Informatie ophalen uit het Alfabet
|
|
- Sterre Christiaens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Informatie ophalen uit het Alfabet Anton Wijbenga Rijksuniversiteit Groningen, Afdeling Kunstmatige Intelligentie; Grote Kruisstraat 2/1, 9712 TS Groningen Abstract Er zijn verschillende artikelen (Klahr, Chase and Lovelace, 1983; Klahr, 1994; Scharroo, Leeuwenberg en Stalmeier, 1994; Scharroo, 1994) geweest die bespreken hoe mensen informatie ophalen uit het alfabet. Geen van die artikelen heeft een solide cognitieve onderbouwing. In dit artikel wordt een model uiteen gezet wat en de juiste resultaten laat zien en cognitief plausibel is. Daarnaast wordt kort besproken wat de ideeën van Scharroo, Leeuwenberg, Stalmeier en Vos (1994) en Klahr, Chase en Lovelace (1983) zijn en waarom het besproken model beter is. Inleiding In dit artikel wordt een beter beeld verkregen van hoe mensen informatie uit het alfabet ophalen. Eerst is een experiment gedaan met het alfabet en daarna is een cognitief model gemaakt voor dit experiment. Het experiment bestaat uit twee taken. Bij de eerste taak wordt een willekeurige letter uit het alfabet aan een proefpersoon gepresenteerd. De proefpersoon moet vervolgens de volgende letter in het alfabet bepalen. De tijd die de persoon daarvoor nodig heeft wordt opgemeten. Bij de tweede taak wordt hetzelfde gedaan, maar dan moet de vorige letter aangegeven worden. De verklaring van de reactietijden wordt gezocht in het model. Dit is niet het eerste model van dit experiment en het zal dan ook vergeleken worden met eerdere modellen van Klahr, Chase and Lovelace (1983) en Scharroo, Leeuwenberg en Stalmeier (1994). Eerst zullen de modellen van respectievelijk Klahr, Chase en Lovelace (1983) en Scharroo et al. (1994) besproken worden. Daarna zal ik mijn model bespreken. In het artikel ligt de nadruk bij het feit dat mijn model cognitief plausibeler is dan de modellen van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en Scharroo et al. (1994). Het Model van Klahr, Chase en Lovelace (1983) Het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984) gaat er vanuit dat mensen bij het leren van het alfabet sublijsten hebben aangemaakt in hun geheugen. Deze sublijsten zijn het gevolg van het feit dat mensen bij het leren van lange lijsten gebruik maken van het korte termijn geheugen. Dit korte termijn geheugen heeft zijn beperkingen. Namelijk zeven plus of min twee chunks (Miller, 1956). Daardoor zouden de sublijsten in het alfabet ook uit ongeveer zeven plus of min twee letters bestaan. Het alfabet is in Klahr, Chase en Lovelace (1983) hun model dan ook gerepresenteerd als een hiërarchische lijst met twee niveaus. Op het eerste niveau is een lijst van zes chunks en op het tweede niveau zitten de letters die in deze chunks zitten. Elke chunk bevat twee tot zeven letters. Als mensen op zoek gaan naar een letter in het alfabet dan doen zij dat via een seriële zoek methode. Eerst moet op niveau één de juiste chunk gevonden worden en vervolgens in deze chunk op niveau twee de juiste letter. Elke stap op niveau één kost i seconden en elke stap op niveau twee kost j seconden. Door de stappen op niveau één ontstaat een globale stijging van de reactietijd over het gehele alfabet. Niveau twee zorgt voor pieken en dalen in deze globale stijging. Deze effecten zijn te zien in Figuur 1. Figuur 1: Reactietijden vooruit en achteruit volgens het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984). De eerste chunk bevat de letters A tot en met G. H Is de eerste letter van de tweede chunk. Het kost minder tijd om in één keer naar de volgende chunk te gaan dan alle letters in de vorige chunk te doorlopen. Hierdoor ontstaat bij G een piek en bij H een dal. Dit effect keert terug bij alle chunk grenzen. De indeling van de zes chunks is gebaseerd op hoe Amerikaanse kinderen het alfabet leren. Dit is namelijk via een kinderliedje. De indeling en het ritme van dit liedje correspondeert met de indeling van de chunks. In het Nederlands kennen we deze indeling niet en dat is dan ook één van de punten van Scharroo et al. (1994) tegen het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984). De Visie van Scharroo et al. (1994) Scharroo et al. (1994) hebben elf jaar na het artikel van Klahr een artikel gepubliceerd waarin zij commentaar geven op het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984). Daarnaast presenteren zij een alternatief model wat beter zou moeten zijn.
2 Commentaar op het Model van Klahr, Chase en Lovelace (1984) Als eerste leveren Scharroo et al. (1994) commentaar op het tweede niveau van de representatie van het alfabet zoals Klahr, Chase en Lovelace (1984) dat hebben voorgesteld. Volgens Scharroo et al. (1994) is het triviaal dat het model het effect van pieken en dalen laat zien rond de chunkgrenzen. Deze pieken en dalen op precies de juiste plaats, waren volgens Klahr, Chase en Lovelace (1984) nou juist een sterk argument voor hun model. Echter doordat het effect inherent is aan de definitie van chunkgrenzen in hun model, wordt dat argument onderuit gehaald. Het effect is dus hard coded in het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en niet cognitief plausibel. In het tweede experiment van Klahr, Chase en Lovelace (1984) hebben de proefpersonen aangegeven dat zij prikpunten gebruiken bij het vinden van de juiste letter. Om de letter D te vinden prikken zij dus bij de A en lopen dan van A naar D. De proefpersonen melden dit echter voornamelijk bij het vinden van de vorige letter. Voor die taak willen Scharroo et al. (1994) het idee van chunks dan ook wel accepteren. Als tweede leveren Scharroo et al. (1994) commentaar op het idee van niveau één, omdat dat zou inhouden dat iemand om de letter Y te vinden alle chunks bij langs zou moeten lopen. Dit is echter hoogst onwaarschijnlijk. Daarnaast hebben statistische tests uitgewezen dat de stijging van de reactietijd over het gehele alfabet niet significant