. De grootste stromen van bedrijven komen van buiten de RSA en uit Amsterdam, gevolgd door Het Gooi en Vechtstreek. Als bedrijven uit Almere verhuizen, vertrekken ze vaak uit het RSA-gebied en gaan ze wat minder vaak naar Amsterdam of Het Gooi en Vechtstreek. De uitstroom is duidelijk kleiner dan de instroom. 31
32 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio Figuur 2.10 Migratie van werkzame personen van en naar Almere, IJmond Regio Waterland+ Zaanstreek Agglomeratie Haarlem Amsterdam Almere Amstel-Meerlanden Het Gooi en Vechtstreek 627 Resultaten van verplaatsingen De migratiestromen per sector en in totaal zijn in tabellen 2.11 en 2.12 gepresenteerd. Uit de tweede kolom is af te lezen welk aandeel van het totaal aantal bedrijven (in tabel 2.12 werkzame personen) binnen de gemeente verhuist. In de derde en de vierde kolom is te zien hoeveel procent van het totaal aantal bedrijven (werkzame personen) vertrekt uit de gemeente en zich van buitenaf in de gemeente vestigt. De vijfde kolom toont het saldo van in- en uitstroom is ten opzichte van het totaal aantal bedrijven (werkzame personen). Met andere woorden: hoe groot het vestigings- of vertrekoverschot is voor de totale bedrijvigheid (werkgelegenheid). Bij het berekenen van de kolommen 2 t/m 4 wordt het gemiddelde over de periode gebruikt. De laatste kolom toont het totale saldo van de in- en uitstroom over de periode in absolute aantallen. In de periode zijn er in Almere in totaal verplaatsingen van bedrijven geweest waarbij werkzame personen betrokken waren. Normaliter vinden de meeste verhuizingen plaats binnen de gemeente en een kleiner deel daarvan is aan de externe migratie toe te schrijven. In Almere is dit andersom. Iets meer dan de helft van alle verplaatsingen betreft externe migratie. In de zeven jaar tijd kwamen er 702 bedrijven en werkzame personen meer naar Almere dan er zijn vertokken (zie tabel 2.11 en 2.12, laatste rij). Ten opzichte van de totale bedrijvigheid in de gemeente is dit een jaarlijkse vestigingstoename van 1,6% (zie tabel 2.11, vijfde kolom). Voor de werkgelegenheid betekent dit een gemiddelde jaarlijkse toename van 2,7% (tabel 2.12, vijfde kolom). 13 Op de figuur zijn alleen de grootste migratiestromen afgebeeld (vanaf 250 werkzame personen). 32
33 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio, Tabel 2.11 Bedrijfsmigratie als % van het totaal aantal vestigingen in Almere, gemiddeld over verhuisd uitstroom binnen als % van de stad totaal als % van totaal instroom als % van totaal saldo instroom/ saldo uitstroom instroom/ als % van totaal uitstroom (abs.) landbouw, jacht en bosbouw 5,2 3,2 4,3 1,1 5 industrie 7,3 3,4 5,2 1,8 47 prod. en distributie energie 0,0 0,0 7,1 7,1 1 bouwnijverheid 9,9 3,7 5,5 1,8 75 rep. en handel consumenten art. 7,1 3,6 5,4 1,7 216 horeca 3,3 1,7 2,1 0,4 7 vervoer opslag communicatie 9,1 5,3 9,1 3,8 74 financiële instellingen 10,1 5,4 7,9 2,5 27 onroerend goed, zakelijke diensten 10,3 5,3 7,0 1,7 211 overheid en sociale verzekeringen 0,0 0,0 0,0 0,0 0 onderwijs 10,6 4,3 4,7 0,5 5 gezondheids- en welzijnszorg 9,2 2,6 2,3-0,4-3 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv. 9,5 3,8 4,8 1,0 36 totaal 8,7 4,2 5,8 1,6 702 Tabel 2.12 Migratie van werkzame personen als % van het totaal aantal werkzame personen in Almere, gemiddeld over verhuisd uitstroom instroom saldo saldo instroom/ binnen als % van als % van instroom/ uitstroom de stad totaal totaal uitstroom (abs.) als % van totaal als % van totaal landbouw, jacht en bosbouw 1,2 1,0 2,3 1,4 44 industrie 1,8 2,9 3,9 1,0 247 prod. en distributie energie 0,0 0,0 0,2 0,2 1 bouwnijverheid 5,0 2,3 2,9 0,6 120 rep. en handel consumenten art. 3,7 2,1 3,7 1, horeca 2,2 1,0 1,6 0,5 29 vervoer opslag communicatie 3,8 4,7 5,4 0,7 80 financiële instellingen 4,2 0,8 2,8 2,0 228 onroerend goed, zakelijke diensten 8,6 3,6 12,3 8, overheid en sociale verzekeringen 0,0 0,0 0,0 0,0 0 onderwijs 7,8 4,9 4,5-0,4-6 gezondheids- en welzijnszorg 13,5 1,3 0,6-0,7-28 milieu cultuur recreatie, ov. dienstv. 5,7 2,4 3,1 0,7 55 totaal 4,9 2,6 5,3 2,
