Notitie inrichten Palliatief Advies team regio s-hertogenbosch Bommelerwaard

Transcriptie

1 Notitie inrichten Palliatief Advies team regio s-hertogenbosch Bommelerwaard s-hertogenbosch 29 mei

2 Inleiding Januari 2014 is in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard (DB-BW) enthousiast met een project groep gestart, bestaande uit betrokken palliatieve professionals uit de 1 ste en 2 e lijn om het project Transmurale consultatievoorziening Palliatieve zorg in de regio vorm te geven. Aanleiding om te starten waren de landelijke ontwikkelingen, de ketengedachte en de zorgmodule palliatieve zorg die net uitgekomen was. Deze module kan gezien worden als een kader voor de palliatieve zorg in de komende jaren. Onze wens was om bij deze ontwikkelingen aan te sluiten, maar vooral ook om de palliatieve zorg in de regio op een hoger plan te krijgen. We denken dit te kunnen bereiken door één transmuraal consultatieteam voor de hele regio op te richten. Visie Palliatieve zorg is primair generalistische zorg die verleend wordt door vakbekwame primaire zorgverleners. De zorg is toegesneden op de wensen en zorgvraag van de patiënt en diens naasten en wordt, indien mogelijk, in de omgeving die de voorkeur van de patiënt geniet gegeven. Aandacht, aanwezigheid en anticiperen is de kern van de palliatieve zorg en staat centraal bij het werken binnen deze zorg. Doelstelling De doelstelling van het project transmurale consultatie palliatieve zorg is dat iedere inwoner uit de regio, zodra dit nodig is, verzekerd is van goede palliatieve zorg op de juiste plaats, op het juiste moment en door de juiste professionals geleverd. Het transmurale consultatieteam is hierbij ondersteunend. Het team bestaat uit professionals uit verschillende sectoren, met bijzondere expertise op het gebied van palliatieve zorg. Het team is snel en laagdrempelig te bereiken en kan gezien worden als een vanzelfsprekende en gelijkwaardige partner in de keten. Het team neemt geen zorg over maar ondersteunt, op verzoek, de reguliere professionals in de vaak complexe zorg aan palliatieve patiënten. Het vroeg inschakelen van het team kan winst betekenen voor de patiënt, de naasten en zorgverleners. Met aandacht voor de gehele mens, vanuit zijn waarde, behoefte en wensen wordt er naar zijn vraag gekeken en kan het team adviseren en anticiperen op wat er kan komen, bespreekbaar maken wat moeilijk is en ondersteuning bieden waar nodig. Huidige en wenselijke situatie In de huidige situatie functioneren onder de vlag van het IKNL locatie Eindhoven 1 consultatieteam palliatieve zorg. Dit team bestrijkt de oude IKZ regio. In het JBZ is twee jaar geleden een Palliatief Advies Team van start gegaan, dit team is beschikbaar voor alleen de opgenomen patiënten in het ziekenhuis en alleen te consulteren door zorgverleners uit het ziekenhuis. Het IKNL team is er voor weliswaar alle zorgverleners, de praktijk in de afgelopen jaren heeft geleerd dat vooral de zorgverleners uit de eerste lijn er gebruik van maken. Beide teams opereren in de huidige situatie los van elkaar, er is geen sprake van samenwerking, overdracht of continuïteit in het zorgproces rondom de palliatieve patiënt. Als een zorgverlener nu belt naar het consultatieteam van het IKNL krijgt deze een onbekende consultverlener aan de lijn, die de regio, de sociale kaart en de gemaakte samenwerkingsafspraken niet goed kent. Dat is anders als je straks een collega aan de telefoon krijgt die de regionale context en daarbinnen de samenwerkingsafspraken kent, regionaal bekend staat als expert op het gebied van palliatieve zorg en snel en eenvoudig andere palliatief deskundigen binnen het team kan bereiken. Dat praat makkelijker en is laagdrempeliger. Daarnaast, en dat is minstens zo belangrijk, is er de indirecte bijdrage die door het team geleverd zal worden aan de kwaliteit van de generieke palliatieve zorg. Dit team wordt het expertteam in de regio op het gebied van palliatieve zorg. Het team zal ingezet worden bij de verdere ontwikkeling, implementatie en borging van deze regionale samenwerkingsafspraken en de deskundigheidsbevordering van professionals. 2