is. Deze twee punten samen komen er op neer dat Scharroo et al. (1994) de hiërarchische structuur van Klahr, Chase en Lovelace (1984) niet plausibel vinden en ze verwachten dat de representatie van het alfabet in ons hoofd helemaal niet hiërarchisch is. Het Model van Scharroo et al. (1994) Het model van Scharroo et al. (1994) is een eenvoudiger model dan dat van Klahr, Chase en Lovelace (1984). De indeling van chunks is verdwenen en in plaats daarvan is het idee van associaties geïntroduceerd. Tussen alle letters zit een associatie. Deze is simpel gehouden en de waardes daarvan zijn binair; nul of één. De reactietijden die het model oplevert zijn een functie van deze binaire associaties. Is een associatie te zwak voor het direct ophalen van een letter, dan wordt alsnog een zoekstrategie vergelijkbaar met die van Klahr, Chase en Lovelace (1984) gebruikt. Hoe het model precies werkt wordt helaas niet duidelijk uitgelegd, maar waar het om gaat zijn de associaties. Doordat mensen het alfabet steeds moeten herhalen om het te leren wordt het begin van het alfabet vaker herhaald dan het einde. Daardoor ontstaan er sterkere associaties aan het begin van het alfabet. Als gevolg van de dalende associatiesterkte richting het einde van het alfabet stijgt de reactietijd. Dat geldt in elk geval voor het gemiddelde. Voor individuele proefpersonen houden de associaties in dat er achter in het alfabet meer pieken zitten dan aan het begin. Er wordt vervolgens een statistische analyse op de modellen van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en Scharroo et al. (1994) losgelaten waarbij die van Scharroo et al. (1994) de beste resultaten laat zien. Scharroo et al. (1994) zegt dus dat een model met associaties voldoende moet zijn en een hiërarchische representatie van het alfabet niet plausibel is. In hetzelfde jaar heeft Klahr (1994) nog een reactie geschreven waarin hij voorstelt dat een uiteindelijk model een combinatie zal zijn van de twee besproken modellen. Scharroo (1994) reageert vervolgens met een volledige verwerping van de ideeën van Klahr (Klahr, Chase en Lovelace 1984; Klahr 1994). Fusie Het model wat ik voorstel is een fusie van de ideeën van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en van Scharroo et al. (1994). Daarnaast is het model geïnspireerd door de architectuur van ACT-R (Anderson & Lebiere, 1998). Er is een declaratief geheugen aangemaakt waarin het alfabet is opgeslagen. Naast de tijden waarop een letter is opgehaald uit het geheugen, is ook de associatie met de vorige en volgende letter opgeslagen. Elke keer dat een associatie wordt versterkt, wordt de associatie met één opgehoogd. Een letter kan nu direct uit het geheugen worden opgehaald indien de activatie hoger is dan een vooraf ingestelde threshold. De activatie wordt berekend volgens de formules van ACT-R (referentie). Kan de letter direct worden opgehaald, dan wordt de reactietijd berekend volgens de Latency of Retrieval Equation (Anderson & Lebiere, 1998) van ACT-R. Als het antwoord niet direct kan worden opgehaald dan wordt gekeken welke letter, van de zeven letters voor de letter die is aangeboden, de sterkste activatie heeft, gegeven de aangeboden letter. De gevonden letter noem ik voor het gemak even de prikletter. Vanaf de prikletter wordt dan het alfabet afgelopen tot het antwoord is gevonden. Elke stap tijdens het aflopen kost een bepaalde hoeveelheid tijd. Elke stap maal die hoeveelheid tijd plus een basistijd plus de tijd die het kostte om de prikletter uit het geheugen op te halen, is dan de uiteindelijke reactietijd. De tijd die het kost om die prikletter op te halen uit het geheugen is weer gebaseerd op de activatie van die letter. Het idee achter dit model is dat iemand het antwoord gewoon weet of niet. Als iemand het niet weet dan is gebleken (Klahr, Chase and Lovelace, 1983) dat mensen een prikletter eerder in het alfabet kiezen en vanaf daar naar het antwoord gaan. Bij Klahr, Chase en Lovelace (1984) lagen die prikletters vast. In mijn model wordt die prikletter bepaald op basis van de activatie. Daarbij wordt alleen gekeken naar de zeven letters voor de aangeboden letter. Ik ga er namelijk van uit dat mensen weten welke letters enigszins dicht bij de aangeboden letter zitten en ook of die letters voor of na de aangeboden letter voorkomen in het alfabet. Het getal zeven is gekozen gezien het artikel van Miller (1956).
3 Er is nu echter nog één probleem. Wanneer het model gestart wordt dan is het geheugen leeg. Bij mensen bestaat ook nog het lange termijn geheugen waarin het alfabet is opgeslagen en is het geheugen dus niet leeg. Op de een of andere manier moet dus het declaratief geheugen zo gevuld worden, zodat het overeenkomt met de manier waarop mensen het alfabet kennen. Dat is lastig. In het model wordt getracht dit effect te behalen door het alfabet een aantal keer aan te bieden voordat het experiment wordt gestart. Hierbij worden de tijden waarop letters zijn opgehaald uit het declaratief geheugen, gevuld en de associaties vooruit gelegd. De letters A B C en X Y Z worden extra geleerd en bij deze letters worden ook associaties achteruit gelegd. Dit is omdat deze letters speciale gevallen zijn. In ons leven komen deze letters namelijk veel vaker voor dan de rest van het alfabet. Voor wetenschappers zou zelfs hetzelfde kunnen gelden voor I J en K omdat deze vaak bij programmeren en/of formules gebruikt worden. De Parameters van het Model Hoewel dit model plausibeler is dan de modellen van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en Scharroo et al. (1994) is het wel lastiger te tunen. Er zijn namelijk vier parameters in te stellen; het aantal keer dat geleerd moet worden, de threshold, de hoeveelheid ruis en als laatste de w parameter wat een weging is voor de associatie (Anderson & Lebiere, 1998). Het aantal keer dat geleerd moet worden is in tegenstelling tot de andere parameters niet een waarde die uit het ACT-R model komt. Er