34 Bedrijfsmigratie in de Amsterdamse regio De mate waarin het bedrijfsleven profiteert van migratie verschilt per sector (zie tabel 2.11 en 2.12). Dit kan zowel in relatieve als in absolute zin worden bepaald. De absolute winnaars over de zeven jaar zijn de grootste sectoren: onroerend goed/zakelijke diensten (+211 vestigingen en werkzame personen) en reparatie en handel van consumenten artikelen (+216 vestigingen en werkzame personen). Relatief gezien valt onroerend goed/zakelijke diensten weer op. De sector heeft een enorme winst geboekt door de positieve personeelsmigratie die op +8,7% per jaar komt. Dit wil zeggen dat de toestroom van de werkgelegenheid in deze sector drie keer zo hoog is als gemiddeld in Almere (2,7%). Het ging vooral om wat grotere bedrijven. Het aantal vestigingen in onroerend goed/zakelijke dienstverlening (1,7%) nam namelijk ongeveer evenveel toe als het totaal (1,6%). De sector vervoer, opslag en communicatie trekt relatief gezien de meeste vestigingen van buitenaf. Dit heeft ook het positief effect op het saldo (+3,8% per jaar, zie tabel 2.11) 14. ICT In het kader van dit onderzoek is besloten om migratie binnen een sector nader te bestuderen. In Almere is voor de sector ICT gekozen 15. Omdat de standcijfers op 2 cijferig niveau zijn is het niet mogelijk om de migratiecijfers aan de standcijfers te relateren. Hieronder worden alleen migratiestromen in absolute zin besproken In de periode heeft de ICT sector zich positief ontwikkeld in Almere en een vestigingsoverschot van 10 bedrijven geboekt. Daarbij kwamen er 157 werkzame personen meer naar Almere dan er vertrokken. In totaal zijn er 96 ICT bedrijven met 215 werkzame personen uit Almere vertrokken en 106 bedrijven met 372 werkzame personen zich van buitenaf in Almere gevestigd. De grootste winst zowel qua aantal bedrijven als qua werkgelegenheid komt op het conto van groothandel in computers- en kantoorapparaten (5 bedrijven en 154 werkzame personen in de zeven jaar). Winkels in computers laten daarentegen een kleine vertrekoverschot zien. Het gaat echter om enkele winkels en werkzame personen. De branche systeemontwikkelings-, systeemanalyse en programmeerdiensten kenmerkt zich binnen de ICT sector door een grote dynamiek: rond de 45% van alle verhuizingen in ICT komt op het conto van systeemontwikkelings-, systeemanalyse en programmeerdiensten. Hoewel de verhuisdynamiek in deze branche hoog is, is de winst van migratie niet erg groot. In de periode bedroeg de totale uitstroom in deze branche 42 bedrijven en 84 werkzame personen. De instroom bedroeg 48 bedrijven en 91 werkzame personen. Daarmee werd een vestigingsoverschot bereikt van zes bedrijven en zeven werkzame personen. 14 Sector productie en distributie van energie heeft relatief gezien een nog sterkere toename (7%), maar telt slechts enkele vestigingen. 15 Almere hanteert de volgende samenstelling van de ICT sector: vervaardiging van kantoormachines, vervaardiging van computers, vervaardiging van elektronische componenten, winkels in computers, winkels in telecommunicatieapparaten, groothandel in computers- en kantoorapparaten, telecommunicatie, internetproviders, verhuur van computers en kantoormachines en computerservice- en informatietechnologie. 34
Werkgelegenheidsonderzoek 2010
2010 pr ov i nc i e g r oni ng e n Wer kgel egenhei dsonder zoek Eenanal ysevandeont wi kkel i ngen i ndewer kgel egenhei di nde pr ovi nci egr oni ngen Werkgelegenheidsonderzoek 2010 Werkgelegenheidsonderzoek
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek 2011
Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Werkgelegenheidsonderzoek 2011 Provincie Groningen Provincie Groningen Drs. Eelco Westerhof
Nadere informatieGroei Haagse werkgelegenheid zet door
Thema: Economie DSO/Programmamanagement, Strategie en Onderzoek PSO is het strategisch advies- en onderzoeksbureau van DSO; PSO onderzoekt, verzamelt en ontsluit informatie en adviseert over strategie,
Nadere informatieWerkgelegenheid in Twente. Jaarbericht 2014
Werkgelegenheid in Twente Jaarbericht 214 Inhoudsopgave 1. Ontwikkeling werkzame personen en vestigingen (groei / afname) Ontwikkeling naar sectoren 2. Ontwikkeling naar sectoren Ontwikkeling naar branches
Nadere informatieWERKGELEGENHEID REGIO WATERLAND 2012
