8. Nieuwe pensioenuitvoerders hebben de vrijheid om tot het stelsel toe te treden. Zij moeten in het bezit zijn van een vergunning die door de

Transcriptie

1 Dit is de integrale tekst van het gezamenlijke pensioenvoorstel van de JOVD, Jonge Socialisten en Jonge Democraten. zoals oorspronkelijk verschenen op op 26 mei 2013 Het 10-punten plan Ons voorstel richt zich op de zogenaamde 2e pijler van ons pensioenstelsel. De grootste winstpunten zijn dat pensioengerechtigden meer inkomenszekerheid en deelnemers meer zeggenschap zullen krijgen. Het wordt mogelijk zelf een pensioenuitvoerder te kiezen. Deze keuzevrijheid betekent echter niet dat de keus gemaakt kan worden om níet te sparen. De pensioenpremie en het rendement daarover worden bijgehouden op een persoonlijke rekening. Hierdoor komt er een einde aan de belangentegenstelling tussen generaties. Bovendien zal de in onze ogen perverse solidariteit van laag- naar hoogopgeleide pensioenspaarders ingedamd worden. De metaalwerker zal niet meer aan het pensioen van zijn eigen manager hoeven mee te betalen. Zelfstandigen gaan meedelen in de voordelen van het tweede-pijler-pensioen. De uitvoeringskosten zullen omlaag gaan, iets wat alle pensioenspaarders ten goede zal komen. 1. De bestaande verplichting tot het betalen van pensioenpremies wordt een algemene spaarplicht. Iedere in Nederland werkende belastingplichtige moet minimaal een deel van zijn inkomen, tot een bepaald bedrag, sparen voor zijn pensioen. Anders dan nu geldt dit dus ook voor ZZP ers. De overheid stelt de verplichte spaarpremie zodanig vast dat een redelijk pensioen haalbaar is. 2. Deelnemers krijgen binnen zekere grenzen de vrijheid om te kiezen wanneer hun pensioen ingaat, en tevens de vrijheid om meer dan het wettelijk minimaal verplichte pensioen te sparen. Aan de fiscale voordelen van het pensioensparen zit echter wel een maximum verbonden. 3. Werkgevers zijn net als bij de inkomstenbelasting inhoudingsplichtig. Dat betekent dat werkgevers automatisch het verplichte spaarbedrag inhouden en storten op een persoonlijke pensioenrekening. De persoonlijke pensioenrekening is nieuw ten opzichte van het huidige stelsel, waarin de pensioenpremie en het rendement daarover opgaat in het collectieve fonds. 4. De werknemer mag zelf kiezen bij welke erkende pensioenuitvoerder het geld wordt ondergebracht. De gespaarde premies worden door de pensioenuitvoerder echter wel collectief belegd. Op deze manier wordt persoonlijke vrijheid gecombineerd met de schaalvoordelen van collectief sparen. Om hoge transactiekosten te voorkomen worden enige grenzen aan switchen gesteld. 5. Omdat het pensioen momenteel gebonden is aan de werkgever hebben we op dit moment ongeveer 400 werkgever- of sectorgebonden fondsen met elk een eigen pensioenregeling en een eigen bestuur. Doordat in het nieuwe stelsel mensen de vrijheid hebben zelf te kiezen bij welke uitvoerder ze sparen is de band met de sector of werkgever niet meer nodig. Dit zal het aantal uitvoerders helpen terugdringen en daarmee de efficiëntie ten goede komen. 6. De beleggingsstrategie van de pensioenfondsen wordt zo ingericht dat naarmate een persoon dichter bij zijn gewenste pensioenleeftijd komt, de beleggingsstrategie minder risicovol wordt. De overheid zal voorschrijven binnen welke marges dit risico zich mag bevinden en houdt toezicht zodat pensioenuitvoerders hieraan voldoen. Dit alles zorgt ervoor dat elke leeftijdsgroep de risico s draagt die bij haar levensfase past. In het huidige stelsel is dat niet mogelijk en moeten jong en oud het doen met een one-size-fits-all beleggingsbeleid. Gepensioneerden dragen daardoor meer risico s dan wenselijk is. 7. De overheid ziet er op toe dat pensioenspaarders goed door de pensioenuitvoerders geïnformeerd worden over hun tot dan toe opgespaarde pensioenen, de verwachtte uiteindelijke pensioenuitkering en de risico s die gelopen worden.