3 Rondom de samenwerkingsafspraken pijn, palliatieve sedatie of terminaal hartfalen bijvoorbeeld kan bekeken worden waar ondersteuning nodig is om de afspraken binnen een organisatie beter op de kaart te krijgen. Hierbij wordt de expertise van de consulent gebruikt en raakt het team meer bekend. Dit gebeurt nu op beperkte schaal, maar deze rol willen we graag meer uitbouwen en zal tot het takenpakket van de consulent gaan behoren. Door de rol van de consulent op deze manier naast de consultatie in te zetten zal bij de generalistisch werkende professionals de kennis en kunde op het gebied van palliatieve zorg worden vergroot en daarmee de kwaliteit van de palliatieve zorg aan de patiënt bevorderd worden. Samenstelling werkgroep - Herlin Woldberg, voorzitter/projectleider werkgroep, Adviseur IKNL locatie Eindhoven - Eric van Rijswijk, huisarts Den Dungen - Monique Kappen, Specialist Ouderengeneeskunde Zorggroep Elde - Tineke Smilde, internist oncoloog JBZ - Willia van Alebeek, gespecialiseerde verpleegkundige Vivent - Sylvia Verhage, verpleegkundig specialist JBZ - Hedi ter Braak, secretaris werkgroep, coördinator Netwerk Palliatieve Zorg regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard Intentieverklaring Afgelopen december is het projectplan enthousiast ontvangen, zowel in de eerste lijn als bij medici in de tweede lijn. Alle 21 deelnemende partijen aan het netwerk en ook de HOV, de LHV en het IKNL staan positief tegenover het project en allen hebben de intentieverklaring voor verdere voortgang van het project getekend! Bekostiging De zorgmodule kan gezien worden als een kader voor de palliatieve zorg in de komende jaren. Daarnaast is de module belangrijk als basis voor de financiering van de palliatieve zorg. Het sluit mooi aan bij de gedachte van de projectgroep om optimale samenwerking op het gebied van palliatieve zorg in de regio te zoeken, waarbij deze samenwerking met professionals en organisaties zal leiden tot een hogere effectiviteit, lagere kosten en een grotere patiënt tevredenheid, de Triple Aim gedachte. Om dit te realiseren binnen de palliatieve zorg, is het van belang om van sectorgerichte financiering over te gaan op een regio- of populatiebekostiging. Een ontwikkeling waarover in Nederland specifiek wordt nagedacht in een aantal 'proeftuinen'. Ons regionale transmurale consultatieteam palliatieve zorg past prima in deze landelijke ontwikkelingen en verdient daarom een kans om van start te kunnen gaan en gefinancierd te worden. We willen de kans krijgen om te bewijzen dat optimale proactieve samenwerking leidt tot minder onnodige opnames en behandeling en grotere patiënt tevredenheid waarbij waardes, behoeften en wensen van de palliatieve patiënt centraal staan. In de hiernavolgende paragrafen wordt beschreven wat de visie is van het palliatief advies regio s-hertogenbosch Bommelerwaard en (visie) op welke manier in de regio DB-BW het team ingericht zal worden (het model). Tevens is uitgewerkt wat de kosten en opbrengsten van dit team zijn. Tot slot is de getekende intentieverklaring toegevoegd. Namens de werkgroep leden, Herlin Woldberg en Hedi ter Braak, s-hertogenbosch, 6 mei

4 Visie Palliatief Advies Team regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard Het PAT is samengesteld uit in de palliatieve zorg opgeleide specialistische zorgverleners en consulenten. Het team adviseert en ondersteunt op verzoek de primaire zorgverleners in de regio s-hertogenbosch-bommelerwaard. Dit gebeurt evidence based. Voor advies aan specifieke doelgroepen kan het team gebruik maken van experts. Het team signaleert ten aanzien van de totale transmurale keten. Het team heeft bekendheid in de regio, is snel en laagdrempelig te bereiken. Het team is in staat advies en ondersteuning op maat te geven en aan te sluiten bij de praktijk van de zorgverlener die om advies vraagt. Een advies kan betrekking hebben op de vier dimensionale zorginhoudelijke aspecten en/of organisatorische problemen alsmede op communicatieprocessen en ondersteuningsprocessen in de zorgverlening. Het advies kan telefonisch worden gegeven, in alle sectoren behoort bedside consulting tot de mogelijkheden. Het team is een onmisbare schakel binnen de keten palliatieve zorg 1 in de genoemde regio. De expertise van de consulenten zal in genoemde regio niet alleen ingezet worden voor advies en ondersteuning, maar zal breed ingezet worden voor deskundigheidsbevordering, implementatie van richtlijnen, onderzoek, communicatie en overdracht. Het team is hierdoor in staat een positieve bijdrage te leveren aan de optimalisatie van de kwaliteit en continuïteit van de palliatieve zorg in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard. Gewenst model van het te vormen PAT regio s-hertogenbosch-bommelerwaard Met de werkgroep is gebrainstormd over het gewenste model voor het PAT in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard. Op dit moment is het gewenst model als volgt weer te geven: 1. Er komt één Palliatief Advies Team voor alle sectoren in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard. Dit team is voor professionals werkzaam in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard te bereiken van maandag t/m vrijdag uur via 1 telefoonnummer. De triage (voorwacht) wordt gedaan door een verpleegkundig specialist met standplaats JBZ. Het team wordt aangestuurd door een coördinator. Het team bestaat uit een Transmuraal Kernteam (A), dat voldoet aan de SONCOS normering: - 2 specialisten, ieder vanuit een ander vakgebied (1 specialist is voorzitter van dit MDO) verpleegkundig specialisten - huisarts of specialist ouderengeneeskunde - verpleegkundige VTT/TGV thuiszorg op indicatie (afhankelijk van de te bespreken casuïstiek) 1 Onder de keten palliatieve zorg wordt verstaan: in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard bestaat een intensieve samenwerking voor mensen met een palliatieve zorgbehoefte. Deze samenwerking wordt ook wel ketenzorg genoemd. 4