1.1 Arbeidsplaatsen De regio Waterland telt in totaal 61.070 arbeidsplaatsen (dat zijn werkzame personen). Daarvan werkt 81 procent 12 uur of meer per week (49.480 personen). Het grootste deel van de werkgelegenheid
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Zuidoost Ondernemers in Zuidoost, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in In is relatief veel werkgelegenheid maar er zijn wat minder bedrijven. Dit komt door de aanwezigheid van meerdere grote bedrijven op en rond het bedrijven terrein
Nadere informatieAnalyse startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 3
Analyse startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 3 1 Rapportage Kwartaalrapport startende bedrijven (in woningen) maandag 25 september 2017 Gemeente Zoetermeer In opdracht van: Analyse bestanden:
Nadere informatieMonitor Economie 2018
Monitor Economie 2018 Economische kerncijfers van de MVSgemeenten Augustus 2018 Inhoudsopgave Economische ontwikkeling 3 Werkgelegenheid 5 Arbeidsparticipatie 10 Inkomen en uitkeringen 13 Armoede en schuldhulpverlening
Nadere informatieAnalyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 1
Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven (in woningen) 07-04-2016 Gemeente Zoetermeer In opdracht van: Analyse bestanden:
Nadere informatieFact sheet. Ondernemers in Nieuw-West, te bestuderen kijken we eerst naar alle vesti- merschap in stadsdeel Nieuw-West zich verhoudt
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in is een samenvoeging van de vroegere stadsdelen Geuzenveld/Slotermeer, Slotervaart en Osdorp. Het stadsdeel is vooral een woongebied en heeft dan ook een relatief
Nadere informatieFact sheet Ondernemerschap in Centrum Ondernemers in Centrum, 2010 Ondernemers in Amsterdam, 2010
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel is het kloppende hart van. Het is een dynamisch stadsdeel met veel kleine bedrijven. In veel opzichten is het in het klein. Ondernemerschap in In deze
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Oost. Ondernemerschap in Oost. Het aantal vestigingen in stadsdeel Oost groeit sterk. november 2011
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel telt veel kleine bedrijven die zich voornamelijk bevinden in de en in de explosief groeiende cultuur en recreatie sector. Het hoge aantal starters zorgt
Nadere informatieAnalyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 1
Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2017 kwartaal 1 Rapport (door)startende bedrijven (in woningen) Zoetermeer - Kwartaal 1 2017 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven
Nadere informatieWerkgelegenheid in Leiden
maart 2010 Werkgelegenheid in Leiden Jaarlijks publiceert de eenheid Beleidsonderzoek en Analyse (BOA) de meest actuele cijfers over het aantal bedrijven en werkzame personen in Leiden gebaseerd op het
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Westpoort. Vestigingen en ondernemingen in Westpoort. Ondernemerschap in Westpoort. november 2011
Fact sheet november 211 Ondernemerschap in is het haven-, industrie- en kantorengebied aan de westkant van. Hoewel er in weinig ondernemingen te vinden zijn, zijn er veel personen werkzaam. Daarnaast kennen
Nadere informatieAnalyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 4
Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie 2016 kwartaal 4 Rapport (door)startende bedrijven (in woningen) Zoetermeer - Kwartaal 4 2016 1 Rapportage Kwartaalrapport (door)startende bedrijven
Nadere informatieHuidig economisch klimaat
Huidig economisch klimaat 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers, 49). Het aandeel
Nadere informatieMeting economisch klimaat, november 2013
Meting economisch klimaat, november 2013 1.1 Beschrijving respondenten Er hebben 956 ondernemers meegedaan aan het onderzoek, een respons van 38. De helft van de respondenten is zzp er (465 ondernemers,
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in West. gen. In stadsdeel West zijn er in Amsterdam als geheel. Zo wordt er bijvoorbeeld
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in telt veel kleine bedrijven. Daarnaast heeft dit stadsdeel het hoogste aantal zzp ers. Ook kent geen ander stadsdeel jaarlijks meer starters dan. Het is een stadsdeel