2 8. Nieuwe pensioenuitvoerders hebben de vrijheid om tot het stelsel toe te treden. Zij moeten in het bezit zijn van een vergunning die door de toezichthouder wordt afgegeven. Door uitvoerders te beperken in de verschillende soorten kosten die zij kunnen inhouden worden de uitvoerders eenvoudig te vergelijken. Daarnaast stelt de overheid eisen die ervoor zorgen dat deze kosten zichtbaar en helder worden gecommuniceerd. Zo worden praktijken zoals we kennen uit de woekerpolisaffaire voorkomen. 9. Net zoals in het huidige stelsel zal het sterfterisico collectief gedeeld worden. De opgebouwde tegoeden van pensioenspaarders die voortijdig overlijden komen ten goede aan deelnemers die juist langer leven. Zo wordt voorkomen dat mensen die langer leven dan verwacht geconfronteerd kunnen worden met een lege pensioenrekening. 10. De overgang naar een nieuw systeem maakt een goede overgangsregeling noodzakelijk. Zodra het nieuwe systeem voor het aanvullend pensioen is ingevoerd, worden alle nieuwe pensioenen opgebouwd volgens de nieuwe systematiek. Reeds opgebouwde rechten worden niet aangetast. Op vrijwillige basis mag men echter wel besluiten bestaande rechten over te dragen naar het nieuwe systeem.

3 Dit is de integrale tekst van het de Q&A bij gezamenlijke pensioenvoorstel van de JOVD, Jonge Socialisten en Jonge Democraten. zoals oorspronkelijk verschenen op op 26 mei 2013 Q & A bij het 10-puntenplan Vragen bij punt 1 Q1.1 Waarom moeten mensen verplicht sparen? De praktijk leert dat mensen het moeilijk vinden om rekening te houden met de heel verre toekomst. Hierdoor sparen veel mensen uit zichzelf te weinig voor hun oude dag. Het is daarom wel prettig als dit sparen automatisch verplicht door de overheid gebeurt. Een verplichtstelling beschermt mensen dus tegen hun eigen kortzichtigheid. Daarnaast voorkomt het dat er een grote groep arme ouderen ontstaat, die genoodzaakt is om een beroep op voorzieningen van de overheid te doen. Q1.2 Waarom is er een maximum aan de verplichte pensioenpremie? De verplichting om te sparen voor het pensioen is een behoorlijke inperking van de persoonlijke vrijheid. Dat is echter goed te rechtvaardigen (zie Q1.1) om te voorkomen dat mensen in armoede vervallen op latere leeftijd. Dat argument verliest evenwel zijn geldigheid naarmate het inkomen hoger wordt. Aan het sparen van pensioenen zitten immers fiscale voordelen verbonden. Het ligt daarom voor de hand dat de spaarplicht ergens ophoudt. Een grens is altijd enigszins arbitrair, maar ons lijkt 2x modaal een redelijke bovengrens. Q1.3 Hoe hoog wordt de verplichte pensioenpremie? Doelstelling is dat de hoogte van de premie voldoende is om een redelijk pensioen te kunnen opbouwen. Wij denken daarbij aan 70% van het gemiddelde salaris (inclusief AOW). De overheid zal moeten laten berekenen welke premie voor deze ambitie nodig is. Dit blijft echter slechts een indicatie. Het door ons voorgestelde systeem kenmerkt zich door een vastgestelde inleg (defined contribution) niet door een vastgestelde uitbetaling (defined benefit). Q1.4 Is het niet nadelig voor ZZPers om verplicht te sparen? De argumenten om mensen te verplichten een deel van hun inkomen te sparen (zie Q1.1) gelden net zo goed voor ZZP ers als voor anderen. Het zou vreemd zijn deze groep anders te behandelen. De spaarplicht is echter in onze ogen ook om andere redenen goed voor ZZP ers. Eén voordeel voor ZZP ers is dat zij nu toegang krijgen tot de schaalvoordelen en de fiscale voordelen van het tweede-pijler-pensioen. Een ander voordeel voor ZZP ers is dat zij door de algemene pensioenspaarplicht meer realistische tarieven moeten stellen. Dit kan de neerwaartse druk op de tarieven voor ZZP ers verzachten.