5 Het team bestaat daarnaast uit een Eerste schil (B), bestaande uit: - internist - oncoloog - anesthesioloog - geriater - verpleegkundig specialisten - geestelijk verzorger - maatschappelijk werker - huisartsen - Specialist Ouderen Geneeskunde (SOG) - verpleegkundige VTT/TGV thuiszorg Om de eerste schil is een Tweede schil geformeerd (C), bestaande uit: - ziekenhuis apotheker - neuroloog - longarts - gynaecoloog - radiotherapeut - chirurg - uroloog - MDL-arts - cardioloog - maatschappelijke werker - medisch psycholoog - (oncologisch)fysiotherapeut - diëtiste Expertise specifieke doelgroepen, zoals GGZ en Verstandelijk Gehandicapten - Arts Verstandelijk Gehandicapten (AVG) - psychiater of verpleegkundig specialist GGZ - expertisecentrum voor overige bijzondere doelgroepen zoals kinderen, ALS patiënten. Alle bovenstaande specialisten uit de Tweede schil/specifieke doelgroepen nemen op uitnodiging deel aan het groot MDO van het PAT (zie 4) of zijn te raadplegen tijdens een consult. In principe zijn er na de triage twee routes die gevolgd kunnen worden, te weten: 2. Vraag komt vanuit het JBZ: Vraagverheldering door verpleegkundig specialist, er is altijd een bedside consult (2b). De achterwacht wordt geraadpleegd, dit is altijd een medicus werkzaam binnen het ziekenhuis. In overleg met de achterwacht kan een deskundige uit het kernteam dan wel de tweede schil worden geraadpleegd. Er wordt advies gegeven aan de consultvrager, dit consult advies wordt vastgelegd en digitaal verzonden aan de consultvrager, de hoofdbehandelaar binnen het JBZ en aan de hoofdbehandelaar buiten het JBZ (huisarts/specialist ouderengeneeskunde/avg). 5

6 3. Vraag komt van buiten het ziekenhuis: Vraagverheldering gebeurt door verpleegkundig specialist en er is overleg met de achterwacht. De achterwacht is altijd een medicus werkzaam buiten het ziekenhuis (huisarts of specialist ouderengeneeskunde), er kan besloten worden om een bedside consult uit te voeren. Dit wordt uitgevoerd door een gespecialiseerde verpleegkundige of een verpleegkundig specialist werkzaam buiten het ziekenhuis (3b). In overleg met de achterwacht kan een deskundige uit het kernteam dan wel de tweede schil worden geraadpleegd. Er wordt advies gegeven aan de consultvrager, dit consult advies wordt vastgelegd en digitaal verzonden aan de consultvrager en aan de hoofdbehandelaar binnen het JBZ (specialist). 4. Multidisciplinair Overleg (MDO) Huidige ontwikkelingen en richtlijnen in de palliatieve zorg vragen expliciet aandacht voor een MDO. De Zorgmodule palliatieve zorg (VWS/CBO, 2013) beschrijft in de organisatie van palliatieve zorg het belang van multidisciplinair overleg en onderlinge uitwisseling van informatie. De richtlijnen voor de financiering van het palliatieve team in ziekenhuizen stellen een wekelijks MDO van het kernteam als eis (DBC Onderhoud, 2012). Elke patiënt waarover een consult wordt gevraagd aan het PAT en waarvoor in het JBZ een zorgactiviteit wordt gedeclareerd dient minstens eenmaal op dit MDO palliatieve zorg besproken te worden. Aangezien het team wil voldoen aan de SONCOS normen (2013), welke gelden voor de ziekenhuizen, en transmuraal zal werken zal er wekelijks een MDO van het transmurale kernteam worden georganiseerd. Binnen het palliatief advies team in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard zullen afspraken vastgelegd worden over het MDO. Een patiënt waarover een consult wordt gevraagd aan het PAT en die niet is niet opgenomen in het JBZ, wordt besproken in het wekelijkse MDO als: - Er sprake is van complexe problematiek en er vragen bestaan over het behandelplan - Er een vervolg vraag verwacht wordt - Er geen stabiele situatie is en kans op een niet geplande opname bestaat - Er bij een follow-up nieuwe problematiek aan de orde komt. Naast het wekelijkse MDO van het transmurale kernteam wordt 10x per jaar een groot MDO georganiseerd. Bij dit MDO zijn naast de leden van het transmurale kernteam, de deelnemers uit de eerste schil aanwezig. Leden uit de tweede schil worden afhankelijk van de te bespreken casuïstiek op hun expertise uitgenodigd bij een MDO. 6

7 Model Palliatief Advies Team regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard in schema: Consultvrager professional werkzaam in regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard C Tweede schil B Eerste schil A Transmuraal 1. kernteam T... Voorwacht door verpleegkundig specialist binnen JBZ buiten JBZ 2a JBZ Bedside consult door v.s. 3a Buiten JBZ overleg met medische achterwacht 2b Overleg met medische achterwacht 3b Bedside consult op indicatie door vp of medicus Advies + consultverslag Advies + consultverslag 4 MDO Hoofdbehandelaar buiten JBZ Hoofdbehandelaar binnen JBZ 7

8 Kosten inkomsten regionaal transmuraal PAT Uitgangspunten kosten Alle patiënten die in door het palliatief team geconsulteerd worden, worden minstens eenmaal besproken in het wekelijks multidisciplinair overleg. Uitgangspunten inkomsten Alle Palliatieve Zorgproducten binnen het ziekenhuis hebben de verrichting overleg palliatieve zorg- nodig. Deze verrichting zelf, het MDO, levert niets op. Ieder consult dient te worden geregistreerd. Het JBZ scoort voornamelijk in de zorgproducten palliatieve zorg: (poli 1 2 bezoek) & in mindere mate (poli > 2 bezoek) & voor een eerste poli en/of huisbezoek en voor een herhaalpoli. Deze zorgproducten lopen parallel aan het primaire zorgproduct van een patiënt. Een PZ zorgproduct dient altijd geopend te worden met een diagnosecode, de eindverantwoordelijke voor het MDO is verantwoordelijk voor deze registratie. Om een PZ zorg- producten te openen is een diagnose code nodig welke de voorzitter/eindverantwoordelijke MDO dient te gebruiken (DBC-Onderhoud, 2011c): inwendige geneeskunde klinische geriatrie longgeneeskunde kindergeneeskunde neurologie anesthesiologie Het JBZ dient afspraken te maken met CZ en VGZ over de afname van deze producten. Daarnaast dienen er binnen het JBZ afspraken gemaakt te worden over de toekenning van de gelden uit productie aan het transmurale PAT. Binnen de HA zorg zijn de volgende M&I verrichtingen mogelijk: Palliatieve consultatie, visite en de Palliatieve consultatie, telefonisch Eis voor beide M&I verrichtingen is dat vraag door HA wordt gesteld aan collega en visite wordt uitgevoerd door SCEN arts dan wel HA die tevens palliatief consulent is. Met CZ en VGZ dienen de mogelijkheden besproken te worden voor deze financiering. De specialist ouderengeneeskunde kan een consult in de eerste lijn uitvoeren mits hiervoor met het zorgkantoor afspraken zijn gemaakt door de betreffende organisatie. 8