is dan ook niet aan te geven of deze relatief hoog of laag is. Hij is bepaald op 150 keer. De hoeveelheid ruis is ingesteld op.4 wat iets aan de hoge kant is, maar er is ook een hoge concentratie vereist bij het experiment. Elke verstoring van deze concentratie leidt onmiddellijk tot hogere reactietijden. Door het leren van het alfabet hebben alle letters bij voorbaat een hoge activatie. Om dit te compenseren moet een extreem hoge threshold ingesteld worden namelijk 2.2. De w parameter geeft aan hoeveel chunks in de goal zitten (Anderson & Lebiere, 1998). In het model is er eigenlijk maar één goal, maar in een echte ACT-R simulatie zitten er vaak meer chunks in de goal. Om dit te compenseren wordt ook deze parameter aangepast en staat deze uiteindelijk op.18. Het experiment is herhaald met een aantal studenten Kunstmatige Intelligentie van de Rijksuniversiteit Groningen. Dit experiment zal eerst besproken worden en daarna zullen de resultaten van het model daarmee vergeleken worden. Methode Het Experiment Deelnemers Er hebben vijf studenten Kunstmatige Intelligentie van de Rijksuniversiteit Groningen meegedaan aan het experiment. Alle studenten hebben als moedertaal het Nederlands en deden vrijwillig mee. De studenten zijn na elkaar in een periode van één week individueel getest. Materiaal en Ontwerp Alle informatie met betrekking tot het experiment werd op een standaard monitor weergegeven. De proefpersoon kon via een toetsenbord de input geven. Op de monitor verschijnt eerst een punt in het midden. Als de proefpersoon op de spatiebalk drukt dan verschijnt op die plek een letter. Zodra de persoon de volgende letter weet in de taak vooruit of de vorige letter in de taak achteruit kan hij weer op de spatiebalk drukken. De tijd tussen deze twee aanslagen op de spatiebalk is de gemeten reactietijd. De proefpersoon moet vervolgens nog de juiste letter ingeven via het toetsenbord om te controleren of de juiste letter is bepaald. Eerst werd het alfabet twee keer aangeboden voor de taak achteruit, vervolgens twee keer vooruit. Een keer vooruit of een keer achteruit is één blok. In totaal werd dit vier keer gedaan. Dus vier blokken achteruit en vier blokken vooruit, om en om, levert in totaal 400 reactietijden. Ook in het model wordt de data op deze manier aangeboden. Er is dus in te stellen hoeveel blokken een persoon moet doen en in welke volgorde. Analyse en Resultaten De resultaten van de proefpersonen zijn bekeken en daarbij bleek dat één proefpersoon afwijkende resultaten liet zien. De reactietijden van deze persoon waren gemiddeld ongeveer twee keer zo hoog als de reactietijden van de andere personen. De data van die persoon is dan ook niet meegenomen. Het gemiddelde ziet er dan uit als in Figuur 2. Figuur 2: Reactietijden van het experiment in seconden. De gestippelde lijn is achteruit, de doorgetrokken vooruit. In Figuur 3 is duidelijk te zien dat de typische reactietijden van één proefpersoon een grotere variatie hebben. Ook zijn de pieken hoger. Wat verder opvalt, is dat de lijnen vooruit en achteruit op twee plaatsen door elkaar lopen.
4 Figuur 3: De typische reactietijden van één proefpersoon. De gestippelde lijn is achteruit en de doorgetrokken vooruit. Dezelfde karakteristieken zijn te zien in de data van Scharroo et al. (1994) Zij het dat over het geheel genomen bij beide figuren de reactietijden bij Scharroo et al. (1994) hoger liggen. Analyse en Resultaten van het Model In Figuur 4 zijn de resultaten van het model naast die van het experiment weergegeven. een bekende afkorting, die bij het onthouden van het alfabet als ezelsbruggetje gebruikt kan worden. Zo zijn er nog een aantal andere bijzondere eigenschappen te vinden. Om te kijken of deze bijzondere punten gedeeld worden door de proefpersonen en niet alleen uit het gemiddelde blijken heb ik de individuele data bestudeerd. Daaruit blijkt dat drie van de vier proef personen in de taak achteruit een piek laten zien op de plekken H K M R en U en een dal bij L N T W en Y. Uit deze serie letters blijkt dat mensen minder moeite hebben met een aantal letters die de laatste zijn van een bijzonder paar; K L en M N en V W en als laatste X Y. Kortom de locatie van pieken en dalen hangen af van bijzondere eigenschappen van bepaalde letters, maar daardoor hebben statistische methodes vrijwel geen toegevoegde waarde. Afgezien van de locatie laat het model wel de globale vorm en het juiste patroon zien. Daarom denk ik dat het model wel overeenstemt met hoe mensen met het alfabet omgaan. Om een betere fit te krijgen kunnen de bijzondere eigenschappen van bepaalde letters in het model worden opgenomen, maar voordat dat gedaan mag worden moet daar eerst meer onderzoek naar gedaan worden. Het Model voor één Proefpersoon Dat het model klopt, wordt ook nog ondersteund door Figuur 5. Figuur 4: Het model vergeleken met het experiment. De resultaten van het experiment zijn gestreept. Die van het model zijn doorgetrokken met zwarte punten. Duidelijk is te zien dat het model hetzelfde zaagtand patroon laat zien als het experiment. Hier en daar zijn er pieken die overeen komen en op andere plekken zit juist een dal waar eigenlijk een piek hoort te zitten. De belangrijkste reden hiervoor is dat de plekken van pieken en dalen waarschijnlijk samenhangen met letters die bijzondere eigenschappen hebben. Zo rijmt in het Nederlands de V op de W en de M op de N. De letters K L M vormen Figuur 5: Het model ingesteld voor één persoon vergeleken met de data van één proefpersoon. De resultaten van het experiment zijn gestreept. Die van het model zijn doorgetrokken met zwarte punten. Het model vertoont wederom grote overeenkomsten met de data van het experiment waar op sommige plekken weer een piek mist of juist een dal zit. De globale trend van de grafieken komen echter opnieuw met elkaar overeen. Ook nu zou de exacte locatie van de pieken en dalen bepaald moeten worden door bijzondere eigenschappen van bepaalde letters.
