Hof van Cassatie van België

Transcriptie

1 15 SEPTEMBER 2015 P N/1 Hof van Cassatie van België Arrest Nr. P N K V D C, verzoeker tot wraking, eiser, met als raadsman mr. Frank Scheerlinck, advocaat bij de balie te Gent. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent, eerste kamer, van 7 mei De eiser voert in een memorie die aan dit arrest is gehecht, vijf middelen aan. Raadsheer Erwin Francis heeft verslag uitgebracht. Advocaat-generaal met opdracht Alain Winants heeft geconcludeerd.

2 15 SEPTEMBER 2015 P N/2 II. BESLISSING VAN HET HOF Beoordeling Eerste middel 1. Het middel voert in al zijn onderdelen schending aan van artikel 6.1 en 6.2 EVRM en artikel 828, 1, Gerechtelijk Wetboek. Eerste onderdeel 2. Het onderdeel voert aan dat het arrest ten onrechte oordeelt dat het aannemelijk is dat de onderzoeksrechter tijdens eisers verhoor poogde te peilen naar het verband tussen de nieuwe feiten van belaging en het feit van laster en eerroof waarvoor de eiser werd veroordeeld bij een niet-definitief vonnis van 25 maart 2015 en dat die feiten nauw bij elkaar aansluiten; met die redenen onderzoekt het arrest niet of minstens niet op transparante wijze eisers verweer over de schijn van partijdigheid van de onderzoeksrechter; deze laatste heeft door het herhaaldelijk voorlezen uit het vermelde vonnis de eiser willen berispen, wat niet haar taak was; doordat de onderzoeksrechter tijdens eisers verhoor bleef volhouden dat hij was veroordeeld voor belaging, terwijl dit onjuist is en zij over een dergelijke herkwalificatie niet te oordelen heeft, wekt zij de indruk de feiten niet op onpartijdige wijze te kunnen onderzoeken; de conclusie van het openbaar ministerie mist op dit punt elke grond; de hiervoor vermelde redenen van het arrest komen evenmin overeen met de werkelijkheid; de onderzoeksrechter heeft immers niet even gepolst naar het verband tussen het feit van eisers vroegere veroordeling en de nieuwe feiten, maar heeft stellig verkondigd dat het om identiek dezelfde feiten ging, wat niet hetzelfde is als feiten die nauw bij elkaar aansluiten. 3. Het arrest verwijst voor de beoordeling van eisers wrakingsverzoek niet naar de redenen van de conclusie van het openbaar ministerie. In zoverre gericht tegen de redenen van die conclusie, is het onderdeel niet ontvankelijk.

3 15 SEPTEMBER 2015 P N/3 4. In zoverre het onderdeel gericht is tegen het optreden van de onderzoeksrechter en niet tegen het arrest, is het evenmin ontvankelijk. 5. Voor het overige komt het onderdeel op tegen de onaantastbare beoordeling van feitelijke gegevens door het arrest of verplicht het tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft en is het eveneens niet ontvankelijk. Tweede onderdeel 6. Het onderdeel voert aan dat het arrest ten onrechte oordeelt dat uit de vraagstelling van de onderzoeksrechter Vraag: Klopt het dat u foto's genomen heeft van mevrouw [C.] Antwoord: Neen dat klopt niet. Dat is niet meer nodig want al meer dan een jaar geleden ben ik bij de korpschef geweest. Ik heb toen een foto getoond van [C.] Anders kon ik niets bewijzen. Vraag: Bent u politieman? Antwoord: Neen Vraag: Waarom voelt u zich geroepen om de orde te handhaven? geen partijdigheid, laat staan vijandigheid, van de onderzoeksrechter blijkt; uit die denigrerende, retorische, cynische, overbodige, subjectieve, terechtwijzende en sarcastische vraagstelling over een feit waarvoor de eiser bij vonnis van 25 maart 2015 werd veroordeeld en dat niets te maken heeft met de hem thans ten laste gelegde feiten, blijkt dat de onderzoeksrechter deze laatste feiten ten laste van de eiser bewezen acht en aldus het vermoeden van onschuld miskent; een dergelijke minachtende houding is niet passend voor een rechter en strookt niet met de houding die een onderzoeksrechter moet aannemen tijdens een verhoor en met de onpartijdigheid en onafhankelijkheid die van een rechter mag verwacht worden; uit het gebrek aan enig standpunt van het openbaar ministerie en de onderzoeksrechter besluit de eiser dat op dit punt door beiden erkend wordt dat er een gebrek aan onpartijdigheid is van de onderzoeksrechter. 7. In zoverre het onderdeel opkomt tegen de onaantastbare beoordeling van feitelijke gegevens door het arrest of verplicht tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft, is het niet ontvankelijk. 8. In zoverre het onderdeel niet gericht is tegen het arrest, maar tegen het optreden van de onderzoeksrechter en de houding van het openbaar ministerie, is het evenmin ontvankelijk.