4 Vragen bij punt 2 Q2.1 Waarom is er een maximum aan de in te leggen premie? Pensioenpremies zijn fiscaal aftrekbaar en pensioenkapitaal is uitgezonderd van vermogensrendementsheffing. Om te voorkomen dat de staat te veel belasting misloopt, is er daarom een maximum aan de premie die kan worden ingelegd. Uiteraard is iedereen wel vrij meer te sparen dan het maximum, maar dat is dan fiscaal niet meer gefaciliteerd. Vragen bij punt 3 Q3.1 Is het voor werkgevers niet veel rompslomp om voor iedere werknemer het pensioengeld bij een ander pensioenfonds te storten? De overheid houdt in een pensioenregister bij, welke pensioenuitvoerder iedere werknemer kiest. Net als bij de inkomstenbelasting houdt de werkgever de verplichte pensioenpremie in op het loon en maakt deze over naar de overheid. De overheid maakt op basis van het pensioenregister het geld vervolgens over naar de juiste pensioenuitvoerder. Vragen bij punt 4 Q4.1 Het collectieve pensioenfonds wordt vervangen door persoonlijke pensioenrekeningen, maar kunnen mensen zelf wel verstandig beleggen? Een persoonlijke pensioenrekening betekent niet dat iedereen zelf beleggingskeuzes moet maken. In ons voorstel wordt het beleggingsbeleid nog steeds op collectief niveau bepaald. Op deze manier wordt voorkomen dat iedereen zelf ingewikkelde beleggingsafwegingen moet maken en kunnen we blijven profiteren van schaalvoordelen bij het beleggen. Q4.1 Wordt door het introduceren van persoonlijke pensioenrekeningen ons pensioen niet veel onzekerder? We hebben lang gedacht dat onze collectieve pensioenen zeker waren. Dat is echter een illusie gebleken. Ook collectieve fondsen nemen grote risico s en deze risico s komen linksom of rechtsom altijd terecht bij de deelnemer. Bij de huidige fondsen is het alleen onduidelijk wie precies welke risico s dragen. Daarnaast hebben de huidige fondsen het probleem dat ze een one-size-fits-all beleid moeten voeren: iedere deelnemer heeft hetzelfde risicoprofiel. Nu de buffers op zijn, betekent dit dat gepensioneerden net zo bloot staan aan de volatiliteit van de financiële markt als jongeren. Door persoonlijke rekeningen te introduceren kunnen we het geld van gepensioneerden met veel minder risico beleggen, terwijl we met het geld van jongeren risico blijven nemen om hopelijk een hoger rendement te halen. Op die manier sluit het gekozen risico veel beter aan bij ieders levensfase. Een bijkomend en voor ons belangrijk aspect van de persoonlijke pensioenrekening is dat de perverse solidariteit van laag- naar hoogopgeleiden uit het pensioenstelsel verdwijnt. In het huidige systeem kennen we een doorsneepremie, die maakt dat het jaar waarin pensioenpremie ingelegd, is niet relevant is voor het uiteindelijk opgespaarde tegoed. Dat is in onze ogen oneerlijk naar laagopgeleide pensioenspaarders toe. Immers, een metaalwerker die van zijn 17e tot zijn 57e werkt, maar pas op zijn 67e aanspraak doet op zijn pensioengelden heeft 50 renderende spaarjaren gekend. Daar waar een advocaat die van zijn 27e tot zijn 67e werkt slechts 40 jaar rendement op zijn beleggingen kent.