5 Vooruit heeft het model een aantal horizontale stukken dit komt doordat het model in die situatie te goed presteert. Eerder is al aangegeven dat het simuleren van het lange termijn geheugen moeilijk is. Dat blijkt ook nu weer. Het Model voor een blok vooruit en achteruit Er kan nog een stap extra gedaan worden. Figuur 4 laat het gemiddelde zien van de proefpersonen, Figuur 5 laat het gemiddelde zien van één proefpersoon, maar ook kan nog het gemiddelde van één blok weergegeven worden. Dat is te zien in Figuur 6. Figuur 6: Het model ingesteld voor één blok vergeleken met één blok van het experiment. De resultaten van het experiment zijn gestreept. Die van het model zijn doorgetrokken met zwarte punten. Weer is de variatie toegenomen, zijn de pieken scherper en zijn de reactietijden hoger. Daarnaast komt ook nu weer de trend van de grafieken overeen. Het bereik van beide grafieken is ook ongeveer gelijk. Figuur 4, 5 en 6 laten dus steeds dezelfde eigenschappen zien. Als laatste zou nog een figuur weergegeven kunnen worden waarin te zien is wat het model voor een groot aantal proefpersonen voorspelt. Echter, doordat de plekken van de pieken en dalen variabel zijn en dus niet vast liggen in het model, vlakt de grafiek af. Het Model schiet dus voor een dergelijk experiment helaas nog tekort. Discussie Het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984) heeft als enige cognitieve onderbouwing, het idee dat mensen lange lijsten in sublijsten opslaan. De sublijsten zijn bepaald door proefpersonen te vragen op welke manier zij het alfabet zouden indelen. Het idee wat ik daarvan wil overnemen is dat mensen bepaalde plekken in het alfabet als bijzonder beschouwen. Deze bijzondere plekken zijn ook noodzakelijk als een model de pieken en dalen ook op de juiste plek moet laten zien. Echter, dat mensen iedere keer vanaf een aantal letters in het alfabet beginnen te tellen lijkt mij onwaarschijnlijk. Daar komt het idee van associaties om de hoek kijken. Scharroo et al. (1994) verwerpt alle ideeën van Klahr, Chase en Lovelace (1984) over de vaste indeling in het alfabet. Meerdere malen is door mij aangegeven dat vaste plekken in het alfabet nodig zijn. Er zijn nou eenmaal letters met bijzondere eigenschappen. Het idee van associaties is echter wel juist. Daarnaast heb ik nog een aantal ideeën van de ACT-R theorie overgenomen zoals activatie en declaratief geheugen. Deze begrippen zijn ook noodzakelijk en het eenvoudige model van Scharroo et al. (1994) wat alleen op associaties is gebaseerd is helaas te eenvoudig. Kortom het model van Klahr, Chase en Lovelace (1984) en Scharroo et al. (1994) missen cognitieve plausibiliteit. Het model wat in dit artikel gepresenteerd wordt is plausibeler vanwege de cognitieve onderbouwing. Het model gebruikt namelijk ideeën van de ACT-R theorie en de correctheid van het model wordt ook nog ondersteund doordat het model ook andere situaties kan voorspellen. Bijvoorbeeld situaties met één proefpersoon of één blok. In de toekomst kan nog gewerkt worden aan het vinden van bijzondere eigenschappen van bepaalde letters. Vragen als Zijn de M en de N nou echt zo bijzonder? moeten beantwoord worden. Mijn model voorspelt in elk geval dat het wel het geval zou moeten zijn. Daarnaast moet nagedacht worden over hoe het alfabet, in het lange termijn geheugen, correct gemodelleerd zou kunnen worden. De simulatie die nu is gebruikt is namelijk wel aannemelijk te maken, maar helaas niet volledig cognitief te onderbouwen. Het model is dus nog niet af, maar het geeft absoluut wel een beter begrip van hoe mensen informatie uit het alfabet ophalen. Referenties Anderson, J. R., & Lebiere, C. (1998). The atomic components of thought. Mahwah, NJ: Erlbaum. Klahr, D., Chase, W., Lovelace, E. (1983). Structure and process in alphabetic retrieval. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 9, Klahr, D. (1994). Plausible models of alphabetic search: Reply to Scharroo, Leeuwenberg, Stalmeier, and Vos. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 20, Miller, G. A. (1956). The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limits on our Capacity for Processing Information. Psychological Review, 63, Scharroo, J., Leeuwenberg, E., Stalmeier, P. F. M., & Vos, P. G. (1994). Alphabetic search: Comment on Klahr, Chase, and Lovelace (1983). Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 20, Scharroo, J. (1994). Modeling alphabetic retrieval: Rejoinder to Klahr (1994). Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 20,
Reactietijden en ontwikkeling in één balanstaakmodel
Reactietijden en ontwikkeling in één balanstaakmodel Anton Wijbenga, s1211005 Inleiding De balanstaak is misschien wel de meest bekende taak om proportioneel redeneren te bestuderen. Hoewel de taak zelf
Nadere informatieBIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C. klok. www. bio. .nl
BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE C www. bio klok.nl EN DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE PRAKTIJK Ready Set Go! galmt het door de stadions tijdens sportwedstrijden, zoals de Olympische Spelen. Olympische
Nadere informatieNederlandse samenvatting. Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht
Nederlandse samenvatting Verschillende vormen van het visuele korte termijn geheugen en de interactie met aandacht 222 Elke keer dat je naar iets of iemand op zoek bent, bijvoorbeeld wanneer je op een
Nadere informatieNederlandse verkorte weergave: Verborgen littekens in recidiverende depressies?
Oorspronkelijk artikel: Elgersma, H. J., Glashouwer, K.A., Bockting, C.L.H., Penninx, B.W.J.H.Penninx, de Jong, P.J. (2013). Hidden scars in depression? Implicit and explicit self-associations following
Nadere informatieOptimaal feiten leren met ict
Optimaal feiten leren met ict HEDDERIK VAN RIJN EN MENNO NIJBOER Rijksuniversiteit Groningen Feitjes leer je het beste als je ze geregeld herhaalt en overhoord wordt door iemand die inspeelt op wat je
Nadere informatieWetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Verwerking van gecensureerde waarden
Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Dienst Kwaliteit van medische laboratoria Verwerking van gecensureerde waarden 1 ste versie Pr. Albert (februari 2002) 2 de versie Aangepast door WIV (toepassingsdatum:
Nadere informatieHoe zou je dit vertellen aan iemand die er vandaag niet bij is? Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: Vragen die: Ben je het er mee eens?
Leerlingen helpen om wiskunde te begrijpen: 1 2 Welke strategie heb je gebruikt? 3 Ben je het er mee eens? Ben je het er mee oneens? 4 Zou je die vraag aan de klas kunnen stellen? 5 Kun je je 6 Wil 7 oplosmethode
Nadere informatieLEER STUDEREN MET Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD
Spaced Practice SPREID JE STUDEERMOMENTEN IN DE TIJD Start je planning voor je toetsen vroeg genoeg en maak hiervoor dagelijks een beetje tijd vrij. 5 uren verspreid over 2 weken is beter dan 5 uur aan
Nadere informatieVisualiseren en leren met animaties. Pieter Wouters
Visualiseren en leren met animaties Pieter Wouters 1 Programma Multimedia en animaties Waarom animaties gebruiken? Hoe worden animaties door mensen verwerkt? Welke problemen ontstaan hierbij? Oplossingen
Nadere informatieDynamics, Models, and Mechanisms of the Cognitive Flexibility of Preschoolers B.M.C.W. van Bers
Dynamics, Models, and Mechanisms of the Cognitive Flexibility of Preschoolers B.M.C.W. van Bers Introductie Flexibiliteit is een belangrijke eigenschap in de huidige snel veranderende maatschappij. In
Nadere informatieModelleren C Appels. Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both. 2 april 2010. 1 Inleiding 2. 3 Data 3. 4 Aanpak 3
Modelleren C Appels Christian Vleugels Sander Verkerk Richard Both 2 april 2010 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Probleembeschrijving 2 3 Data 3 4 Aanpak 3 5 Data-analyse 4 5.1 Data-analyse: per product.............................