9 Registratie Momenteel wordt voor de registratie in het JBZ Mirador en Excel bestand gebruikt en door het regionale consultatieteam PRADO. Het palliatief team neemt de zorg voor de patiënt niet over, maar ondersteunt de primaire zorgverleners. Het palliatief team zet zich naast de consultatie ook in voor deskundigheidsbevordering, doorontwikkelingen van de palliatieve zorg etc. Duidelijke coördinatie is essentieel. Kosten behandeling effectiever Salariskosten: Op basis van de vigerende CAO s De gespecialiseerde verpleegkundige buiten het ziekenhuis kunnen advies geven op basis van AIV (Advies, instructie en voorlichting) middelen, ook hiervoor geldt dat de betreffende organisatie hierover afspraken gemaakt dient te hebben met het zorgkantoor/zorgverzekeraar. Het IKNL betaalt de consulten gedaan buiten het ziekenhuis mits deze geregistreerd zijn in PRADO. De regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard streeft naar de inrichting van een regionaal transmuraal consultatie team palliatieve zorg dat zich richt op consultatie en niet op de overname van zorg. Er is in de berekening van de inkomsten uitgegaan van 325 consulten 2 in totaal. Dit op basis van de huidige productie van het huidige PAT JBZ 3 en het huidige regionale consultatieteam palliatieve zorg 4. Voor deskundigheidsbevordering zijn geen reguliere inkomsten voorhanden. Vanuit onderzoek is bekend dat: - Het aantal ziekenhuisopnames voor symptoommanagement en het aantal crisissituaties vermindert in de palliatieve fase wanneer multidisciplinaire teams en proactieve zorg worden ingezet (Tanke & e.a., 2011). - Door de inzet van een palliatief team neemt de ligduur van palliatieve patiënten in het ziekenhuis af (Veldhuizen & e.a., 2012). Door de inzet van het palliatief team worden er kosten bespaard. - Patienten die goede pz krijgen ondergaan minder belastende behandelingen dan patienten die reguliere zorg krijgen (Brumley et al. 2007) - CAO ziekenhuizen, CAO V&V, CAO huisartsen 2 Uitgegaan wordt van een stijging naar 350 consulten totaal in In 2013 heeft het PAT JBZ 160 consulten gehad, in 2014 is dit aantal toegenomen naar ruim 200. Voor 2015 wordt het aantal consulten binnen het JBZ op tenminste 250 geschat. 4 In 2013 heeft regionaal consultatieteam 44 consulten uit de regio DB-B gehad waarvan 20% in de ANW-uren. Voor 2015 wordt het aantal consulten in de regio geschat op 75. 9

10 Overzicht van de kosten KERNTEAM t.b.v wekelijks MDO 2 specialisten waarvan 1 voorzitter MDO 2 verpleegkundig specialisten AANTAL UUR / jaar 4 uur per week: 208 uur x uurtarief / uur 4 uur per week: 208 uur x uurtarief 45 / uur KOSTEN OP VERDELING KOSTEN JAARBASIS JBZ JBZ Huisarts of SO 1 x 2 uur per week: 104 uur x uurtarief 100 / uur 10x jaar groot MDO Gemiddeld 15 personen aanwezig KERNTEAM t.b.v. CONSULTATIE Verpleegkundig specialisten in de voorwacht Betrokkenheid medici bij consulten 6 Betrokkenheid regionale verpleegkundigen bij consulten Coördinatie team door verpleegkundig specialist 15 x 2 uur x 10/jaar: 300 uur x uurtarief 100 (gemiddeld) AANTAL UUR / jaar 45 uur / week: 2340 uur x uurtarief 45 / uur 250 consulten met bedside / jaar tarief 105 / consult in JBZ (45 minuten) en / consult in regio (= gemiddeld 2 uur) 7 50 telefonische en e- consulten / jaar met tarief consulten x gemiddeld 2,0 uur = 100 uur x 62,50 4 uur / week: 208 uur x uurtarief Overige partijen JBZ en overige partijen KOSTEN OP JAARBASIS JBZ + overige partijen JBZ en overige partijen Overige partijen JBZ en overige partijen Secretariële ondersteuning 2 uur per week: 104 x uurtarief 28, JBZ en overige partijen Totaal uurlonen zijn inclusief alle lasten/vakantie uren/ studie uren e.d., exclusief CAO 2015 (deze is nog niet rond) 6 Bereikbaarheid medici: nog discussie of en zo ja welke vergoeding hier tegenover dient te staan voor dit team. Info: Bereikbaarheidsvergoeding volgens cao huisartsenzorg: Ma t/m vrijdag: 1:12 Weekend etc 1:6. Bereikbaarheid SO diensten: 1/18: Ma/tm vrijdag 2/18: weekeinde dag 3/18: feestdag 7 Een SCEN arts kan maximaal 367,04 declareren (CTG tarief 12815). In begroting uitgegaan van gemiddeld 2 uur à 100/uur voor bedside arts. 10