5 Weliswaar hebben beide personen even lang gewerkt (40 arbeidsjaren) maar de betalingen van de metaalwerker hebben 10 jaar langer gerendeerd tot het moment van uitkering. In ons systeem belandt het voordeel van vroeg beginnen met sparen bij de spaarder zelf. Q4.3 Wordt door persoonlijke pensioenrekeningen het systeem niet net zo duur als al die dure levensverzekeringen? Deze vergelijking gaat om meerdere redenen niet op. Allereerst is het belangrijk om te realiseren dat de hoogte van de uitvoeringskosten vooral samenhangt met schaalgrootte. Verzekeraars zijn veel kleiner dan de omvang van het tweede pijler pensioenstelsel: dit is een van de redenen waarom verzekeringen duurder zijn. Als we het tweede-pijler-pensioenstelsel gaan organiseren via persoonlijke pensioenrekeningen zijn die schaalvoordelen niet ineens verdwenen. Een tweede verschil is dat verzekeraars risico s afdekken die in pensioenregelingen niet zijn afgedekt, bijvoorbeeld het collectief lang-leven-risico, en zij geven soms gegarandeerde rendementen. Dit maakt individuele verzekeringsproducten onvergelijkbaar met het tweede-pijler-pensioen, en vanzelfsprekend duurder. Zoals in punt 10 van het plan is toegelicht, wordt door strenge regulering bovendien voorkomen dat de pensioenen een nieuw soort woekerpolis worden. Doordat kosten simpel en transparant zijn, kan een individuele deelnemer aanbieders goed vergelijken. Als een aanbieder te duur is kan de deelnemer gemakkelijk overstappen naar een andere pensioenaanbieder. Het is, tot slot, bovendien een mythe dat alle collectieve pensioenfondsen lage kosten hebben. Met name kleinere pensioenfondsen zijn vaak erg duur. Uit cijfers van de OECD blijkt bovendien dat de uitvoeringskosten in een land als Denemarken, dat ook individuele pensioenrekeningen heeft, lager zijn dan de kosten in Nederland. i Q4.4 Wat gebeurt er als er een tekort ontstaat bij een fonds? De huidige vorm van tekorten zullen in het nieuwe systeem niet meer mogelijk zijn. In het huidige systeem doet een pensioenfonds een belofte aan alle deelnemers en bestaat er altijd een kans dat het fonds te weinig geld in kas heeft om deze beloftes waar te maken. In het nieuwe systeem heeft iedere deelnemer een eigen pensioenrekening waaruit later zijn/haar aanvullend pensioen wordt betaald. Uiteraard kunnen ook dan tegenvallers optreden, maar een deelnemer kan zelf bepalen hoe dit wordt opgevangen: door meer bij te sparen, langer door te werken of door met iets minder pensioen genoegen te nemen. Let wel: hoe dichter je bij je pensioen bent hoe minder risico wordt genomen, dus hoe minder de kans is dat er nog tegenvallers (en meevallers) zijn. Q4.5 Is het niet oneerlijk dat het renterisico niet meer gedeeld wordt in dit voorstel? Dit is juist een groot voordeel van het nieuwe stelsel. Het risico van een dalende rente is voor jongeren veel groter dan voor ouderen. Dat komt doordat de pensioenen voor jongeren nog veel meer jaren moeten renderen. In het huidige stelsel wordt het grote renterisico van jongeren doordat risico s in het collectieve fonds worden gedeeld mede gedragen door ouderen. Dat is eigenlijk niet wenselijk. Gepensioneerden hebben namelijk veel meer dan jongeren behoefte aan zekerheden en mede door dit grote renterisico kan het huidige stelsel ouderen die zekerheid nu niet bieden. Het is logischer als jongeren en ouderen hun eigen renterisico dragen. Naarmate de pensioendatum nadert wordt een steeds groter deel van dit risico afgedekt zodat mensen zodra zij afhankelijk zijn van hun pensioen niet meer zijn blootgesteld aan dit risico. In het huidige stelsel is dat vrijwel onmogelijk.

6 Vragen bij punt 5 Q5.1 Bestaat er een kans op een pensioen-run als mensen mogen switchen van fonds? Persoonlijke pensioenrekeningen werken anders dan bankrekeningen. Er is daardoor geen risico op een bank-run, zoals bij banken. Het grote verschil is dat het geld op pensioenrekeningen juridisch volledig afgeschermd is van de pensioenuitvoerder. Er is daardoor niet zoals bij banken het risico dat mensen hun geld massaal weghalen zodra zij faillissement vrezen. Mocht een pensioenuitvoerder failliet gaan, dan kunnen de deelnemers simpelweg hun pensioenvermogen laten beheren door een andere uitvoerder. Q5.2 Bestaat er niet het risico dat er zeer oude of jonge fondsen ontstaan? De fondsen zullen het sterfterisico inderdaad collectief delen (zie Q9.1). Bij het delen van sterfterisico wordt echter rekening gehouden met de leeftijd van een pensioendeelnemer. Het is dus niet zo dat het gunstiger is om vooral bij ouderen in een fonds te zitten omdat die een hogere overlijdenskans hebben. Q5.3 Als het efficiënter is om minder uitvoerders te hebben waarom beleggen we dan niet allemaal samen bij één uitvoerder? De ervaring leert dat als instellingen geen concurrentie ondervinden de efficiëntie en de innovatieve kracht verminderen. Als er een aantal fondsen overblijven krijgen de fondsen in ieder geval de kans eigen best practices te ontwikkelen en van elkaar te leren. Daarnaast worden de fundamentele risico s wel erg groot als het pensioengeld in Nederland bij één uitvoerder wordt ondergebracht. Q5.4 Als mensen hun eigen pensioenuitvoerder kunnen kiezen dan krijgen we toch enorme marketing kosten? Dit is inderdaad een gevaar, maar niet onoplosbaar. Ervaringen in het buitenland laten zien dat dit goed bestreden kan worden door een maximum voor marketingkosten aan de uitvoerders op te leggen. Vragen bij punt 6 Q6.1 Hoe zorg je dat iedereen de risico s draagt die bij haar leeftijd past? De pensioenuitvoerders brengen het geld van verschillende leeftijdsgroepen samen en beleggen dit op grote schaal. Afhankelijk van de leeftijd van de deelnemer wordt bepaald hoeveel risico er wordt genomen voor hem of haar. Hoe dichter iemand bij zijn of haar gewenste pensioendatum is hoe zekerder het pensioeninkomen wordt dat men kan ontvangen. Q6.2 Hoe weten we zeker dat fondsen niet te veel of te weinig risico nemen? Pensioenuitvoerders staan onder toezicht van de overheid (AFM en DNB). De overheid eist dat, naarmate de pensioenleeftijd dichterbij komt, het inkomensrisico steeds kleiner wordt en stelt marges vast waarbinnen dit risico zich mag bevinden. De toezichthouder beoordeelt of het beleggingsbeleid voldoet aan deze eisen.