Nadere informatieDerde serie opdrachten systeemtheorie
Derde serie opdrachten systeemtheorie Opdracht 1. We bekijken een helicopter die ongeveer stilhangt in de lucht. Bij benadering kan zo n helicopter beschreven worden door het volgende stelsel vergelijkingen
Nadere informatieFolkert Buiter 2 oktober 2015
1 Nuchter kijken naar feiten en trends van aardbevingen in Groningen. Een versneld stijgende lijn van het aantal en de kracht van aardbevingen in Groningen. Hoe je ook naar de feitelijke metingen van de
Nadere informatieOpdracht 1 Topics on Parsing and Formal Languages - fall 2010
Opdracht 1 Topics on Parsing and Formal Languages - fall 2010 Rick van der Zwet 13 november 2010 Samenvatting Dit schrijven zal uitwerkingen van opgaven behandelen uit het boek [JS2009]
Nadere informatieIn Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen.
Leerlijn programmeren In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen. Deze leerlijn is opgebouwd aan de
Nadere informatieConclusies. Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes. KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.
Lotos-Euros v1.7: validatierapport voor 10 en bias-correctie Martijn de Ruyter de Wildt en Henk Eskes KNMI, afdeling Chemie en Klimaat Telefoon +31-30-2206431 e-mail mruijterd@knmi.nl Conclusies Bias-correctie:
Nadere informatieHANDREIKING REKENEN 3F MBO
HANDREIKING REKENEN 3F MBO TEN BEHOEVE VAN REKENONDERWIJS CENTRAAL ONTWIKKELDE EXAMENS December 2013 Inhoud 1 Voorwoord 3 2 Algemeen 4 3 Domein getallen 5 4 Domein Verhoudingen 5 5 Domein Meten & Meetkunde
Nadere informatieUsability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden
Usability Les 3 jaar 2 Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Wat gaan we doen? Herhaling vorige week ISO Definition of Usability (9241-11) Usability is the effectiveness, efficiency and satisfaction
Nadere informatieVerschillenanalyse effect nieuwe BKR. Samenvatting. Inleiding. datum Directie Kinderopvang, Ministerie SZW. aan
Verschillenanalyse effect nieuwe BKR datum 15-8-2018 aan van Directie Kinderopvang, Ministerie SZW Lucy Kok en Tom Smits, SEO Economisch Onderzoek Rapportnummer 2018-78 Copyright 2018 SEO Amsterdam. Alle
Nadere informatieSummary in Dutch 179
Samenvatting Een belangrijke reden voor het uitvoeren van marktonderzoek is het proberen te achterhalen wat de wensen en ideeën van consumenten zijn met betrekking tot een produkt. De conjuncte analyse
Nadere informatieComputationele Intelligentie
Computationele Intelligentie Uitwerking werkcollege Representatie, Ongeïnformeerd zoeken, Heuristisch zoeken 1 lokkenwereld a. De zoekboom die door het dynamische breadth-first search algoritme wordt gegenereerd
Nadere informatieProgrammeren A. Genetisch Programma voor het Partitie Probleem. begeleiding:
Programmeren A Genetisch Programma voor het Partitie Probleem begeleiding: Inleiding Het Partitie Probleem luidt als volgt: Gegeven een verzameling van n positieve integers, vindt twee disjuncte deelverzamelingen
Nadere informatieELEKTRONISCH SLOT MET MINSTENS 111.000.000 ECHTE INSTELMOGELIJKHEDEN EIGENSCHAPPEN VAN HET SLOT, FABRIEKSINSTELLINGEN
ELEKTRONISCH SLOT MET MINSTENS 111.000.000 ECHTE INSTELMOGELIJKHEDEN Master-programmeeraanwijzing van het elektronisch slot TeamLock 4 Het elektronisch slot TeamLock 4 is een elektronisch sluitsysteem,
Nadere informatie73 SAMENVATTING In dit proefschrift wordt een empirische toetsing van de machtafstandstheorie (Mulder, 1972, 1977) beschreven. In grote lijnen stelt deze theorie dat mensen macht prettig vinden, en dat
Nadere informatieHoofdstuk 17: Grafieken en diagrammen: waarom
Hoofdstuk 17: Grafieken en diagrammen: waarom 17.0 Inleiding In Hoofdstuk 16: Grafieken en diagrammen - gids, bekeken we hoe we diagrammen invoegen, bewerken en opmaken. In dit hoofdstuk zullen we de principes
Nadere informatieCombinatorische Algoritmen: Binary Decision Diagrams, Deel III
Combinatorische Algoritmen: Binary Decision Diagrams, Deel III Sjoerd van Egmond LIACS, Leiden University, The Netherlands svegmond@liacs.nl 2 juni 2010 Samenvatting Deze notitie beschrijft een nederlandse
Nadere informatieExponentiële Functie: Toepassingen
Exponentiële Functie: Toepassingen 1 Overgang tussen exponentiële functies en lineaire functies Wanneer we werken met de exponentiële functie is deze niet altijd gemakkelijk te herkennen. Daarom proberen
Nadere informatieGame Usability. Les 3 jaar 2. Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden
Game Usability Les 3 jaar 2 Ontwerp doelstellingen en randvoorwaarden Wat gaan we doen? Herhaling vorige week Ontwerpdoelen en ontwerpdoelstellingen ISO Definition of Usability (9241-11) Usability is the
Nadere informatieHHS. Opdracht 3. Biokinematica I. Ilse Speelman Joppe Korfage Danny Zomerhuis Veron t Hart BT-1o
HHS Opdracht 3 Biokinematica I Ilse Speelman 12024767 Joppe Korfage 12020338 Danny Zomerhuis 12102237 Veron t Hart 12103993 BT-1o Opdracht 1, V2C Inleiding Om een analyse van een beweging uit te voeren
Nadere informatieDutch summary. Nederlandse samenvatting. Een bijdrage aan de grijp-puzzel
Dutch summary Nederlandse samenvatting Een bijdrage aan de grijp-puzzel Mensen kunnen op allerlei manieren van elkaar verschillen. Sommige mensen hebben kleine handen, andere juist grote, sommige mensen
Nadere informatieSamenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht
Samenvatting Proefschrift Fostering Monitoring and Regulation of Learning Mariëtte H. van Loon, Universiteit Maastricht Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar metacognitieve vaardigheden van leerlingen
Nadere informatieDE INTEGRATIE VAN VISUELE EN TACTIELE STIMULI
DE INTEGRATIE VAN VISUELE EN TACTIELE STIMULI Vision and touch are automatically integrated for the perception of sequences of events Bresciani, J. P., Dammeier, F. & Ernst, M. O. (2006) Opbouw Inleiding
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieOpdracht 1 Topics on Parsing and Formal Languages - fall 2010
Opdracht 1 Topics on Parsing and Formal Languages - fall 2010 Rick van der Zwet 8 december 2010 Samenvatting Dit schrijven zal uitwerkingen van opgaven behandelen uit het boek [JS2009]
Nadere informatieExpertsystemen hebben nog heel wat te leren Niels Taatgen
Expertsystemen hebben nog heel wat te leren Niels Taatgen Computers gaan de rol van experts overnemen. Dat was een van de credos uit de jaren tachtig. Nu computers echter doorgedrongen zijn in het dagelijks
Nadere informatie1 Rekenen in eindige precisie
Rekenen in eindige precisie Een computer rekent per definitie met een eindige deelverzameling van getallen. In dit hoofdstuk bekijken we hoe dit binnen een computer is ingericht, en wat daarvan de gevolgen
Nadere informatieVolgen mensen het meest optimale zoekpad?