11 Overige kosten Kosten ( ) Verdeling kosten 1 Telefoonkosten Kaderopleiding palliatieve zorg Vervolgopleiding palliatieve zorg voor VPK Vormgeving en drukwerk PT Digitale omgeving PT / te gebruiken devices Vergaderaccommodatie Totaal overige kosten JBZ en overige partijen Totale kosten / jaar Opbrengsten team uit productie JBZ JBZ: 250 x DOT (poli 1 2 bezoek) = 250 x 444,21 = Financiering team Zoals hiervoor al aangegeven zijn voor de financiering van dit team veel verschillende financieringsbronnen mogelijk, te weten zorgproducten uit het ziekenhuis 8, M&I verrichtingen 9 en meekijkconsult vanuit de huisartsfinanciering, consulten in de eerste lijn door specialisten ouderengeneeskunde, AIV productie door verpleegkundige uit de V&V sector, financiering door IKNL 10. Streven van de regio is om de gelden voor het transmurale consultatieteam in 1 pot te verzamelen, om van daaruit de betalingen te doen van de teamleden. Als immers vanuit de verschillende financieringsmogelijkheden de betaling van het team moet gebeuren zal dit een enorme administratieve last met zich meebrengen en zullen de administratieve lasten enorm zijn. Dit zal de samenwerking belemmeren en zal een voortvarende inhoudelijke start van het transmurale team belemmeren. Het IKNL is op dit moment bezig om, samen met de van belang zijnde partijen, een duurzame financiering voor de transmurale consultatie teams palliatieve zorg in Nederland uit te werken. Dit is een traject wat nog enige tijd in beslag zal nemen. Om de voortgang van de ontwikkeling in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard niet te belemmeren wordt aan alle partijen gevraagd om deze regio als proeftuin te zien, zodat het team tweede helft 2015 van start kan. Let op: Uit co-financiering door de regionale organisaties en het IKNL zullen de kosten van het team bekostigd dienen te worden. Gesprekken met alle partijen over de financiering van dit transmurale team worden de komende periode gevoerd. Aan VGZ en CZ is de vraag gesteld welke integrale financieringsmogelijkheden zij zien voor dit team poorter 253,15 en ZH 222,82 en poorter 445,65 en ZH 472,00 9 M&I palliatieve consultatie, visite 113,13 en Palliatieve telefonische consultatie 27,85 10 IKNL vergoed in regionale team consulenten 71,- per uitgevoerd consult (voor zowel de voor- als achterwacht), mits geregistreerd in Prado. 11

12 Effectmeting De harde opbrengsten die gerealiseerd worden door in de palliatieve fase proactieve en effectievere behandeling in te zetten zijn (nu) nog niet concreet te maken in Nederland. Hier dient wetenschappelijk onderzoek voor gedaan te worden, met het consortium Palliatieve Zorg Zuidoost, wordt hierover gesproken. Daarnaast worden de resultaten van de Compass studie in Nederland afgewacht, zie voor toelichting hierna. Uit internationale literatuur zijn al wel harde opbrengsten helder geworden. Daarnaast zijn in zowel nationale als internationale literatuur harde en zachte baten beschreven. Deze (zachte) baten op verschillende niveaus zijn hierna weergegeven en worden voor zever mogelijk onderbouwd door zowel nationale als internationale literatuur. Patiënt Financieel en tijd patiënten die palliatieve zorg krijgen van een gespecialiseerd team ondergaan minder belastende behandelingen dan patiënten die reguliere zorg krijgen (Brumley et al., 2007) patiënten die palliatieve zorg krijgen van een gespecialiseerd team worden minder vaak opgenomen in het ziekenhuis (Gade et al., 2008; Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011) de ligduur van palliatieve patiënten in het ziekenhuis neemt af middels een Palliatief Team (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) door vermindering van het aantal ligdagen zal de patiënttevredenheid toenemen (aanname + CBO, 2007) Algemeen patiënt ontvangt adequate palliatieve zorg (aanname) patiënten die begeleid worden door een specialistisch team rapporteren hogere kwaliteit van leven en minder lichamelijke en psychische klachten dan patiënten die de reguliere zorg krijgen (Bakitas et al., 2009; Follwell, Burman, Le et al., 2009; Temel et al, 2010) middels een Palliatief Team worden palliatieve patiënten beter voorbereid ontslagen (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) middels een Palliatief Team worden onnodige heropnames voorkomen (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) middels een Palliatief Team wordt overlijden in het ziekenhuis voorkomen en overlijden meer patiënten thuis (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) vroege inzet van palliatieve zorg door een specialistisch team leidt tot verbetering van kwaliteit van zorg voor patiënten in de laatste levensfase (Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011) een Palliatief Team verbetert de palliatieve zorg in een ziekenhuis wat een verbetering van het imago en/of concurrentiepositie van het ziekenhuis richting patiënt, naasten en verwijzer met zich meebrengt (aanname) een Palliatief Team is effectief bij het verbeteren van symptoom bestrijding, vergemakkelijkt het begrijpen van de diagnose en prognose van palliatieve patiënten en draagt bij aan een geschikte plaatsing van patiënten in de palliatieve fase. (Ellershaw, Peat & Boys, 1995; Jack, Hillier, Williams & Oldham, 2003; Jocham, Dassen, Widdershoven, Middel & Halfens, 2009). patiënten die palliatieve zorg ontvangen van een team zijn meer tevreden over de zorg en communicatie van de zorgverleners (Gade et al., 2008) het inzetten van een Palliatief Team verhoogt de tevredenheid bij familie in het eind van het leven (Serreli, Hasselaar, Douma & Vissers, in press) 12