Nadere informatieDen Haag weer in de lift
Themabrief: Economie DSO/Programmamanagement, Strategie en Onderzoek PSO is het strategisch advies- en onderzoeksbureau van DSO; PSO onderzoekt, verzamelt en ontsluit informatie en adviseert over strategie,
Nadere informatieGraydon Kwartaal Monitor. Kwartaal
Graydon kwartaal monitor Kwartaal 1 216 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Overzicht per branche 5 Vergelijking Q4-214, Q1 215 en Q2 215 Starters per branche 5 Opheffingen per branche 6 Faillissementen
Nadere informatieBedrijvigheid en Werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant
Bedrijvigheid en Werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant Tabellen- en trendboek Vestigingenregister 2015 juni 2016 Uitgave: Inlichtingen: Gemeenten Eindhoven en Helmond In samenwerking met Provincie Noord-Brabant
Nadere informatieArbeidsmarktprognoses Noord-Holland 2012
Arbeidsmarktprognoses Noord-Holland 2012 t.b.v. Monitor Arbeidsmarkt en Onderwijs Provincie Noord-Holland IJmuiden, 23 november 2012 Arjan Heyma www.seo.nl - secretariaat@seo.nl - +31 20 525 1630 Belangrijkste
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor. Kwartaal
Graydon kwartaal monitor Kwartaal 3 216 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Overzicht per branche 6 Vergelijking Q1-216, Q2 216 en Starters per branche 7 Opheffingen per branche 8 Faillissementen per branche
Nadere informatieFact sheet. Ondernemerschap in Noord. In stadsdeel Noord zijn er in ves gekeken of de gemiddelde bedrijfsgrootte van
Fact sheet november 11 Ondernemerschap in Stadsdeel is van oudsher een woongebied (voor arbeiders) met aan de oevers grote industriële bedrijven. Na de de-industrialisatie in de jaren zeventig en tachtig
Nadere informatieBedrijven en bevolking in beweging
M201110 Bedrijven en bevolking in beweging Regionale bedrijvendynamiek en -migratie in relatie tot verstedelijking, periode 1988-2009 drs. R. Braaksma drs. W.V.M. van Rijt-Veltman Zoetermeer, 20 juni 2011
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek provincie Groningen 2004
Werkgelegenheidsonderzoek provincie Groningen 2004 EEN ANALYSE VAN DE ONTWIKKELINGEN IN DE WERKGELEGENHEID IN DE PROVINCIE GRONINGEN Uitgevoerd door het CAB in opdracht van de provincie Groningen Inhoud
Nadere informatieAnalyse (door)startende bedrijven (in woningen)
Analyse (door)startende bedrijven (in woningen) Versie derde kwartaal 2014 RAPPORT (DOOR)STARTENDE BEDRIJVEN (IN WONINGEN) Derde kwartaal 2014 Oktober 2014 Samenstelling rapport: In opdracht van: Camiel
Nadere informatieFact sheet. Werkgelegenheid in Amsterdam in 2004 op peil. nummer 6 juni 2005
Fact sheet nummer 6 juni 2005 Werkgelegenheid in Amsterdam in 2004 op peil De werkgelegenheid in Amsterdam is in 2004 op peil gebleven. Dit is een prestatie van formaat ten opzichte van de eerdere jaren,
Nadere informatieECONOMISCHE MONITOR EDE 2011 / 1
ECONOMISCHE MONITOR EDE 211 / 1 De economische monitor geeft een beeld van de economie van de gemeente Ede in de afgelopen periode van 27 tot 21. De economische monitor is verdeeld in 2 delen. Het thermo
Nadere informatieWerkgelegenheidsonderzoek
Monitor Ruimtelijke Economie Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek Provincie Utrecht 2011 (Voorlopig) Januari 2012 Afdeling Mobiliteit, Economie en Cultuur Inleiding In de periode april t/m september 2011
Nadere informatieM200413 Beperkte groei werkgelegenheid in het MKB
M200413 Beperkte groei werkgelegenheid in het MKB A.M.J. te Peele Zoetermeer, 24 december 2004 Beperkte groei werkgelegenheid MKB in 1999-2002 De werkgelegenheid in het MKB is in 2002 met 3% toegenomen
Nadere informatieEconomische monitor. Voorne PutteN 5 GEMEENTEN. 7 e editie. Opzet en inhoud
7 e editie Economische monitor Voorne PutteN Opzet en inhoud Deze factsheet is de zevende editie van de Economische Monitor en presenteert recente economische ontwikkelingen van als regio en de vier gemeenten.
Nadere informatiePersbericht. Recordaantal vacatures. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-190 22 augustus 2000 9.30 uur Recordaantal vacatures Eind maart 2000 bedroeg het aantal openstaande vacatures bij particuliere bedrijven 201 duizend.