Volgen mensen het meest optimale zoekpad? Analyse van oogbewegingen bij complexe zoektaken Tom Bakker, 3186822 Juni 2011 Begeleider: Jelmer de Vries De vraag die in dit onderzoek centraal staat, is of
Nadere informatieMACHINES. ... en kralenkettingen. Onderzoeksprogramma Vierkant voor Wiskunde. Wiskundeclubs. Tristan Cranendonk & Joost Langeveld
MACHINES... en kralenkettingen. Onderzoeksprogramma Vierkant voor Wiskunde Wiskundeclubs Tristan Cranendonk & Joost Langeveld Kralenketting machines 1 Uitleg van de gebruikte symbolen: In de kantlijn staan
Nadere informatieGebruikershandleiding
Gebruikershandleiding Installeren van het programma Het programma heeft geen verdere installatie nodig dan het downloaden van de bestanden. Na het downloaden kunt u op GUI dubbelklikken om het programma
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22286 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Nezhinsky, A.E. Title: Pattern recognition in high-throughput zebrafish imaging
Nadere informatieGraphical modelling voor Mediastudies Data
Graphical modelling voor Mediastudies Data De analyse Alle analyses zijn gedaan met MIM, een analyseprogramma ontworpen voor graphical modelling (Versie 3.2.07, Edwards,1990,1995). Modellen zijn verkregen
Nadere informatieTaxanomie van Bloom en de kunst van het vragen stellen. Anouk Mulder verschil in talent
Onthouden Kunnen ophalen van specifieke informatie, variërend van feiten tot complete theorieën Opslaan en ophalen van informatie (herkennen) Kennis van data, gebeurtenissen, plaatsen Kennis van belangrijkste
Nadere informatieDe kracht van (formatieve) toetsing
De kracht van (formatieve) toetsing RU-onderwijsdag 29 okt 2015 Marc Vorstenbosch Testing rules learning (1) In de experimentele groep werden steeds vragen gesteld Studenten antwoordden met clickers (shakespeak
Nadere informatieSamenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur
Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal
Nadere informatieTestrapport Kiezen op Afstand Backup en Recoverytest Stembus
Testrapport Backup en Recoverytest Stembus Dit document heefi 9 pagina 's Testrapport backup en recoverytest stembus vo.2 Document historie Versie Datum Bijzonderheden Autorisatie 0.1 03-10-2006 Opzet
Nadere informatieRijke Lessen. zetten je aan het denken. Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag
Rijke Lessen zetten je aan het denken Minka Dumont 2009 www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com Handleiding(etje) Minka Dumont 26 november 2009 SLO - Landelijke Plusklasnetwerkdag Onthouden Kunnen ophalen
Nadere informatiePrincipe Maken van een Monte Carlo data-set populatie-parameters en standaarddeviaties standaarddeviatie van de bepaling statistische verdeling
Monte Carlo simulatie In MW\Pharm versie 3.30 is een Monte Carlo simulatie-module toegevoegd. Met behulp van deze Monte Carlo procedure kan onder meer de betrouwbaarheid van de berekeningen van KinPop
Nadere informatieGrofweg zijn er twee typen redeneervraagstukken. A. Gedrag van een formule verklaren. B. Het doorzien van de structuur van de formule.
Redeneren met formules Redeneren met formules is een regelmatig terugkerend onderwerp op examens. Kijk maar eens als extreem voorbeeld naar de opgave Behendigheid uit het examen VWO wiskunde 2012 tijdvak
Nadere informatieHoofdstuk 3 - Transformaties
Hoofdstuk - Transformaties Voorkennis: Standaardfuncties bladzijde 70 V-a f () = g () = sin h () = k () = log m () = n () = p () = b D f = [0, en B f = [0, ; D g = en B g =[, ] ; D h = en B h = 0, ; D
Nadere informatieCheck Je Kamer Rapportage 2014
Check Je Kamer Rapportage 2014 Kwantitatieve analyse van de studentenwoningmarkt April 2015 Dit is een uitgave van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Voor vragen of extra informatie kan gemaild worden
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieBij factor ANOVA is er een tweede onafhankelijke variabele in de analyse bij gekomen. Er zijn drie soorten designs mogelijk:
13. Factor ANOVA De theorie achter factor ANOVA (tussengroep) Bij factor ANOVA is er een tweede onafhankelijke variabele in de analyse bij gekomen. Er zijn drie soorten designs mogelijk: 1. Onafhankelijke
Nadere informatieNascholing voor leerlingen. Software-ontwikkeling met behulp van Lego Mindstorms
Nascholing voor leerlingen Software-ontwikkeling met behulp van Lego Mindstorms Lego Mindstorms Hardware - RCX (programmeerbare legosteen) - Sensoren - Motoren Software - Robotics Invention System 2.0
Nadere informatiePerseverative cognition: The impact of worry on health. Nederlandse samenvatting
Perseverative cognition: The impact of worry on health Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Perseveratieve cognitie: de invloed van piekeren op gezondheid Iedereen maakt zich wel eens zorgen.
Nadere informatieUitwerkingen Vacuümpomp, 3HV, 1: Onderzoeken: theorieën, modellen en experimenten.
Uitwerkingen Vacuümpomp, 3HV, 1: Onderzoeken: theorieën, modellen en experimenten. 1.1 C. B 2. Als een goed uitgevoerd experiment en een goed rekenmodel daarbij niet dezelfde uitkomsten geven, zal de onderliggende
Nadere informatieSamenvatting. Exploratieve bewegingen in haptische waarneming. Deel I: de precisie van haptische waarneming
Exploratieve bewegingen in haptische waarneming Haptische waarneming is de vorm van actieve tastwaarneming waarbij de waarnemer de eigenschappen van een object waarneemt door het object met zijn of haar
Nadere informatieFiguur 1. Schematisch overzicht van de structuur van het twee-stadia recourse model.