13 Het ziekenhuis Financieel en tijd het hebben van een Palliatief Team zorgt voor een betere inzet van beschikbare middelen, kostenbesparing (instellingsprotocol) de ligduur van palliatieve patiënten in het ziekenhuis neemt af middels een Palliatief Team (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) patiënten die palliatieve zorg krijgen van een gespecialiseerd team worden minder vaak opgenomen in het ziekenhuis (Gade et al., 2008 & Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011). middels een Palliatief Team worden onnodige heropnames voorkomen (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012). het hebben van een Palliatief Team zorgt voor een besparing in de ziekenhuiskosten (Serreli, Hasselaar, Douma & Vissers, in press) vermindering van kosten voor gezondheidszorg in de laatste levensfase (Smith, Coyne, Cassel, Penberthy, Hopson & Hager, 2003; Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011). o minder SEH bezoek en minder ziekenhuisopnames o indien een patiënt toch opgenomen wordt is de opnameduur korter o dagelijkse kosten kunnen gereduceerd worden met 66% o worden onnodige (en dure) medische handelingen voorkomen of eerder gestopt (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) Algemeen vroege inzet van palliatieve zorg door een specialistisch team leidt tot verbetering van kwaliteit van zorg voor patiënten in de laatste levensfase (Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011). het hebben van een Palliatief Team is kennis verhogend voor 1ste en 2de lijn en geeft een verbetering in de transmurale samenwerking (instellingsspecifiek document; aanname) De palliatieve zorg zorgproducten slaan een brug tussen het ziekenhuis en thuis doordat zij ook consultatie en thuisbezoek mogelijk maken. Deze ontwikkeling kan de transitie en gewenste substitutie van zorg naar de eerste lijn verbeteren (aanname) middels een Palliatief Team worden crisissituaties en ziekenhuisopnames in de terminale fase voorkomen (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) Imago en concurrentiepositie een Palliatief Team verbetert de palliatieve zorg in een ziekenhuis wat een verbetering van het imago en/of concurrentiepositie van het ziekenhuis richting patiënt, naasten en verwijzer met zich meebrengt (aanname) door vermindering van het aantal ligdagen zal de patiënttevredenheid toenemen (aanname + CBO, 2007). Zorgverleners Zowel medisch specialist als medewerker een verbetering van imago en/of concurrentiepositie van het ziekenhuis kan de motivatie van de specialisten en andere medewerkers vergroten aangezien zij ook bij kunnen dragen aan het imago van het ziekenhuis en zij meer waardering krijgen van de patiënten (CBO,2007) een Palliatief Team is effectief bij het verbeteren van symptoom bestrijding, vergemakkelijkt het begrijpen van de diagnose en prognose van palliatieve patiënten en draagt bij aan een geschikte plaatsing van patiënten in de palliatieve fase (Ellershaw, Peat & Boys, 1995; Jack, Hillier, Williams & Oldham, 2003; Jocham, Dassen, Widdershoven, Middel & Halfens, 2009). patiënten die palliatieve zorg ontvangen van een team zijn meer tevreden over de zorg en communicatie van de zorgverleners (Gade et al., 2008) medewerkers geven aan dat de zorg voor de patiënt meer samenhangend en doelgericht wanneer er een Palliatief Team aanwezig is (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) 13

14 dankzij medebehandeling door het Palliatief Team vergroten artsen hun kennis en alertheid omtrent dit specialisme, terwijl zij zich ten volle kunnen richten op de inzet van hun eigen expertise (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) De financiers (zorgverzekeraars) vroege inzet van palliatieve zorg door een specialistisch team leidt tot verbetering van kwaliteit van zorg voor patiënten in de laatste levensfase (Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011) vermindering van kosten voor gezondheidszorg in de laatste levensfase (Smith, Coyne, Cassel, Penberthy, Hopson & Hager, 2003; Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011). minder SEH bezoek en minder ziekenhuisopnames indien een palliatieve patiënt toch opgenomen wordt is de opnameduur korter (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) dagelijkse kosten kunnen gereduceerd worden met 66% worden onnodige (en dure) medische handelingen voorkomen of eerder gestopt (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) het hebben van een PT zorgt voor een betere inzet van beschikbare middelen en een kostenbesparing (instellingsprotocol) het hebben van een Palliatief Team zorgt voor een besparing in de ziekenhuiskosten (Serreli, Hasselaar, Douma & Vissers, in press) Maatschappelijke relevantie de aandacht voor palliatieve zorg sluit aan bij een groeiende maatschappelijke behoefte (Medisch Centrum Leeuwarden (n.d.); Marije Brüll, 2009) het hebben van een Palliatief Team zorgt voor een besparing in de ziekenhuiskosten (Serreli, Hasselaar, Douma & Vissers, in press) vermindering van kosten voor gezondheidszorg in de laatste levensfase (Smith, Coyne, Cassel, Penberthy, Hopson & Hager, 2003; Tanke, M., Boddaert, M. & Berg, 2011; Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012). minder SEH bezoek en minder ziekenhuisopnames indien een patiënt toch opgenomen wordt is de opnameduur korter (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) dagelijkse kosten kunnen gereduceerd worden met 66% worden onnodige (en dure) medische handelingen voorkomen of eerder gestopt (Veldhuizen, Alofs & Asseldonk van, 2012) In Nederland loopt vanaf mei 2013 de Compass studie, het Palliatief Advies Team en de afdelingen Neurologie en Oncologie van het JBZ zijn betrokken bij de COMPASS studie. Dit onderzoek wordt uitgevoerd door de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg van het Erasmus MC in Rotterdam. Tien ziekenhuizen in Nederland, waaronder het JBZ, doen mee aan het onderzoek en vragen aan mensen met kanker die worden opgenomen of zij willen deelnemen. Het onderzoek richt zich op de kosten en effecten van de inzet van een Palliatief Advies Team in het ziekenhuis. De exacte onderzoeksvragen zijn: 1. Hebben consultatieteams gunstige effecten op de kwaliteit van leven, symptoomlast, tevredenheid en kwaliteit van sterven van patiënten met een ongeneeslijke oncologische aandoening? 2. Reduceren consultatieteams de opnameduur in het ziekenhuis, en de kosten voor patiënten met een ongeneeslijke oncologische aandoening? 3. Wat is de kosteneffectiviteit van consultatieteams palliatieve zorg? 14