Nadere informatiePersbericht. Aantal vacatures nog steeds hoog. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB00-031 4 februari 2000 9.30 uur Aantal vacatures nog steeds hoog Het aantal vacatures bij particuliere bedrijven en instellingen bedroeg eind september
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor Q3 2017
Graydon kwartaal monitor 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Per branche Overzicht t.o.v. voorgaande kwartalen 6 Starters per branche 7 Faillissementen per branche 8 Opheffingen per branche 9 Netto-groei
Nadere informatieWERKGELEGENHEID IN HET NEDERLANDSE WADDENGEBIED
WERKGELEGENHEID WERKGELEGENHEID IN HET NEDERLANDSE WADDENGEBIED 1988-2013 Dit document is een vertaling van: Employment and employment developments in the Dutch Wadden Area 1988-2013 VERSIE 20150409 APR
Nadere informatieMonitor Woningproductie Noordvleugel 2016 Woningvraag, Plancapaciteit en Productie
Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016 Versie juni 2016 Inleiding In deze derde monitor woningproductie wordt in vogelvlucht een weergave gegeven van de cijfers die op dit moment beschikbaar zijn. Het
Nadere informatieFact sheet. Groei toerisme zet door. Toename gasten komt door Nederlanders. Hotels hebben het druk in het derde kwartaal. nummer 6 juli 2007
Fact sheet nummer 6 juli 2007 Groei toerisme zet door Het gaat goed met het toerisme in Amsterdam. Het aantal hotelgasten is nog nooit zo groot geweest als in 2006: 4,7 miljoen. Ook bleven de gasten iets
Nadere informatieArbeidsmarktontwikkelingen 2016
- Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 Factsheet maart 2017 Het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in Amsterdam nam het afgelopen jaar toe met bijna 14.000 tot bijna 524.000 banen, een groei van bijna
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor Q3 2018
Graydon Kwartaal monitor 1 Voorwoord Inhoud De economie zit duidelijk in de lift. Na eerdere positieve berichten over de groeiende omvang van het Nederlandse bedrijfsleven, blijkt ook uit deze Graydon
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid WERKTIJDVERKORTING 2015 Een onderzoek naar het beroep door ondernemingen in 2015 op art. 8 van het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 mei 2017
Nadere informatieFluchskrift Wurkgelegenheid
Fluchskrift Wurkgelegenheid Werkgelegenheidsregister Provincie Fryslân Het betreft voorlopige uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2013. In afwachting op de landelijke cijfers zijn eventuele correcties
Nadere informatieBedrijvendynamiek Regio Amsterdam. Vestigingen, starters, opheffingen en faillissementen
Bedrijvendynamiek Regio Amsterdam Vestigingen, starters, opheffingen en faillissementen mei 2011 Inhoud Inhoud: pagina Inleiding 3 Beschrijving 4 Bedrijvendynamiek 4 Waarschuwing 4 Vestigingen 5 Aantal
Nadere informatiePersbericht. Aantal vacatures onveranderd hoog. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB01-005 11 januari 2001 9.30 uur Aantal vacatures onveranderd hoog Eind tember stonden er bij particuliere bedrijven 169 duizend vacatures open. Dat is 33
Nadere informatieKengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013
Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 drs. W. van Ooij MarktMonitor Januari 2015 Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013 . Kengetallen Mobiliteitsbranche 2003-2013
Nadere informatieDe arbeidsmarkt klimt uit het dal
Trends en ontwikkelingen arbeidsmarkt en onderwijs De arbeidsmarkt klimt uit het dal Het gaat weer beter met de arbeidsmarkt in, ofschoon de werkgelegenheid wederom flink daalde. De werkloosheid ligt nog
Nadere informatieBedrijvigheid & werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant. Tabellenboek Vestigingsregister 2014
Bedrijvigheid & werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant Tabellenboek Vestigingsregister 2014 1 Bedrijvigheid en Werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant Tabellen- en trendboek Vestigingenregister 2014 juni 2015
Nadere informatieOktober Regionale Recessie Barometer Rotterdam. Economische verwachting tot 2011
Economische verwachting tot 2011 Oktober 2009 CONCLUSIES Zakelijke diensten, zorg en logistiek hebben een belangrijk aandeel in de Rotterdamse werkgelegenheid. Verwachte daling van werkgelegenheid in Rotterdam
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, April 2017
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, April 2017 Aantal WW-uitkeringen daalt over de volle breedte De daling van het aantal verstrekte WW-uitkeringen zet door in de Noord-Hollandse regio s. Ten
Nadere informatieWerkgelegenheid in de Drechtsteden
Werkgelegenheid in de Bedrijvenregister 2010 Inhoud: 1. Conclusies 2. Ontwikkeling 3. Ontwikkeling t.o.v. Nederland 4. Bedrijventerreinen In deze factsheet leest u de meest recente informatie over de werkgelegenheid
Nadere informatieResultaten werkgelegenheidsonderzoek. Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR)
Resultaten werkgelegenheidsonderzoek Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) 2013 Maarten Bergmeijer Provincie Utrecht afdeling MEC, team Economie par@provincie-utrecht.nl www.provincie-utrecht.nl/par
Nadere informatieFactsheet stedelijke economie. 4 e kwartaal 2018
Factsheet stedelijke economie 4 e kwartaal 218 Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek April 219 Kort samengevat Factsheet stedelijke economie De afdeling Onderzoek & Statistiek brengt
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid WERKTIJDVERKORTING 2017 Een onderzoek naar het beroep door ondernemingen in 2017 op art. 8 van het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 maart 2018
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieMinisterie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid WERKTIJDVERKORTING 2016 Een onderzoek naar het beroep door ondernemingen in 2016 op art. 8 van het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 mei 2017
Nadere informatieEconomie groeit met 0,7 procent
Persbericht PB14 010 14 februari 08.30 uur Economie groeit met 0,7 procent Economie groeit in vierde kwartaal met 0,7 procent ten opzichte van het derde kwartaal 8 duizend banen minder dan in het derde
Nadere informatieConjunctuurenquête Nederland. Tweede kwartaal 2015. Bedrijfsleven onveranderd positief
Conjunctuurenquête Nederland Tweede kwartaal 215 Bedrijfsleven onveranderd positief Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het tweede kwartaal 215.