Samenvatting In dit proefschrift worden planningsproblemen op het gebied van routering en roostering bestudeerd met behulp van wiskundige modellen en (numerieke) optimalisatie. Kenmerkend voor de bestudeerde
Nadere informatie3. Structuren in de taal
3. Structuren in de taal In dit hoofdstuk behandelen we de belangrijkst econtrolestructuren die in de algoritmiek gebruikt worden. Dit zijn o.a. de opeenvolging, selectie en lussen (herhaling). Vóór we
Nadere informatieBij herhaalde metingen ANOVA komt het effect van het experiment naar voren bij de variantie binnen participanten. Bij de gewone ANOVA is dit de SS R
14. Herhaalde metingen Introductie Bij herhaalde metingen worden er bij verschillende condities in een experiment dezelfde proefpersonen gebruikt of waarbij dezelfde proefpersonen op verschillende momenten
Nadere informatieDe mbot Ranger. Je wilt zeker meteen al aan de slag. Maar voordat we beginnen moet je 3 dingen weten.
De mbot Ranger De mbot Ranger is een robot die je helemaal zelf kunt programmeren. De mbot Ranger heeft veel meer functionaliteiten dan de originele mbot. Hij kan naast alle functies van de mbot ook de
Nadere informatieWaarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden
Waarom overhoren goed is voor het leren van nieuwe woorden dr. Gesa van den Broek Afdeling Educatie, Universiteit Utrecht Vragen, ideeën, commentaar? g.s.e.vandenbroek@uu.nl @gesavdb 1 Test effect: Overhoren
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
V-a Hoofdstuk - Transformaties Voorkennis: Standaardfuncties bladzijde 70 f () = g () = sin h() = k () = log p () = m () = n () = b D f = [0, en B f = [0, ; D g = en B g =[, ] ; D h = en B h = 0, ; D k
Nadere informatieAnalyse instroom
Instroomontwikkeling 2016 2017 In 2016 was er een instroomtoename van 5,5% bij de hbo-bachelor- en ad-opleidingen, opgebouwd uit: Een toename van de directe doorstroom vanuit havo, mbo en vwo met 1,0%
Nadere informatieNederlandse samenvatting. De invloed van illusies op visueelmotorische
De invloed van illusies op visueelmotorische informatieverwerking 115 Terwijl je deze tekst leest, maken je ogen snelle sprongen van woord naar woord. Deze snelle oogbewegingen, saccades genoemd, gebruik
Nadere informatieDe statespace van Small World Networks
De statespace van Small World Networks Emiel Suilen, Daan van den Berg, Frank van Harmelen epsuilen@few.vu.nl, daanvandenberg1976@gmail.com, Frank.van.Harmelen@cs.vu.nl VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM 2 juli
Nadere informatieExamen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008
Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer
Nadere informatieFunctie beschrijving: Het automatisch aanmaken van een raai-volgende contour
Modelit Rotterdamse Rijweg 126 3042 AS Rotterdam Telefoon +31 10 4623621 info@modelit.nl www.modelit.nl Functie beschrijving: Het automatisch aanmaken van een raai-volgende contour Datum 8 Mei 2004 Modelit
Nadere informatieBepaling energie en soortelijke warmte 2D-atoomrooster m.b.v. de Metropolis Monte Carlo methode
Bepaling energie en soortelijke warmte 2D-atoomrooster m.b.v. de Metropolis Monte Carlo methode Verslag Computational Physics Sietze van Buuren Begeleider: Prof.Dr. H. de Raedt 29 december 25 Samenvatting
Nadere informatieUitleg van de Hough transformatie
Uitleg van de Hough transformatie Maarten M. Fokkinga, Joeri van Ruth Database groep, Fac. EWI, Universiteit Twente Versie van 17 mei 2005, 10:59 De Hough transformatie is een wiskundige techniek om een
Nadere informatieOver Betuwe College. Lego Mindstorm project
Inhoudsopgave 1 Zoeken op vragen.... 3 2 Regelen en sturen.... 3 2.1 Een Flag / signaal... 3 2.2 De motor.... 3 2.3 Verplaatsen.... 4 2.4 Omwentelingen meten... 6 2.5 Licht.... 7 2.6 Variabele.... 7 2.6.1
Nadere informatieInformatie over het onderzoek naar uw reukvermogen
Informatie over het onderzoek naar uw reukvermogen Wat kunt u verwachten? Het onderzoek naar uw reukvermogen duurt ongeveer 1,5 uur en ziet er als volgt uit: Een aantal korte geheugenspelletjes Meting
Nadere informatieOriëntatie Kunstmatige Intelligentie
Oriëntatie Kunstmatige Intelligentie Representatie en Geheugen Niels Taatgen Representatie en Geheugen n Kunstmatige Intelligentie: bestudeer Intelligentie met formele systemen n Formeel systeem: verzameling
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) * 132 Baby s die te vroeg geboren worden (bij een zwangerschapsduur korter dan 37 weken) hebben een verhoogd risico op zowel ernstige ontwikkelingproblemen (zoals mentale
Nadere informatieKamphuis De Blokken Baarle-Nassau
zie spelformulieren. Tijd om alles voor te bereiden: ca 1 uur. Speeltijd: ca 2-2 ½ uur. Kamphuis De Blokken Baarle-Nassau Voetbalcirquit Bij het voetbalcircuit zijn negen activiteiten uitgezet op een vaste
Nadere informatie4.1 Simulatie in de analysefase
1 Bijlage 4 Simulatietechnieken Simulatie is een toetstechniek waarmee door middel van het nabootsen van een bepaalde situatie (bijvoorbeeld een herontworpen bedrijfsproces) in een afgeschermde omgeving
Nadere informatieInformatie over de deelnemers
Tot eind mei 2015 hebben in totaal 45558 mensen deelgenomen aan de twee Impliciete Associatie Testen (IATs) op Onderhuids.nl. Een enorm aantal dat nog steeds groeit. Ook via deze weg willen we jullie nogmaals
Nadere informatieLeerstofoverzicht Lezen in beeld
Vaardigheden die bij één passen, worden in Lezen in beeld steeds bij elkaar, in één blok aangeboden. Voor Lezen in beeld a geldt het linker. Voor Lezen in beeld b t/m e geldt het rechter. In jaargroep
Nadere informatieSimulink. Deel1. Figuur 1 Model van het zonnepaneel in Simulink.