15 Verzamelen gegevens In totaal worden voor het gehele onderzoek 300 patiënten, voor wie het consultatieteam wordt geraadpleegd, vergeleken met 300 patiënten voor wie dat niet gebeurt. De verwachting is dat eind 2015 / begin 2016 de eerste onderzoeksresultaten worden gepresenteerd. Effectmeting in de regio De werkgroep is op dit moment in gesprek met het IKNL, afdeling onderzoek, om te bekijken of er mogelijkheden zijn om op beperkte schaal onderzoek te doen in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard naar de effecten van het transmurale consultatieteam. Belangrijke peilers voor dit onderzoek zouden zijn: - Kwaliteit - Klanttevredenheid patiënt en naasten - Kosten / Doelmatigheid Uiteraard zal er vanaf de start van het team een continue monitoring plaatsvinden van de eigen data. Dit ter bevordering van de kwaliteit. 15

16 Intentieverklaring inrichten van een Palliatief Advies Team regio s-hertogenbosch -Bommelerwaard De volgende partijen; Jeroen Bosch Ziekenhuis De bij het Netwerk Palliatieve zorg regio `s-hertogenbosch-bommelerwaard aangesloten zorgorganisaties, zijnde: - Stichting Vivent, - Stichting Brabantzorg, - Zorggroep Elde, Hospice Acacia - Van Neynsel, - Hospice de Duinsche Hoeve - PC Zorgcentrum t Slot, - Buurtzorg Nederland, - Thuiszorgcentrale IVT, - Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk Werk Rivierenland, - Stichting Vughterstede, - Zorgcentrum De Anneborch, - Stichting Sint Jozefoord, - Laverhof, - Privazorg, - Cello, - Reinier van Arkel groep LHV, stichting, Huisartsenkring Noord Brabant HOV IKNL Inleiding Het palliatieve zorgveld is volop in beweging. Om de vraag naar goede palliatieve zorg, die in de toekomst toe zal nemen, adequaat en efficiënt te beantwoorden, is een samenhangend beleid nodig (Witboek platform palliatieve zorg ). Het ministerie onderschrijft het belang van de versterking van de zorg in de eerste en tweede lijn, zodat de patiënt verzekerd is van integrale palliatieve zorg, zo dicht mogelijk rond hem of haar georganiseerd. Ook worden er landelijk steeds meer (kwaliteits)eisen gesteld aan palliatieve zorgverlening (Zorgmodule palliatieve zorg 1.0, 2013). Deze ontwikkelingen zijn ook merkbaar in de regio `s-hertogenbosch-bommelerwaard. Op dit moment bestaat er in genoemde regio een regionaal consultatieteam georganiseerd vanuit het IKNL (voorheen IKZ) en is binnen het JBZ een eigen consultatieteam palliatieve zorg actief voor patiënten in behandeling bij een specialist uit het JBZ. Voorgaande is aanleiding geweest om in de regio s-hertogenbosch-bommelerwaard een werkgroep te starten die zich richt op de vernieuwing van de consultatievoorziening palliatieve zorg. Deze vernieuwing zal leiden tot één transmuraal consultatie team waarbij de 1 ste en 2 e lijn met elkaar verbonden zijn, het team snel en laagdrempelig te bereiken is en zich positioneert als een schakel in de keten. Met als doel dat dit de kwaliteit van zorg rondom de palliatieve patiënt ten goede komt. 16