Nadere informatieMei Economische Barometer Valkenswaard en Waalre. Verwachting voor 2010 en 2011
Verwachting voor 2010 en 2011 Mei 2010 CONCLUSIES Zakelijke dienstverlening domineert de economie van Waalre. Valkenswaard kent relatief veel industrie en groothandel. Afname van de werkgelegenheid doet
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor Q1 2018
Graydon Kwartaal monitor 1 Voorwoord Inhoud Als u ooit een bedrijf heeft gestart, dan is de kans het grootst dat u dat in het eerste kwartaal van het jaar heeft gedaan. Veel ondernemers starten traditiegetrouw
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor. Kwartaal
Graydon kwartaal monitor Kwartaal 1 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Per branche Overzicht Q3 216, Q4 216 en Q1 6 Starters per branche 7 Faillissementen per branche 8 Opheffingen per branche 9 Netto-groei
Nadere informatieBarometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011
Barometer Arbeidsmarkt Regio Achterhoek (BARA) Oktober 2011 In deze rapportage van het UWV WERKbedrijf worden de actuele ontwikkelingen op de regionale arbeidsmarkt kort toegelicht. Vanuit diverse bronnen
Nadere informatieEerste helft 2018 & Q Graydon kwartaal monitor
Eerste helft & Q2 Graydon kwartaal monitor Eerste helft & Q2 1 Eerste helft & Q2 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Faillissementen per branche 23 Opheffingen per branche 24 Netto-groei per branche 25 Overzicht
Nadere informatieMede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg
Onderzoek Criminaliteit onder het Limburgse bedrijfsleven Mede mogelijk gemaakt door de RPC s in Limburg Inleiding Veilig ondernemen is een belangrijk thema bij de Kamer van Koophandel. Jaarlijks wordt
Nadere informatieConjunctuurenquête Nederland. Vierde kwartaal 2015
Conjunctuurenquête Nederland Vierde kwartaal 15 Ondernemers positiever over werkgelegenheid 16 Voorwoord Dit rapport geeft de belangrijkste uitkomsten van de Conjunctuurenquête Nederland van het vierde
Nadere informatieRegionaal-Economische Barometer
Regionaal-Economische Barometer Verwachtingen voor Assen-Beilen in 2011 Januari 2011 CONCLUSIES Groeiverwachting Nederlandse economie in 2011 1½ procent Overheid en zorg goed voor 40 procent van de werkgelegenheid
Nadere informatieBedrijfsmigratie 2005
Op basis van het ARRA Project 6255 In opdracht van Economische Zaken drs. Carine van Oosteren drs. Idske de Jong drs. Peter van Hinte drs. Jeroen Slot Weesperstraat 79 Postbus 658 1018 VN Amsterdam 1000
Nadere informatieZzp ers in de provincie Utrecht 2013. Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep
Zzp ers in de provincie Utrecht 2013 Onderzoek naar een groeiende beroepsgroep Ester Hilhorst Economic Board Utrecht Februari 2014 Inhoud Samenvatting Samenvatting Crisis kost meer banen in 2013 Banenverlies
Nadere informatieFlashraming CBS: export zorgt voor economische groei
Persbericht PB14-050 14 augustus 2014 09.30 uur Flashraming CBS: export zorgt voor economische groei - Economie groeit volgens de flashraming met 0,5 procent ten opzichte van eerste kwartaal 2014 - Volgens
Nadere informatieGraydon Kwartaalmonitor. Kwartaal
Graydon kwartaal monitor Kwartaal 2 216 1 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Overzicht per branche 5 Vergelijking Q4-215, Q1 216 en Q2 216 Starters per branche 5 Opheffingen per branche 6 Faillissementen
Nadere informatie21 augustus Statistisch Bulletin. no. Jaargang. Centraal Bureau voor de Statistiek
21 augustus 2008 Statistisch Bulletin 08 33 no. Jaargang 64 Centraal Bureau voor de Statistiek Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig cijfer x = geheim = nihil 2007 2008 = 2007 tot en
Nadere informatieLocatie van banen, opleiding van niet werkend werkzoekenden, in- en uitstroom van uitkeringen