4 15 SEPTEMBER 2015 P N/4 9. Het arrest oordeelt: Deze twee vragen van de onderzoeksrechter vloeien voort uit enerzijds, de verklaring van [I.C.] dat hij haar zou gezegd hebben: ge moet niet denken dat je boven de wet staat, en anderzijds, de vaststelling dat [de eiser], die verklaarde dat hij zich eerder tot de korpschef had gewend met foto s van [I.C.], haar ervan beticht verkeersovertredingen te plegen. Uit deze vraagstelling blijkt geen partijdigheid, laat staan vijandigheid, van de onderzoeksrechter. Het arrest dat met die redenen te kennen geeft dat de onderzoekrechter het vermoeden van onschuld niet heeft miskend, verantwoordt de beslissing naar recht. In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen. Derde onderdeel 10. Het onderdeel voert aan dat het arrest ten onrechte oordeelt dat de vraagstelling van de onderzoeksrechter Realiseerde u zich dat de minderjarige kinderen van mevrouw bij haar in de wagen zaten tijdens dit incident en dat dit een enorme indruk heeft nagelaten zowel op mevrouw [C.] als op de kinderen? toelaatbaar is omdat die vraag verwijst naar de ernst van het incident en de onderzoeksrechter daarmee niets zegt over het bewezen karakter van het incident; met die aldus geformuleerde vraagstelling gaat de onderzoeksrechter evenwel ervan uit dat het door de eiser betwiste feit bewezen is; aldus luistert de onderzoeksrechter niet naar eisers verhaal, neemt zij aan dat zijn verhaal ongeloofwaardig is en neemt zij daarover geen objectief standpunt in; zodoende mag de eiser ervan uitgaan dat er een schijn van partijdigheid is in hoofde van de onderzoeksrechter. 11. In zoverre het onderdeel opkomt tegen de onaantastbare beoordeling van feitelijke gegevens door het arrest of verplicht tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft, is het niet ontvankelijk. 12. Het arrest oordeelt: Uit het verhoor van [de eiser] blijkt dat hij niet ontkent dat er op 2 april 2015 een 'incident' is geweest tussen hem en [I.C.] De onderzoeksrechter heeft zich hierbij niet uitgesproken over het feit of [de eiser] al dan niet schuldig is aan de hem ten laste gelegde feiten. Zij heeft wel gewezen op de ernst van een dergelijk 'incident' in het bijzijn van kinderen, hetgeen trouwens door [de eiser] werd beaamd in zijn antwoord op de eerste vraag nopens de aan-