Simulink Deel1 In dit deel van het ontwerp simuleren we het gedrag van onze zonnepanneel bij weerstanden tussen 10 Ohm en 100 Ohm. Een beeld van hoe het model in Simulink is opgesteld is in figuur 1 opgenomen.
Nadere informatieOnder- en overadvisering in beeld 2006/ /2009 Gemeente Helmond
Onder- en overadvisering in beeld 6/7-8/9 Gemeente Helmond November 9 Mevrouw drs. Marian Calis OCGH Advies Samenvatting Een goede aansluiting tussen het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs is in
Nadere informatieAfbeeldingen in binaire code
U UNPLUGGED Afbeeldingen in binaire code Lestijd: 20 minuten Deze basisles omvat alleen oefeningen. Er kunnen inleidende en afrondende suggesties worden gebruikt om dieper op het onderwerp in te gaan als
Nadere informatieSamenvatting. - Samenvatting - Figuur 1. Een voorbeeld waarbij je geheugen nodig hebt: Wat voor dier is dit?
Samenvatting 143 Het geheugen is één van de belangrijkste eigenschappen van de mens. Het geheugen speelt niet alleen een belangrijke rol bij het onthouden van feiten, of bij het leren van nieuwe vaardigheden,
Nadere informatienederlandse samenvatting Dutch summary
Dutch summary 211 dutch summary De onderzoeken beschreven in dit proefschrift zijn onderdeel van een grootschalig onderzoek naar individuele verschillen in algemene cognitieve vaardigheden. Algemene cognitieve
Nadere informatieWe illustreren deze werkwijze opnieuw a.h.v. de steekproef van de geboortegewichten
Hoofdstuk 8 Betrouwbaarheidsintervallen In het vorige hoofdstuk lieten we zien hoe het mogelijk is om over een ongekende karakteristiek van een populatie hypothesen te formuleren. Een andere manier van
Nadere informatieHOE TEKEN IK EEN OMGEVINGSMODEL
HOE TEKEN IK EEN OMGEVINGSMODEL MATTIAS DE WAEL 1. Inleiding Om de allereenvoudigste Scheme expressies te begrijpen volstaat het substitutiemodel. Het substitutiemodel verondersteld het bestaan van een
Nadere informatieElektrische huisinstallatie
Elektrische huisinstallatie Titel: Vak: Domein: Sector: 3D aspecten: Elektrische apparaten - Ontwerp een huisinstallatie Natuurkunde Energie Havo - vwo Werkwijze: Modelontwikkeling en gebruik, Onderzoeken,
Nadere informatieRandom-Getallen. Tristan Demont en Mark van der Boor en
Random-Getallen Tristan Demont en Mark van der Boor 0768931 en 0772942 18 januari 2013 Begeleider: Relinde Jurrius Opdrachtgever: Berry Schoenmakers Modelleren B, 2WH02 Technische Universiteit Eindhoven
Nadere informatie11. Deelopdracht 8: Invloed stress op gezondheid
11. Deelopdracht 8: Invloed stress op gezondheid Om te kijken naar een verband tussen stress en een ander gezondheidsaspect is er een vragenlijst afgenomen bij de mensen die de stresstest gedaan hebben.
Nadere informatieMidi PDF Bladmuziek lezer
Inleiding. Ruim 20 ordners aan bladmuziek, meeste daarvan uitgeprint van een PDF. Even snel een nummer opzoeken wil dan ook niet, terwijl ik alles wel op alfabetische volgorde heb. Dat was het niet helemaal
Nadere informatieExamen VWO 2015. wiskunde C. tijdvak 2 woensdag 17 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VWO 2015 tijdvak 2 woensdag 17 juni 13.30-16.30 uur wiskunde C Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 22 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 79 punten te behalen. Voor
Nadere informatieKOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN
Gepubliceerd in: Maandblad Reïntegratie nr. 9, 2007, p. 6-10 KOSTENEFFECTIVITEIT RE-INTEGRATIETRAJECTEN Drs. Maikel Groenewoud 2007 Regioplan Beleidsonderzoek Nieuwezijds Voorburgwal 35 1012 RD Amsterdam
Nadere informatieSleuteltermen Stappenplan, belevingswereld, motivatie, boxenstelsel, economie Bibliografische referentie
ONTWERPRAPPORT Naam auteur Elles Lelieveld Vakgebied Economie Titel De juiste stappen, een onderzoek naar de problemen en oplossingen van opgaven over het boxenstelsel Onderwerp Het aanleren van een stappenplan
Nadere informatieHow Do Children Read Words? A Focus on Reading Processes M. van den Boer
How Do Children Read Words? A Focus on Reading Processes M. van den Boer Samenvatting Leesvaardigheid is van groot belang in onze geletterde maatschappij. In veel wetenschappelijke studies zijn dan ook
Nadere informatieKenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen Statistiek
Centraal Bureau voor de Statistiek Divisie sociale en regionale statistieken (SRS) Sector statistische analyse voorburg (SAV) Postbus 24500 2490 HA Den Haag Kenmerk ontheffing in de Bijstands Uitkeringen
Nadere informatieTussentijds toetsen. Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A.
Tussentijds toetsen Dirkx, K.J. H., Kester, L., Kirschner, P.A. Overzicht Wel: Wat is het doel van tussentijds toetsen? Welke vormen van tussentijds toetsen? 4 studies die tussentijds toetsen (testing
Nadere informatieGebruiken mensen informatie uit hun omgeving? Onthullingen met behulp van de eyetracker
Gebruiken mensen informatie uit hun omgeving? Onthullingen met behulp van de eyetracker Bachelorproject Nienke van Tellingen, 1162926 Begeleiders: Prof. dr. Niels Taatgen & MSc Jelmer Borst Samenvatting:
Nadere informatieStelling. SAT is NP-compleet.
Het bewijs van de stelling van Cook Levin zoals gegeven in het boek van Sipser gebruikt niet-deterministische turing machines. Het is inderdaad mogelijk de klasse NP op een alternatieve wijze te definiëren
Nadere informatieThe Multitasking Mind
Niels Taatgen The Multitasking Mind Kunstmatige Intelligentie Rijksuniversiteit Groningen Funded by ERC StG 283597 MULTITASK Multitasking in de Auto? Het gevaar van multitasking Internet in de auto Multitasking:
Nadere informatieScientific Computing
WISB356, Utrecht, 10 september 2012 Scientific Computing Gerard Sleijpen Rob Bisseling Alessandro Sbrizzi Department of Mathematics http://www.staff.science.uu.nl/ sleij101/ Docenten Gerard Sleijpen WG
Nadere informatie