Locatie van banen, opleiding van niet werkend werkzoekenden, in- en uitstroom van uitkeringen Gemeente Enschede 2002-2006 Centrum voor Beleidsstatistiek Frank van der Linden, Mariëtte Goedhuys-van der
Nadere informatiePersbericht. Economie verder gekrompen. Centraal Bureau voor de Statistiek. Uitvoer blijft groeien. Minder investeringen
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB13-011 14 februari 2013 9.30 uur Economie verder gekrompen Economie krimpt in vierde kwartaal 0,2 procent t.o.v. kwartaal eerder Ten opzichte van een jaar
Nadere informatieSnapshots van de regionale economie
Snapshots van de regionale economie Een Groene, Gezonde en Slimme Regio Provincie Utrecht Economische groei (%) bbp/brp, Provincie Utrecht en, 1996- Beroepsniveau banen (%), Provincie Utrecht en, 4 4 7%
Nadere informatieRegionale bedrijvendynamiek
M201224 Regionale bedrijvendynamiek Oprichtingen en opheffingen van bedrijven in de Nederlandse regio s in de periode 1988-2010 A. Bruins J.A.C. Vollebregt Zoetermeer, juli 2012 Regionale bedrijvendynamiek
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, september 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, september 2016 Daling nieuwe WW in eerste 9 en 2016 De arbeidsmarkt trekt aan en dat heeft direct gevolgen voor het aantal nieuwe WWaanvragen. In de eerste
Nadere informatiebedrijven, werkgelegenheid, werkzoekenden
81 bedrijven werkgelegenheid werkzoekenden 7 82 Bedrijven, werkgelegenheid, werkzoekenden Bedrijven: minder bedrijven, veel detailhandel, minder agrariërs Na jaren van groei is het aantal bedrijven in
Nadere informatieDienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking
Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet nummer 7 november 2005 Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking Het inwonertal van Amsterdam is in 2004 met ruim 4.000 personen tot 742.951
Nadere informatieCBS: Voorzichtig herstel arbeidsmarkt in het tweede kwartaal
Persbericht PB14 56 11 9 214 15.3 uur CBS: Voorzichtig herstel arbeidsmarkt in het tweede kwartaal Meer werklozen aan de slag Geen verdere daling aantal banen, lichte groei aantal vacatures Aantal banen
Nadere informatieBusiness Barometer. 3 e kwartaal 2005
Business Barometer 3 e kwartaal 2005 ES-05.1226 27 oktober 2005 Sterke toename bedrijvigheid in Rotterdamse kamerregio Inleiding De Business Barometer Rotterdam brengt actuele ontwikkelingen op het gebied
Nadere informatiePersbericht. Aantal vacatures gedaald. Centraal Bureau voor de Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-010 16 januari 2002 9.30 uur Aantal vacatures gedaald Het aantal vacatures is voor het eerst in zeven jaar gedaald. Volgens het CBS stonden eind tember
Nadere informatieOntwikkeling werkgelegenheid in % 2 1,7 1,5 1,1 0,5 -0,5 -1,5 -1,4. -2 Totaal banen Grote banen Kleine banen
Het betreft de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2017. Deze factsheet is een visuele weergave van de ontwikkeling van de Friese werkgelegenheid. Het Friese werkgelegenheidsregister maakt onderdeel
Nadere informatieResultaten werkgelegenheidsonderzoek. Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR)
Resultaten werkgelegenheidsonderzoek Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) 2015 Maarten Bergmeijer Provincie Utrecht afdeling MEC, team Economie par@provincie-utrecht.nl www.provincie-utrecht.nl/par
Nadere informatieAntwoord op Statenvragen PS Arnhem, 6 juni 2017 zaaknr
Antwoord op Statenvragen PS2017-280 Arnhem, 6 juni 2017 zaaknr. 2017-007212 De leden van Provinciale Staten Beantwoording schriftelijke Statenvragen Statenlid Janneke Slingerland (ChristenUnie) (PS2017-280)
Nadere informatieWerk en inkomen. Sociale zekerheid. Sociale zekerheid. De buurt Schildersbuurt-Noord ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft inwoners.