5 15 SEPTEMBER 2015 P N/5 wezigheid van de kinderen ( Dat is het schandaligste. Die waren erbij ). Aldus oordeelt het arrest wettig dat met de bedoelde vraagstelling de onderzoeksrechter niet heeft aangenomen dat het aan de eiser ten laste gelegde feit bewezen is en zij geen blijk heeft gegeven van een schijn van partijdigheid. In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen. Vierde onderdeel 13. Het onderdeel voert aan dat het arrest, met betrekking tot de vermelding in de beschikking van de onderzoeksrechter Het recidivegevaar is manifest nu [de eiser] nog maar op 25 maart 2015 correctioneel werd veroordeeld wegens identieke feiten en wellicht deze veroordeling de trigger vormde voor dit recente voorval. Het feit dat zelfs de aanwezigheid van 2 kinderen in het voertuig [de eiser] er niet van konden weerhouden minstens deel uit te maken van een nieuw incident - hetgeen door [de eiser] zelf niet wordt ontkend, maar waarbij hij wel de schuld naar zijn buurvrouw schuift -, en waar mogelijks foto's van haar getrokken werden tegen haar wil in en dreigende taal zou gesproken zijn, onderstreept dit gevaar op recidive nog, ten onrechte oordeelt Wat het recidivegevaar betreft werd hoger reeds gewezen op het gelijkaardig karakter van de feiten, waarvoor [de eiser] op 25 maart 2015 (zij het niet definitief) werd veroordeeld, en de feiten, die het voorwerp zijn van de vordering van het Openbaar Ministerie van 2 april 2015 ; met die reden onderzoekt of weerlegt het arrest eisers verweer niet op afdoende wijze; de onderzoeksrechter miskent het vermoeden van onschuld door het gevaar op recidive te steunen op de feiten waarvoor de eiser nog niet is veroordeeld bij een in kracht van gewijsde getreden vonnis; de schijn van partijdigheid in hoofde van de onderzoeksrechter blijkt uit de beschikking; immers, door te vermelden dat de feiten identiek zijn of dat minstens een oorzakelijk verband ertussen bestaat, geeft de onderzoeksrechter haar eigen mening, terwijl zij zich bij een verhoor moet beperken tot een objectief verhoor over de feiten; de beschikking vermeldt bovendien ten onrechte dat de eiser de feiten niet ontkent, terwijl hij dat integraal wel doet; de onderzoeksrechter miskent bovendien het vermoeden van onschuld door de loutere vermelding dat de eiser de feiten niet betwist, omdat die vermelding de eiser hindert in zijn verweer voor de feitenrechter.

6 15 SEPTEMBER 2015 P N/6 14. In zoverre het onderdeel opkomt tegen de onaantastbare beoordeling van feitelijke gegevens door het arrest of verplicht tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft, is het niet ontvankelijk. 15. De onderzoeksrechter kan de ernstige redenen om te vrezen dat de in vrijheid gelaten verdachte nieuwe misdaden of wanbedrijven zou plegen, zoals bedoeld in artikel 16, 1, vierde lid, Voorlopige Hechteniswet, afleiden uit alle aan tegenspraak onderworpen feitelijke gegevens die hem regelmatig zijn overgelegd. Een dergelijk gegeven kan bestaan in een vroegere strafrechtelijke veroordeling van de verdachte, ook al is die nog niet in kracht van gewijsde getreden. De rechter die bij de beoordeling van het recidivegevaar verwijst naar een vroegere nog niet in kracht van gewijsde gegane strafrechtelijke veroordeling, miskent dan ook niet het vermoeden van onschuld, voor zover hij niet aanneemt dat de veroordeelde zich aan die feiten heeft schuldig gemaakt. In zoverre het onderdeel berust op een andere rechtsopvatting, faalt het naar recht. 16. Met de in het onderdeel vermelde reden en de reden Gelet op de omstandigheden heeft de onderzoeksrechter geoordeeld dat er aanleiding was om maatregelen op te leggen, waardoor contacten tussen de betrokken partijen zouden vermeden worden. Over de opportuniteit van deze maatregelen dient het hof zich in het kader van onderhavige vordering niet uit te spreken, maar (zelfs een schijn van) partijdigheid van de onderzoeksrechter kan er niet worden uit afgeleid. verantwoordt het arrest de beslissing naar recht. In zoverre kan het onderdeel niet worden aangenomen. 17. Voor het overige is het onderdeel gericht tegen het optreden en de beschikking van de onderzoeksrechter en niet tegen het arrest. In zoverre is het onderdeel evenmin ontvankelijk. Tweede middel 18. Het middel voert schending aan van artikel 828, 12, Gerechtelijk Wetboek: behoudens met het oordeel dat de eenzijdige verklaringen van de eiser in zijn conclusie niet mogen aanvaard worden, weerlegt het arrest niet eisers verweer dat het