7 Vragen bij punt 8 Q8.1 Mogen pensioenuitvoerders winst maken? Het is in het belang van de pensioendeelnemer dat nieuwe innovatieve pensioenuitvoerders de kans krijgen toe te treden tot het tweede pijler pensioenstelsel. Het opzetten van een nieuwe uitvoeringsorganisatie vereist echter een behoorlijke investering en brengt risico met zich mee. Om die investering terug te verdienen en een redelijke vergoeding voor het ondernemersrisico te kunnen krijgen, is het noodzakelijk dat pensioenuitvoerders winst mogen maken. Het gevaar ligt echter wel op de loer dat pensioenuitvoerders, gedreven door hun eigen winst, keuzes maken die de deelnemer benadelen. De overheid zal daarom een maximum stellen aan de kosten die uitvoerders aan pensioendeelnemers in rekening mogen brengen. Verder zal de overheid streng toezien dat kosten eenvoudig en transparant zijn. Q8.2 Hoe kan de overheid kosten simpel en transparant maken? Uit de woekerpolisaffaire weten we dat financiële dienstverleners kosten erg intransparant kunnen maken, waardoor mensen geen idee meer hebben hoe duur een uitvoerder eigenlijk is. De overheid kan dit voorkomen door regels te stellen aan de kostenstructuur. Wij stellen voor dat pensioenuitvoerders alleen een percentage van het opgebouwde kapitaal en een percentage van de ingelegde premie in rekening mogen brengen. Dit zorgt ervoor dat kosten tussen uitvoerders altijd goed te vergelijken zijn; er zijn immers maar twee soorten kosten die een individu moet vergelijken. Tevens kan de overheid voorschrijven dat pensioenuitvoerders hun kosten duidelijk moeten communiceren. Vragen bij punt 9 Q9.1 Wat nu als iemand heel oud wordt en zijn pensioenrekening op raakt? Het langlevenrisico het probleem dat een individu niet weet hoe oud hij wordt blijven we net als nu collectief delen. Dat betekent dat het geld van degene die vroeg overlijdt en die dus nog spaargeld over heeft op zijn pensioenrekening gebruikt wordt om het pensioen van mensen die langer leven dan verwacht aan te vullen. Het is denkbaar dat de overheid het delen van sterfterisico fondsoverstijgend organiseert (denk daarbij aan de risicoverevening zoals die ook bestaat tussen zorgverzekeraars). Alleen als de bevolking als geheel langer leeft dan verwacht ontstaat er een probleem. De huidige pensioenfondsen hebben dit risico ook. Bij persoonlijke rekeningen wordt dit risico echter transparanter en eerlijker opgevangen. Mensen kunnen dan namelijk zelf beslissen of zij het tekort willen opvangen door langer te werken, door genoegen te nemen met een wat lagere uitkering of door meer premie te betalen. Vragen bij punt 10 Q10.1 Wat gebeurt er met de huidige fondsen in de overgangsfase? De bestaande fondsen zullen langzaam leeglopen. De uitvoerders van deze fondsen kunnen ervoor kiezen zich naast het uitvoeren van het leeglopende fonds te richten op de uitvoering van het pensioen in de nieuwe stijl.

8 Q10.2 Wat gebeurt er met het huidige tekort in de overgangsfase? Reeds opgebouwde pensioenaanspraken blijven gerespecteerd. Voor bestaande rechten verandert er dus niets. Uiteraard zullen fondsen met een huidig tekort kortingen doorvoeren als het fonds zich niet herstelt. Fondsen met overschotten kunnen reeds opgebouwde aanspraken juist indexeren. i OECD (2011), Pension Fund Operating Costs and Fees, in Pensions at a Glance 2011: Retirement-income Systems in OECD and G20 Countries, OECD Publishing.