Sociale zekerheid Werk en inkomen De buurt Schildersbuurt-Noord ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft 10.016 inwoners. Sociale zekerheid De gegevens over de sociale zekerheid zijn alleen op gemeentelijk
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt Flevoland, September 2016
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Flevoland, September 2016 Aantal WW-uitkeringen daalt licht In de september 2016 is het aantal lopende WW-Uitkeringen gedaald. Landelijk waren er eind september 2.400 uitkeringen
Nadere informatieWerkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014
Werkgelegenheid in Westfriesland Augustus 2014 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 0229-282555 Rapportnummer 2014-2042 Datum Augustus 2014 Opdrachtgever De Westfriese
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Aantal vacatures daalt fors. Zelfde afname als vorig kwartaal
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB02-268 20 december 2002 9.30 uur Aantal vacatures daalt fors Het aantal openstaande vacatures is in het derde kwartaal van 2002 verder afgenomen. Volgens
Nadere informatieOnderzoeksrapport Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving bezien vanuit verplaatsingspatronen
Onderzoeksrapport Nuenen c.a. en haar relatie met de omgeving bezien vanuit verplaatsingspatronen dr. A.R.G. Jansen 11 januari 2018 Zicht op Data Poirterslaan 26 5611 LB Eindhoven Tel.: 040 2 433 553 E-Mail:
Nadere informatieKvK-Bedrijvendynamiek
KvK-Bedrijvendynamiek Eerste kwartaal 2017 April 2017 Inhoudsopgave 1. Het algemene beeld 2. Dynamiek start en stop per maand 3. Segmenten 4. Sectoren 5. Provincies 6. Faillietverklaringen Bijlagen 1.
Nadere informatieJuni Economische Barometer Bollenstreek. Verwachting voor 2011 en 2012
Verwachting voor 2011 en 2012 Juni 2011 CONCLUSIES Geleidelijk herstel van Nederlandse economie in 2011 en 2012. Regionale groei van werkgelegenheid in zakelijke dienstverlening was in 2010 sterker dan
Nadere informatieHet belang van het MKB
MKB Regio Top 40 Themabericht Rogier Aalders De nieuwe MKB Regio Top 40 is uit. Zoals u van ons gewend bent, rangschikken we daarin de veertig Nederlandse regio s op basis van de prestaties van het MKB
Nadere informatieFactsheet uitstroom van werknemers
Doel De verwachting is dat, als gevolg van de voorgenomen beleidsmaatregelen in de langdurige zorg, er in de komende jaren personeel moet afvloeien uit de branches gehandicaptenzorg, GGZ, verpleging &
Nadere informatieNieuwsflits Arbeidsmarkt. Noord-Holland Noord, oktober 2018
Nieuwsflits Arbeidsmarkt Noord-Holland Noord, oktober 2018 WW stijgt in seizoensgevoelige sectoren Het totaal aantal WW-uitkeringen nam in oktober verder af. Toch gold de daling niet in de volle breedte.
Nadere informatieCentraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Economische groei valt terug
Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB11-069 15 november 2011 9.30 uur Economische groei valt terug Economie 1,1 procent gegroeid op jaarbasis in derde kwartaal Kwartaal op kwartaal 0,3 procent
Nadere informatieCBS: economie krimpt door lager gasverbruik
Persbericht PB14-032 15 mei 2014 9.30 uur CBS: economie krimpt door lager gasverbruik - Sterke afname binnenlands verbruik en export van aardgas door milde winter - Mede hierdoor economische krimp van
Nadere informatieEerste helft 2017 & Q Graydon kwartaal monitor
Eerste helft & Q2 Graydon kwartaal monitor Eerste helft & Q2 1 Eerste helft & Q2 Inhoud Inleiding 3 Persbericht 4 Overzicht eerste helft 6 Algemeen overzicht 7 Per branche Overzicht eerste helft 216 en
Nadere informatieWerkgelegenheid in West- Friesland November 2013
Werkgelegenheid in West- Friesland November 2013 1. Inleiding In het kader van de overeenkomst over de statistische dienstverlening houdt I&O Research voor de samenwerkende Westfriese gemeenten statistische
Nadere informatieWerk en inkomen. Sociale zekerheid. Sociale zekerheid. De buurt Schildersbuurt-West ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft inwoners.
Sociale zekerheid Werk en inkomen De buurt Schildersbuurt-West ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft 14.291 inwoners. Sociale zekerheid De gegevens over de sociale zekerheid zijn alleen op gemeentelijk
Nadere informatieFluchskrift Wurkgelegenheid
Resultaten Werkgelegenheidsonderzoek 2014 Fluchskrift Wurkgelegenheid Werkgelegenheidsregister Provincie Fryslân Het betreft voorlopige uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek 2014. In afwachting
Nadere informatie