7 15 SEPTEMBER 2015 P N/7 verbaal agressieve gedrag van de onderzoeksrechter blijk geeft van een hoge graad van vijandschap. 19. In zoverre het middel verplicht tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft, is het niet ontvankelijk. 20. Het arrest weerlegt eisers verweer niet alleen met de reden die het middel aanhaalt, maar wel met een geheel van redenen, te weten: [De eiser] beweert dat hij herhaaldelijk op bruuske wijze de mond werd gesnoerd door de onderzoeksrechter, die in haar verweerschrift verklaart dat zij verzoeker inderdaad heeft onderbroken toen hij niet op de vragen inging of uitlatingen deed, die geen verband hielden met de gestelde vragen. De aanwezige raadsman heeft naar aanleiding van het verhoor geen opmerkingen gemaakt, behoudens de bemerking dat de onderzoeksrechter op een bepaald moment zeer kwaad werd. Hieruit blijkt echter nog geen ontoelaatbaar verbaal agressief gedrag, dat zou wijzen op partijdigheid of een hoge graad van vijandschap tussen de onderzoeksrechter en [de eiser]. Overigens dateert het verhoor van 3 april 2015 en heeft [de eiser] zich pas vijf dagen later hierover beklaagd (op 8 april 2015). Kortom, de wijze waarop het verhoor van 2 april 2015 is verlopen, zoals blijkt uit het proces-verbaal van de ondervraging (met de eenzijdige beweringen in de conclusie van [de eiser] kan geen rekening worden gehouden), kan geenszins worden afgeleid dat aan de onderzoeksrechter partijdigheid kan worden verweten en dat zij niet zou in staat zijn het onderzoek met de nodige sereniteit en objectiviteit verder te zetten. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. Derde middel 21. Het middel voert schending aan van artikel 6.1 EVRM en artikel 828, 1 en 12, Gerechtelijk Wetboek, alsmede miskenning van de motiveringsplicht: het arrest beantwoordt niet eisers verweer over de discrepanties tussen de verklaring van de onderzoeksrechter en het proces-verbaal van verhoor; het feit dat de verklaring van de onderzoeksrechter niet overeenstemt met de werkelijkheid en met

8 15 SEPTEMBER 2015 P N/8 het proces-verbaal van verhoor, versterkt eisers overtuiging dat er een gebrek aan onpartijdigheid is in hoofde van de onderzoeksrechter; het openbaar ministerie is in zijn conclusie ten onrechte van oordeel dat de onderzoeksrechter zich blijkbaar mag kwaad maken zonder dat er sprake is van een hoge graad van vijandschap, omdat zij de leiding heeft van het verhoor; een onderzoeksrechter moet zich echter terughoudend opstellen en zich onthouden van elke handeling of gedraging die van aard is het vertrouwen van de rechtszoekende te beschamen of de indruk te wekken dat zij niet langer onafhankelijk en onpartijdig is; anders dan het openbaar ministerie stelt, heeft de onderzoeksrechter de eiser meerdere malen op een agressieve manier onderbroken in zijn antwoorden; de eiser durfde niet veel meer zeggen en kon op het einde van het verhoor in werkelijkheid geen opmerkingen meer maken omdat hij vreesde onderbroken te worden; door deze manier van verhoren toe te passen, heeft de onderzoeksrechter blijk gegeven van een hoge graad van vijandschap, minstens een gebrek aan onpartijdigheid. 22. Het arrest verwijst voor de beoordeling van eisers wrakingsverzoek niet naar de redenen van de conclusie van het openbaar ministerie. In zoverre gericht tegen de redenen van die conclusie, is het middel niet ontvankelijk. 23. In zoverre het middel opkomt tegen de onaantastbare beoordeling van feitelijke gegevens door het arrest of verplicht tot een onderzoek van feiten waarvoor het Hof geen bevoegdheid heeft, is het evenmin ontvankelijk. 24. In zoverre het middel niet gericht is tegen het arrest, maar tegen het optreden en de verklaring van de onderzoeksrechter, is het evenzeer niet ontvankelijk. 25. Met de redenen vermeld in het antwoord op het tweede middel, beantwoordt het arrest eisers verweer over de beweerde verbale agressie van de onderzoeksrechter. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. Vierde middel 26. Het middel voert schending aan van artikel 6 EVRM en artikel 828, 1 en 12, Gerechtelijk Wetboek: het arrest gaat voorbij aan eisers verweer dat zijn