17 Begripsbepaling: Deze intentieverklaring heeft tot doel te komen tot een businessplan rondom het toekomstige transmuraal consultatieteam palliatieve zorg, genaamd Palliatief Advies Team (PAT) regio s-hertogenbosch - Bommelerwaard. Deze intentieverklaring zal op basis van een uitgewerkt businessplan omgezet worden in een samenwerkingsovereenkomst. Intentie verklaring: Boven genoemde partijen onderschrijven middels deze intentieverklaring dat zij, vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de palliatieve zorg binnen de regio samen optrekken om de consultatievoorziening palliatieve zorg te reorganiseren naar een toekomstbestendig transmuraal model. Doel van deze transmurale consultatievoorziening is professionals te ondersteunen waardoor de continuïteit en kwaliteit van zorg voor de palliatieve patiënten geoptimaliseerd wordt ongeacht de verblijfplaats van de patiënt. Partijen verklaren dat, 1. Deze vernieuwing zal leiden tot één transmuraal consultatie team palliatieve zorg, genaamd Palliatief Advies Team regio s-hertogenbosch Bommelerwaard, waarbij de diverse sectoren uit zowel de 1 ste en 2 e lijn met elkaar verbonden zijn, het team snel en laagdrempelig te bereiken is, grote bekendheid heeft in de regio en zich positioneert als een vanzelfsprekende partner in de hele keten. 2. Middels consultatie de samenwerking aangegaan wordt met het PAT, op die momenten dat ondersteuning in de zorg voor en rondom de palliatieve patiënt, thuis, in een instelling, verpleeg-verzorgingshuis, hospice of opgenomen in het ziekenhuis nodig is, ongeacht de primaire diagnose. 3. Voorwaarden geschapen worden om samenwerking met en continuïteit van het PAT te waarborgen. 4. Iedere organisatie experts palliatieve zorg, onder vooraf beschreven voorwaarden, in de gelegenheid stelt deel te nemen aan het PAT. 5. Door bundeling van krachten en expertise er multidisciplinair en op een eenduidige manier kwalitatief hoogwaardig advies en ondersteuning gegeven wordt, waarbij de laatste richtlijnen gehanteerd worden. Uitgangspunten voor de Palliatieve zorg, en dus voor de advisering door het PAT zijn, de Zorgmodule Palliatieve Zorg d.d. december 2013 en de inkoopkaders van de zorgverzekeraars en de zorgkantoren, de nieuwste richtlijnen en protocollen, de regionale samenwerkingsafspraken op het gebied van palliatieve zorg, zodat consultatie van het PAT leidt tot betere zorg vanuit patiënten perspectief Alle professionals werkzaam bij de deelnemende organisaties aan het PAT, op eigen verzoek gebruik kunnen maken van het PAT ongeacht de verblijfplaats van de patiënt. 7. Professionals die gebruik maken van het PAT dienen zich gehoord en ondersteunt te voelen, de kwaliteit van de palliatieve zorg en de continuïteit van het zorgproces worden verhoogd. 11 Early Speciality palliative Care-translating Data in oncology into Practice, NEMJ ,

18 Partijen verklaren dat, Zij onderstaande visie van het Palliatief Advies Team regio s Hertogenbosch-Bommelerwaard onderschrijven; Visie: Palliatieve zorg is primair generalistische zorg die verleend wordt door vakbekwame primaire zorgverleners. De zorg is toegesneden op de wensen en zorgvraag van de patiënt en diens naasten en wordt, indien mogelijk, in de omgeving die de voorkeur van de patiënt geniet gegeven. Aandacht, aanwezigheid en anticiperen is de kern van de palliatieve zorg en staat centraal bij het werken binnen deze zorg. Het PAT is samengesteld uit in de palliatieve zorg opgeleide specialistische zorgverleners en consulenten. Het team adviseert en ondersteunt op verzoek de primaire zorgverleners in de regio s- Hertogenbosch-Bommelerwaard. Dit gebeurt evidence based. Voor advies aan specifieke doelgroepen kan het team gebruik maken van experts. Het team signaleert ten aanzien van de totale transmurale keten. Het team heeft bekendheid in de regio, is snel en laagdrempelig te bereiken. Het team is in staat advies en ondersteuning op maat te geven en aan te sluiten bij de praktijk van de zorgverlener die om advies vraagt. Een advies kan betrekking hebben op de vier dimensionale zorginhoudelijke aspecten (fysiek,sociaal,psychisch,spiritueel) en/of organisatorische problemen alsmede op communicatieprocessen en ondersteuningsprocessen in de zorgverlening. Het advies kan telefonisch worden gegeven en in alle sectoren behoort ook bedside consulting tot de mogelijkheden. Het team is een onmisbare schakel binnen de keten palliatieve zorg in de genoemde regio. De expertise van de consulenten zal in genoemde regio niet alleen ingezet worden voor advies en ondersteuning, maar zal breed ingezet worden voor deskundigheidsbevordering, implementatie van richtlijnen, onderzoek, communicatie en overdracht. Het team is hierdoor in staat een positieve bijdrage te leveren aan de optimalisatie van de kwaliteit en continuïteit van de palliatieve zorg in de regio s-hertogenbosch Bommelerwaard. Geheimhouding Partijen over en weer geheimhouding betrachten ten aanzien van (bedrijfs)informatie waarvan hetzij uitdrukkelijk is aangegeven dat deze vertrouwelijk is en dient te blijven, hetzij naar algemene maatstaven aangenomen moet worden dat het vertrouwelijke informatie betreft. 18

19 Aldus vastgesteld en overeengekomen door: datum Organisatienaam naam en handtekening van de verantwoordelijk bestuurder Jeroen Bosch Ziekenhuis Netwerk Palliatieve Zorg regio `s-hertogenbosch-bommelerwaard Stichting Vivent Stichting Brabantzorg Van Neynselgroep Zorggroep Elde Hospice de Duinsche Hoeve Stichting Vughterstede Zorgcentrum De Annenborch PC Zorgcentrum t Slot Laverhof Stichting Thuiszorg en Maatschappelijk werk Rivierenland Reinier van Arkel groep Thuiszorgcentrale IVT Buurtzorg Nederland Stichting Sint Jozefoord Privazorg Cello LHV HOV IKNL N.B. Coördinatoren van vrijwilligers organisaties ( Van Mens tot Mens, Nabij, VPTZ DB e.o. VPTZ Bommelerwaard ) hebben, net als in de huidige situatie, de mogelijkheid om het PAT DB-BW te consulteren. De voorkeur gaat er echter naar uit dat zij via betrokken zorgverlener het PAT consulteren. 19