9 15 SEPTEMBER 2015 P N/9 raadsman van de onderzoeksrechter op geen enkele wijze mocht tussenkomen tijdens het verhoor, wat opnieuw een manifeste uiting is van haar partijdigheid en hoge graad van vijandschap; met de verklaring dat aan eisers raadsman eenmaal werd gevraagd niet tussen te komen omdat de Salduzbijstand geen mogelijkheid bepaalt voor een raadsman om een vraag voor zijn cliënt te beantwoorden, doet de onderzoeksrechter het proces-verbaal van verhoor liegen en miskent zij de bewijskracht ervan; de tussenkomst van eisers raadsman, die betrekking had op het feit dat eisers voorgaande veroordeling geen belaging uitmaakte, was van primordiaal belang voor het verdere verloop van het verhoor en het gerechtelijk onderzoek en betrof niet enkel het beantwoorden van een vraag in plaats van de eiser; de manifeste partijdigheid van de onderzoeksrechter blijkt uit het feit dat zij gedurende het verdere verhoor en bij de redactie van de beschikking bij haar onjuiste standpunt bleef dat de eiser voorheen was veroordeeld voor belaging; de onderzoeksrechter vermeldt in haar verklaring ten onrechte dat de aanwezigheid van de griffier een waarborg was voor het correcte verloop van het verhoor. 27. Met de redenen vermeld in het antwoord op het tweede middel, beantwoordt het arrest eisers verweer over de beweerde verbale agressie van de onderzoeksrechter. In zoverre mist het middel feitelijke grondslag. 28. Voor het overige is het middel gericht tegen het optreden van de onderzoeksrechter en niet tegen het arrest. In zoverre is het middel niet ontvankelijk. Vijfde middel 29. Het middel voert schending aan van artikel 6 EVRM en artikel 149 Grondwet, alsmede miskenning van de motiveringsplicht: het arrest beantwoordt niet het verweer van de eiser, vervat in het eerste en vierde onderdeel van het eerste middel, het tweede, derde en vierde middel; de rechter moet de conclusie van een partij beantwoorden en op een voldoende duidelijke en pertinente wijze aangeven op welke gronden hij zijn beslissing steunt.

10 15 SEPTEMBER 2015 P N/ Het middel dat niet preciseert welk verweer het arrest niet beantwoordt, maar daartoe enkel verwijst naar verweer vervat in andere middelen, is onduidelijk, mitsdien niet ontvankelijk. Ambtshalve onderzoek van de beslissing 31. De substantiële of op straffe van nietigheid voorgeschreven rechtsvormen zijn in acht genomen en de beslissing is overeenkomstig de wet gewezen. Dictum Het Hof, Verwerpt het cassatieberoep. Veroordeelt de eiser tot de kosten. Bepaalt de kosten op 6,11 euro. Dit arrest is gewezen te Brussel door het Hof van Cassatie, tweede kamer, samengesteld uit raadsheer Filip Van Volsem, als waarnemend voorzitter, de raadsheren Alain Bloch, Antoine Lievens, Erwin Francis en Sidney Berneman, en op de openbare rechtszitting van 15 september 2015 uitgesproken door waarnemend voorzitter Filip Van Volsem, in aanwezigheid van advocaat-generaal met opdracht Alain Winants, met bijstand van afgevaardigd griffier Véronique Kosynsky. V. Kosynsky S. Berneman E. Francis A. Lievens A. Bloch F. Van Volsem